Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
NODION.
News
Cite
Share
NODION. GAN PLINIUS. Daeth y Rhan gyntaf, pris swllt, o "Bre- gethau y Diweddar Spurgeon," cyfieithiedig gan yr hybarch Thomas Lewis, Casnewydd, awdwr Esboniad y Telllu," yn ngbyd â llyfrau o-werthfawr a buddiol ereill, a chyboeddedig gan Mrs W. M. Evans, Swyddfa SEREN CYMRTJ, i Jaw, Ceir yn y Rhifyn hwn gryb- wyllion belaeth am fywyd yr awdwr hyglodus gan Mr Lewis. Dilynir ef o'i gryd i'w fedd, gan nodi allan bob dygwyddiad o bwys yn hanes bvwyd ein diweddar enwog frawd, yn marwolaeth y cyfryw un y catodd eglwys Dduw y fath golled enfawr. Heblaw y crybwyllion a nodwyd, ceir yn y Rhifyn hwn hefyd saith o bregethau ar y pynciau pwysig a ganlyn "Câr dy Gymmydog," Pabam yr Achubir Dynion," Addoliad y Nefoedd," Pregethwr oddiwrth y Meirw," Beiau Cuddiedig," Yr Eglwys mewn angen Adfywisd," Galwad i Ystyriaeth o Lywodraeth Duw yn y byd." Mae Mr Lewis, fel cyfieithydd, wedi llwyddo i osod meddwl yr awdwr allan mewn Cymraeg da a darllenadwy. Colla ambell i beth ei swyn a'i nerth yn yr oruchwyliaeth o'i drosi o'r naill ioaith i'r 11 all, ond credaf nacl oes dim o'r cyfryw bethau wedi eu colli yn y Rhifyn presenol. Argreffir y gwaith mewn llythyren eglur ar bapyr da, ac y mae y Rban hon yn ddymunol ei golwg. Daw yr Ail Ran allan yn fuan o'r un Swyddfa. Cymhellwn sylw yr enwad Bed- yddiedig drwy Gymru at y gwaitb, ae annogwn bawb a'alio eibrynu a'i ddarlleo. Gall darllen- iad ystyriol o'r pregethau fod o fantais i'n pregethwyr ieuamc a myfyrwyr ein Hathro- feydd, ac y mae ynddynt gyflawuder o ymborth ysbrydol i'r credadyn, a defnydd argyhoeddiad i'r diailanedig o dan Ysbryd Daw. Hyderwn y try yr anturiaeth allan yn llwyddiannus. Anfoner ar unwaith ik Swyddfa am y Rhan hon, a phwy bynag wnaiff sicrhawn hwyct na chant achos i edifarbau. # Gwelais mewn rhyw bapyr fod Principal Roberts, Llywydd Coleg y Brif-ysgol yn Aber- ystwyth, wedi vmweled a'r Bala, gan draddodi darlith ar yr "Iaith Roeg" yno. Testun y gwyr y Llywydd parchus yn dda am dano. Dywedir iddo gael derbyniad brwdfrydig gan feibion v prophwydi yn y dref henafol a nod- wyd, a diau y byddai yu dda gan amryw a'i clywodd yno gael hyny Q bleser yn fuan etto. # Mae cymylau dmon wedi bod yn crogi uwch. ben y fasnach 16 yn ddiweddar, ond dechreua <rlirio etto. Ofnid streic, am fod annealltwr- faeth yn ffynu rhwng y peirianwyr a'u meistri. Yn ol yr arwyddion presenol settlwyd hyny yn foddhaol i'r ddwy blaid. Mawr y fenditb. Dystryw masnach ac ardaloedd ydyw'r streica hyn. Mae glowyr Gogledd Lloegr allan ar hyn' o bryd, ac neb fawr argoel iddynt ail ymaflyd yn eu goruchwylion. # Dywedir fod llawer iawn o lougau yn gor- wedd yn segur, o herwydd fod y freights mor isel. Newydd annymunol ydyw hwn 1'r.rhai hyny sydd yn rhan-ddalwyr mewn llastri, ac y mae llawer iawn o'r cyfryw ar byd a lied y wlad. Mae yr hyn a wnawd yn hysbys yn Nghaerdyddyn ddiweddar yn debyg o siglo ffydd pobl mewn llongau fel rhai addas suddo eu hennillion ynddynt. Cafodd rhai eu cnoi yn dost, ac y mae yr archoll a gawsaut bob wella etto. Wrth suddo ennillion dylid bodyn ofalus He y gosodir hwynt. Gwyr cannoedd drwy brofiad ysywaeth fod yn rhwyddach colli arian na'u hennill. Mae ysgrif y Parch E. Ungoed Thomas, Risca, yn SEREN CYMRU am 'Ebrill laf yn amserol a galluog, ac yn debyg o wneyd daioni. Mae y rhai sydd yn ei adwaen yn gwybod mai dyna ydyw unig ddymuniad y brawd wrth y'sorifenu yn y modd y gwnaeth. Gobeithio y cawn ami i ysgrif gjanddo yn ein siriol SEREN. Ca yntau dal am hyny, canys y mae elw o bob I llafur os ymdrechir yn gyfreitblon. Gwelaf fod yr Henadur Benjamin Lewi#, Abergavenny, wedi raarw yn dra sydyn ac annysgwyliadwy. Yr oedd yn ddiacon yn Llanwenarth, ac yn wr o ddylanwad a pharch. Yr oedd yn enedigol o'r sir v bu farw ynddi, ac yn hanu o deulu sydd wedi bodyn gyssylltiedig ag enwad y Bedyddwyr am lawer iawn o flyn- C, vddoedd. Merch iddo ydyw priod y Parch T. flenry Williams, Llaawenartb, ac yr oedd yn frawd i Ebenezer Lewis, Maindy Hall, Cas- newydd. Yn nghanol ein bywyd yr ydym yn angeu. # # Cydymdeimlaf yn ddwys a'm hen gyfaill Mr Lewis Bowen, Oaerdydd, yn ei drallod presenol yn herwydd colli drwy angeu briod hoff a'i baban. Un o ferched St. Clears ydoedd Mrs Bowen. Anwylid hi yno, ac yr oedd mewn parch mawr yn Ngbaerdydd. Gwelaf hefyd fod teulu Mr D. Prosser, Tredegar, mewn dwfn drallod yn herwydd colli merch addfwyn ac addawo!. Cafodd y teuluoedd parchus hyn archollion dyfnion yn marwolaethau^ eu han- y wyliaid. Yr Arglwvdd fyddo yn gysurjiddyDt.
CONGL Y MARWGOFION.
News
Cite
Share
CONGL Y MARWGOFION. i MEISTRI RICHARD HUGHES A JOHN D. EVANS, Dau o Ddiaconiaid Penuel, Caerfyrddin. Gwyddom mai peth dyeitbr ac anfynych ydyw cyssylltu dau enw a'u gilydd yn y cofion ^alarus hyn. Ond amgylchiad dyeithr ac an- fynych oedd marwolaeth y brodyr anwyl hyn, y rhai oeddynt berthynasau agos yn ol y cnawd, ac yn ddau frawd crefyddo), cu ac anwyl iawn o'u gilydd. Nid oedd un o'r ddau ond gwanaidd o iechyd er's peth amser cyn eu marw. Yr oedd Mr a Mrs Hughes yn gaeth- iwus i'w hystafell, ac i'r gwely gan mwyaf er tua Nadolig, 1891. Bu farw Mrs Hughes ar y 9red oIonawr, 1892, a chladdwyd hi y dydd Iau canlynol, y 14eg tra yr cedd hi yn gor. wedd yn gorff yn y ty, bu farw ei brawd.yn- nghyfraith Mr John D. Evans boreu Mercber, Ionawr 13eg, 1892. Yr oedd cartref boreuol Mrs Hughes, sef y Cart & Horse?," Heoly- prior, yn fan adnabyddus iawn i weinidooon y cyfnod hwnw; a chwaer iddi hi oedd gwraig gyntaf y pregethwr mawr ac adnabyddus, y n Parch James Richards, Pontypridd. Nos Wener, Ionawr 15fed, bu Mr Hughes farw, ac erbyn hyn nid oedd yn aros o'r ddau deulu ond Mrs Evans. Rhwng gwJiio ei phriod anwyl yn ei gystudd ingol a challd, a cholli ei brawd a'i chwaer-yn-nghyfraith, ac yn benaf bod yn ymyl corff ei phriod hoff, yr oedd hi 'mewn cyfyngder mawr, ond y^ oedd ganddi berthyn- asau anwyl yn barod i roi pob cynnorthwy iddi; felly hi benderfynodd i'r ddwy angladd fod ar yr un dydd a'r un awr, sef dyddMawrth, Ionawr 19eg, 1892. Yr oedd yrarngylchiad difrifddwys, nid yn utiig wedi effeithio yn drwm ar yr eglwys yn Penuel, ond i fesur helaeth ar y dref. Yr oedd Mrs Evans, trwy law ei gweinidog, Mtedi gwabodd v Parchn Dr Rowlands, Llanelli, a J. Gomer Lewis, Aber- tawe, i'r angladd, y rhai oeddynt gyfeillion neillduol gan y brodyr ymadawedig Yr oedd trefu y gwasanaeth angladdol fel hyn :—Yn 30, Richmond Terrace, preswylfod Mr Evans, dar- llenodd yr Ysgrifenydd ran o Air Duw, a gweddiodd Dr Rowlands. Yn 126, preswylfod Mr Hughes, darllenwyd a gweddiwyd gan y Parch J. Gomer Lewis, ac yna aed a'r ddau gorfl i gapel Penuel yr un pryd. Yno, darllen- wyd gan y Parch J. Wyndham Lewis (M.C.), a gweddiwyd gan y Parch D. Cadvan Jones (A.). Cafwyd anerchiadau rhagorol, a gwir bwrpasol i'r amgylchiad gan y Parch J. Gomer Lewid a Dr Rowlands, a therfynwyd trwy weddi gan y Parch D. S. Davies (A.). Yna wedi gosod y cyrff ar yr elorgerbydau, ac i'r perthynasau a'r gweinidogion gymmeryd euhbisteddleoedd yn y galar-gerbydau, yna ymffurfiwyd yn orymdaith i fyned i gladdfa gyhoeddus y dref, ac nid ydym yn cofio gweled y fath ddifrifwch ar wynebau yr edrychwyr yn yr heolydd a'r ddwy bedryal (squares) pan yr elai yr orymdaith bruddaidd heibio. Ar lau v bedd anerchwyd y dorf gan y Parch D. Evans (A.), a hynv a geiriau cyf- addas iawn ir amgylchiad yna rhotd gair i ganu gan y Parch J. C. Griffiths, Felinwen, a therfynwyd trwy weddi gan y Parch D. J. Thomas (A.). Brodorion o ardal Castellnewydd-Emlyn oedd y brodyr Hughes ac Evans, ac yn aelodau gwreiddiol o eglwys y Graig. Y mgyssegrodd y ddau i waith yr Arglwydd yn toreu. Bed- yddiwyd y brawd Hughes yn 1829 pan tua 19 oedi a'r brawd Evans yn 1847, pan yn ei 15fed flwydd oed. Bu Hughes yn aelod eglwysig am 63 o flynyddau, a Mrs Hughes 70 o flynyddau, ac Evans 44 o flynyddau. Treuliodd Mr Hughes amryw flynyddau yn nhref Abertawe, yn dilyn ei gelfyddyd fel saor yn nosparth yr adeiladu. Yr oedd ef yn aelod cymmeradwy iawn yn eglwys Bethesda yn y blvnyddau hyny. Pan briododd tua y flwyddyn 1846, daeth i fyw i Gaerfyrddirt, ac ymaelododd yn Penuel, lie yr oedd ei wraig ya aelod. Yn fuan wedi i'r Parch N. Thomas sefydlu yma, teimlwyd fod eisieu ychwanegiad at y ddiaconiaeth, ac yr oedd y brawd Hughes yn un o'r rhai a ddewis- wyd. Tua dechreu y flwyddyn 1850 teimlai yr eglwys fod eisieu ami gael capel gwell a hel- aethach, yr hwn a agorwyd yn 1851. Dygwyd holl waith yr adeiladu yn mlaen dan arolygiaeth a llafur caled dau o'r diaconiaid. Yr oedd holl waith y seiri meini dan ofal y diweddar frawd Dd. Jones, a'r brawd Hughes yn gofalu am holl waith y seiri coed.- Bu y brawd Hughes yn ysgrifenydd yr eglwys yn Penuel am 25 o fiyn- yddau. Pan brynwyd y capel a'r fynwent, a'r hen ystordy oedd tu blaen y capel, a'r tir o dan yr ysgoldy, a'r Penuel Villas yn rhyddfedd- iant (freehold) i'r eglwys, ac yr adeiladwyd y teiau a'r ysgoldy, cymmerai elia ei ran fel un o'r rhai biaenaf yn yr holl waitb. Pan y penderfynwyd gwneyd egni i dalu banner traul pryniad y capel, &c., mewn chwe mis, yr oedd ef yn un o'r tanysgrifwyr o Y,20 at y casglikd, ac yr oedd yn cymmeryd rhan flaen- Haw yn yr holl gasgliadau. Fel crefyddwr, yr oedd ein brawd yn un o'r gwrandawyr efengyl goreu a adwaenasom erioed. Meddai hefyd ar fesur helaeth o ddawn gweddi; ac os y byddai o dan arweiniad pan ar weddi, yr oedd ei 4aer- ineb mewn gweddi yn nodedig iawn. Gweith- iodd ein brawd ddiwrnod hir a diwyd yn ngwin* llan ei Arglwydd, a chredwn yn gryf iddo fyned i mewn i'r dragwyddol orphwysfa a ddarparodd ein Tad i'w bobl. Daeth ein brawd Evans i Gaerfyrddin tua y flwyddyn 1864, ac ymsefydlodd ef a'i briod i gadw y "Castle Inn," Heolyprior, ac ymaelod- odd yn Penuel. Fel yr oedd wedi ymarfer yn eglwys y Graig, gwnaeth ei hun yn ddefnydd- iol yn Ysgol Sabbothol a chyfarfodydd wyth. nosol yr eglwys, ac yr oedd efe a'i briod yn mysg llettywyr mwyaf croesawgar yr eglwys. Ar ol pryniad y capel, &c., yn rhyddfeddiant, pan y gwnaed yr egni cyntaf i dalu hanner y draul mewn chwech mis, ei enw ef fel tanys- grifiwr oedd y blaenaf ar y rhestr am J630. Tua deuddeg mlynedd yn ol ymneillduodd o fywyd masnachol; ae yn mis Awst, 1881, dewiswyd ef a phump o frodyr da eu gair i'r swydd ddiaconaidd, yr hon swydda wasanaeth- odd yn ffyddlon byd ddydd ei farwolaeth. Gan fod iechyd Mr Hughes, ei frawd-yn-nghyfraitb, yn wanaidd yn y blynyddau diweddaf, efe oedd yn gwneyd gwaith Ysgrifenydd yr eglwys. Dywedai ei gyfaill y Parch J. Gomer Lewis ddydd ei angladd am dano, mai wrth iddo ddyfod i'r Drench gydag Ysgol Sabbotbol Capel y Graig yr adwaenodd efe ef, a'i fod yn meddwl ei fod yn un o'r gwyr ieuaine mwyaf llednais ac ennillgar ei ffordd a adwaenodd efe erioed, ac na newidiodd efe byth ei farn am dano. Yr oedd y llinnellau hyn yn rhai amlwg iawn yn ei gymmeriad fel crefyddwr :— Crefyddoldeb JDifrifol.—Cyflawcai bob gwas- anaeth ciefyddol gyda difrifwch. Byddwn yn meddwl ei fod yn ofaius i ddethol ei emynau a roddai allan i'w canu, a meddai ei hoff emynau, ac yr oedd hwn yn un arbenig ganddo,- Crefydd yw'r neges fwyaf dwys I farwol ddyn is nen Ac O! am deitnlo'i nc;rthol bwys, Ar f'ysbryd boed yn ben." Byddwn yn meddwl yn waatad fod y geiriau yn