Seren Cymru

BETHANIA, RESOLYEN, CWMNEDD. Gyfarfod ymadawol Mr Benjamin Davies a'i deulu, yn nghyd a Mary Arme Reynolds', y cyntaf Unol Dalaethau America, a'r diweddaf i Canada. Cynnaliwyd y eyfarfod uchod yn Bethania, Ebrill 16eg. Yr oedd yn gyfarfod poblog- aidd a llewyrchus. Etholwyd y Parch. J. Davies i lywyddu y cyfarfod. Sylwodd fod y brawd a'r chwaer oedd yn ymadael yn sefyll yn rhagorol yn ngolwg yr eglwys a'r gymmydogaeth. Bu y chwaer am ddeng mlynedd, sef oddiar pan oedd yn 12 ml. oed, yn aelod selog o'r eglwys hon; a'r brawd ychydig yn llai. Yr oed dent yn sefyll ar y blaen mewn sel, ffyddlondeb, a gweithgarwch cyffredinol. Y mae colled yn cael ei deimlo ar eu hoi. Sylwodd fod ein hanwyl frawd yn meddu llawer o gymhwysderau i wneyd aelod da. Y mae doniau hanfodol cymdeithas wedi ymgorffori ynddo, ac yn cael eu dadblygu ynddo gydag egni ac hunan-ymwadiad Crist- ionogol. Sylwodd hefyd fod y brawd yn bregethwr, derbyniol; ac yr oeddent oil yn cyd-ddymuno y buasai America yn rhoddi cyfleusdra ychwanegol iddo i dderbyn manteision addysg. Anerchwyd y cyfarfod gan amryw frodvr perthynol i'r gwabanol enwadau, a'r Temlwyr Da; megys Dafydd Thos. Evans, Daniel Herbert, John Evans, Thomas Jenkins, Mr Salathiel, a D. C. Davies. Yr oedd y brodyr hyn oil yn siarad yn unfarn am gymmeriad difrycheulyd y brawd B. Davies a'r chwaer Mary Anne Reynolds, a'r golled o'u colli, Galwodd y llywydd ar y brawd a'r chwaer i'r esgynlawr i dderbyn eu tystebau. Ar ran ysgol Sabbothol Bethania, cyflwynodd Mrs Rees gyfrol hardd o Dr Farrar's Life of Christ, a Mrfl Davies alwar, yn cyntiwys gweddill tanysgrifiadau yr ysgol. Wedi hyny, cyflwynodd y Parch. J. Davies, y gweinidogj weim gyfrol o bregethau y Parch. W. Haddock, iddo, fel arwydd o'i serch ato, a'i syniad uchel am dano. Derbyniodd hefyd gyfrol o bre- gethau gan y Parch. D. Morgans (A.). Cyd- nabyddodd ein brawd yr anrhegion yn wresog, ac mewn teimlad hiraethlawn. Wedi hyny, galwodd y llywydd y chwaer Mary Anne Reynolds (yn bresenol Mrs Abbott), i ddyfod i'r esgynlawr. Galwodd hefyd ar Mr Edward Lewis i gyflwyno anrheg 5?sgol Ynysarwad (canghen o Bethania, yn rhifo tua 46) i Mrs Abbott, sef portmanteau ysplen- ydd. Sylwodd Mr Lewis fod Mary Anne Reynolds wedi mynychu ysgol Sabbothol [Ynysarwad am ddeng mlynedd heb golli nemawr o Sabbotb, a'n bod yn dymuno t cyflwyno yr anrheg hono yn arwydd o'n teimlad parchus tuag ati. Wedi y cyflwyniad, anerchwyd y cyfarfod gan y Parch. D.'Morgans (A.). Sylwodd fod llawer o rinweddau yn y brawd B. D.; ei-fod yn esiampl i ddynion ieuainc y wlad. Yr o8dd yn gofalu am ei rieni, yn ddifrycheulyd yn ei gymmeriad inoesol, yn meddueymhwys. der at bofy gwaith cyhoeddus, ac yn ufydd i'w cario allan. Yr oedd yri bregethwr da, ac yn wir dderbyniol. Yr oedd y lie yn cael colled ar ei ymadawiad. Dymunai" iddo bob llwyddiant yn y dyfodol. Parch. M. Thomas (T.C.) a ddywedai fod ganddo feddwl uchel am deulu y chwaer oedd yn ymadael. Yr oeddynt yn ddynion teilwng a pharchus. Hefyd, nad oedd gwell cymmeriad na B. D. yn y wlad—yn ddyn sobr, yn ddirwestwr selog, a Christion trylwyr. Gresyn ei fod yn ymadaeL Gan ei fod yn myned, dymunai lwyddiant mawr iddo. Yn gymmysg a'r anerchiadau, cawsom ein difyru a chaniadau swynol gan Morgan Harris, Eos Resolven, Thomas Watkin Morgans, Eos Penderyn, Rees Herbert, Mary Anne Davies, a Llinos Nedd. Darllenwyd pennillion pwrpasol i'r amgylchiad hefyd gau Watkin Evans; ond y maent yn rhy faith i'w gosod yma. Cawsom gyfarfod dadwydd iawn dan yr amgylchiadau. • J. DAVIES. -0-

EMPORIA, KANSAS. AT Y PARCH. DR. PRICE, ABERDAR. Maddeuwoh i mi am yr hyfdra a gymmeraf, trwy anfon cais atoch o'r Gorllewin pell. Gwn am eich parodrwydd bob amser i lesoli ein cydgenedl, ac yn enwedig yr enwad cref- yddol parchus y perthynwn iddo, sef y Bedyddwyr. Mae yn debyg i chwi weled hanes corfforiad o eglwys o Fedyddwyr j Cymreig yn Emporia tua blwyddyn yn ol yn SEREN CYMRU, yr adeg hyny, a hon yw y drydedd eglwys berthynol i'r Bedyddwyr Cymreig yn y Dalaeth. Mae hyny o Fed- yddwyr sydd yma mor wasgaredig, ac anaml, ac anhawdd gael lie i sefydlu eglwys, a gobaith cael cynnulleidfa gysson yn nghyd i wrando; ond credwn fod Emporia yn lie gobeithiol. Ond y mae anfauteision yma hefyd, sef ein bod yn wasgaredig. Dim ond un teulu sydd yn byw yn y dref yn awr, ond mae rhagor o honom am ddod i'r dref i fyw ar fyr; ac yr ydym am godi ty cwrdd yma hefyd. Rhyw bump o benau teuluoedd sydd '4" t, yn ein heglwys, ac y mae y pump hyny wedi tanysgrifio dros naw cant doler at adeiladu ty cwrdd; a bwriadwn gasglu digon i dalu y draul i gyd erbyn dydd yr agoriad tua Gor- phenaf neu Awst nesaf; a bwriadwn gael y Parch. R. M. Richar (son. Dawn, Missouri, i'n bugeilio. Mae Mr Richardson am ddod drosodd i Gymru tua diwed i Ebrill, i roi tro i'w fro enedigol, sef Treffyimou ac y mae am weled Aberdare, a'r byd-enwog Dr Price, cyn dod yn ol. Gwyddom y bydd yn gym- meradwy yn mhob man felly y mae yma; ac os bydd gwenau, rhagluniaeth i ni i'w gael yma yn sefydlog, credwn y cawn weled achos blodeuog yma cyn hir. Ond dyna, mae y cart o flaen y ceffyl, a minnau heb ddweyd beth yw y cais Os oes yna rai a garent ymfudo yma, yn enwedig maswniaid a stone-cutters, mae yma le da am waith a chyfiog. Mae un o'n diaconiaid yn dilyn yr alwedig hono, ac fe ofala am waith i'r cvfryw, os byddant yn Fedyddwyr. i'r cvfryw, os byddant yn Fedyddwyr. Gallwn ni fod o les i'r cyfryw, a hwythClu fod yn gynnorthwy i ninnau i godi achus cryf. Yr wyf yn anfon y Republican i chwi gyda hwn, lie y cewch weled y rhagolygon am waith adeiladu yma yr haf dyfodol. Pe y gallech anfon ychydig o ddynion da yma, byddai yn glod i chwi, ac yn lies i achos Iesu Grist yma. Os bydd rhyw un am ohebu, anfonent at Mr Samuel Thomas, Stone-mason, Emporia. Hefyd, mae ymale da i fricMayers, a phob math o weithwyr, o ran hyny, a llawer yn ymfudo yma; ond rywfodd ychydig o Fedyddwyr sydd yn dod yma. Pe y byddai i chwi roi gair yn y SEREN CYMRU i'r perwyl hyn, dichon y llwyddwn. Nid wyf yn gwybod pa fodd, neu at bwy, i ysgrifenu, onide buawn yn anfon fy hun. Anfonais hanes cerfforiad ein heglwys i'r SEREN, ac fe ymddangosodd ynddi. Yr oeddwn wedi gofyn i'r golygydd am anfon ataf beth fydd y SEREN yn gostio yma, y buaswn yn cael tua hanner dwsin o dderbyn- wyr; ond ni chefais air yn ol; felly darfydd- odd hyny. Mae fy epistol wedi myned yn faith; maddeuwch i mi am y waith hon, a gorphwysaf, gan ddymur.0 eich llwyddiant a'ch cysur nes i chwi fysed i noswylio oddiwrth eich llafur diwyd a diflino am faith flynyddau yn ngwinllan eich Arglwydd; a gallwn ddywedyd, yr hyn a allodd efe a'i gwnaeth. Yr eiddoch yn ffyddlon, SAMUEL MORGAN. Emporia, Lyon Co., Kansas. --0--

LLITH 0 LUNDAIN. POPLAR.—Cynnaliodd yr eglwys hon ei gwyl de, a'i chyfarfod blynyddol, dydd Iau, Mawrth 27ain. Daeth tyrfa luosog yn nghyd i gyfranogi o'r wyl. Siaradwyd yn y cyfar- fod cyhoeddus gan y Parchn. W. Jones, Eldon St.; J. E. Hughes, Wilton Square; a Mr D. R. Owen, B.A. Cadeiriwyd gan E. D. Morgan, Ysw., Strand. Y mae y booeddwr hwn bob amser yn barod i gyn- nortkwyo pob achos teilwng; a'r tro hwn, rhoddodd X5 tuag at yr achos yn y lie. Teg ydyw nodi nad ydyw Mr Morgan yn cyfyngu ei haelioni i'w enwad ei hun; ond cyfraua i boo enwad, a gwen ar ei wyneb pan yr appelir ato. DADGYSSYLLTIAD YREGLWYS YN NGHYMRU. -—Cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus nos Fawrth, Ebrill laf, yn y Memorial Hall, i gefnogi Mr Dillwyn yn ei ymdrech yn y Seuedd o du y mesur bwn. Yr oedd hwn yn gyfarfod lluosog a lied frwdfrydig. Yr oedd 8 o aelodau Seneddol yn bresenol; sef J. Roberts, Ysw. (cadeirydd); L. L. Dillwyn, Ysw.; C. H. James, Ysw.; Morgan Lloyd, Ysw.; W. R. H. Powell, Ysw.; S. Rendell, Ysw.; Syr Robert Cunliffe; a Syr John Jones Jenkins. Siaradwyd hefyd gan amryw oJ weimdogion a boneddigion ereill; megys Dr Bevan, J. Evans, J. E. Hughes, Carvell Williams, A. Simner, C. R. Jones, Llanfyllin, &c. Ai eithiwyd yn rhagorol gan rai o'r gwyr hyn. Toroddyrail aelod clros Ferthyr fara da iawn. Digon tebyg y myn Cymry Llun- dain weled a chlywed yr aelod anrhydeddus yn eu prif gyfarfodydd yn y dyfodol. Yr oedd yma amryw, ac yn eu plith eich gohebydd, yn teimlo yn siomedig am na fuasid wedi ceisio gan Olygydd y SEREN ddyfod i'r cyfarfod hwn. Ystyriwn mai efe ydyw yr areithydd goreu yn Nghymru ar bwnc y dadgyssylltiad. STRIKE Y CRYDDION.—Y mae miloedd o gryddion y ddinas ar strike er's wythnosau, ac nid ydyw yn debyg ar hyn o bryd y bydd iddi derfynu yn fuan. Nid oes eisieu proff- wyd i ddweyd y bydd i gryddion Cymru a Lloegr gymineryd mantais ar hyn i godi pris yr esgidiau. Ond gan fod yr haf yn dyfod, ni fydd y fantais i gyd o du teulu y myn- awyd. I LLOFRUDDION YN DIANC.-Ffaith aIarus i'w mynegu ydyw, fod tri o lofruddiaethau wedi eu cyflawllu yn ystod y flwyddyn hon, a'r llofruddion hyd yn hyn, er pob ymdrech o eiddo yr heddgeidwaid, heb eu dal. Y cyntaf a lofruddiwyd ydoedd fab ieuainc parchus pan yn myned adref o'r Watch-night Service boreu dydd Calan, yn y rhan ogleddol o'r Ddinas; yr ail ydoedd ferch o gymmeriad drwg, yn Westminster; a'r tryd- ydd ydoedd wr ieuanc o gymmeriad da, tra gyda ei waith mewn swyddfa yu y Ddiuas, a hyny liw dydd. Gobeithio, er fod hyny yn awr yn ymddangos yn annhebyg, y deuir o hyd i'r gwyr gwaedlyd yn fuan. Rhaid terfynu. Cewch lith yn fuan etto. Y mae yma lawer o gyfarfodydd pwysig ifod yn fuan gan y Bedyddwyr Cymreig a Saes- unig. Gwnawn gylw amserol o honyift. GOHEBYDD.

CYMMANFA BRYCHEINIOG. Cynnaliwyd cyfarfod ehwarterol y gym- manfa hon yn Mhont Sen ii, ar ddyddiau Mawrth a Mercher, EiHlU 22ain a'r 23ain. Am ddau o'r gloch pryduawu y dydd cyntaf, ar ol ethol y Parch. W. T. Williams, gwein- idog parchus y lie, i'r gadair, anerchwyd gorsedd gras gan y Parch. D. B. Edwards, Aberhonddu; yna, yn mhlith pethau ereill, pasiwyd y penderfyniadau canlynol:- 1. Fod penderfyuiadau y cwrdd blaenorol yn cael eu derbyn a'u cadarnhau. 2. Ein bod yn taer annog yr eglwvsi nad a t, ydynt eisioes wedi casglu tuag at y Genad- aeth Gartrefol, i wneyd hyny ar frys, a danfon yr arian i'r trysorydd mewn pryd iddo allu dwyn yr holl gyfrifpn yn gyflawn i'r gymmanfa. 3. Dysgwylir i bob eglwys fyddo am gym- horth oddiwrth y Gymdeitbas Genadol I' Gartrefol, i wneyd casgliad blynyddol tuag at ei thrysorfa, a bod pob cais am gymhorth i gael ei anfon i'r ysgrifenydd bythefnos o leiaf cyn y gymmanfa. 4. That this conference, representing the Baptist churches in the County of Brecon, avails itself of the present opportunity to express its utmost disapproval at the uncon- stitutional conduct of the Conservatives in the constant obstructions they throw in the way of the Government to carry on the affairs of the Empire. And it also desires to express its most unqualified approval of the great measure for the enfranchisment of two millions of Her Majesty's subjects in the United Kingdom, and earnestly hopes that the new Franchise Bill will be added to the Statute Book of the Realm during the present Session of Parliament. That a copy of this resolution be forwarded to Mr Glad- stone and the members representing the County and Borough. Terfynwyd y gynnadledd drwy weddi gan y Parch. D. H. Jones, Nantyflin. Yn yr hwyr, am saith o'r gloch, ar ol darllen a gweddio gan y Parch. D. Howell, Glasbury, pregethwyd gan Roberts, Pisgah, a Jenkins, Crughywel. Boreu dydd Mercher, am ddeg o'r gloch, ar ol darllen a gweddio gan Morgans, Pontestyll, pregethwyd gan Howell, Glasbury, ac Edwards, Aberhonddu y cyntaf ar y pwnc phoddedig, set' Dylanwad Gweddi yn ei pherthynas a. llwyddiant yr < Efengyl.' Ar ddiwedd yr oedfa, diolchwyd i Mr Howell am ei bregeth dda ac amserol, a dymunwyd arno ei chyhoeddi yn y ffordd y gwelo efe yn oreu. Am ddau, ar ol darllen a gweddio gan Davies, Llysfaen, pregethwyd gan Evans, Soar, a Mathias, Llanwrtyd. Am chwech, ar ol darllen a gweddio gan Roberts, Pisgah, pregethwyd gan Davies, Llysfaen; Howell, Glasbury (Saesneg); a Mathias, Llanwrtyd. Cafwyd cyfarfod ardderchog o'i ddechreu i'w ddiwedd, a hyderwn y bydd daioni mawr ac arosol yn ei ddilyn. Yr oedd y cyfeillion yn Senni ar eu goreu i wneyd pawb yn ddedwydd. Maesyberllan. G. H. LLEWELYN, Ysg.

ATHROFA PONTYPOOL. AT YR EGLWYSI. ANWYL FRODYR A CHWIORYDD.—Y mae'r adeg i ni fel myfyrwyr i ymweled a chwi ar ran yr athrofa uchod, wedi dod oddiamgylch unwaith etto. Byddwn yn dechreu ar ein teithiau casglyddol Sul, y 2oain o Fai, yn y drefn ganlynol: — Sir Benfro (than Gymreig). T. Richards Etto Seisnig J. Roberts „ Gaerfyrddin J. Lewis Aberteifi W. R. Jones: „ Forgai'Wg (Uchaf) W. Samuel Jones „ Etto (Ganol).. J. O. Hughes Etto (isaf) W. Rees Etto Seisnig D. Davies Mynwy a Biy jheiuiog W. C. Bassett Mynwy a Oliaerloyw T. R. Lewis Yr Hen Gymmanfa V. Edwards Mon a Lerpwl C. W. Thomas Caern trfen J. Gimblett Dicbych, Fflint, a Meimn H. Lewis Y mae'r atbrofa yn bresenol o dan ddyled drom. Trueni meddwl nad ellid symud, yn nghorff y flwyddyn ddyfodol, yr hen ddyled syddynaiosary coleg. ,Byddai hyny yn gysur ac yn gefnogaeth i'n hathrawon parchus, ac yn fantais yn mhob ystyr i'r athrofa. Nid yw JE150 yn swm enfawr. ond cael ymdrech a chydweithrediad yr eglwysi Bed.^ddiedig yn Nghymru. Cafodd 6 o fecbgyn ieuainc eu derbyn yr wythnos ddiweddaf gan y Pwyllgor Canolog. Der- byniweh ein diolchgarwch mwyaf gwresog am eich haelfrydedd yn y gorpbenol, ac am eich cydymdeimlad a'n llywydd parchus yn ei afiechyd blin, yr hwn, mae yn ddywenydd genym hysbysu, sydd erbyn hyn wedi ei adferyd i'r fath raddau ag i fod yn alluosr i gyfliiwnu ei holl ddyledswyddau cyssylltiedig a'r athrofa. Ha wyr frodyr, cynnorthwywch ni eleni etto. Yr eiddoob, Dros y myfyrwyr, JAMES O. HUGHES. -0--

(ROUGH ON RATS.'—The thing desired found at last. Ask chemists, grocers or oilmen, or Rough on Rats.' It clears out rats, mice, beetles, roaches, flies, bedbugs, insects, ground moles, &G. 7Jd. and Is. boxes. 'BUCHUPAIBA.Å. new, quick, complete cure for all urinary affections (smarting, frequent or difficult) and kidney diseases. 4s. At Drug- gists. London Agency, No. 1, King Edward Street EDBYCHWCH YMA !—Coryzi Lozenges, darpar- edig gan Mr Gwilym Evans, F 0 S., LUnelli, yw y feddyginiaeth oreu ar gyfer anhwylderau y gwddf a'r ddwyfrou. Dyma dystiolaeth pawb a'u harferaut.

i'w feio fwyaf ond gallaf ddweyd fy mod yn eu condemnio oil yn ivholesah. Bydd hyn yr> flotyn du yn eu hanes, ao yn ymgais lwydd- iannua i ladd yr achos goreu yn eu mysg. Gobeithio yr wyf y cant eu hesgymmuno o u cymmanfa, gan nad ydynt yn deilwng o gael eu gaiw ya Fedyddwyr o gwbl. Oild hyn yi oeddwn am ei ddweyd, nas gall Eglwys Loegr daflu ceryg at neb ar y fath bwne a hwn oblegid y mae hi yn treulio eu hamser i ymgyfreithio. Gwyr llawer o'u hoffeinaid a'u hesgobion lawer mwy am gyfraith nag am efengyl. Mae gwyr y quils, yn cael uawy o wd.ith ganddynt hwy na neb arall. Talant illoedd yn y flwyddyn i dwrneaid a counsellors. Nid wyf yn gwybod nifer y crmrts sydd ganddynt i benderfynu eu gwahanol faterion. Ac nid yn unig y bydd- ant yn dirwyo y naill y llall, ond taflant eu gilydd i garcharau, a hyny am flynyddau. Na,. na, nid yw y tipyn terfysg sydd tua Chastellnecld ond ystorm mewn phiol gawl mewn eymhariaeth i'r hyn sydd yncymmeryd lie yn eich llysoedd chwi. Nid yw Lord Peuzance a'i ragflaenoriaid wedi bod yn gwneyd dim drwy'r blynyddau, ond gwrando achwynion periglwyr ac esgobion ac y mae llawer o'r achosion hyn gyda y pethau mwyaf distadl ag a glybuwyd erioetf. Tebyg ydynt i'r hogyn a'r ddau ddrws, ysgubor. Daliodd wager a'i feistr un diwrnod y taflai gareg allan drwy ddau ddrws yr ysgubor. Haerai ei feistr na wnai; ond gan fod y ddau ddrws gogyfer a'u gilydd, teimlai yr hogyn yn berffaith sicr y gwnai ennill y chwe cheiniog. Gafaelodd yntau mewn careg, a thaflodd hi yn glir drwy y ddau ddrws. Ar hyn, daliodd ei law i gael y chwe cheiniog. 'Na, na,' ebe'r meistr. • Ti ddywedaist y medret daflu'r gareg allan drwy'r ddau ddrws. Dim ond trwy un drws y taflaist hi allan.' I fewn y tafiaist hi drwy y drws cyntaf.' Arthur, pa beth yw y llyfr sydd yn dy Jaw ? Arthur.—Holwyddoreg yr Ymneillduwyr Protestanaidd, gan y diweddar Barch. Samuel Palmer, eyfieithiedig gan y Cymro twymgalon a thalentog, Clwydwenfro, sef y Parch. J. Lloyd James, March, Cambs. Dyma yr holwyddoreg goreu ar y pwnc hwn a welais erioed. Mae yn anatebadwy. Dylai gael ei wasgaru wrth y miloedd. Bu enw Clwydwenfro yn adnabyddus iawn i ddar- llenwyr y SEREN amser yn ol, fel un o'i gohebwyr mwyaf doniol. Bachgen braf ydyw trueni ei fod yn ngwlad y Sais. Gye r ato wrth y cannoedd am yr holwyddoreg ardderchog hwn. Ei bris ydyw tair ceiniog. Mally.—Cawl! cawl! Ar hyn rhedodd y gofiaid tua chymmydog- aeth y crochan. » Dros y bechgyn, D. OLIVER EDWARD. -0-