Seren Cymru

"PEOFWCH BOB PETH; DELIWGH IK HYN SYl)D DBA."—PAUL. ] > • r V D -I f MAE Y geirfati hjn 'jip. eynnwyg gorchymyn pwysig, iieu yu hytrach ddau orchymyn, yn dal cyssylltiad A'u gilydd, y rhai a hawliaot aylw pob Cristion yn ddiwahaniaeth. Profweh bob peth." Ymadrodd traws- ne*u gymhariaethol ydyw hwn, wedi ei gymmerydnaillai ocldiwrthydull neu ynto wn dwyn at y raaen prawf. Yr un yw)r gair gwre.iddiol yma ag sydd yn y geiriau «an]yqol o :eiddo PedrFei y caffer profiad eieh ffydd chwi, yr hwa sydd werth- fawrusach na'r aur colladwy, cyd. brofer ef ^r*y dan." Gotyga gan hyny ymdrecb didwys, ymchwiliad diflino, a barn bwytfog adiduedd o eiddoi y meddwl mewn trein i wabaniaethu rlt-no y pur a'r anmhur—i yagaru rhwng gwirionedd a chy feiiiornad, Yr hyn sydd i'w brofi yw pob peth." Er "fed y Jam ymadrodd hwn yn ei natur yn gyflWdinol, etfeo ymddengya eisfod yn cael «i gyfyngu yma i brophwydoliaethau. Na iddirmygwcb brophwydoHaetbau," medd vr apostol. Profweh bob peth." "Na ddir. -Biygweh bropuwydoiiaethau. Hyny yw, na esgeulusweh y rhyhyddiou a'r cynghor- iCln a roddir i chwi, a'r dyddanwch a wein- •jnHIr. i chwi gr;- ddyoion ag sydd da,n doy- S&nwad a chytarwyudyd yr Yabryd Glan. Ond na dd^rbytpwch ddira, er hyny, byd y nod yr hyp a gyjuuygir i chwi fel peth ys- T»ydol, heb ei brofi. Profweh pob peth ag wydd yn arRymmeryd ei fod yn ysbrydol. Chwiliweb, cymhaiwch, a bernwcb efcyn ei dderbyn, a deliwch yr hyn sydd dda." Yr hyn a gewch chwi yn bur, yn ardderehog, ac yn wirionedd, wrth ei brofi, deliwch ef; «ymmerwch afael awyddus a grymus jraddo; gwnewchef yn feddiant i chwieicb Jwroain, a ched^ch ef er gwaethaf pob cyn- *yg a yrneir i'ch amddifadu o hono. Bhyw- Steth tebyg i hyua yw ystyr y geiriau uchod. Ac er mai i'r Theesaloniaid yrhoddwyd iiwynt ar y cyntaf, nid ydynt er hyny i'w «y!yngti iddynt hwy, ond i'w defiiyddib gan 3»ob Ciistion trwy yr holl oesoedd. Bysg- aint ni raai ein dyledswydd yw chwilio syl- i feiui ein ffydd, ac nid eu cymmeryd ar ym- -S "I -Y Mdiried. Cymuaaint ag ydym, yn ei dual riJ"n dda yw cyinaiaint ag ydym wedi ei brofi 'Yxi flaenorol. Pob peth sydd genym ag .yûd heb ei broo; er y galksai fod yn dda 3mddo ei hunan, sydd yn beth damweiniol iJri, ac felly yr: annheilwng o'r cymmeriad to beth da. I. Y PBATVEIEDTDD WBTH IB HWN Y .'IWl I »I BSOfI "jfQB PEm" 1. Y mae y goichymyn yn rhagdybied bod- Olieth rbyw pafon sefydlog wrth yr hon y < i ni farnii pettemy canys ystyr eglur a /.phriodoi y gorcbytn yw, dygwch bob peth y maen. Beth, hyfly, yw y waen I 'V,ravvt hwu,? Fe gaiff y prophwyd Isiaiah gai .y p hateb. 'Xan yr oedd y gau-brophwydi In ei atnser ef yn cynghori y bobi i ymofyn i/r swynyddion a'r aewiniaid, i'w gwneuth- .1r yn fath o bi:ofiedyddion i'w gwybodaeth, -5' nlaeysbrydoHaethanflaeledig yn rhoddi ^orchymyn gwahanol, gan ddywedyd, "At y gytraith ac at y dystiolaeth oni ddywed- 'ftt yn ol y gair hwn, hyny sydd am nad ,re oleuni. ynddynt." Fe gaiflf Crist ein 3>^teb. Pan oedd yr Iuddewon yn ymddyr- y obartaed iddo fel Messiah, ac yn dirnad ei hawliau l'r cyfryw gym- ^eriad, y mae efe yn cyfeirio at yr yagry th- fel gafon wrth yr hon yr oeddynt i'w brofi;—« Chwiliv/ch yr ysgrythyrau, canys Jiiddynt hwy yr ydych chwi yn meddwl JCae' by wyo tragywyddol; a hwynthwy yw y rh«i ay'n ty* lionet ha am dauaf ii. Fe gaiff Paul etto ddwyn ei dystiolaeth i hyn. jgalff Paul etto ddwyn ei dystiolaeth i hyn. .i mae Paul wrth yoaresymu a'r Rhufeiniaid 0 barthed cyfiawnhad peehadur gerbrcn I Duw yn gofyn, "Pabeth a ddywed yr ysgrytbyf hyny yw, pa beth a gynnwysir yn yr Hen Dest'i merit ag sydd yn berthynol i'r athrawiaeth hono, ac yn egJurhad ami, gan awgrymu mai cyn belled ag y daiiai hi ei wrth y safon hon yr oedd hi i mffU- GwasMmaetba, ityn i ddangos yh eglur ac yn ddiymwad mai yr ysgrythyr santaidd yw profiedydd ein ffydd a'n hym- arferiadau cfefyddol. Mor bell ag y iaaeajt yn cyduno a Hon y maient yn bar, yn wir- ionedd, ac yn bethan i'w dil yn ofalus; ond- os nad ydynt yn cyduno a hon, y naaj>nt i'w 1. Y, Y. I w gwrthod gyda dirthyg. Os i;ad yw gair I)uw yn wirionedd an- ffaetedig ac ausigledig—oa gellir yu gyf- reithlon godldadl yn. erbyn unrhyw fiaith a iiaera, uarbyw athrawiaeth a ddysga,, un- rbyw addewld a gynnwysa, Bsu unrhyw fvgythiad a gyboedda, nis gall dim fod yn fwy tf'ol na'r cyfeiriad atynt er pendbrfynu dadl grefyddol. Yr ydym vn cymmeryd yn gauiataol, gan hyny, wrthsôn àrn yr y yegrythyrau fel prawfiedydd gwirionedd cretyddoi, eu bod, nid yn uni,< yn cyrsnwvs ^wirioutiddj ond bod yr oit a. gyiaxwysant ynwinonedd. Y mae fod yr Hsgrythyrau !lit brawftedtjdd gwirionedd (Jfistionogol yn rhixj- rtyhie < c,u diyonolrwtjdd i roddi i ni bob gwybodaeth,. «■ hjiffbrddwnt Qrefyddol angenrneixiofl. • V mae y goaodiad hwn yn gatw am vchv ii o (Xtrill V — "> f ■ ~t V- ysgrythvMu yn ddigonot.,$S\y gwy b(>'U»eth grefyddolt garr ol vgd if']" bodaetftau ereili nad ya\nt d't^^M truHgiwyddo i ni, ac nad y^Mit Wr'i wedi eii bwriadu i'n djs^u Tnruiy t. 1 mae rli.d wedi myned mor u^ii a I fod y Beibi yn eynawys pub, gw sydd o vvcitn i'w gael, ac o U.iu r," •. barch i Gristionogaeth yn bycuinu a dn-- mygu pob dysgarall; ond cy fei1 c mad uir- n bo. fawr ydyw hyn. Y ntae gwybodaeth o ataroniaeth, gwyddoniaeth, eeiiyuuya, gwleidyddiaeth, &c., yn wertlifawr rhy-i. feddol, ac yn wir angenrheiaiol; eithl; nid ydyw'r Beibl yn argymmeryd eia nadd- JagQ. ynddyrit. ond can belted 8J y mse cymhell amom ymarferiad cydwybonol'o onesfcrwydd a chyfiawnder yn rhwyddhau eu cyrhaeddrad. Ni amcanwyd i d<;at" guddiad fynegu i ddyn yrhyù a fedrasai y rhegwm dynol ei ganfou heb gvmbortb goruwch-mturiol. Yr hyn ag y gall tiygad ei gaufod,* gadewir iddo i ganfod; yr hyn j medr dyn ei wybod drwy glywed y gadawer iddo i ymwrandoa., deall; felly pa I beth bynag a ddichon efe ei g) fiawnu tirwy egnion y galon, nid oes raid id"« wrth Peibi i'w gynnorthwyo. Nid yw Y,Bl:lÏ'l yn cyiinwys ond hyfforddiadau at;hly*uroi ac anuniongyrchol o barthed i'r gwybofi- aethau a grybwyllwyd. Amcanion yabryd- oliad yr ysgrythyrau yw rhoddi i uuyu wybodaeth am ei gyfiver colledig, am iachawdwriaeth,.a'r moddion aydd i'w rar- feryd er ei chyrhaedd, ac i ddatigos pa cs I at y Duw a'i trefnoddi Geirlyfr anfar c iaihawdw'riaeth ydyw y Beibl. Ob nad ynddo le l'r seryddwr ledu hwyliau lie t j ei fyfyrdod i chwilio am newyddion J 1 mysg bydoedd y n^en j os nad oes ynddo tes i'r ariiarijrddwr ymdeithio at ei .aairyw ioi bethau y ntau; etto y mae ynddo aryso: a a can mil gwell nag a geir yn xahiith heul.:v. a lieuadau, sêra phianedau-y mae yncdo'1 ogoniaut a phrydferthweh a barhant paxt J-1 bydd y byd yn ymddyry«u yn fllamiiu y j losgiad diweddaf. Y mae Mr. Spurgeoujn dweyd fod pob science i'w dysga yn j Beibl. Os ydych aim ddysgu sery ddiaech, y mae yma—fe ddywed wrthych aia i Haul y Cyfi^wnder a Seren Betxileaem j os ydych chwi am ddysgu llysieuaeta, y mae vma son am lili y dynrynoeda a rhosyn Saron; os ydych am ddjsg- daealeg a mwnyddiaetb, chwi a'u dy-gweh yma, oblegid darllenwch am graig yr 0;'8, oedd—y gareg v on ^'r enw mewy''1- os ydych am iyfyxio hanes/Mdlaetn, dtav c yma, cewch y coinodion benaf am y teulu j dynol. Pethau ar gyfer yr enaid anfarwol t sydd ynddo. Y rnae yr ysgrythyr yn ddigonol i roddi i ni bob gwybodaeth arigen- rheidiol. r Mae bod yr Ysqryfkyrau pit brawfledgdd gmrionedit crefyiMolyn cynnwys mai hwyni hwy yw yr unig brawfiedydd i'n ffydd a'n humarferiadau.—Y mae eu bod hwy yn cael eu gosbd i fyny fel prawfiedydd yn cau allan PP^ prawfiedydd arall. Y mae hyn yn groes i ddull ymresymiadol ilawer ar bethau crefyddol. Br enghraifft, pan y mae Bed- yddiwr yn dwyn ei resymau dros gredu -mai rhai mewn oedran ydyw iawn ddeiliaid bedydd, y mae efe yn dweyd fod y Beibl yn eu darlunio fel rhai sydd yn credu, yn edifarhau, yn ymateb cyd wybod dda, &c.; ac Ain by -rhtiid eu' ac ana hyny y rhaid eu bod yn gyiryw ag sydd yn gallu arfor eu deall, a barnu dros- tynt eu bunaiu. Ond y mae un o olvg. iadau gwahaaoi, mewn atebiad iddo, yn dweyd, eI: f,oci, Beibl yn darlunio deiliaid bedydd fel yna, etto nid.ydyw yn gwarafun bedyddio babanod, ae am hyny y mae bab- anod yn addaa ddeiliaid bedydd. Y Bed- yddiwr, yn anfbddlawn i ysrireaymiad fel vna, a haera fbd y B.Mbl, wrth orchymyn bedyddio credinwyr, yn rfcinweddol yn gwarafua bedyddio ^ayv b ereill, a'i fod, wrth ddarlunip dynion yn edilarhau fel deiliaid bedydd, yn golyguissai hwynthwy yn unig, a I ueb ereili, ydynt iawii adejtiaid bedydd. Y mae pob Bedyddiwr yn c..Jatau fod hwna ybeibt y w d.'iig h cneuydd ein tiydd. Nid oes eisieu d-we^ d nad oes yr un arall,. oblegid y mae :.r.M:j(}. mai y J^ibi ya unig, ydyw, m?ivn Vd iia yn dweyd nas gal! yr nn ond y i>dibl fod. Y mae dwyfoi ysbrydoliaeth yti tauafatwi Y mae yr A^iwydd Iesu' yn anrjghym»oepadwyo i;ti; rawiaethau a gorc^jniynion dynioD fel p^than ofer, gan ddywedyd, Eithr yn ofer i'm haurhydeddant X, gar Jysgugorehym- yniou dynion yn ddyage.^iaeth." Y mae Paul yn cymmeryd y pwnc, i fyny, ac yn dy wWiyd, "Na chyffwrdd, ac na archwaetha, ac na th0imla yn ol gorchymynion ac ath- rawiaethiaa dynion." hz y mae y Hyfr yabrjdoledig yn cael ei ddiwedd-gtoi yri y geinaii arswydol byn:—" Oa rhydd r»eb ddim at y pethau byn, Duw a rydd ato ef y p'aau sydd jwedi eu hysgri feuu yn y lly fr hwn ac o thyn neb ynta ih dJim oddiwrth ei:rk".llyfry brophwydoiiaeth hon, Duw a "yn ymaith ei ran ef allan o lyfr y bywyd, cC allan o'r ddinas santait i, ac oddlwith y pf tk"usydd wedi eu h, yn y llyfr llWIi. At lyfr y Dutguddiad yn, unton- gvrcliol y cyfeiria y geiriau ofnadwy hyn »rid y maent hetyd yn gymhwysiedigat bob o air yr Arglwydd. 1.1. EIN DTtEJDswYri) I DDEI ^XDDIO u &Ilt Duw- ii BBOFI PS PHA.U CREFYDDOL WJKTHI. (" Profweh bob peth; deliwch yr hyn oydddda.") Y note y ddgledswgdd nOn yn cynnwys y dylem ni wneuthur ein hunain yr adna- w n iydduso Air Duw^ fely l i'idom yn ulluog i "firnu £ a atkrawiaethau gydunant, a pha i iia ckydunantagcf; -)I!qid o ddi.Ihr i ni t)d, yu alluogwneyd hy, nÎ8 gait vn gyf- lattmu y ddyledswydd a gy.nhellir a no in.— L, mae-y gydrmbyddiaetl uon o air Duwyn beth ag a orchymynir y fyných. Wrth ddarilen cyfraith Moses, y ydym y caelei fod yn wastadol yn cyc.b Israel i tradw cyfra;tb eu Duw ger eu b, on, a'i e a eu calonau. Yr oeddyr- i'w d\ plant, a chrybwyll am dan t pan ent yn y ty, a phan gerdde ,:tar y I a ph-.n orweddent i law; a lau gy ent i fyny. Yr oeddynt i'w rhv^aaoyn rydd ar eu liaw, ac yr oedi i ":1 yn raactalau rhung eu llygaid. Daeth Dafydd i ddeaJi mwv n{iJi It oil athrawon ^ytyrio yn ngny iraith yr Arglwydd d i a ros. Y mae lesa Grist yn cyfeEi Jud^awon i chwi'io ysgrythyrau jr llt esta» >at, i'w galluogi i benderfynu yn .yjch ri gym- --?r7.vi> Y ms.3 yr YsLr.r -:I yr. cym- iwyo yr luddorca yn Bj .a .m wueuthur yr un peth. Y mae ^aul yn cynghori y Colossiaid i adael i air Crist breswylio ynddynt yn helaeth yn rnhob doethtneb. Pel hyn y mae yn rhaid, rnewa trefn i brofi peth wrth airDuw, ei ddarilen a'i fyfyrio yn ofalusi Oynnwysa y ddyledswydd hon yr angen- rheidrwydd o roddi ein rheswm mewn gweith- rediad er dewis a dal yr hyn sydd dda. Y r ydym am ddangos swyddogaeth rheswm mewn pethau crefyddol. Y mae rhai yn gwneyd eymmaint o allu a digonolrwydcl rheswm mlfe'wa crefydd, nes dangdg y dad- guddiad ysbrydoledis^ fel peth diangea- rhaid; tra y mae ereifl yn gwnevd cvn lteied o hono, fel nas caniatant i ni* braidd wneyd defnydd o'n galiuoadd meddvliol gyda ehrefvdd. Beth ydyvV yr yityr a roà-àiri'rgá.irrneBwmf'Wrth 'resw;n yr ydyrn yn fynych yn golygú gwaith ein yc yn gc galluoedd medtivHol yn amsylfred y cyd- unedd a'r gwahai.iaeth s.vda' rhwrjg pethau —yn cymbaru cynseiliau (premises) a'u canlyniadau (conclusions) y yn eanfod pwysau a phrioldeb tystiolaetb, ac vn barnu am gymhwysiad cymhellion; brydiau ereill y golygir wrtbo y cyfansw m o syniadau, tyb- 0 lau, neu olygiadau a dderbyniwyd gan un- rhyw un 161 gwirionedd mor sier, fel nad ydynt iddo ef yn ymddangcs fel yn galw am un atnnibeftftth nac ymchwiliad pell- acb. Y dybiaetb gynfcaf yw gallu y meddwl yn arferyd ei hunan er dadlenu y gwirion- edd, ac o gan I y mad byddai vn afrpavMoni dnnc,tiy'afin of, oblegid yn yr ystyr hyn nid yw rheswm lyn rheot, ond ortefya yn unig. Y n yr vstyr diweddaf y mae dyn yn dweyd fod unrhyw oeodiad yn gydunol a'i reswm, uwchlaw ei redwa, neu yn groes i'w reswm; wrtli yr byn ni feddyiir rhagor na bod y gosod ad hewydd yn ymddangos iddo ef yn annghydweddol S'r syniadau blaenorol a goieddai eie fel gwirionedd di- ymw-ad. neu ei fpd allan o gyrhaedd yr -Y arferion meddylioi ag y byddai efe hyd yn hyn wedi eu cyrhaedd, heu "ei fod yn an- nghymmodol a'r peth a afferai olygu fel gwirionedd diamtnheuol. Yn awr, ym- ddengys yn eglur fod gw.erth y fath haer- iadau a'r rhai hyn yn ymddibynu ar gywir- deb y syniadau ag y byddy cyfryw bersan yn eu hargymnu ryd fel ei brofiedydd. PQ dywedid wrtb berson ahwybodfus fod y ddaear yn troi, efe au ddywedai ei fod yn groes i reswm, a gwrtbodai y dybiaetb, oblegid i'w reswm ef ar y pryd kyny byddai yn groes, ac yn ymddangos yn mysg y pethau mwyaf ynfyd, ond i'r athronydd uchel-ddysg a bydclaiy dywediad yn unolâ. rh win. Wrth farn rheswm, yn ol yr ystyr tiuenaf, y golygir eanlyniad sefydlog ymc wiiiad manwl; ond yn ol yr ystyr olaf y golygir wrtho. farn ar unrhyw beth ag a iyddai yn ymddangos at unwaith i unrhyw bo^on yn wirionedd. Goleuni rheswm, yn yr ystyr aaenaf, sydd ymadrodd a heb ystyr; ond.,pe y defnyddid ef yn yr ystyr olaf, arwyddai yn unig yr holl gyfan- swtn o syniadau a ystyriai un yn, ddiam- mheuol. Yn awr, sWJdd rheswm yn yr yst^yr ddiweduaf._ydyw,. bud yu ddystaw pan y mae y Beibl yn lletafu-—ymostwng i'r gwirionedd. Os na wna hyu, y mae dyn yn ymddyrebafu uwchlaw y Beibl, ac yn gosod ei huuah yn brofiedydd. Swydd rheswm yn yr ystyr flacnai, ar ol sicrhau fod yr ysgrythyrau yn a,ir Duw, yw chwilio beth yw gwir ystyr gwaiianu! lauau y dat- guddiad a gynnwysa ? Bt th yw eu cyn. nwysiad ? Heth maent yn eu dysgu i ni i'w credu a'u gwneyd ? Nid yvy rheswm fel esw hyriyn brofiedydd, ond offeryn yn unig i d sicrhau y prawfiedydd, ac i'w ddefnyddio ef. Nis gallwn roudi i reswni wvdd uwch na hon, heb gynnyg gwneathur Jiu hunain ya ddoethach n^. Duw. Wedi proi fvob peth, ~haid i ni cUal yr hyn sydd dcla.- Y ra pob gwirionedd yn dda, ond y mae y nriciiedd a ddat- guddir yn "efengyl gogc .ilas.Tf.be^edig Dduw yn neiildaol. o dda—>yu ddu.^n ei natur-yn ddaynei ddylanvVUd saiitiudd a dedwyud — yn dda yn oi hjil gaui_Liau presenol a thragy wyddo). A/iwyi ddarilen- ydd, dal ef yu bur heb unrhy w gymmysg-