Seren Cymru

ESGORODD,— Awst 13eg, priod Mr. David D iW Evans, Crown and Anchor, Thomas Street, Llanelli, ar ferch. Byd gwyn i r eneth fechan hon, Byd llawn o hoen a phleser, Caed wenau lor trwy hirfuith oes, Oaed fyd o hedd a llawnder A phau fo'r byd a'i boen ar ben, Caed nefoedd wen yn drigfa, Ac engyl gwawl yn gwmni gwiw, I rodio broydd Gwynfa. DEHEUFARDD. Awst 10, priod Mr. Griffith Rowlands, llaeth- wr, Crown Street, Soho, Llundain, ar efeilliaid —dau fab. PRIODWYD,— Gorph. 18fed, yn Swyddfa y Cofrestrydd' Merthyr, Mr. James Evans, collier, Mount Pleasant Street, Dowlais, a Miss Elizabeth Phillips, Penywern, -Li* o aelodau cor Moriah. Dowlais. J. D. .L" Awst 5, yn Aberduar. gan y Parch. W. EvanSt Seion, Cwrtnewydd, yn mhresenoldeb Mr. J. Jones, Cofrestrydd, Mr. W. Morgan, Rhydlydan, Caio, a Miss E. Davies, Cefnrhydlan, Llan- wenog. Awst 13, yn Carmel, Mynydd Mawr, gan y Parch. M. Griffiths, a cherbron y cofrestrydd, Mr. Morgan Lake, Mr. Thomas Griffiths, Blaen- lash, plwyf Llanfihangel-aberbythich, a Miss Elizabeth Evans, Penygroes, plwyf Llandybie BU FARW,- Awst 10, Ann Jones, merch Ann a Seth Jones, Tyn y Fawnog, Dinorwig, yn 5 mlwydd oed. Dyoddefodd gystudd trwm, ond byr iawn. Yr oedd yn lodes siriol, a phawb yn ei hoffi, a phob arwyddion y cai hi oes hir ar y ddaear; ond dywedodd yr lesu, Heddyw y byddi gyda mi yn mharadwys.

FFRAINC YN COLLI. YCHYDIG amser yn ol yr oedd darlun yn Punal" yo arddangos Napoleon a'i fab ar feirch, yn teithio tua maes y gwaed. Yn dod i gwrdd a hwy yr oedd Napoleon y cyntaf, yr hwn ydoedd yn cyfeirio a'i fys at ei nai, ac yn dywedyd, "Goebel." Yr oedd y frawddeg un gnir hon yn awgrymu mai siomedigaeth yw tynged uchelgais annghyfreithlawn, Yr oedd ei hawdwr wedi ceisio cael y blaned yn deyrnas, ty- wysogion yn ddeiliaid, a choronau yn berlau. Gwnaeth ei uchelgais ef, am dymhor, yu ddyn pellaf y bvd. Yroedd yn rhodio mor drwm, nes oedd swn ei gerddediad yn ad- leisio drwy y cread. Yr hyn yw yr eryr yn mysg yr adir, a'r lIew vn mhlith yr ani- feiliaid, oedd efe yn mysg dyr.ion—y penaf. Ond syrthiodd i ddyfnder cyfatebol i'r uchder y dringodd iddo. Daeth yr Am- herawdwr yn garcharor. Trengodd yn alltud ar ynys annghysbell St. Helena. Tarawiadol iawn ynte yw ei rfbIdd i Nap- oleon y trydydd-—GOCHEI. Mae y rhybydd wedi ei gofnodi yn hanes ei ewythr, ac wedi ei adieisio gan gyfryng- wriaeth Lloegr a theyrnasoedd ereill yn ngwyneb y rbyfel uchelgeisiol presenoi. Ond gwrthodwyd ef. Mae y gwrthodiad yn dechreu dwyn flfrwvth. Yo ol y new- yddion presenol o faes y rhyfel, mae yn debyg fod Prwssia va parhau yr un mor alluog ag ydoedd yn Sadowa. Os na fydd y rhod i droi yu fuan, bydd Ffrnnc ochr yn ochr ag Awstria vn y clawdd. Mae Napoleon a Francis Joseph yn debyg o ddysgu fod Bismarck o'i ysgwyddau i fyny yn uwch na hwy. Ffrainc sydd wedidechreu y ffrae. Effaith cenfigen oedd y dechreu. Barn y byd hwn yw mai hon yw y rhyfel mwyat diangen- rhaid y tywalltwyd gwaed ynddo eroed. Gall em feddwl fad Rhagluniaeth yn dechreu gosod gwarth-nod ar yr ymosodwr mae Mapoleon yn colli. Mae pob un sydd yn gyfarwydd a sym- udiadau Ffrainc yn gwybod fod Napoleon yn cael gwaith byw yiso. Y mae efe wedi gortod dyfeisio ugeiniau o gvnlluniau er mwyn tynu s lw y wlad oddiwrth ei deyrn- asiad. Trodd rhai o i drefniadau allan yn llwyddiannus. Galluogodd hyny y bob, i'w oddef i fyw yn eu mysg. Yn y blyn- yddau diweddaf, y mae pethau yn gwrth- weithio. Anffawd oedd aches Mexico. Cawod geryg ar ben Napoleon oedd gwaith y Prwssiaid yn trechu yr Awstwaid. Cyn- d#eiriogodd Ffrainc pan y deailodd mai nid ei Amherawdwr hi oedd dyn cyntat Ewrop. 0 hyny hyd yn awr, mae Napol- eon wedi bod mewn dwr brwd anarferol. Y mae wedi bod yn saith dwymacb nag o'r olaen. Cantu' yn y diwedd Dad oedd dim a wnelai y tro ond cwympo allan a Phrwssia. Yn anffortunus iddo ef, dewisodd y rheswm gwanaf a allai dros hyny. Mae y byd yn gweled yn eglur drwy drafodaeth dewisiad y tywysog Leopold i orsedd Yspaen. Nid oedd ond esgus, ac yn esgus gwaeLeithafol. Yr oedd gwendid yn nech- reuad y ffrae, ac y mae yr un peth yn parhau i nodwteddu ysgogiadau Napoleon. Mae pethau yn ei erbyn. Peth dychi-ynllyd iddo ef yw colli tair neu bedair o trwydrau mawrion ar ddechreu y rhyfel. Yr oedd ennill yn anhebgorol i'w gadw ef yn bobl- ogaidd gaitref, ac hefyd i gaionogi ei filwyr i ymladd yn ddewr. Camsyniad, gallem feddwl, oedd ei fod ef yn cymmeryd y brif ran yn yr awdurdod filwrol. Byddai yn gymhwysach fod un o'i hen gadfridogiori yn cael y blaen. Efallai fod Napoleon yn deall hyn. Ond o'r tu arall, yt oedd efe yn gwybod y byddai ennill buddugoliaethau, heb ei arweiniad ef, yn golled fawr iddo. Mae pethau wedi myned cynddrwg gartref, fel ag yr oedd yn rhaid iddo ef fyned i'r maes, a chymmeryd rhan yn yr ymgyrch. Pe buasai y Ffrancod wedi enuill, dan ei brif-gadfridogaeth, dyna ei orsedd yo ddiogel am ychydig. Ond mae ei gyflwr yn ofnadwy o druenus yn bresenol, gan fod Prwssia yn ennill. Priod- olir y colli idde ef. Y canlyniad yw, gorfu- wyd ef gan amgylchiadau isefyllyn ol, a rboddi y blaen i Marshal Bazaine. Fel hyn y dylai pethau fod ar y cyntaf. Mawr mor chwyddedig oedd geiriau Napoleon pan gartref, ac yn parctoi i wisgo ei arfau. Nid oedd ond buddugoliaethau yn ei ar- eitbiau y dydd, ac yn ei freuddwydion y nos. Gallech feddwl nad oedd dim yn eisieu i wneyd Prwssiayn dalaeth o Ffrainc, ond ei bresenoldeb ef tua Metz. Byddai aros yn Paris gyda Eugenie, a gadael rhwng ei 300,000 milwyr a'r gelyn, yo fyd o elw iddo erbyn heddyw. Yr oedd ei weithred o gymmeryd y Tywysog Amherodrol i swn y rhylel, ac i olwg y gwaed, yu gatnsytiiad mawr. Byddai yn well lawer ei adael i yru ei Velocipede ni dod ag ef gyda bost i glyw y magnelau. Dywedai ei dad mewn brys-nfges, fod y bachgen wedi cael ei fedydd tan, ac hefyd ei tod wedi codi bwleden i'w chadw, er cof am y rhyfel cyntaf a welodd. Mae yn anmheus a fydd i'r teulu gadw v daru plwm, os ra. fydd y Chassepot yn fwy ffodusyn y dyfodol nag y mae wedi bod yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Mae colliadau Weissehburg, Woerth, a Forbach, wedi hanner daranio Napoleon. Darfu i'r newydd am y colliadau ofnadwy hyn gynddeiriogi pobt Paris. Mae darllen bancs y dadlewfu ar y pwnc yn Senedd y wlad, yn ddigon i ddychrynu pob pen coronog dan haul.. Gosodir y bai o'r meth- iant yn gyfangwbl wrth ddrwsyr Amheraw- dwr; ac aeth rhai mor bell a chynnyg ei bod jn bryd iddo waghau yr osedd, gwisgo het yn lie coron, a myned i wlad arall i fyw. Os parha y Prwssiaid i ennill, bydd ar ben ar Napoleon i fod yn Amherawdwr Ffrainc. Os tia thry y rh6d o'i du, ni wel Paris mwyach. Dywedir ei fod wedi ardrethu ty yn Llundain er ys pedair blynedd. Ewllai ei fod ef yn ddrwgdybus o eubyd- rwydd ei sefyllfa, a'i fod yn teimlo y gallai enciliad etto i Lundain fod yn ffaith ya ei hanes. Mae y we:nyddiaeth wedi ei newid. Gorfu ar Oliiyier, fel yr oeddym yn dys- gwyl, adael y gadair lywyddol. Camsyniad erchyll o du Napoleon oedd peidio taraw yn union y cyhoeddodd ryfel. Bu oedi am bythefnos yn golled anadfer- adwy iddo ef, ond yn iechydwriaeth i Prwssia. Mae Tywysog Coronog Prwssia yn bresenol ar ei ffordd i Paris; a'r brif- ddiuas yn warchaedig. Gan fody byddin- oedd Ffrengig yn cyd-grynhoi er mwyn taro unergydfawr, nid yw yn anmhosibi i Napoleon ail-ennili y tir a gollwyd; ond mae y 11 if yn ei erbyn. MAc colli wrth ddechreu wedi gwywo brelChiau Y. milwr Ffrengig. O'rtu arall, mae Germani ar ei huchel tanau. Ymtadda y milwyr fel gwroniaid. Dvsgwyliwn glywed fod brwydr arraddeg eang wedi ei hymladd, a bod ngeiniau o filoedd o'r udau tu wedi eu lladd. Amser a ddengys beth fydd tynged Ffainc.

Ijsmtwiott Crefydtlol. MORIAH, DOWLAIS.—Gorph^ 17eg, talodd nil chwaer ufydd-dod i'r ordinhad p fedydd yn y hwn. Etto, Awst 14eg, un arall. Gweinyddwyd ar y cyntafgan Mr. Davies, Canton, a'r ail dro gan Mr. Davies, Talywern. Ar y 14eg, ychwan- egwyd wyth at nifer yr eglwys.—D. J. HEBMOIf, LLAKFYRNACH.—Sabboth. y 24aitl cynfisol, ar ol pregeth alluog gan ein parchuS weinidog, A. Griffiths, cawsom yr hyfrydwoh o'i weled yn claddu tri o bersonau ar broffes 0'11 fEydd yn Mab Duw yn y dyfyrllyd fedd. Duw 0'1 drugaredd a dueddo lawer etto i'w canlyn.—A. BETHEL, GLTNCOBRWG.—CynnaUwyd eia oyf- arfodydd blynyddol eleni, Gorph. 31 ain a'r Llum canlynol. Pregethwyd gan y Parchedigion Manrice a Michael, Blaencwm; R. Hughes, 'M Maesteg; a J. C. Powell, Skiwen. Cafwyd pre- gethau grymus a gafaelgur, gwrandawiad ffyddloa ac astud, cynnulliadau gweddol, ag ystyried mai yn Glyncorrwg yr oeddem. Gobeithiwn weled etto arwyddion fod yr hid a hauwyd wedi cael djfnder daear yn nghalonau ein gwrandawwyr. Cafwyd hefyd gasgliadau gweddol, ac yetyried amgylcbiad y He.—W. H. Ysgol Sabbothol GenaiCr Glyn, Caerffili» Cynnaliodd yr ysgol uchod ei chylchwyl flynyddol eleni, dydd Llun, yr 8fed cyfisol. Wedi oyfranogi or ddarpariaeth ardderetiog o d;6 o theisen, cafwJd cwrdd adrodd, canu, ac are thio yn yr. awyr agored. Cymmerwyd y gadair gan y Parch. D. Richards, Caerffili. Yr oedd y Parch. T. E. Rowlands yn bresenol yn cael rhan o'r wledd, end yr oedd yn gorfod myn'd cvn cael yr ojl Vr oedci Mr. Daniel Thomas %n eymmeryi dyddordeb- mawr yn yr wyl hon, a swnaeth ei r.n yo. dnl effeithiol. Y mae'r ysgol hon yn gamthen o ys- golion Tonyfelin (B.), a Hethel (A.); a0 v mae ya myned yn mluen yndda, ac ynrhifo tua 80 eisioes. CALFARIA, RAVEN Hn.L.—CynnaHodd yr eglwys uchod ei chyfarfod blynyddol mewn 0 ssylltiad a chyfarfod cbwarterol Morganwg" Gwnawd casgliadau ar ddiwedd oil o'r cyf- arfodydd, er lleihau y ddyled drom sydd ar y lie mae y swm yn awr wedi cyrhaedd dros £20, er fod arnryw bunnoedd o addewidion etto heb ddod i mewn. Diolch i Dduw am fody brodyr s'r chwiorydd mor ffyddlawn. Gall llawer o eglwysi gymlIleryd gwers oddiwrth hon,; a phriodol iawn yw hysbysu, fod teuliicaredig y Beaufort Arm?, nid yo unig wedi rhoddi ciniaw dydd Mawrth a Mercher i'r holl weinidogion am ddim, ond wedi rhoddi swm Ued dda tuait at y ddyled. yr- Arglwydd a'u bendithio oil.—IPOE DDA. TRBLETERT.—Nos Fawrth, Gorph. 26ain, tra- ddodwyd darlith alluog a doniol pna gan y Parch* Ddr. Price, Aberdar, ar America. -Aeth y Dr. trwy ei waith yn fedrus, difyrus, ac adeiladol. Cafodd lon'd y capel i'w wrando, a chadwodd y gynnulleidfa ynyr hwyl oreu am dair awr. o amser. Llywyddwyd yn fedrus gan y Parch. T. Williams, Llanglotfan. Yr oedd cynnyrch y ddarlith yo. myned i leihau dyled yr addoWy newydd hardd yn y He. Y mae yn llawenydd geaym hysbyslI fody ty eanga, ehyileus hwns brqn yn rhydd 0 ddyled, ac ymae y gynnulleidfa yn cynhyddu yn barhaus er pan agorwyd ef, ac arwyddion fod Duw etto yn ymweled a i bob! yn y lie. Cawsofl* y fraint o weled ein gweinidog, y Parch. 13. Thomas, yn bedyddio un chwaer b6reu Sabbath diweddaf, yr hon oedd wedi bod yn aelod gvda if Annibyuwyr am flynynyddau. Diolchwn i Ddullf- am ei ddaioni atom.-BRAWD. ABERCWMBOYE. — Awst 8fed, traddbdodd 1 Parch. J. Rees, gweinidog y lie, ei ddarlith »r Ansawdd Cristionogaeth, yn nghyd a'i Dylan- wad," yn y lie uchod. Aeth trwy ei orchwyl YI" ei boblogrwydd arferol er boddlonrwydd 1 r holl gymiulleidfa. Llywyddwyd y cyfarfod fedrus gan y Parch. W. Williams (A.). Yr oed. yr elw at leihau dyled y eapel; ac yr oeddy cyn- nyrch tu hwnt i'n dysgwyliad. ELIM, llawen fam plant yn ystod y! misoedd diwedd»t« At y rhai a fedyddiwyd yn fiaenorol, Sabbotp* Awst 7fed, bedydcliwyd deg o chwiorydd gan eè:I1 parchus weinidog, Mr. Owen, y:i4 ngvvydd fawr iawn. Ar y cymmundeb,;yr oedd yn olygw swynol i ganf'od cynnifer yn cafel eu at yr eglwys yn nghorrt y mis. Bedyddio 1"' adferyd 3; derbyn trwy lythyron, 5—yr vn 18. Mae Jma ereill etto yn y gjfeIllacb. SYLWEBYDD. Y WIR FONBDDI&ES."—Traiddodwyd darli^ ar y testun uehod yn Kbenezer, vlerthyr, 10 Lun, Awsl laf, ^an y Parch. J[ohti Lloyd. merodd olwg ar y feny w yn llanw ei chylch,y ff .ddlon mewn cymdeithas, yn ol ei pa un ai ychydig neu lawer fyddant; ei c°-v0 hwysdcrau iieillduol i wneyd cymdeithas J fywiog, cysurus, a llun ei syrthiad a'r can tadau pruddaidd ei diraddiad gan bagania^j yn cael sylvv mwy gun Iuddewaeth ac l.j ei dyrchafu yn raddol gan Gristionoguetb 1 salle priodol. Yna ei defnyddioldeb mewn & hanol gyssylltiadau m-rch yn nhy ei rlne morwyn, gwraig, meistres, cymmydoges, aeiod yn eglwys Dduw. Nid yn ami y ca<j rhagor o bethau buddiol mewn awr a hans1 amser, ac yr oedd y gynnnlleidfa yn eu gw fawrogi yo fawr. Tal^yd diolchgarwch ir i-jj)., iithydd,gan v c»deh'ydd,(Mr Roberts,; a'r oantorion, gan y Parchn. C. (i-riffiths, Lewis, Troedyrhiw Miles Beth'esda Ainon a Wilkins,