Seren Cymru

AT EIN GOHEBWYR, &c. EIN DBEBVNIADAU. — Un yn sychedu — Homo—I Theta-loan-it. C. Lloyd—J. M. Jonee-D. Tho- mas-Parch. J. G. Owen—Edward Davies-Parch. E. Morris-P. A. CwyHt—Parch. H. C. Williams —Thomas Jenkins—Cymro Gwyllt-Parcb. Levi Tbomas-Elfius- Ymofynydd Pryderus—Parch. J. Jenkins-Parch. H. C. Howellll-Taliesin-J. C. Williams, Ysw.-Rhywun-Dr. Johnson—Moses Moses- Liberal Eiector- Breconian—Gonestddyn Aherhonddu—J. J.—W. L. R.—Morgan Lewis- Mary Phillip—Ema—K. J. UN YN SYCHEBV. Nid oes unrhyw ddeddf yn rheoleiddio tipio" glo, ond mae y ddeddf yn rhwymo pob perchen gwaith glo i wJJeyd bye-law er rheoleiddio y gwaith, ac yn lied debyg y bydd y gorchwyl 0 lenwi y wageni yn rhan o hyny. J. M. JONES. Byddai cyhoeddi eich llythyr a'ch gofyniadau at Mr. Gape, Ystalyfera, yn debyg o agor dadl i'r hon y byddai yn rhaid llusgo i mewn enwail personau. Ni fyddai. dim yn cael ei eniiill drwy hyn, ond gallai yn rhwydd beru gofid. IØ" LLVTHYRO AmEnicA. Mae llythyr wed' dyfod i'n llaw wedi ei gyfeirio fel hyn. Mr. John Morris, Chancery Lane, Mountain Ash, Glamorgan shire." Agortvyd ef gan yr unig John Morris yn yr ardal, ond cafodd nad oedd wedi ei fwriadu iddo ef eithr gan fod dymuniad yn y llythyr am iddo gael ei gyhoeddi, ni a'i danfonwn i'r Swyddfa, a daw allan y cyfle cyntaf. Maa ynddo lawer o bethan pwysig i rai ag ydvnt ar ymtudo. THOMAS JENKINS. — Mae yn well genym beidio rhoddi ein bartt trwy y SEREN ar y mater a osodwyd o'n blaen. Ni fyddai i ni ein hunain byth wneyd yr hyn y mae eich cymmydog yn ei wueyd. Ein barn ni yw, fod llawer iawn gormod o gyfaddawd fcom- promise) y dyddiau hyn gyda chrefydd. Rhaid i ni ddyfod yn ol at symlrwydd yr efeogyl cyn cael y byd at draed y G wared wr. U Fel yn nyddiau'r ApostoJion, Boedlei phurdeb, bo^d ei grym." Diolch i chwi am swllt i Mr. Oncken—dyna ddeu- ddeg bricen etto. YMOFYNYDD PRYDERUS. — Danfonasom trwy y llythyrfa, gin nad oeddem am agor llygaid y blaid airreolaidd ar y mater. PARCH. JOHN JENRINS, MORLAlx,-Mae yn dda genym bob amser i glywed oddiwrtnych, a bydd pob peth a ddaw i law yn sicr o gael groesawiad cynbes i'r SERRN; oudnid ydym y fynyd hon yn cofio am yr ysgrif y cyfeiriwch ati. Os daetb in llaw, mae yn sicr o fod wedi ymddangos. THBTA A THRYSORFA MRS., NICHOLAS.—Dymun- em adgyweirio camsyniad o'r eiddom ni, neu y cys- sodydd, mewn cyssylltiad a'r uchod. Yn He 4s., darllener 5s. Yr oead 5s. Theta wedi ei dalu i Mr. Evans, y trysorydd. D. E. DAVIES.—Chwi wyddoch fod y pàragraff yn y SEREN am y "Provincial Union" wedieigym- meryd o newyddiadur arall. Yn bersonol, ni wydd- om ni ddim am y swyddfa hon. Mae y mynegiad yn v News yn hollol ffatriol—yn rig o'r hanner, a dylai greu ammheaaeth ya hytiach na dim arall. Mae y ffaith fod y swyddfa yn tala dividend yn ol saith punt y cant ar ben yr banner blwyddyn gyntaf yn gwbl afresymol i'n tyb ni; er hyny, bydd yn dda genym ni yn ol liaw-wedi, prawf rbesymoJ-i ] glywed am lwydaiant y swyddfa hon, ac yn wir am bob swyddfa arall. Ond mae gofal mawr yn ofynol yn y dyddiau hyn, pan y mae math o mania yr bodoli ar bwnc y diogeliad. Mae hanner blwyddyn yn rhy titch o amser i roddi prawf teg o Swyddfa ddiogeliad. THE PROVINCIAL UNION.—We shall insert with pleasure the following from the Manager of this office, at the same time reminding him that we simply quoted the paragraph from the Reporter. We have read the report of the haif-yearly meeting furnished to. the papers, and to our mind they are too good by half. A single half year is a period far -very far-too short to found your experiences upon in a matter where the welfare of thousands are concerned:— Provincial Union Assurance Company Limited, 104, Fleet-street, London, August 15, 1866. Dear Sir,—You have noticed an extract from the Reporter in your paper from their Notices to Corres- pondents, which is calculated to do our office an injury. As soon as I saw it, I wrote to the Editor inviting him to call at our office, and I would give him every information which at that time he did not possess, or I would receive any gentleman hp might appoint. The only answer I have had has been a report in last week's Reporter, which I send you. Also, a cipy of the News, and the Mirror, with leading articles, which will convey to you more ac- curate information of our business. We have 7,000 members in South Wales, and a translation in your journal might prove beneficial. I am, Sir, yours truly, W. W. JOHNSON, PH.D. The Editor of SEREN CYMRU." I RHVWWN.—Mae appeliad oddiwrth ysgrifenydd di- enw at eglwysi am dysteb i weinidog yn waeth .na bod yn ddiwerth. 2, Mae y llyfr yn dyfod allan am geiniotf y rhifyn. Cyfeirier at Mr. James Spry, C.S., Plymouth. GSllir cael y llyfr trwy unrhyw lyfrwerthwr, neu oddiwrth Pitman, Llundain. #W Ymddengys hanes cyflwyniad tysteb i Mr. James Beynon, Aberdar, yn ein nesat:

TO ADVERTISERS. SEREN CVMRU has an extensive circulation through the whole of the Principality of Wales, as well as amongst the Wellt: people in England and Scotland, and is read by at least 16,000 persons every week; consequently it is an excel- lent medium for advertising. TEEMS Six lines and under Is.; every additional line 2d. A very liberal reduction made when Advertisements are repeated several times. Communications to be addressed to the Office. "SEREN CYMRU." tr Danfoner pob hanesion Crefyddol a Chymdeith asol, trcliebion a thaliadau, at y Cyhoeddwr, .11,. IF. Morgan Evans, 8eren Cymru Of/ice, Carmarthen. &ji" Y Traethodau, Gohebiaethau, Gofyniadau, a Llyfrau i'w hadolygu, &c., at-Rev. T. Price, M.A., Ph.D., Aberdare. w Y Farddoniaeth, — Rev. J. Rhys Morgan (Lleurwg), Llanelly, Carmarthenshire. eRIS SEREN CYMKU i dderbynwyr a dalant am dani wrth ei derbyn, neu a dalant cyn pen wythnos ar ol i'r chwarter ddyfod yn ddyledus, yw Is. Ie. y chwarter, neu Is. 8c. os na wneir hyny.

ETHOLIAD ABERHONDDU. YR ydym etto am alw sylw ein darllenwyr at sefyllfa pethau yn y fwrdeisdref uchod. Mae y mater yn dyfod yn wir bwysig i ni fel Cymry, ae yn neillduql fel Annghydffurfvryr Cymreig. Mae yn ffaith fod y Cymry fel corff o bobl yn Annghydffurfwyr; ac mae yn ffaith fod mwyafrif mawr yr etholwyr yn Annghydffurfwyr. Mae yr un mor sicr y gallai etholwyr annghydffurfiol Cymru, pe y dewisent, anfon y mwyafrif o'r aelodau dros y dywysogaeth, o blitfi dynion a fyddent yn wir gynnrychiolwyr barn a theimlad Ym- neillduwyr Cymru. Mae y gallu yn medd- iant yr etholwyr. Nid oes gan yr etholwyr ond cario allan, eu golygiadau crefyddol a gwleidyddol, a byddai iddynt o fewn saith mlynedd newid agwedd cynnrychiolaeth Cymru. Ond maeyn ffaith alarus nas gaUwn gael un sir na bwrdeisdref o fewn y dywys- ogaeth, lie y gallwn gael digon o onestrwydd gwleidyddol a chrefyddol i wneyd prawf teg o'r mater hwn. Nid oes yn awr gymrflaint a sir na thref a roddai y sail leiaf i ddyn gonest, Ymneillduwr cydwybodol, ac An- nghydffurfiwr egwyddorol, i ddysgwyl am unrhyw gynnorthwy oddiwrth yr etholwyr Cymreig, er eu hoil broffes, eu ffroth, a'u siarad gwyntog am egwyddorion rhyddid mewn gwlad ac eglwys. Y ffaith yw, fod Ymneillduwyr Cymru yn foddlon iawn, a hynod baroa i daflu eu hegwyddorion i'r wadd alr ystlumod, er mwyn cael y eyfle i dynu yr bet, a phlygu y glun, i ryw ar- glwyddyn (neu, yn wir, i steward neu filgi yr arglwyddyn); byddant, yn wir, dim ond cael y gorchymya, mor barod i blygu i'r milgi ag i'r boneddwr ei hunan — ufyddhau yw eu pwnc, gan nad beth y gwasanaeth, gwael neu frwnt. Yr ydym ni yn gwybod fod hyn yn gyhuddiad pwysig; ond yr ydym yn barod i brofi mai hon yw yr egwyddor lywodraethol yn y rhan fwyaf o siroedd a bwrdeisdrefi Cymru. Mae genym enghreifft- iau gwahanol — enghreifftiau anrhydeddus iawn—lie mae etholwyr Cymreig yn gallu beiddio meddwl a gweithredu drostynt eu hunain. Yn awr, ni a gvmmerwn Aberhonddu fel esboniad teg ar yr hyn ag ydym yn gyfeirio ato uchod. Mae Aberhonddu yn fwrdei sdref, yn cynnwys hen dref Brychan, a thref fechan a gwledig Llywel. Rhwng y ddwy dref hyn, mae rhyw 263 o etholwyr-yr ydym yn ysgrif^nu oddiar gof, ac yn iuhell o*4 dref-ar yr etholres ond or rhai hyn, 1 amryw o honynt i lawr fwy nag Unvvaithp tra y gall rhai fod wedi meirw, neu meWB ffyrdd ereill wedi colli eu hawl i bleidleisio.. Yna, gallwn dynu oddiar yr Y 63s, ac ystyried y dichonolrwydd i 200 fod yn alluog i ddyfod i'r etholfan ar d lycld Jt etholi-td. Yn awr, yr ydym yn sicr fod m^y na 100 o'r cyfryw o ran proffes a goljtjiadatti yn Annghydffurfwyr, ac o ran siarad —aob amser, ond amser etlioliad~yn rydilg irwyP* a bod dewisiad yr aelod Seneddol yn hoflol; yn nwylaw y dynion hyn. Mae yn Aber- houddu-fel y nodasom yn einr rhifrn diw* eddaf-wyth o eglwysi perthynol i bed war a enwadau ymneiliduol. Mae yn A berlwnddn hefyd Goleg pwysig, perthynol i'r Imlepend- iaid, yn cynnwys dau atbraw, a niter lluosog o fyfyrwyr. Mae yn wir nad oes gan J myfyrwyr yr unbleidlais yn y dref; ac mae yn dygwydd yn anesboniadwy i ni nad oes yr un bleidlais gan yr athrawon perthynol i'r Coleg hwn. Felly, ar yr etholres, mae Y" Coleg yn cael ei gynnrychioli gan y cyinmer-; iad nodedig hyn, 0 ond er hyny, ni dyf yr athrawon yn ol o ddangos eu hocbr, Wel, dyma gyfle da, gallem feddwl, i ddwyn ger- bron ddyn da, egwyddorol, aeddfed o ran. profiad, a phrofadwy o ran cymmeriad, i sefyll pob cyfle i gael ei ethol ar dir egwydd- orol. Ond os oes rhvwun yn Nghymro>» Lloegr, neu Castell Martin, yn ddigon diuiwed- i feddwl hyny, maeyn sier o wneyd cam- syniad o'r mwyaf. Mae yn wir y gall rhai Oi wyr Aberhonddu fod yn perthyn i Gym": deithas y DadgyssylJtiad, ac yn profresu bod yn ddilynwyr i'r Hwn a ddywedodd. mreniniaeth I nid yw o'r byd hwn "—mae pi wir ein bod wedi clywed rhai o honynt ytt, siarad yn y cyfarfodydd dadgyssylltiadol, » phethau felly; ond pan roddir y cyfle iddynt i ddangos mewn gweithred eu proffes, maeilt iyn alluog i ddadblygu cymmaiot ojlunkeyisffl a ddymunai y Tory penaf vnEwrop ei weled. A'r hyn sydd yn warth tragwyddol i'r per-: sonau eu hunain, blaenoriaid y bobl sydd yD; gyntaf ac yn benaf yn y gwaith o frudycho yr egwyddorion a broffesant. Mae yn ddycb. rynllyd i adolvgu y dull a gymmer y dynion hyn i werthu vr egwyddorion sydd wedi costio mor ddrud i rvwrai cyn eu geni. Yn nechreu y flwyddyn hon, cafodd yt', etholwyr yn Aberhonddu y cyfle i ethol, aelod Seneddol yn lie yr aeIod rhyddgarol*. Cafwyd digon o amser i ystyried y mateiv Ond nid oedd modd symud blaenoriaid yt Ymneillduwyr i ystyried unrhyw gais, ond, ymgais Iarll Brycheiniog. Dyn ieuanc di- brofiad, heb unrhyw gyffes grefyddol na gwleidyddol-dyn ieuanc purion yn ei ddos- parth, na allasai ysgritenu anerchiad at ft etholwyr-dyn ieuane na feddai unrhjrW gymhwysder o dan haul, ond ei fod yn fab I r; Ardalydd Camden, a'i fam vii ferch i un Esgobion yr Eglwys Sefydledig; ond dyna* y dyn a ddewiswyd gan athrawon y Coleg. chan Annghydffurfwyr Aberhonddu, a hyny aranerchiad nad oedd yn cynuwys hanneP wns o synwyr evffredin ond beth am hy»y> yr oedd yn fab 1 Ardalydd Camden, acy oedd wedi addaw, acyn wir .> n barod i addaw unrhyw beth, a phob ryw beth, i unrhy" ddyn, a phob ryw ddyn, yn ol barn y dyn fuasai yn siarad ag ef. Yn y cyfamser, ntae y Bribery Act yn cael ei hannghofio, ac maO, tad yr Iarll yn rhoddi i'r Independiaid hyn; a hyn o erwau o dir, er adeiladu y Coleg, newydd arno. Yr ydym ni yn ddigon hen gofio atebiad yr Ardalydd flynyddau ynQ1, pan geisiwyd ganddo renti, rhoddi, netti werthu ychydig laLheni o dir er adeiladn. capel arno. Dywedai, gan ei fo(I yn brioa i merch i Esgob, nas gallai feddwl am wney« dima fuasai yn cryf bau Ymneillduaeth. Ond- pan oedd am brvnu bwrdeisdref Aberhonddi Vw fab, torodd ei reol flaenorol, trwy sicrhatt yr athrawon a'r enwad, wrth roddi iddynt f tir gofynol i adeiladu y 'Coleg-d^. Wel, trodd hyn allan yn rhagorol i'r Ardalydda I fab. Cafwyd yr holl Independiaid yn selog', dros Iarll Brycheiniog, nid am ei fod ef yC meddu y cymhwysder lleiaf fel aelod Sens- ed dol; ond yr oedd y darn tir ar war y dref wedi cadw o'u golwg bob diflFyg yn y gwr ieuanc. Ychydig cyn yr etholiad, cafodd t Methodistiafid daarn o dir yn y 1 adeiladu capel Saesnig, i'w alw wrth yr en* newydd, The Presbyterian Chapel. Yr oedd igareg sylfaen yn cael ei gosod gan 3f'8* ordecai Jones; ac er hyfrydwch derbyniwyd cheque am zClOO oddiwrth yr Iarll ieuanc. Dyma dBlOO gwerthfawr iavf1* i'r teulu hyn. Mae wedi gwneyd cyfeilh^s lawer yn y corff parchus hwn. Mae hv*n ddigon i gyfrif am y Bel arbenig sydd yn caei ei ddangos gan y Methodistiaid yn Abe*' honddu. Aeth Iarll Brycheiniog i'r Senedo^ 0 dan yr addewidion mwyaf eglur a phender' fynol ar bwnc y Diwygiad; ond gwyddpnj yn awr i'r gwr ieuanc y cyfle cyntaf don addewid, trwy bleidio a phleidleisio & S Iarll Grosvenor. Felly, gwerthodd yr etholwyr Aberhonddu y cyfle cyntaf a 1 wneyd hyny. Mae o bwys i ni hysbys^, ein darllenwyr, fod y bleidlais hon wedi ei rhoddi ar ol iddo ymgynghori a rhat 0 gyfeillion yn Aberhgnddu. Felly, darfu ido/ werthu y rhyddgarwyr yn wirfoddol, aC 11 wyr ystyriol o'r hyn oedd yn ei Mae yn wir ei fod ef yn awr wedi,. »eU 1 fyned i yr Arglwyddi; ond mae yn my0^