Seren Cymru

barlleyawyd yeddi barotfiwyd gan Arch- yu yr hott eglwysi y Sabboth W»h!M>D1AD ^8RCH Tkuaxc.—Dydd Mercher yr jywnos .idiweddaf. fel yr oedd Mr. J. Wheeler, o tbtSt ee^ yn nghyd a'i wraig, ferch ieuainc, yn myued ar hvd yr afon bad, pan yn agos i Battersea, taraw. } ')a(l yn erbyn rhaff Ilorig ag oedd yn aros ar Wdu°' ) y menvwod wBeddo ac aflon- "'r ^anlyniad fu i'r bad cael ei ddymchwelyd, £ yd yr holl gwmni i'r dwfr, Llwyddodd y "orig i pchub Mr, Wheeler, ei wraig, ac r mprched; ond boddod v Hall. Y boreu 8aSl,y priodod/i Mr- Wheeler, a'r ddwy ferch oedd yn y bilH oedd ei ddwy lawforwyn, yr hyn J" gwneyd yr aragy6hi«d yn wir dorcalonus.

GUTTO'R CRYDD AR Y MAES. MR. Gol. Y mas chwant ar fy nghalan I i fersvi y taclau yma sydd genych chwl yn <sw ieyd y SKRRN, yn fyvv. A ydyci ahwi wedi deall mai creaimiaid annuwiol tost vdynt? Wet. Oi nad ydych chwi wedi deall y path, yr wyf fi wedi ei ddeall ef trwyddo, ac in; ejlura I i chwi hefyd pa fodd y daethum I i'w ddeall ef. A ydych chwi yn cofio stori y pysgod»vr?—ydych mi wn. Wei yn, awr, fel hyn y dywedais I, ac fel hyn y dywedfisant h'-vythau. Dywedais I fod y boneddwr wedi! danfon Hwlcyn y clochvdd i ddal pysgod Mr. Jones, o'r Blaenau ond dywedasanthwythau fod wedi cael ei ddanfca i dda! pysgod i Mr. Jones, o'r j Blaenau. A ydych chwi yo gwel'd yn awr ? Fedra I ddim dyoddef peth fel yna Caiff y pair ei barotoi, a chant hwythau eu bwrw iddo yn un swp. Troi drycbfeddyliau mawreddog o'u rhediad priodol aie ? Y mae y peth yn annyoddefol. j Dywedwch wrthynt, svr, am fod yn ofalus rhaallaw, rhag ofn iddynt fod yn foddion i greu chwyldvo»d yn y wladivrifieth, a pheru i w9r yr Ogof fyned i grafu pinau drain, a gwerthu pll tatws. Onac y baw fyddii hyny, fel yr ydych ya deatt, Yr wyf fi yn bwriadu, cyn terfyn y gauaf ne-.af. i ysgrifenu hanes bywyd bechgyn yr Ogof; a tlirueni fyddai eu gyru ar wasgar cyn y bydd i mi giel gwybod eu helynt. Dydd da i chwi yn awr. syr. GUTTO'R CRYDD.

TYSTEB Y PARCH. T, WILLIAMiS, LLANGrUNNOG-. MR. G-Ot.,—M e tysteb y brawd teilwng n'-hod wedi ymgripio i sylw ar faes y SEltEN. Oyflwynodd rhyw frtwd Mr. Williams fel un teilwng i gael tysteb gan ei eglwys, lie y mae wedi Uafurio nm gynnifer o flynvddoeld am gyflog nad fechan; wedi hyny, darfu i ddau weiaidog parchus Ll-melli, yn nghyd a, Mr. Williams, Ssle n. a brawd o Morganwg, rodd1 eucymmerariwyaeth i'r amcan ac yn ddiwed iaf oil, daeth y pwtic i sylw cynnadleci cyfarfod chwartfrol dosparth isaf sir Gaerfyr,ldin, yn yr liwn y p.isiwyd penderfyniad i'r perwyl, ein bod yn llawenhau yn yr amean." Mae genym ni,, neu ddau ag y enrem eu haw- grymu mewn cyssylltiad a'r dysteb deilwng a gwir haeddiannol hon. Nid yw yndebygyreanga 1, yr eaii,,z ei therfynau dros yr enwad yn gvffradinol drwy y dywyso^aeth, oblegid nid yw Mr. Williams yn hynod adnabyddus gan y do sydd yn bresenol; eanys y mae y rfaan fwyaf o'i gydnabyddion ef wedi huno er ys talm. Heblaw hyn, nid yw yn holf iawn o deithio o un man i'r llal!, yr hyn sydd yn dra nvmteisiol i ledu terfynau ein hadnabyda- iaeth. Etto, dywedwn hya wrth h'»ll eglwysi, ac unigolion y Bedyddwyr yn Nghvmru, 08 ydych vn edmygu, ac yn dewis anrhydeddu gweinidog da i Iesu Grist, yr hwn sydi a gair da id lo gan bawb, I a chin y gwirionedd ei hun, wedi gw.-in'dogaethu deugain mlynedd yn yr un eglwys, hyny gyda llwyddiant mawr; wedi llafurio yn helaethach na'r cyft'redin i ddeall mecldwl ei Arglwydd yn ei Air sanctaidd ac un sydd wedi ennill safle yn y radd flaenaf yn m vsg ei frodyr, ïë, un na chafodd erioed fajatais i ymgodi uwchlaw tlodi -ic angsn y byd preseaol; rhoddweh eich hadli ig i'r drysorfa breseaol. Nid oes ynom yr ammheuaeth leiaf na wna eglwys barchus Ebenezer ei rhan; a hyderwn y cyrhaeddant ynôd a osodwyd ger eu bron gan frawd o Forganwg, sef, punt ar gyfer bob blwyddyn o'i weinidogneth. Ni fydd perygl wrth wneyd hvn.y i chwi groesi llinell uniotideb a chyfhwuder, oblegid nid ydych wedi ei orlwytho a chyflog fawr o'r decbreuad; etto, credwyf i chwi wneyd yn ffyddlon ar yr hyn oedd genych Mae eglwys Ebenezer yn deiLwng o barch a chan- moli efch, am ei ffyddlondeb i'w gweinidog yn ei hen dlyddiau. Rhagorant yn. hyn ar lawer o eglwysi. Ar yr un pryd, pe byddent yn dewis ei newid, bydd.i yn anhawdd iddynt newid ar eu gwell; canys y mae Mr. Williams yn un o'r gweinidogi in goreu vn mhob ystyr. Pyma gyfle'i'r chwech gweinidog a figwyd dan aden Mr. Williams, i ddangos parch i'w tad ysbrydol. Hyderwyf na fv d>nt fel plant drwg, yn ann<;ho?.o caredigrwydd eu tad, wedi iddynt ddyfod yn alluog i wneyd drostynt eu huwin; ond yn hytrach ad-dalu iddo yn ngbariad y gwir ionedd. Penderfynwch i gasglu ychydig bunnoedd yn ughylch eich dylanwad i'r henbatri irch duwiol. Tebyg fydd y Parch. J. P. Williams, Rhymni (ei fab naturiol), yn ol yn y weithred dda hon. Mae llawor iawn o aelodau a gwrandawwyr Ebenezer, fel yr awgryma Brawd o FoHganwg, yn ngweithfeydd Mynwy a Morganwg, yn meddu hen adgofion cynhes a pharbhus at eu cynweinidog. Pechgyn sydd yn ennill eich pump a'ch chwech punt yn y mis, croeshoeliweh eich blys am dymhoi, er cael chweigen neu bunt. at dysteb hen brodwyd y nefoedd, a swniodd genadwri'r cyminod gyntaf. yn eich clustiau erioed. Chwithau, frodyr a chwiorydd, pa rai a ddaethooh i alael y perl o uohel bris trwyddo, ad-delwch ef o'ch pethaui naturiol, yr hyn yw eich rhesymo! wasanaeth. Mae eglwysi dospartii isaf sir Gaerfyr ldin, a rhanau arbetiixo sirBenfro, dan rwymau neillduol i'r dyn da hwu. Gellir dweyd, yn v man Ueiaf, o Lanelli i lawr heib o Llangen leirn, Caerfyrddin, Sdlem, Rhydwilym, &e.; oblegid mae Mr. Wil- liams wedi gv'eled llawer iawn o gyfnewidiadau gweinidogaethol, yn ystod y deugain mlynedd a basiodd, ac yn ei dro, wedi eu gwasanaethu yn ffyddlon, a hyny, c >fiwch, dan hen orucliwyliaeth yr hanner coron, y tri swllt, a'r pedwar, &c. Wei, frodyr, cofi weh yn awr am yr hen dad, a fu yn llanw adwyau, pan oedd yn i;yfyng arnoch, trwy' gyfranu yn helaerh at ei dyatea sydd ar droed. Pe byidal gweihidogion ao eglwigi y dosparth a nodwyd, ac yu wir, eglwysi yr enwaa yn gyfifredin, yn cymmeryd y pwnc iaa syLv, ni ddiygant eu hamgvlchiadau trwy gyfranu ychydig sylltau tuag atj. Beth pe cynnygiwn fel rheol, fod yr eglwysi bychain yn tanysgrifio coron yr un, y can-n radd chweigen, a'r mawrion eu punnoedd. Nid oes ammheuaefh na flaenora Llanelli; oblegid y mae tino arian tu cefn i'r no lyn a ymddangosodd yn y Seren yn ddiweddar. Cofied pawb o edmygwyr Mr. Williams, fod yn rhaid gwneyd yn nghorff y tri mis dyfodol; canylS bydd yn cael.ei chyflwynnat' ben deugaip. mlynedd ei weinidogaeth, yr hyn a gymmer le mis Hydref nesaf. Pob arian i'w danfon i'r Parch. T. Lewis, Heolyprior, Caerfyrddin, yn nghyd a chofres o'r enwau a'r tanysgrifladau i'r Parch^ X>. Williams, Salem, Meidrim. Llandyssul. John Daties.

TYSTEB GENEDLAETHOL NEFYDD. (Parhari). NEWPORT. £ s. c. Elias James, Esq. 110 J. Jones, Esq. (liwyliedydd Gwent).. 110 W. Downing Evans, Esq. 0 10 6 Mr. Morgan Davies, Grocer 1 10 Henry Waters, ditto 0 10 0 W. Wifliams, Esq. (late of Brynmawr) 0 10 6 Rev. Lewis Evans 0 10 6 David Davis 0 10 6 Evan Thomas. 0 10 6 T. L. Davis 0 10 6 Mr. W. Jones 0 5 0 Evan Thomas 0 5 0 VICTORIA, EBBW VALE. TREDEGAR, BEAUFORT, AND SIRHOWY. D. S. Lewis, Esq. (Ifor Gwent) 330 J. Lewis, Esq.. Furnace Manager 110 Mr. J. J. Griffiths (Iddon Goeli) 110 Mr. L. Pritchard, Draper 0 10 6 W. Richards, Grocer 0 10 6 ',C. Edward Phillips 0 5 0 W. Hiley, Grocer 0 5 0 F. Sargent, Tredegar School 0 10 6 Rev. C. H. Howells, Sirhowy 1 10 ABERDARE AND MILL STREET. Rev. T. Price, M.A., Ph.D. 2 2 0 T. John, Yuyslwvd 0 10 6 i. W. Harris, Mill Street. 0,10 6 E. G. Price, Esq. 110 Mr. D. I. Davies, British School 110 G. Price, LLvydcoed 0 10 6 James Beynon, Welsh Harp Innt 0 10 6 FRIENDS FROM VARIOUS PLACES. J. Bowstead, Esq., Inspector of Schools 2 2 0 D. Williams, Esq., ditto 2 2 0 J C. Davies, Esq., M.D., Holywell. 1 1 0 T. Stephen, Esq., Merthyr 110 Rev. J. Prichard, D.O., Llangollen. 110 Hugh Jones, ditto 0 10 0 R. Johns, Lianwen rtb 1 1 0 J. Owen, Esq. (Osvain Alaw) 1 1 0 Rev, F. Evans, Llangynidr 0 10 6 T E. James (T. ab Ieuan) 0 10 6 T. Oee. Dinbych 0 10 6 L. Thomas, Neath 0 5 0 D. Morsran, Blaenafon 110 J. Hughes 0 10 9 Mrs. Hughes, ditto 0 10 6 H. Lewis, E^q Abersychan. 0 10 6 T. Joseph, Esq. P S A., Brecon 1 1 0 E. Evans, Esq ,Neatli 1 1 0 L. W. Lewis, Esq. (Llew Llwyfo) 110 J. P. Williams, Esq. (Rhydderch o 0 10 6 J. Thomas, Esq., Glyn Neath 0 10 6 W. Lewis. Esq., Llanwenarth 0 10 6 W. Moris Esq (Gvvilym Tawe) 1 1 0 W. Jones, Esq Bath. 0 5 0 J. G. Phillips, Neath 20 H, S. Hanccek, Risea J 1 0 The Gommittie of the British School, Tydee, near Newport 2 0 0 Miss R. S. Evahs,M)bas l 1 o Rev. H. Thomas, Briton Ferry 0 10 6 I, J. A. Morris, Clydach, Hre.-k. 0 10 6 STUDENTS AT PONTYPOOL. Mr. T E. Williams 0 10 6 H. G. James (Gwerfyl) 0 10 6 David, tiowelis 0 5 0 J. C. WiUiains 0 5 0 W. Divies. 050 D. Davis 0 5 0 "Thomas Cooker 0 5 0 John Jones. 0 5 0 M. James • .0 5 0 "W.Morgans 0 2 6 2 18 6

SYLW AR OFYNIAD T. BAKER, CASBACH. Yn y SEREN ddiweddaf, canfyddais ofvniad oddiwrth y brawd talentog hwn mewn perthynas i bwnc o ddysgyblaeth eglwysig ag syd l yn hvsbvs i mi. Nid ydwyf yn cymmeryd arnafiateby gofyniad, am nad ydyw yr eglwys o'r hon y mae v (týll ieuanc y cyfeiria ato yp aelod, wedi ^orphen a'i achos, ao am fy mod yn barnu mai y Betbl yw y cyflafareddwr goreu ar y fath achosion, yr hwn y gall pawb o d larllenwyr y SerbK ei ddarllen drosto ei huij. Eithr yr wyf yn 6styngedig am ragtfaenu camsyniadau pellach a allant godi yn naturiol oddiar ddullwedd y gofynia 1 gerbron y cyhoedd. Yr hyn aorfodai y dyn ieuanci weithio ar y Sabboth oedd, "gorcliymynion dynion," ao otn colli eile pres^ol. Y rhyw- beth neillduol ag oedd yn galw ar ei feistri i roddi y cyfryw oi-ohymymon oedd, canfod man- tais i aicrhau elw bydol ar draul y Sabboth. Mae y dyn ieuano hwn yn barohus gyda'i egiwys, ae nid oyn anfon cenadon ato droion i ymresymu ag ef, y dygwyd ei achos gerbron ei eglwys; felly, cam. psoaiad yw dweyd mai am ei fod -'yti goi-fod gweithio ary dydd Sabbath pan fyddo rhyw beth I neillduol yn galw '■ y galwwyd ef i gyfrif, Mao arnaf ohwant dweyd hyn otto: Anwyl frawd, Mr. Baker, os ydych yncaru cariad brawdol mewn a rhwng eglwysi, gwa y caniatewch i un 81' s\dd yn ewyllysio yn dda i chwi, i geisio genych i cyhoeddi pethau a berthynant i'r eglwys, ac nid i'r byd, yn neillduol mor anamserol. I Yr eiddoch mewn sercli, Theta.

r AT BWYLLGOR EISTEDDFOD ABERSYCHAN. ANWYL Gv?EiLMON.—A. welwcli chwi yn dda i gyhoeddi y Marwnadau buddugol i Mr. a. Mrs. Davies, Talywaen, yn y SEBKN ar fyr. Bu hea gyfaill yn ceisio copi genyf o'r farwnad a gyfatt* soddais I i'r crfryw, ond nid oedd genyf yr un, pe buasai rhoddi cyfysgrtf Idrlo yn rheolaidd. Yr ei idoch, fel arfer, R. C. LLOYD.

AT OLYGYDD « SEREN" CYMRU." MR. GoLYGYDD,—Yn y SEREN, dair wythnoi yn ol, ymddangosodd hanes marwolaeth bachgen ieuanc o'r enw W. Raymond, ac y mae yn yr hanes hwnw un peth yn bennodol na ddylai gael ei adael heb' wneuthur sylw o hono. Fe'n hya. bysir ynddo fel hyn. Fe fu ynaelodgyda'f Bodyddwyr," yr hyn sydd gystal ag awgrymu ei fod cyn ei farwolaelh wedi troi yu oferddyn, nea rvwbeth arall o'r un natur, Oud dyma y gwir- ionedd, nid yn unig "fe fu yn selod ffyddlawn," ond vr oeid felly hefvft hyd ei fedd. Yr oedd, mae yn wir, wedi ymadael oddiwrth y Bedyddwy* Cymreig, ac wedi ymuno ag eglwys barchus a 1111- osog y Parch. C. H. Spurgeon, ae mae genym dystiolaeth saftdwy ei fod wedi cadw ei gydgyn- nulliad yn ddifwlch er psn yr ymunodd â'r frawd- oliaeth hono, a g>.llwn hefyd dystio oddiar f prawf persoaol a gawsom o h no, fod peth". crefydd y pethau penaf ar ei fedd«l, ac mai hwt oedd ei hyfrydwch a'i fyfvrdod. Cofus gen^ glywed y Parch. R. Jones, Llanllyfni, yn dweyd unwaitb, Dywedent hwy rywbeth am danaf I tra y byddaf byw, bydd gwae iddynt; ond OS dywedant ry wbeth wedi i mi fsrw, nid oes genyf mo'r help." Felly gyda g< Iwg ar y brawd hwn } pe buasai vn fyw, gallas ii amddiffvn ei hun ond gan ei fod wedi myned i ffornd yr holl ddaear, mat yn gorphwys ar ei gyfeillion sydd yn fyw i ddM ei gymmeriad yn y goleu priodol. Dyna oedd fr amcan wrth ysgrifenu hyn. D. THOMAS.

AT OLYGYDD. SEREN CYMRU. Baech Sye,—Yn y Skben am Awst lOfed, dvwedir fod Edward Davies, o'r lie hwn, wedi ei ddwyn o flaen yr vna ion am fr itbu ei wraig, &c. Yn awr, syr, gan nad oes ym hvd gwn I neb ond fy bunan o'r enw, ao n d oes dim allan o It wedi bod rl-nhgof fi a'm gwraur, nac a neb arall yn ddiwed,lar, dymumf arooch ganint-tu i JJJJ drwy y SEREN hysbvsu fy mherthynssau a'm cyd- nabod mewn parthau pellenig. nad myfi oedd r dvn a gyhuddwyd o fratbn ei wraig, ao nad Edward Davies yw enw y dyn hwnw ychwaith. Yr eiddoch yn ostyngedig, EDWARD DAVIES. Ystalyfera, Awst 13eg, 1866. t' ::¡

DWFR-GRONFA MERTHYR. Yn nhir Brychan anian wna.—» chelf ,¡, Yn wych iawn gyssvlitfa; c '"¡: riyn a ddaeth i ni y dda, A'r wych anferth Ddwfr-gronfa.. Iachus ddwfr y Taf feohm, -er ein lies '• A /J:ry'n 11yn mawr Hydtn Fe rydd ei gIir ddyfroedd gIán Gryfoeth i'r holl dre'n gyfan. } f Merthyr Tydfil a ymwri hyd—belluck A rhyw byllau bawlyd Ddwfr-weit'afa dda a ddyd I'w phobloedd ddyfroedd hvfryd. Merth yr. AB Daftod. ¡

GOGONIANT ruw. Cynnyg at droi llinellau tlysion EliZa, Caer- fyrddin, i'r G-v mraeg. Canfyddir ar ffurfafen nos 01 Ilaw gpgoniant Duw, Yn llygad cain y seren dlos: Bob amser amlwg yw Hwnt i derfynail golwg dyn, Dysgleiria heuli -u lu, pelydryn byth y)d nglya Ei fawr ogoniant sy'. Fe'i ceir mewn lliwiau tlws eu gwadd Yn myd y btodaa tnan, Y rhaiaddurnant lawer sedd, Coronant ddeiIdMi glan; Rho'nt faich i'r awel ar ei fchaitk 0 ber arogledd gwiw,. A Cyboedda hithaUyn eihiäith-" iA 'p. Sisiala, Da yw Duw." .<• r Fe'i ceir mewn ami oludog gell. A geisiodd dyfajs dyn, Yn ogofuu y dwfn—yn mhell (Ma,e. oesau vilo'n n:lyn), Lie ceir amdorehawg gwrel claer, A plierlau gwerthfawr iawn Mynegant oil alluoedd Daw, A i ogoneddus ddawn. Ei rym a deitnlir yn mhob man, Yn nghoedydd beilch y llwyn, Yu alaw Wr yr awel war, Yu ngherdcl yr a Jar mwya, Yr oen yn prancio ar y bryn, Y ffrydlif loew lan Un ydyw pwnc yr holl rai liyn- Gogoniant Duw y w'r gan. Ond, ah! o gylch ei orsedd fawr Myrdd rnwy tanbeidiol yw Pan mae yn achub Uw.-h y llawr Trwy rinwedd Iesu, clyyr! Yr Jiwn ddyoddefodd boen a gwawd, 1 Fu farw er eia mwyn, -I, Fe3faIlai hen droseddwvr tlawd m '1 K^^dgaeieudwyn: Settle. Hvwbl

rai ydynt. hwer l'hlgorach nâ'}" creadur ei hunan Mynwck gipolwg ar gynn wyskd P$> llvfr oyn ei brynu onide byddwoh yn ami vn *fMU arian am r/oalments of mud, neu yn ymdroi "aowll awvrgylch o gymylau a tlinrth; oblegid t ni vraboeni i ddarUen y cvfrolau hyn, nis gallwn ddvwedyd cymmaint ft Virgil wedi iddo SStadio cvfrolau Ennius, "Cefaia "n perl." %ddwn yn bwyllot; i brynu, a phan y prynir, "6wig0! awduron ag y mae eu henwau yn cael eu ty&edinol gvdnabod fel rhai o wir werth. Wedi t>rynu, darllenwn. Prynu Ilyfrau heb chwaeth lddarllen ydyw dyn penfoel yn prynu crib, dall prynu drych, neu y byddar yn gwario arian 4m offer cerdd. Y dyn hwn ydyw Shertile vn W>wisg Achates, neu Dnfydd yn n ill ad Saul. *Jwy o astu lio, a llai oshift ac anonestrwydd; yna ilenwid ein gwlad & dynion call, doeth, a GefoydrJiol. Lianeurwg. Periander.