Seren Cymru

GOREU AltV A DARF DERFYSG, I WR F'O DOETH YW ARF DYSG." BYDDED hysbys y cynnelir EISTEDDFOD Dydd NADOLIG nesaf yn PENUEL, CASLLYCHWR, Dan lywyddiaeth T. M. JONES, Ysw., Kilby House, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr teilwng a llwyddian. BUS ar y testunau canlyupl £ d. t Am y t'aethawd goreu ar Hanes yr Efjlwys yn Penuel," o'i dechreuad hyd yn awr. Rhoddwr y wobr, Mr. W. R. Jones 1 0 0 9. Am y gan oreu i'r brawd J. Howells, am ei ymdrechion o blaid crefydd yn y lie heb fod islaw deg pennill. Rhodd Mr. ff. Davies, Alltwen 0 10 0 B* 3. I'r cor, nid llai na SO mewn rhif, a gano yntoreu, Lift up your heads," o'r Messiah 4 0 0 4. I'r cor, nid llai na 20, a gano yn oreu, "Da was da, a ffyddlon," o'r Cerddor Cymreig 2 o 0 s. I'r cor, nid llai na 16, a gano yn oreu, y u Storm," o'r Gyfres Gymreig 1 5 0 6. I'r cor, nid llai na 16, a gano yn oreu, w Noddfa," o Lyfr Ieuan Gwyllt 0 15 0 7. Am y caniad goreu o'r trio, Daionus yw yr Arglwydd i bawb," o anthem Eos Llechyd, o'r Ceinion" OS* 8. I'r ddan fachgen a gano yn oreu, Dafydd a Rhys yr hen Lanciau," o'r Gyfres Gymreig 0 4 0 9. I'r ddwy ferch a gano yn oreu, y *( Llawryf Gwyrdd," o Gydymaith y Cerddor 0 4 0 10. I'r mab a gano yn oreu, Ddynion, ewch yn union." Gwobr Mr. H. Miles 0 5 0 I I I'r ferch a gano yn oreu, But thou didst not leave," o'r Messiah 0 2 6 12. I'r cor o b!ant. ddim llai na 15 mewn rhif, ac heb fod uwchlaw 15 oed, a gano yn oreu, Moliant o enau plant," o Gydymaith y Cerddor. Caniateir dau arweinydd iddynt 0 10 0 13. I'r rhai a gano yn oreu y catch, Money '11 make the mare to go," o'r 100 Olee." 0 5 0 14. I'r pedwar a gano don ar y pryd o 4 0 15. I'r gorea a gano yn oreu Solo ar y pryd. 0 2 0 16 I'r hen wr a gano yn oreu unrhyw don, heb fod yn islaw 50 mlwydd oed 0 2 0 17. I'r hen wraig a gano yn oreu unrhyw An, heb fod islaw 50 mlwydd oed 0 2 0 18. Am y don oreu ar y mesur 8au 4 Ilinell 0 5 0 19. Am y par Hosanau Ribb gwynion o wlancymreig.. 0 7 6 20. I'r goreu a ysgrifeno ddarn ar y pryd. Yr ymgeiswyr i fod islaw 16 oed 0 1 6 21. I'r goreu yn Gramadegu adnod Gym- reig ar y pryd 0 2 0 ii. Araeth byr.fyfyr. 0 a 0 23. Am yr adroddiad goreu o "Cyftafan Merfa Rhud,ilan gan leuall Glan Geirionydd 0 3 0 24. Am yr adroddiad goreu o "Dysgyniad Duw ar Sinai," o Delyn Glan Taf 0 2 6 25. Am yr adroddiad goreu yn Gyi-nraeg o ■"Chntterton'sResignation," o Oriau'r Hwyr. Rhodd Mr. T. Thonias 0 2|;6 i6 Am yr adroddiad goreu o Dim a *S5 £ ? xhywbeth,r Athraw, am Gorphi 1365 0 2 0 AMMODAU. 1. Rhaid i'r corau fod ynperthyn i'r un gynnulleidfa. 2. Fod testunau rhif 23 a 24 yn rhydd i bawb rhif tS a 26 i blant dan 16 oed. 3. Y traethawd a'r farddoniaeth i fod yn Haw y beirniaid erbyn y fed o Ragfyr, a'r hosanau erbyn y l2fed o Ragfyr, yn ddidraul; y ffugenwau i'r beirniaid yn unig, a'r enw i'r ysgrifenydd erbyn yr 20fed o Ragfyr. 4. Enwau y corau, yn nghyd a phobvmgei6ydd mewn canu, i fod yn lIaw yr ysgrifenydd erbyn y 15fed o Ragfyr, er mwyn darparu He cyfleus i'r corau heb syniud. 5. Yr adroddwyr i anfon eu ifugenw .i:'>*nvr tofed. 6. Yr ymgeiswyr buddugol i- fod yn bresenol, neu golli v wobr. f. V buddugol yn eiddo y pwyllgor. S. Ni wobrwyir neb heb deilyngdod. Antonir etto enwau y beirniaid, yn nghyd ac amser y cyfarfodydd. H. DAVIES, Alltwen, Ysgrifenydd y pwyllgor. OEFNMA WR. YLNNELIR EISTEDDFOD yn y Cefnmawr L' Rhagfyr y 23ain a'r 25ain, sef nos Sadwrn a dydd LIUIJ. Rhoddir £ 2 10s. Oc. am v Bryddest oreu ar Abraham Lincoln. GeHir cael cyfres gweddill o'r testunau, ond danfon dau stamp at William Lloyd, Cefnmawr. Wr(\ YDYNT MM M WYTH CEINIOfi YX RHATACH, ffif pUv/ DEWY MjJtj 4 OSTYNGIAD Y DRETH. GK Te 3s. 4c. wedi ei OST WNG- i 2s. 8c. fCtiM Te 3s. 8c. wedi ei OST WNG i 3*. 0c. vfjA- Te 43. Oc. wedi ei OST WNG i 3s. 4c. JXj* Te 4s. 8c. wedi ei OST WNG i 3s. 8s. ffimx |$V}J SYPYNAU 2-WNS, CHWARTER, BAN. l NEB, A PHWYS. W Dadforwyr Gyntefig y Ti Put. WMR" GOUUCHWYLWYR /M 0^ MMW YN YR ARDAL HON. & K CARDIGAN Clongher, High-street. CARMARTHEN J. H. Davies, 31, Upper King Street. E. B. Joites,5- Son, 16, Lam. < mas Street. J. H. Smith$Co., 19, Queen Street. HAVKBFOBDWKST Williams—Sayce. KIDWELLY Waters Chemist. LAXJGHAKNE David, Chemist. LLANNELLY Bees-Brown. Jones, Post office. UNDOVEK* Morgan, Medical Hall. •' MILFOBB Palmer, Watchmaker. "RTH S & H Lewis, Draper. Griffiths, Post office. Davie*—Sprntt—George '^OCK Barrett, Bookseller t Owen & Co, Draper. EISTEDDFOD YN NGHAPEL Y BEDYDDWYR, ABERCARN. OYNNELIR yr Eisteddfod uchod dydd NADOLIG, U prrd1 cystadleuir mewn traethodau, barddon- aeth, a cherddoriaeth. TRAETHODAU. £ s. c. I. Am y traethawd goren ar Werthfawr- ogrwydd Gwybodaeth Gyffredinol 1 0 0 2. For the best essay on CLEANLINESS, and ITS INFLAENCE UPON HEALTH 0 10 0 (Traethodau yn rhydd i bawb, ond GWEINIDOGION a Myfyrwyr.) BARDDONIAETH. 3. Am y FARWNAD orea (hob fod dan 100 o linellilu) i'r diweddar Mr. John Hall, o Abercarn 1 0 0 4. Am y pedwar Englyn Unodl Union goreu ar DDEFNYDDIOLDEB y Ddafad. Goreu 0 5 0 I'R AIL OREU 0 2 6 5. Am yr Wyth PENNILL goreu (mesur hir) AR Y FANTAIS O FASNACHU AG ARIAN parod. 0 5 0 (Rhydd i bawb). CANIADAETH. 6. I'R COR o'run GYNNULLEIDFA, heb fod dan 30 o rif, a ganont oreu, Y Wawr,"o'r Ccrddor 7. For the choir of the same congregation, and not under 20 in number, that will sing best, Crabbed age and Youth," from No- nllo's Glee, Hive, Vol. 3 ..200 8. I'r cor bach dan 15 oed, heb fod dan 20 o rif, a ganont oreu, Come to the Saviour, come," yn Gymraeg neu Saeaneg 1 0 0 9. I'r ferch a gano yn oreu. Merch y Meddwyn," o Telyn y Plant, Tllchwedd,1860 0 5 0 AMMODAU. 1. Ni ehanatèir i un cor ddewis blaenor, ond o'u cor eu hnnain. 2. Bydd bawl gan y pwyllgor i attal y wobr oddi- wrth unrhy w gor, os ceir prawf ei fod wedi troseddu ein rheolau, mewn rhif, neu ei fod heb fod o'r un gynnulleidfa. 3. Fod y cyfanaoddiadau buddugol yn eiddo y Pwyllgor. Ni wobrwyir oni bydd teilyngdod, a'r buddugwyr yn bresenol. Tocynau i'r Eisteddfod—Dros y dydd-esgynlawr, 2s. 6ch.; seddau, Is. 6ch.; etto am un cyfarfod, Is. Y cyfansoddiadau i fod yn Haw y Beirniad, ar neu cyn y lofed o Ragfyr, a'r enwau ffugiol yn unig wrthynt. Yr enwau priodol i fod yn llaw yr Ysgrifenydd yr un pryd. Ffugenwan y cantorion a'r cystadleuwyr I fod yn Haw yr Ysgrifenydd, dair wythnos cyn yr Eisteddfod. Unrhyw hysbysiad pellach a geir, ond anfon uu postage stamp at DAVIF) HOPKINS, Ysg. Abercarne, near Newport, Mon. Y BEIBLAIDD A DUWINYDDOL: GAN T PARCH T. JONES (MATHETES). AT Y DERBYNWYR. DYMUNWYF hysbysu y cyhoedd fod y 40fed U Rhifyn o'r GEIRIADUR yn awr yn y wasg, a bydd yn cael ei anfon i'r Derbynwyr yn gynnar y mis nesaf. Drwy fod amryw o'r Dosparthwyr yn mhell yn ol yn eu taliadau (rhai heb dalu dimai er ys dwy flynedd), liawer o gr fnewidiadau wedi cymmeryd Be yn mysg y Derbynwyr, darfu i mi attal cyhoeddiad y Rhifyn hwn am ychydig amser, er ymdrechu casglu yr arian dyledus i mewn, a chael gwybodaeth sicr 0 rif y Derbynwyr yn mhob man. Teimlwyf yn ddiolchgar i'R Dosparthwyr hyny âg ydynt wedi clirio eu cyfrifon, arhoddi i mi y wybodaeth a geisiwn ond y mae lluaws etto yn llusgo ar ol, fel corff y farwolaeth, nad ydynt ,wedi gwneyd un sylw o'm ceisiadau atynt. Y mae hyn yn ddigalon gydag anturiaeth mor bwysig a gallat ddweyd, mai anmhrydlonrwydd y Derbynwyr -yw talu yw yr unig achos na fuasai y GEIRIADUR yn dyfod yn fwy buan drwy y wasg. Bydded i bob Derbyniwr dalu yn rheolaidd boh tri mis am eiRifynau, a bydd i mi ymrwymo dwyn Rhifyn chwe cheiniog allan bob mis. Gan ymddiried yn eich ffyddlondeb, Tdwrf yr eiddoch J" EVANS. Caerfyrddin, Awst 22, 1865. Yn barod, y 5ed Ran o ESBONIAD Y TEUH/TT, Gan y Parch. THOMAS LEWIS. GORPHENIR y gwaith mewn o 25 i 30 o Ranau, Is. yr un a rhoddir y 6ted yn rhad am ddosparthu. Teim- lir yn ddiolchgar i bawb ag ydynt yn bwriadu derbyn yr ESBOIJIAD am anfon eu henwau i mewn yn ddioed byddai hyny yn gymhorth i ddwyn y gwaith drwy y wasg. Y mae y gwaith wedi derbyn uchel gymmer- adwyaeth y wasg ac at yr hyn sydd wedi ymddangos, gosodwn a ganlyn gerbron .— Y mae y pedwerydd Rhifyn o'rllyfr gwerthfawr hwn yn awr allan o'r was. Yn ein barn gydwybodol ni, gwella y mae y gwaith fel y mae yn myned yn mlaen. Y mae y nodiadau yn helaeth, eglur, ac ymarferol, a'r oil ohonynt yn profi nad yw yr awdwr yn arbed traul na thrafferth i wneyd ymchwiliad manwl i'r holl faterion dan sylw yn eu gwahanol gyssylltiadau. Y mae yr argraffwaith yn deilwng o SERKN CYMRU. Os dal y naill a'r Hall o honynt hyd y diwedd, fel y maent wedi dyfod yn mlaen hyd yma, bydd y gwaith yn glod mawr iddynt, ac yn gyiffaeliad gwerthfawr i gene 11 y Cymry.-Y Byd Cymreig, Ebrill, 1865. Yr ydym wedi cael ein rhwystro gyda Rhan 5ed, o herwydd fod y cerfiwr yn Llundain wedi ein twyllo. gyda golwg ar yr amser y byddai y Darlun o Deithiau yr Israeliaid yn barod. Hyderwn y bydd i'w berffeith. rwydd wneyd i fyny am vr oediad. Danfoner pob archebion at y Cyhoeddwr—W. M. Evans, Car- marthen. Allan o'r Wasg, yr Ail Ran o'r FODRWY AUR, SEF Gweithiau Awdavol ALLTUD GLYN MAELOR, yn cynnwys degau o wahanol ddarnau Barddonol a Rhyddieithol, at wasanaetb yr Ysgol Sul a chyfarfodydd llenyddol. Bwriedir cynnwys y FonRwy mewn pedairo Ranau 6ch. yr un. Dymunir ar ryw frawd ffyddlon yn mhob eglwys ac ysgol i gasglu enwau at y gwaitd. Rhoddir y chweched yn rhad. Cyfeirier pob archebion at y Cyhoeddwr,-D.. Grif- fiths, Bookseller, Cwmavon, Taibach, Glam- 10>; n! LLYFRAU RHAD! DYMUNA Cyhoeddwr SEKBN CYMRU hysbysu y cyhoedd, ei fod ef wedi penderfynu gwerthu vmaith y stock sydd ganddo ar law o'r llyfrau isod yn ddioed (o herwydd fod angen eu He) am y prisoedd gostyngol a nodir. Nid ees rhyw nifer mawr ar law; gan hyny, bydded i bawb ag ydynt yn awyddus i gvmmeryd mantais o'r cynnyg hwn i anfon eu harch- ebion i fewn yn ddioed, rhag iddynt gael eu sioini. Y mae y llyfrau yn deilwng o fod yn mhob llyfrgell Gymreig. Dysgwylir taliad gyda phob order. HANES PRYDAIN FAWR, yn Wladol a Chrefyddol. Gan y diweddar Barch. Titus Lewis. Wedi ychwanegu ato, a'i ddilyn i lawr i'r amser presenol, gan y Parch. J. Emlyn Jones, LL.D., A.C. Yn Rhanau, 6s.; drwy y post, 7s. DETHOLION 0 30 0 BREGETHAU Y PARCH. C. H. SPURGEON. Cyfieithedig gan y Parch. T. Lewis, Caerfyrddin. Prismewn byrddau, 2s.; drwy y post, 2s. 4c. HANES PRYDAIN FAWR am yr Hanner Can Mlynoda aiweidaf; yn cynnwys hanes y Siartiaid, Scotch Cattle, Becca a'i Merched, y Rhyfel Rws- Dyrcaidd, &c. Gan J. Emlyn Jones, LL.D., A.C. Yn Rhanau, Is. 6c.; drwy y post, Is. 10c HANES Y BEDYDDWYR. Gan y Parch. David Jones. Pris, yn rhanau, 5s. (pris cyhoeddedig 13s). GRAMADEG CERDDOROL, yn ol Rheolau HAMILTON, yn nghyd a Geiriadur Cyflawn o Dermau a Brawddegau Cerddorol. Gan Dr. Emlyn Jones. Pris mewn llian, Is. 6c., drwy y post, Is. 10c. Y CYFANSODDIAD PRYDEINIG; yo cyn- nwys Sylwadau Eglurhaol ar Gyfansoddiad a Deddfau Prydain Fawr, yn nghyd a Rhaglith ar Gynfrodorion y Wlad. Gan y Parch. W. Hughes, Llanelli. Pris mewn papyr, Is. SEREN GOMER (chwarterol),am y blynyddoedd 1861, 1862, ac 1863. Pris Cyhoeddedig rO. Cyn- nygir yr oil yn awr am 3s. 6ch., drwy y post 4s. 4c. Cynnwysa y cyfrolau hyn draetbodau penigamp. Llyfrau Cyfaddas fel Gwobrwyon. Byr-Gofion 16 o weinidogion y Bedyddwyr. Gan y Parch. T. E. James. Is. y dwsin. Y Bedyddwyr yn Nghymrû-eù Sefyllfa a'u Dyled- swyddau. Gan y Parch. J. R. Morgan. is. y dwsin. Sut y daeth Mr Spurgeon yn Fedyddiwr. 6ch. y dwsin. Y Bedydd Cristionogol. Pregeth, gan y Parch. Hugh Stowell Brown, Llynlleifiad. Is. y dwsin. "CARTE DE VISITE O'r Parch. T. Evans, y Cenadwr. GALL pawb a ewyllysio gael yr uchod yn rhad drwy y post am 9c. yr un, neu 7s. 6ch.y dwsin, gan— D. BOWEN, Photographer, Fishguard, Pembrokeshire. Tystiolaeth y Cenadwr am y -Darlun Y mae y Carte" a gymmerodd Mr. David Bowen, Trefdraeth, o honof yn ddiweddar, yn ol fy marn I, yn gysgod go dda o'r Cenadwr. °" THOS. EVANS, Cenadwr. Sea View, Gorphenaf 26, 1865. THE SWAN SEA TRAINING COLLEGE, GKe.-A.IGi- HOTTSB. PRIN CI PA L.HEV. G. P. EVANS. REPORT OF TUB EXAMINERS. In compliance with the request of the Rev. G. P. Evans, of Swansea, we, whose names are appended, conducted the Examination of the Training School so ably presided over by him, on Tuesday and Wednesday, June 6th and 7th, 1865, and feel great pleasure in submitting the following ^Various classes were examined in the following works in thp classics- V*!pv's~Delectus; Caesar's Wars in Gaul, Book I; Virgil's jEneid, Book. I and Bucolics, Eel III; and the last four Carmenes of Horace, in Latin; Xenophon's Anabasis, Book I. Homer's Iliad, Book I, and the Gospel of John in the New Testament in Greek. Thoroughly literal and correct renderings were given of the passages selected for translation, and the answers to questions on the forms, dialects, and etymology of the words, and the syntax of the sentences were given with such accuracy and promp- titute as to prove that the pupils had been very diligent and profound in their studies, and that the mode of instruction employed by the Principal is highly adapted to call forth their mental powers into thorough and healthful exercise. Various classes were also examined in English Grammar, and acquitted themselves in such a manner as to reflect the highest credit both upon Teacher and Pupils. The first class in this department deserves our highest praise. Some departments of study had to be omitted for want of time. One of the senior classes had prepared exercises in Latin and Greek composition (Arnold's), but the time being taken up with other departments of Education, we wera 'tluctantly precluded the pleasure which the examination of U is class, as well as others, would have afforded; indeed, tl.t lessons were so thoroughly studied, and so much time was consumed in their examination, in order to ascertain who excelled in the various classes, that we feel warranted in recommending that two whole days be devoted henceforth to the examination. In conclusion, we feel no hesitation in stating our con- viction that this Academy highly deserves the attention of narents, as a place where their children will be thoroughly taueht in the various departments of English Education, and arauire a well grounded knowledge of the Classics, and acquire aw & EDWARD ROBERTS. JOHN WHITBY. Mainly concurring with the Rev. E. Roberts in the report furnished by him, I hove pleasure in adding a word respect- ing some branches, in which it more especially fell to my lot to examine certain of the young people at Graig House Academy. These are Mathematics, the use of the Globes, and Magnall's questions on Grecian History. Those who offered themselves for examination in Euclid s Elements acquitted themselves well, the Theorems selected for them not being the easiest, but among the most difficult in books I—V. j A differenee in the nervous temperament, capacity, and perhaps diligence, might be observed in the results; but the self-possession of some, and accuracy of all, unques- tionably testify to respectable natural ability and earnest application. The success with which one of the boys undertook the demonstration of Theorem K., in Book V, is worthy of particular mention. SAMUEL DAVIES. 2, Upper Herbert Plaee, Swansea. IL YF 1* H Y M W A U" Y DIWEDDAR BARCH. JOSEPH HARRIS Y PLYG BYCHAN. S. e. Mewn RONN, GILT EDGES 3 0 CROEN LLO « „ CROEN DAFAD F „ lliiin vr \f YR ARCHEBION I'W HANFON AT Y CYHOEDDWR—VS M. EVANS, 120, Lammas Street, Carmarthen.