Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
YR EISTEDDFOD,
YR EISTEDDFOD, 4. qynnaliwyd yn Aberysttoyth, Medi 12fed, 13eg,. ( 14e^, a'r 15/«<f, 1865. •f; V DYDD CYNTAF. DECHEBTJODD gweithrediadau yr Eisteddfod fiiwreddoglion tuag un-ar-ddeg o'r gloch boreu didd Mawrth, pan yr ymgyfarfu aelodau y Pwyllgor Lleol a chyffredinol, ya nghyd a lluaws eraill, yn aeuadd y dref. Wedi myned trwy ryw bethau angenrheidiol, ymfturfiwyd yn orymdaith fawreddog ftfthrefnus, ac awd trwy y brif heol, yn cael ein blaenori gan y seindorf i'r Castell. Yna agorwyd yr orsedd gan Clwydfardd, yn y geiriati a ganlyn Y gwir yn erbyn y byd. Yn y flwyddyn un fil th gant a thriug-ain a phump, pan yw yr huan yn nesau at Alban Elfed, yn awr anterth, ar y ddeu- ddegfed dydd ofis Medi, wedi cyhoeddiad teilwng agorir yr oraedd hon- yn Aberystwyth, i roddi gwys a gwahawdd i bawb a gyrchant yma, lie nad oes noeth arf yn eu herbyn, ac y eyhoeddir barn gorsedd ar bob aVenydd a barddoni a. roddir dan ystyriaeth. Yn ngwyneb haul a llygad goleuni." Y gwir yn erbyn y byd." Yna darllenodd Nicander yr un cyhoeddiad yn yr iaith Saesneg. Wedi hyny darllenodd y weddi ganlynol Duw, dyro dy nawdd Ac yn dy nawdd nerth; Ac yn dy nerth, deall; ,,i 1 .Ac yn neall, gwybod, Ac yn ngwybod, gwybod y cyfiawn, Ac yn ngwybod y cyfiawn, ei garu Ac o garu, caru pob hanfod Ac o garu pob hanfod, caru Duw a phob daioni." Wedi hyny, awd yn dorf ddifyrus i babeH eang yr Eisteddfod, yn cael ein blaenori gan ein llywydd parchus. Yr oedd y babell wedi ei hadeiladu yn gryf a destlus, ac yn ddigim o faint i gynnwys o bump i chwech mil o bobl. Yr oedd wedi ei hadd. orno o fewn a garlantau o flodau, gyda'r ar- wyddeiriau canlynol yn britho y lie — Daw gadwo'r Frenines," "Cymru fu, Cymru fydd," ittra Mor tra Brython," "Oes y byd i'r Iaith GVmreig;" "Calon wrth galon," &e. Wedi i'r orymdaith gyrhaedd yno, yr oedd y lie yn orlawn. Bernir fud yn y cyfarfod boreol hwn tua 5,000, yna canwyd y gan genedlaethol gan Owain Alaw, Pen- cerdd a chydgan, Merch Megan," gan gor yr Eisteddfod, y tiaill a'r llall yn hynod dda a swynol. Cawsom ein sionii y dydd hwn ya y llywydd bwr. iadedig, sef y Tywysog Lucien Buonaparte, yr hwn a rwystrwyd gan afiechyd i ddyfod i'n plith. Cyn- nygiwyd a' pbasiwyd yn unfrydol fod y Parch. J. G-tfffiths, Rector Castellnedd, i gyifcmeryd y gadair am y dydd. Yna cododd y Rector yn nghanol y fonllef 0 gymmeradwyaeth fwyaf dryd- n g a anol a glywsom ac a deimlasom erioed, ac agorodd y cyfarfod trwy un o'r areithiau mwyaf hyawdl a doniol a wraudawsom hyd yn hyn. Anerchwyd yr Eisteddfod mewn englynion gan Alltud Eifion. Yaa cafwyd beirniadaeth y Parch. W. Roberts (Nefydd), ac O. Jones, ar y Traethodau ar Hyn- aflaethau a Thraddodiadau sir Aberteifi. Gwobr Riot a thlws. Un ymgeisydd, a barnwyd ef yn gwir deilyngu y wobr. Awdwr y traethawd hwn yw Gwynionydd, Llanfihangel.ar-Arth. Wedi hyny, cafwyd unawd ar y delyn yn berswynol gan Mfr. Griffith, Llanofer. TDarllenodd Caledfryn ei feirniadaeth ef a'r eiddo Dewt Wyno Essyllt, ar y Cywydd ar Cartref." Gwobr je5, a thlwys. Dyfarnwyd y tlws i loan Arfon, a rhanwyd yr arian rhwng Coryn Nant y Cltrw, a Dewi Glan Peryddon. Canwyd Home, sweet home," gan Miss Edith Wynne yn swynol iawn. Darllenwyd beirniadaeth Mr. Ambrose Lloyd a'r Parch. E. Stephen ar y deuawd goreu priodol i'w ganu gan ddwy fenyw. Gwobr, dau gini, gan Gyf- aill. Y goren, Brython. Nid atebodd i'w enw. Yr oedd wedi cael ei gynnyg i'r Seindorf a chwareuai oreu y Rhyfelgyrch," allan o {{ Faust," 4^10 i'r goreu, a X5 i'r ail oreu; ond ni ddaeth yr un yn mlaen. Darllenodd Hwfa MÔII ei feirniadaeth ef ae I. D. Ffraid ar y Bryddest ar Gastell Aberystwyth. Gwobr .£5 a thlws. Dyfarnwyd y wobr i D. Harries (Caeronwy). Cafodd gymmeradwyaeth uchel gan y beirniaid. Cystadleuaeth Gorawl. I'r Cor (yn gynnwysedig o ddim llai na 14 o leisiau cymmysg). a gano oreu, "I Up, quit thy bower." Gwobr, £5 5s, a thlws. Cor Bualit yn unig a ganodd, a chafodd y wobr. Beirniaid, Mr. Ambrose Lloyd ac Owain Alaw. Darllenodd Caledfryn ei feirniadaeth ef a Dewi Wyn ar yr englyuion ar "Pont ar Pynach." Gwobr gini y goren, Manod Wyllt; a thyma un o'r rhai goreu:— Bwa certh uwch rhyferthwy—hen Fynach, 0 feini safadwy, Yw'r bont hên-dolen rhwng dwy Graig, odiaeth gaerog adwy. Cystadleuaeth ar y delyn deir-res. GwobrR5, a thlws. Tri yn vmgystadlu. Goreu, Mr. Lewis Williams, Dowlais. Gwrnvd i fyny bunt o wobr i bob un o'r ddau ereill. Beirniad, Pencerdd Gwalia. Wedi hyny, darllenodd y Llywydd ran o feirn- iadaeth v Tywysog Louis Lucieii Buonaparte, J. Johnes, Ysw., Garthmyl; a'r Parch. W. Basil Jones, A.C., Rhydychain, ar y traethodau ar 4i Dechreuad Cenedl y Saeson." Gwobr, can gini. Unarddez wedi ymgystadlu. Yr oedd tri yn tra ragori ar y lleill; ond yn annheilwng o'r wobr. Cymmeradwyent fod y testun i gael ei adael yn a<»-ored hyd yr Eisteddfod nesaf, ac ychwanegu at y'wobr, yr byn a gymmeradwyid yn fawr, gan uad oedd teilyngdod. Canwyd pennillioti gydar delyn, gan ldns Fechan," Eos Mon, ac Eos Mai; telynwr, Mr. Llewelyn Williams. Rhoddasant ddifyrwch mawr i'r dorf anferth oedd yn bresenol. Yna traddodwyd araeth Gymraeg gan Caledfryn. Dywedai fad r'-ai yn dweyd fod yr iaith Gymrae, i farw. Yr oedd y cynnulliadlluosog yn Eisteddfod Aberystwyth yn profi na cbelai farw. Olrheiniodd lawer o enwogiun Cymru yn yr oesoedd gvnt, a'u gorchestion; purdeb y wasg Gymreig, a'r pwlpud. Dywedai na feiddndd Tom Payne a Voltaire ddangos eu gwynebau erioed yn Gymraeg. Wrth .derfynu, taniodd y dorf aruthrol a'i hyawdledd wrth ddarllen y pennillion a wnaeth ar yr iaith Gymraeg. Gosodir rhai ohonynt yma ar antur Cafodd lawer gelyn chwerw Yn ei herbyn yma athraw Fe brophwydid er's can mlynedd 1 Fod ei thranc yn mron gerllaw; Parotoid ei harch a'i hamdo, Cloddiwyd beddrod iddi hi, Ond y gelyn a fa f#rw, Byw yw'r faith mewn parch a bri. "Gwelhigiaddumiloeddetto Na fydd galar ar eu hot, Hithau'n fvw yn ei gogoniant, Henaint heb wneyd ami ei 61; Y bradychwyr sydd yr awrhon Yn sychedu am ei gwaed, Wedi cwympo mewn gwaradwydd, Y n garneddau wrth ei thraed. Ceisiodd rhai wrth fyn'd i Loegr I'w hanghoflo-'i bwrw i bant; Ond yr oedd ei gwraidd yn Nghymru, Yii ngbalonau pawb o'i phlant; Nid oedd grym y fath lewyrnod Ond fel niwlen o flaen gwynt, Mae'r hen iaith yn fil cadarnach Nag yr oedd yr amser gynt." Cystadleuaeth mewn canu etto. I'r heb fod dan 30, nathros 100, a ganai yn oreu "Motett Fuddugol Abertawe." Gwobr gyntgf, £15, a thlws i'r arweinydd; ail wobr, £10, a thlws i'r arweinydd. Dyfarnwyd y wobr flaenaf i g6r Llanrhystyd, dan arweiniad Mr. D. Lewis; a'r ail i Llanidloes, Chwareuwyd Unawd ar y Delyn, gan Mr. Ellis Roberts. Terfynwyd y cyfarfod hwn trwy i'r dorf ganu, Hen Wlad fy Nhadau;" Llew Llwyfo yn blaenori. Yr oedd calon pob Cymro yn cael ei gwefreiddio gan swn y dorf. y Am chwech o'r gloch yn yr hwyr, cynnaliwyd CyNGHERDD ARDDBRCHOG yn y babell, pan y cjmmerwyd rhan yudtli gan y ddwy Miss Wynne, Miss Owens, Mr. L. Thomas, Llew Llwyfo, Mr. W. H. Cummings, Mr. J. R Thomas, America, Owain Alaw (Pencerdd), can- torion. Telynorion; Mr. J. Balsir Chatterton, prif delynor Lloegr; Mr. E. Roberts Mr. Llewelyn Williams (Pencerdd y De); a Mr. Griffiths, Llanofer. Chwareuwyd gyda'r Berdoneg gan Mr. Brinley Richards, Mr. W. H. Owen, ac amryw ereill. Yr oedd prif foneddigion a boneddigesau sir Aberteifi, a llawer o wahanol siroedd ereill, yn y naill a'r llall o'r cyfarfodydd. YR AIL DDYDD. Dechreuwyd ar waith y dydd hwn yn gyfTelyb i'r dydd o'r blaen. Y Llywydd ydoedd E. L. Pryse, Ysw., A.S., Arglwydd Raglaw sir Aberteifi. Cafwyd anerchiad lied wresog ganddo yn Saesneg a Chymraeg, yr hyn oedd yn ateb yr Eisteddfod i'r dim. Canwyd cângenedlaethol gan J. R. Thomas, America, yn orgampus. Wedi hyny, cafwyd cystadleuaeth gorawl. Heb fod dan 16 o leisiau cymmysg, a gano oreu, Telyn Cymru," gan Brinley Richards, yn Gymraeg, neu Saesneg. Gwobr, pedwar gini, a thlws i'r arwein- ydd. Un cor yn unig yn ymerystadlu, sef cor Buallt, a chafodd y wobr. Beirniaid, Mr. Ambrose Lloyd, ac Owain Alaw. Yn nesaf ydoedd beirniadaeth Caledfryn a Dewi Wyn ar yr Awdl er coffadwriaeth am y diweddur John VBughan, Ysw., Penmaendyfi, Meiiionydd. Gwobr, deg gini. Dau ymgeisydd, ond nid oedd un yn deilwng o'r wobr. Unawd ar y delyn, gan Mr. Llewelyn Williams (Cerddor y de). Beirniadaeth Mr. Ambrose Lloyd a'r Parch. E. Stephen, ar y Canigan. Gwobr, pum punt. Tri yn ymgvstadlu. Rhanwvd y wobr rhyngddynt. Gorwenydd, £ 2 Orpheus, £ 110 Joseph, zel 10s. Beirniadaeth 1. D. Ffraid a Hwfa Mon ar y Bryddest ar "Dafydd." Gwobr, f20 a thlws. Deg yn ymgystadlu. Goreu, Llew Uwyfo. Unawd, "Adgofioo am Gymru" ar y berdoneg, gan Mr. Brinley Richards, yn benigamp. Araeth Saesneg gan y Parch. J. Kilsby Jones. Rhagorol, ond ei bod yn Saesneg. Cyfeiriodd ar ddechreu ei araeth at fedd argraff a welodd ar gofadail yn Penzance, yr hwn a godwyd gan y Tywysog Lucien Buonaparte, a'r Parch. M. Garret, er cof am yr hen fenyw, yr hon a ddywedid a lefarai y Gerniwaeg ddiweddaf, a chymmerodd ef y rhyddid o ddychwetyd ei ddiolchgarwch i'w Uchelder, ac i offeiriad y plwyf, am godi y fath gofadail ardderchog. Pa ysgolhaig mewn oesoedd dyfodol a godai gofadail i'r dyn a lefarai y Gymraeg ddiweddaf, ni wydda: efe. Pa un a oedd y cyfryw amgylchiad yn agos neu yn mhell, ymholer a gwneuthurwyr rheilffyrdd; ond nid oedd pf yo tybied yr ymhyfrydai unrhyw Gymro i anfon hanes marwolaeth yr hen iaith i'r newyddiaduron Seisnig. Oos y byd i'r iaith Gymraeg" oedd lleferydd pob Cymro. Yna gwnaeth gyfeiriadau parchus at Dywysog Cymru ac wedi hyny gwnaeth sylwadau pwrpasol ar neillduolion cenedl y Cymry, a'r safle a feddiennir yn bresenol gan yr iaith Gymraeg. Beirniadaeth y mrif-athraw Ramsay, ar y traethodau Saesneg ar Ddaeareg Deheudir Cymru. Gwobr, deg punt a thlws. Un cyfans >ddiad, a hwnw yn deilwng o'r wobr, saf eiddo Mr. J. E. Thomas, Rhaiadr, Cymrawd o'r Geological Society. Yn nesaf oedd yr ymgystadlu am yr Y sgoloriaeth Gerddorol. Gwobrwyo y ferch ieuanc, a rydd yr argoelion goreu i ragori fel cantores, ag ysgoloriaeth o £50. Cyfyngid y gystadleuaeth i rai rhwng 16 a 21 oed, yn enedigol o Gymru, ac yn hyddysg yn y Gymraeg. Beirniaid, Mr. Brinley Richards, Pencerdd, a Mr. Ambrose Lloyd. Bu chwech yn ymgystadlu; ond dyfarnwyd y wobr i Miss Ed- munds, Abertawe. Beirniadaeth Hugh Owen, Ysw., a J. Maurice Davies, Ysw., Antaron, ar y traethawd ar Y Dosparth Gweithiol yn Nghymru." Gwobr, £20, a thrws. Buddugol, eiddo y Parch. D. Griffiths, ien., Bethel, Sir Gaernarfon. Terfynwyd tiwy ganu can a chydgan Hen Wlaù fy Nhadau ynhyfryd a swynol. Cynnaliwyd cyngherdd fawreddog yr ail noson hefyd. ,piciion y rhoddir hanes hefaethach o honi etto. ■. r. Gellir dweyd dau beth tra phwysig mewri cys- I sylltiad ag Eisteddfod Aberystwyth. Trodd allan mewn poblogrwydd ac arian yn grand success; ond mewn gallu meddyliol trodd yn flat iawn, oblegid collwyd i prif wobrwyon o ddifFyg teilyngdod. (Y gweddill yn y nesaf.) TALIESIN. Fi
MAESTEG. T EISTEDDFOD CYMRODORION…
MAESTEG. T EISTEDDFOD CYMRODORION DYFFRYN LLYFNWY. Cynnaliwyd yr Eisteddfod uchod yn nghapel Bethania, Medi 13eg. Llywydd, J. T. Jenkins, Ysw" Gelli. Arweinydd, J. M. Williams, Fferyll- ydd, Maesteg. Beirniaid,-Mr. T.- Davies (Dewi Wyn o Essyllt), Dinas Powys, Caerdydd, ar y traethodau, y farddoniaeth, y cvfieithiad, &c. Mr. Rosser Beynon (Assph Glan Taf), Merthyr Tydfil, ar y gerddoriaeth a'r ganiadaeth. Mr. W. Grey, South Parade, Maesteg, ar y darlun. Miss Ek Jenkins, Gelli, ar y gwobr-gwd. Eilionesau, Miss M. A. Jenkins, a Miss M. M. Saunders. CYFARTOD Y BOREU. Cynnygiodd y Parch. W. Watkins fod J. T. Jenkins, Ysw., Gelli, i gymmeryd y gadair. Eil- iwyd ef gan y Parch. D. Henry, Penygroes. Yna cawsotn araeth fer a phwrpasol gan y Parch. W. Rees, Silo. yn nghyd ag anerchiad byr gan ein llywydd. Yna awd yn mlaen S gwaith y cyfarfod — 1. Denawd ar yr Eiloneg. 2. Anerchiad gan y bardd Dewi Ffyrling. 3. Triawd, Y Bardd. Dim cystadlu. 4. Alaw a chydgan, Codiad yr Ehedydd cor 16 mewn rhif. 5 cor yn cystadlu. Goreu, D. Williams, a'i gyf. 5. Adroddiad, Caru'r Gwir, i fechgyn dan 18 oed. 5 yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng D. Michael, a W. Davies. 6. Beirn- iadaeth y darlun o'r Ceiliog. 16 o ddarluniau, Goreu, Thomas Griffiths, Aberafon. 7. Deuawd ar yr Eilioneg 8. Beirniadaeth y gwobrgydau. 10 o gydau. Goreu, Carolina H. Morgans, Pen- yscynon Cottage, Aberdulais; ail oreu, Hannah Thomas, Maesteg; 3ydd oreu, Jennet Roderick, Maesteg. 9. Alaw, Tros y Graig, i ferched dan 18 oed. 2 yn cystadlu. Goreu. Maria Hopkins, Cwmafon. 10. Deuawd, Cariad Cyntaf, mab a merch. 4 cwpl yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng S. Jeffreys a'i gyfeilies, a D. Williams a'i gyf. 11. Canig, Y Wenynen; cor dim dan 25 mewn rhif. 5 cor yn cystadlu. Goreu, cor o Gwmafon. CYFARFOD PRYDNAWNOT. Dechreuwyd trwy alw ar y beirdd yn mlaen a'u hanerchiadau yr hyn a wnawd yn dra effeithiol. Yn laf, Dewi Ffyrling; 2 Athanasias, Castell- nedd; 3 derbyniad rhodi o 10s. oddiwrth R. L. B. Lewis, Ty'n Dderwen, Maesteg (efe yw yr ysgolor blaenaf yn y deyrnas) 4 Sephaniah Jones 5.Wm. Bevan 6. Llewelyn Griffiths. 2. Deuawd ar yr Eilioneg. 3. Pedrawd, Cerddi Cymru. 6 trwp yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng Isaac Howells a Rees Rees. 4. Beirniadaeth ar yr englynion i'r Llofrudd. 11 o ymgeiswyr. Goreu, Taliesin. Attaliwyd y wobr am na anfonodd ei enw priodol. 5. Grammadegu ar y pryd. 6 yn cystadiu. Goreu, John Michael. 6. Traethawd y Gymdeitbas Lenyddol. Un cyfansoddiad, a hwnw yn un da, sef eiddo W.Richards (Gwilym Caradog). 7. Beirniadaeth y gan, Llofruddiaeth Abraham Lincoln. 6 o gyfansoddiadau. Goren, David Morgan, Pantydraen, ger Groeswen. 8. Adrodd- iad, Tuag Adref, i ferched dan 18 oed. 6 yn eys. tadlu. Goreu, Mary Brazal. 9. Alaw, Difyrwch Arglwyddes Owain, i ferched uwchlaw 18 oed. Dwy yn cystadlu. Goreu, Gwenllian Rosser. 10. Beirniadaeth y traethawd ar Y niwed sydd yn deilliaw i bobi ieuainc i sefyll ar gonglau heolydd. 4 cyfansoddiad. Goreu, Oyfansoddwr Ieuanc, sef David Morgans, Treaman, Aberdar. 11. Adrodd- iad, Maes Crogen boreu Dranoetb, i ferched uwch- law 18 oed. Tair yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng Jennet Lewis, a Jennet Roderick. 12. Beirniadaeth ar yr alaw a chydgan, ar y geiriau, I lawr a gwyl Sant Dewi. 23 o gyfansoddiadau. Goreu, Win. Richards, Cwmafon. 13. Beirniad- aeth y pump englyn i'r Gwallgofdy. 5 cyfansodd- iad. Yr oil yn annheilwng a'r wobr. 14, Areithio ar Gyfeillgarwch. 5 wedi areithio. Goreu, Wm. Bevan, Mountainash. Y CYFARFOD HWYROL. Am hanner awr wedi chwech, cymmerodd y llywydd y gadair, ac awd yn mlaen yn y drefn a ganlyn -1-1. Deuawd ar yr Eilioneg. 2. Anerch- iadau gan y beirdd. 3. Englyn i'r llywydd, gan Athanasius. 4. Cydgan, Syr Harri Ddu. 6 cor yn cystadlu. Goreu, cor Soar, a chor Tabor, Maesteg. 5. Beirniadaeth ar y traethawd, Hanes Cadair Tir Iarll. 4 cyfansoddiad. Goreu, Cadrod Calch Fynydd, sef Thomas Morgans (Llyfnwy). 6. Cydgan, I'r Awen; cor dim dan 25 mewn rhif. 6 cor yn cystadlu. Goreu, cor Tabor, Maesteg. 7. Beirniadaeth ar y Ddesgrif gan, Y Danchwa. 4 cyfansoddiad. Rhanwyd y wobr rhwng Cynfarch ab Glowr, a Hen Ddyrnwr. 8. Beirniadaeth y traethawd, Cynneddfau'r Enaid. e 6 cyfansoddiad. Goreu, Pen Fro, sef y Parch. John Jenkins, Penybont-ar-Ogwy. 9. Alaw, Mwyn yw myned tua Mon, i fechgyn. Dau in cystadlu. Goreu, Edwin John. 10. Beirniadaeth y bryddest ar Y golygfeydd oddiar fynydd Pwll-y- twrch. 7 cyfansoddiad. Goren, Llywarch Hen Ab Morgan, sef Dafydd Morgan\vg. 11. Anhawdd rhoddi hen Delynau; cor o 8 mewn rhif. 3 pharti yn cystadlu. Goreu, Wyth o'r Hen Blwyf. 12. Alaw a chydgan, Cymru yn ddyddan a dllyd; cor o 12 mewn rhif. 4 yn cystadlu. Rhanwyd y wobr rhwng cor Tabor, Maesteg, a chor Cwmafon. Yn awr, mae pawb wedi blino dan bwys a gwres y dydd, ac yn oddeutu 11 o'r gloch. Felly terfynwyd y cyfilrfod, gan benderfynu cwblhau testunau yr Eisteddfod yn yDdarllenfa Geiniog nesaf, a thalu diolchgarwch gwresog i'r llywydd, y beirniaid, yr eilionesau, a'r swyddogion oil am eu rhwyddineb hwylusol yn dwyn gwaith y dydd yn mlaen. UN O'R LLANCIAU.
[No title]
Dywedir fod rhwyg cyflawn wedi cymmeryd lie rhwng Llys St. Petersburg a Rhufain. Y mae Llysgenadwr Rwssia wedi cael gdrchymyn i ymadnet o Rufain yn ddioed.
CWRDD MISOL CWM RHYMN1.
CWRDD MISOL CWM RHYMN1. Nos Lun a dydd Mawrth, Medi 11 eg a'r 12fed, cynnaliwyd y cyfarfo:] uchod yn i Soar, Rhyroni. Pregethwyd gan y brodyr Williams, Heggoed; Jones, Ty'rphil; Davies, Argoed; RowlaüdIfCaer. ffili; James, Dowlais; Williams, Bedwas;, Thomas, Gelligaer; Edwards, Tredegar; Howells, Sirhowy; a Rees, Brithdir. Gwedd. iwyd, i ddechreu y gwa- hanol gyfarfodydd, gan Mri. G. Morgans, Jeru- salem; J. B. Jones, Pontlotyn M. Wright, a J. James, o Athrofa Llangollen. Cafwyd cyfarfod ar- dderchog o'r dechreu i'r diwedd-y pregetbau yn cael eu traddodi gyda dylanwad mawr, a'u gwran- daw gyda bias. Gorfuwyd rhanu y gynnullleidfa y noson ddiweddaf iddaugapel; felly, bu dau o'r brodyr yn pregethu iddynt yn Nazareth, capel yr Annibynwyr, a dau frawd arall yn Soar. Yr oeddym wedi addaw i ni ein hunain a'r gynnulleidfa bregeth ardderchog gan y brawd anwyl o Bargoed, ar Y Niwed oesgeuluso Cydgynnulliad ond metb- odd ddyfod, oblegid amgylchiadau anorfod ar ei ffordd. Yn y gyrinadledd, wedi ethol y Parch. B. E. Thomas i'r gadair, penderfynwyd ar y pethau a ganlyn- 1. Fod yCwrdci Misol nesafi fod vn Argoed, Hydref 9fed a'r lOfed; y brodyr Williams, Bed- was, a Williams, Rhymni, i bregethu y noson flaenaf. 2. Pod y brawd Jones o Dy'rphil i bregethu yn y cyfarfod nesaf ar bwnc y cwrdd. Ymddyddanwyd am gael rhywgynllun i'r gwein- idogion i newid a'u gilydd ar adegau neillduol ond gan fod yr amser yn brin, penderfynwyd ei ohirio hyd y Cwrdd Misol fiesaf. J. B. E. THOMAS, Cadeirydd, J. P. WILLIAMS, Ysgrifenydd. O.Y.Os caiff yr ysgrifenydd harndden, a chan- iatad Mr. Gol., bydd iddo roxldi eglurhad, trwy gyf- rwng y SEREN. ar y cynllun a gynnygiwyd i syh* y gynnadledd, fel y gallo yr eglwysi ei ddeall cyn y penderfynir arno.—J. P. W.
TEILWNG 0 EFELYCHIAD.
TEILWNG 0 EFELYCHIAD. Y canlyn sydd ddau o benderfyniadau Cym- manfa Middlesex and Elgin," a gynnaliwyd yn Labo, Canada West, Meh. 23 a 24, 1865. Gwyo ei fyd pe byddai i holl gymmanfaoedd Cymru eu mabwysiadu. Ni cheisiaf eu cyfieithii, rhag ofn gwneuthur cam a hwy "9. That we regard every Baptist Church as a Temperance Society in the strict sense of the term, and recommend to all the members of the same abstinence from all intoxicating drinks as a beverage. 10. Believing as we do, that the Christian ministry is an instrumentality of divine appoint- ment for the salvation of sinners, and the edifica- tion of believers; and whereas we have learnt from the experience of the past, that ungodly men who turn the grace of our Lord Jesus Christ into lasciviousness, have, by their fair speeches, intruded themselves into the pulpits of our churches, and the office of the ministry thereof: Resolved,—That we, the Ministers of the Middlesex and Elgin Association, feel ourselves morally bound to exercise greater caution in grant- ing the use of our pulpits to men in whose Christ- ian character, and moral worth, we have not the fullest confidence and further, that it is impera- tive upon us to take heed to the Apostolic injunc- tion, to lay hands suddenly on no man." DYNA FO.
LLANELLI A'R GYMMYDOGAETH.
LLANELLI A'R GYMMYDOGAETH. Llanon.-Damwain angeuol.-Dydd Gwener, y laf o'r mis presenol, fel yr oedd un David Evans, yr hwn oedd yn byw yn y Red Lion Inn, Llanon, yn myned ar gefn ei geffyl i fferm a elwir Dryws- dre, yn mhlwyf Llanarthney, syrthiodd yn delam- weiniol i'r llawr, ac er iddo fyw yn nghylch tair awr a hanner wedi iddo syrthio, ni chafwyd gair o'i enau. Dydd Mawrth canlynol, cynnaliwyd treng- holiad ar gorff y trancedig, pryd y rhoddodd ua Maria Lloyd, o Aberdare (yr hon oedd yn dyg- wydd bod yn yr ardal er ys pythefnos yn talu yro weliad a'i pherthynasau) ei thystiolaeth, yn profi iddi weled Mr. Evans yn gyru ei geffyl mor fuan ag y gallasai fyned, pryd yn ddisymmwth y syrth- iodd i'r Ilawr. Yna rbedodd er ei gynnorthwyo; ond er ei mawr syndod, ni wnaeth yngan gair pan yr aeth i ffermdy yn yr ardal er cael cynnorthwy i'w adfywio, neu ei gario i'r Hetty agosaf. pryd y gwnaeth pawb yr hyn oil oedd yn en gallu iddo, ond y cwbl yn ofer trengodd yn mhen yr amser a nodwyd uchod. Wedi i'r rheithwyr glywed tyst- iolaeth Mrs. Lloyd, yn ngbyd ag amryw ereill, dygasant y rheittifarn o "Farwolaeth Ddam weiniol-" Damwain etto.-Cymmerodd y ddamwain hon le yn Heol-y-dwfr, Llanelli, dydd Mercher pythefno? i'r diweddaf. Yraddengys fod cerbyd a dau geffyi perthynol i Mr. Elkington, Pembrey, yn cael ei yrli gan y gwas, ac un o'r morwynion gydag ef, pan gyferbyn a shop Mr. Randel, aeth yr olwyn yn ei'byn cart. Brnwychodd y ceffyl, a rhedodd ynaitii gyda buandra dychrynllyd, a drvlliwyd y terbyd yn ddarnau. Drachefn dygwyd<lodd i gart perth- vnol i Mr. J. W. Griffiths, masnachydd, fod ar yr heol, ac aeth y ceffyl oedd yn hwnw ymaith ar garlam gwyllt nes y tarawodd yr olwYIl gornel f London House, nes dymchwelodd yt anifail a cart. Yn ffodus, ni dderbyniodd neb niwed. Miss Edmonds yn Llanelli.—Bwriada Miss Ed- monds gynnal cyngherdd yn yr Athenaeum, dy Mawrth yr 19eg o'r mis p-,eseno, (sef y fory), VIO cael ei chynnorthwyo gan Miss Whytock, Mr. Montem Smith, Mr. F. Frost, a Mrs. E. Law- rence. Mae y foneddiges uchod mor enwog, a galluoedd mor hysbys i balVb, fel y mae tn hwnt f ammheuaeth y bydd yn dra phoblogaidl yn y dref h°Mss Walts etto.—Nodasom mewn rhifyn fclaen- orol o'r SEREN am ddyfodiad Miss Watts i r hon. Erbyn hyn y mae yr amgylchiad wedi e resu yn mhlith y pethau a fu, ac jy rnae ynl aweu genym ddweyd na chafodd tngohon Llaneiue siomi yn eu dysgwyliad. Y gyngherdd gyntaf gynnaliodd yma oedd yn yr Athenaeum, ar yr ites o'r mis presenol, pryd v canodd yn rba,rol Ytt Saesneg, gwell yn Italaeg, ac yn rhagon fyth yn y