Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
\ -{t ■ ____ j YR EGLWYS WLADOL-PROFIAD…
-{t YR EGLWYS WLADOL-PROFIAD EGLWYSWR. M.EWN' ffordd o newid bwyd, ni 9, roddwn ned lvw farn Eglwyswr am bethau o fewti i'r Eglwys Wladol. Mae ei olygiadau wedi eu cyhoeddi mewn traefchodyn bychan,* a bydd i ni gyfleu ei gynnwysiad yma h,eb unrhyw gyfnewidiadt—■ -• Gofynwyd. i gyfreithiwr unwaith gan ddyn yn y stocks, am iddo gymmeryd mes- tirau i'w gft'el yirrhydd. 'Pahamygosodwyd ehwx yna?' g'ofynai y cyfreithiwrY D*arfu 3t carcharor fcsbonio y paham. "Nis.g-allant eich gosod yn y stocks am hyny.. Mae ein Cyfansoddiad gogbneddus yn darparu, Ond torwyd ei ganmoliaeth arein cyfreithiau gan y dyn, yr hwn a floeddiai, Wei, ond yr V>yf fi waa.' Mae llawer araeth odidog wedi ei diti.yst.rip gan ffaith anmhlygedig. Yr oedd fy nhref enedigolwedi mwynhau, am liir amser, weinidogaeth offeiriad duwiol a ffydilon. Yr oedd fy nhad, pan yn fy ar-, wain i'r eglwys, yn arfer s6n am rinweddau y fleer, a rhagorion lluosog yr Eglwys Sefydl- edig. Pan ddaeth y fywiolaeth yn wag, penodwyd dyn i'r swydd, gwahanol iawn i'w ragflaenydd. Yr hyn ag oeddem ni wedi arfer ei wraado fet gwirionedd Duw, yn awr a gondemnid fel cyfeiliornad dychrynllyd. Yr oftdd ein meistr ysbrydol neivydd a'n, bugail yn dysgu athrawiaethau uchel-eg- Iwysig i ddeadell annghrediniol. Ac nid, oedd yn eu dysgu yn umg, ond yr oedd yn profi (neu yn dangos ei fod yn profi,) mai dyma oedd athrawiaeth yr eglwys. Mewn amddiffyniad i'r Olyniaeth Apostolaidd, ae. awdurdod yr offeiriaid, yr oedd yn arfer dwyn i n sylw y gwasianaeth ordeinio, yn yr hwn y dywedwyd wrtho gan yr esgob, Der. pyn yr Ysbryd Glan i swydd'a gwaith offeir- ^d, yr hwn sydd yn awr yn cael ei gyflwyno 1 ti drwy arddodiad ein dwvlaw ni. Pa bech- odau afaddeuir genyt ti a faddeuir, a pha bechodau a gedwir genyt ti a gedwir. Cofia J gynhyrfu ynot ti ras Duw, yr hwn a, roddir 1 ti drwy arddodiad ein dwylaw ni;' gyda llawer 0 Dethau i'r un pwrpas, gan ychwanegu, f Os nad yw hyn yn wirionedd difrifol, mae yn gabledd annuwiol.' Felly hefyd, er cyf- *awnhau ei olygiadau am Swper yr Ar *lwydd, Oadleuai eiriau yr Holwyddoreg, Corff a gwaed Crist, y rhai sydd yn wirioneddol yn cael eu cymmeryd gan y ffyddloniaid yn Bwper yr Argtwydd.' Pan y bmtsai rhai o'r bobl yn gwrthwynebu ei athrawiaeth o Ail-en •digaeth yn y Bedydd, efe a ddeehreuai holi 7 plant; a phan y dy wedem ni ein bod ni yn y »edydd wedi ein gwneyd ynaelodau i Grist, YQ blant Duw, ac yn etifeddion teyrnas nef- oedd,' teimlai ei fod w.edi Uwyr argyhoeddi Ir hen bobl wargaled o enau plant byekain fcV, jy" 8U"no Yr oeddwn yn gweled fy "had yn si^lo ei ben tra yn cistedd yn cis- •^ddie v warden-, a chanfyddwn fod ei farn jedi ei siglo hefvd, canys dywedai lai am ar- •derchogrwydd godidog ein Sefydliad. Ac « un boreu Sul, efe a'n cymmerodd i gvd i All Saints, yn lie i'r hen eglwys, St. Jiartin. Yr oedd v plwvfolion wedi gwrtli- "ystio yn ofer, a phenderfynasant i ymadael, Juy'ied i eglwys arall yn y gymmx dogaeth. k i\awr vr oeddwn vn clywed athrawiaethau gtoeg yn caei eu tvnu 0-r un Erthyglau, r lueddyliau mwyaf gwrUiwy*nebol yn cael vU Pfiodoli i'r un geiriau. Yr oedd effaith yn ddychrynllyd, ac 0 duedd i wneyd o bobl ieuamc yr ardal. Ac o'r fe'n gyrwyd yn fu-an, canys can- /Q'^yd offeriad All Saints gan un agoeddyn m-ympwyon yr uchel-eglwyswyr." I m-ympwyon yr uchel-eglwyswyr." mewn ^au blwyt, gorfodwydni i dder- dau offeriad ag oedd yn dysgu yr hyn a — A Churchman. London: Albert c^aaw, 41, Ludgate -frill. fernai y rhan, luosocaf o'r bobl yn olygiadau cyfeiliornu8 a pheryglus. O'r amser hwn ni chlywaia I'.ddim ar ardderqhawgrwydd yr Eglwys Sefydledig.- Nid oedd modd cysaoni y ffaith. ein. bod mewn caethiwed a'r dybiaeth ein bod vn rhydd. Trwy adael yr Eglwys Sefydledig* ni a ddiangasom o'r caethiwed ysbrydol hyn. Mewn gwirfoddiaeth ni a gawsom heddwch, rhyddid, ac athraWlaeth iachus. Fy mhrofiad nesaf o Eglwvs Sefydledig oedd yn yr. Ysgptland. Gweinidogion an. nuwiol a chyfeiliornus a osodwvd. drwv or- fodaeth ar gynnulleidfaoedd anfoddlon. Darfu i'r bobl- wrthdystio yn erbyn ppnod- iadau y Koddwyr, ondy bwbl vn ofer. feaeth yr oufaes yri y diwedd yn annyoddefol. Tyn- wyd allan o dyllau a chornelau llychlyd Llyfr y Ddysgeidiaeth a'r Oyfammod Difrifol, ac yno darllenodd y bobl, mai Crisi yw unig Benyr Egjvyys,' ac,> na fydded i unrhyw ber- son gael ei wthio i neb o^wyddaii y Kirk yn groes i feddwl y gynnulleidfa i'r hon y maent yn pael Ðupenodi: Yr egwvddorion hyn, bob amser yn anwyl i galon Ysgotland Br-o- testanaidd, a gymmerwyd i fyny yn hwvlus a chalonog, ac ymdrechwyd eu gosod mewn ar feriad. Ond atebiad y Llywodraeth am y pr\ d oedd, Y mae tal gwladol yn cynnwys llywodraeth wladol. Osydych chwiyn der- byn eich arian oddiwrthym ni, mae ya rhaid i chwi gymmeryd eich llywodraethn geuym ni. Nid oes genym ni unrhyw ddymuniad rch gorfodi chwi i dderbvn ein harian ni, nac i gymmeryd eich llywodraethu genym ni. Mae genych berffaith hawl i wrthod y ddau, ondy mae vn rhaid iddvnt 0 angenrheidrwydd i fyned gyda'u gdydd. Gellwch adael eich lleoedd mor fuan ag y galloch wneyd eich meddyliau i fyny i roddi i fyny y gyflog. Hunan-gvnnaiiad yw pris rhyddid. Yr oedd y rhesytneg hon yn anatebadwy. Darfu i bum cant o weinidogion ordeiniedig, tua dau cant o ymgeiswyr a myfyrwyr, a thua thair rhan 0 bedair o'r fieygwyr. ysgfyd ymaith y llyffeth- eiriau taflasant i lawr brisy caethiwed, a cherddasant allan i I ryddid gogoneddus plant Duw.' r Mae Frome, tref fechan yn mharthau gorllewmol Lloegr, yn rhoddi y drydedd wers ar vr Eglwys Sefydledig Yr oedd ein di weddar ficer yn tynu 0 wyth cant i fil o bunnan o'n plwyf.. Nid oedd yn byw yno. Yr oedd y curad ag oedd yn cyflawnu y dÿ. ledswyddau iddo yn cael llai o gyflog na'r peirianwyr sydd yn awr yn sefyll i maes am bns yn swydd Lancaster. Os ein dyledswvdd yw croesaw y dyfodol, a dymuno yn dda i'r hwn sydd yn myned, yrydytn ni wedi methu. Gan nad pa mor foddlon .roeddem i ymadael a. r Brenin Log, nid ydvm mewn un modd vn cam y Brenin Stark, ei olynydd, y Parch. W. J. E. Bennett, di weddar o St. Paul Knightsbridge, a St. B irnabas, Pimlico. Y g&r boneddig hwn, yr hwn a gvhoeddwyd gan esgob Llundain vn anaddas i ddal byw- iolaeth yn yr Eglwys Seisnig,' sydd yn cael ei wthio arnom. Allanobobiogaetho 10,000, credir nad oes mw'y na 25 nad yw yn edryeh ar y penodiad hwn gyda dirrnyg a gwrthwyn- ebiad. Mae yr offeiriaid a'r lieygwyrwedi y deisebu yr Ardalyddes o Caerbaddon, ein rfoddwraig, ond nid yw hi yn gwneyd dim ond eu. sarhau am ymyraeth a'i hawliau hi. Maent wedi deisebu yr esgob, ond y mae yntau wedi gwrthod gwneyd dim, tra y mae wedi rhoddi ar ddeall ei fod yn bwriadu c.idarnhau y penodiad. Mae offeiriaid Caer- baddon wedi cyfarfod o dan drwyn yr esgob, yn ngwisgle eglwvs y Fynachlog, i gydym- deimlo a ni yn ein caethiwed Aifftaidd; a'r cwbl a ofynwn yn awr yw, am i ni gael pytii- efnos arall o amser. Y IÍ awr, onid yw yn amlwg y gall yr byn a gymmerodd leya y plwyf hwn gvmmeryd lie yn unrhyw blwyf yn y deyrnas ? Os relly, onid yw yr un mor amlwg fod yr eg- lwys mewn caetaiwed. Both bynag 0 ryddid a fyddwch yn ei fwynhau yn yr eglwys, nid ydych yn mwynhau hyny fel eich hawl; ond cymmaint ag a. fydd gras eich esgob neu ejeh noddwr yn ei ganiatau i ch wi. Mae y fFeithiaii hyn,. jag ydynt yn dy- gwydd mor ami, yn pcofi fod unrhyw brofTes a wnewch am ryddid mor wag ag eiddo yr. Iuddewon, pan ddywedent, Ni fuom ni er- ioed mewn caethiwed i un, dyn.' Yr ydych chwi wrth drugaredd eich noddwr. Efe sydd i benderfynu pa athrawiaethau a fydd i chwi eu gwrandaw. Fod eich offeiriaid chwi yn dal pob amrywiaeth o gredoau, o Arminiaetlr isel i'r Galfiniaeth uwchaf, o fanylwch puri- tanaidd hyd prwychder yr Eglwys Babaidd, sydd yn rhy adnabyddus. i'w ammheu; ac y mae hyn yn daiweddar wedi dyfod vn destun ymffrost. Ond onid yw yn ymddangos yn beth ealed, bod chwi yn agored ar un- y rhyw ddiwrnod, yn ol rnympwy eich noddwr, i gael eich,tafla.o uu eithafion o athrawiaeth a ffurf o addoli i'r eithafiou arall, heb ym- gynghori dim a chwi eich hunain ? "Amvneddgar, mawr ddyoddefus frodyr yn yr Eglwys Sefydledig, yr ydym wedi ceisio cymmeryd trugaredd arnoch yn eich rhwymau.' Ondnis gallwn ar hyny fyned vn mhellach na gwen,u wrth eich dyryswch. ^[ae y-feddyginiaeth mor syml. NID OES GENYCH OND CEDDDED ALLAN, A BXDDWCH BYDD 1" Dvna farn un o gymmenad uchel-aelod ffyddlon vn yr eglwys, ond yu teinilo ei fod mewn caethiwed blia tra yn y .Sefydliad Gwladol.
YR AMHERODRAETH ASSYRIAIDD.
YR AMHERODRAETH ASSYRIAIDD. LLYTHYR IV. YN y flwyddyn 747, dilynwyd Pul gan ei fab henaf, Tiglath-peleser. Pan ddechretiodd Tiglath deyrnasu, blinid llwyth Judah gan yr Edomiaid, y rhai oeddynt yn barhaus yn difrodi y wlad, ac yu cario Ilawer o'r trigol- lon yrnaith yn garcharorion, tra yr anrheithid drachefn eu dmasoedd yn y deiieu gan y Philistiaid. Ahaz yn analluog i ddarostwng y gelynion hvn, ac attal eu difrodau, ac yn cael ei fygwth gan ymosodiad cvnghreiriol oddiwrth y deg llwyth, a breuin Syria, aaeth yn ei gyfyngder, ac a ysbeiliodd y deml o'i thrysorau, ac a'u hàD fonodd hwynt, yn nghyd a rhoddion gvrerthfawr ereill, i frenin Assyria, gan ddeisyf ei gymhorth yn erbyn ei elymon. Mewn cy day mad, arweiniodd Tiglath ei luoedd allan ar unwaith, ac ym- osododd ar Rezin, brenin Syria, yr hwn a laddwyd yn y frwydr, a phrif fonedd ei devrnas a gymmerwyd yn garcharorion, ac a arweiniwyd i wlad estronol byth i ddychwel- yd mwy, yr hyn a brofodd yn ddinystr hollol i annihyniaeth teyrnas Damascus, yr hon o hyny allan a saif fel talaeth o'r amherodr. aeth Assyriaidd. Wedi hyn, arweiniodd Tiglath ei luoedd vn erbyn y llwythau Isrtelaidd a breswylient tu hwnt ir Ior- ddonen, a chariodd hwynt, yn nghyd a hanner llwyth Mannasseh" a breswyliai yr ochr arall i'r afon, yn gaethion i Halah a 1 labor, ac i lanau yr afon Gorzan yn Media. Er i Tiglath fel hyn waredu Ahaz oddiwrth ei elynion, profodd ei 'bun yn orthrymwr iddo yn ol Ilaw. Wedi ysbeilio y deml, yn nghvd a phalas y brenin, i anrhegu brenin Assyria am ei wasanaeth cyntaff mae yn naturiol casglu i Ahaz deimlo anhawsder i gyfodi arian a thrysorau i dalu brenin Assyria am ei gymhorth mewn arngylchiadau dy- fodol ymddengys, er fod Tiglath yn achub Ahaz rhag difrodau ei gyinmydogion, ei fod ef ei hun yn anrheithio dihasoedd Judah fel tal am ei waith. Yr oedd Ahaz wedi bod yn cael ei flino gan freninoedd Israel a Syria amryw weithiau cyn i Tiglath ddod i'w gyn- northwyo. Yr ymosodiad cyntaf a wnawd ganddynt arno oedd yn y ihyddyn 742, gyda'r amcan o ddiorseddu Ahaz, a gosod mab Tabial ar yr orsedd Jon ei le, yr hwn ¡.t "U. am can, fodd bynag, a brofodd yn afttvvdd- XTnU^ j y.Stod ymosodiad hwn, pro- phwydodd Esaiah am ddinystr y ddau frenm oeddynt wedi ymgyssyHtu yn erbyn Judah, yr hon brbphwydoliaeth a gyfiawllwyd ddwy flynedd ah- ol hyny fel y sylwasom o r bla^n. Tybia y Dr. Hales am yr hyglod Semir- amis, teyrnasiad pa tin a osodiryn yr banes- ion paganaidd. fil o flynyddau yn foreuafch, ei bod un ai gwraig neu Vfam i Nahonaser, mab leufengaf Pul, yr hwn ar farwolaeth ei dad a wnawd yn Uywodraethwr Babilon, ac lddi, ar ol ei farwolaeth, gymmeryd V -llyw- odraeth i'w llaw el hun, a llywodraethu Myda medrusrwydd a llwyddiant ilk sydd wedi ei gwneyd yn un o'r personau hyuotaf yn yr nauesyddiaetb bagsaaa'idd, ao i Babilon dan ei. llywodraeth gyunyddu ir fath raddau mewn gallu a dylanwad fel yr oedd byth wadi byny_ yn dalaeth ystyfnigj i lywodraeth Nincfe; ac ar ol gwrthry felfe amryw wekhiau lyn anwyddiannus, ennillodd o'r diwedd'aid hannibymaeth, ond; hetydan- rhydedd o fod -yn brif ddina« yr ainherodf. aeth, o'r hon: yr oedd yn ffurfioond talaeth wriogaethol. Yn 728 c.c., dilynwyd Tiglath gan ei f,ab bhalmanezer, yr hwn yn fuan ar ol eiesgyn- iad i r orsedd a arweiniodd ei luoedd i Pales- tma, a gosododdy gweddill a adawsid gan ei dad o r deg llwyth o dan dreth. Sylwasom yu barod uad oedd Ahaz wedi gaUu boddioni iiglath am ei wasanaeth, yrhwll mewu can- lyaiad a 1 gorthrymodd, ac fel yr ymddea-yg oddiwrtiihaQesyteyrnasiadhwQ, a'i gosod- odd dan dreth; ond mae yn debyg nau ot-dd oud treth wedi ei gosod am dymhor er tala am wasaaaeth y fyddin Assyriaidd, o her- wydiyny flwyddyn 725 c.c., mae Jtieseciah yn g«Mthodtalu y dreth yn hwy, ahyny heb ddei-byn un cerydd oddtRrthShaImae-'r. f brenin Israel, yr hwn a ymgyssyllt- odd > bremn yr Aifit • er gwaethaf gwrth- dystion EsaiahVgydar bwriad o daflu ymaith yr lau Assyriaidd, yn cael ei arwain ymaith yn garcharor ar unwaith am ei anufydd-dod. Yn rnhen dwy flynedd ar ol hyn, arweiniodd Shalmaneser ei luoedd yn erbyn Samaria, yr hou, ar ol tair mlynedd 0 warchae, a gym- merodd efe, gan gludo ei phreswylwvr, yn nghyd a r gweddill o'r deg llwyth a adawsid gau Iiglath, 1 gaethwed yn Media; lolly, gosodwyd rhyngddynt a'u gwlad Assyria briodoi, Mesopotamia, a'r afon dd Tit:ns ac Euphrates, fel yr oedd eu flbedigaetli a u ychwehad yn cael ei wneyd yn anmhosibl heb gydsyniad y llywodraeth, acy mae ya dra nodedtg na clnfryngodd un ymyraetho eiddo -Khagluniaeth Dd wyfol ar ran eu dych- wehad. I el cosp am eu heilun-addoliaeth, mae yn dra thebyg i'r deg llwyth am ryvr dymhor orfod goddef caethiwed yn ei agweddau gwaethaf. Yn mhlith v ceri.dau duteitliol a ddygvryd yn ddiweddar o Niuefe, mae rhai yn arddangos rhesau o gaetiiioa estronol, gyda'u dwyiaw wedi eu rhwymo ar eu cetnau,' ac yn cael eu cyssylitu gyda chadwynaui T> bir, a hyny gyda llawer o debygolrwydd, tod y cerfiadau hyn wcdi eu cymmeryd oddiwrth gaethion amfortunus Media, y rhai fu unwaith yn llywodraethwyr Mizpeh, ac yn cyhllunio yr attaliad grymus a wnawd ar ymosodiad eu gorchfygwyr ar Samana. jn Pa hvd y cadwodd y llwythau byn eu nodweddiad cenedhethol, a pha mor ra ldol yr >mgym,nys^asai>t a'r gormeswyr. nid yw hanesyddiaqth yn ein hysbysu. Barna rhai na ddarfu i'r llwythau ymgymuiysgu a'r Cenedloedd o gwbl, a'u bod hyd heddyw ar wahan, syniad ag sydd i raddau yn ca6l ei getnogi gan brophwydoliaeth; ond yn mha ddos arth 0 r greadigaeth > trlgau t, nid yw neb wedi eeisio profi. Mae yn rhesymol, o'r hyn lleiaf, i ni dybied ddarfod i'r llwythau yn ystod yr helbulon ddaethant ar yr aiiiher- odraeth yn fuanar ol hyn, lwyddo yn raddol i ennill rhyddid personol, a gwelllmu cu sef- -.1'^ ■ J t. •. Y_ v; r 7