Seren Cymru

EftEGETHWYR TEITHIOL A'R APOSTOL 10 IN. Grot.,—A gaf finnau ddweyd fy llith ar jynged y Pregethwyr Teithiol — nid myfi ond loan— nid loan chwaith, o ran 5yny, ond YslMrydoliaeth—" dynion santaidd ttw a lefarasant megys y cynhyrfwyd hwy yr Ysbrvd Glan." Hynod mor boblog- ^dd mae y dosparth hyn wedi myned yn ddi- yn enwedig yn mhlith y Bedyddwyr; ^^dd y caiff SEKEN CYMRU ymddangos un- J^thmewn blwyddyn, heb fod rhyw eglwys »gilydd yn rhybyddio'r creaduriaid atgas J^rhag dyfod yn agos atynthwy,neurhyw erthygl hirfaith ar y dosparth, ac ar y gan eu condemnio yn wholesale fel r^iPeth naturiol iawn i lawer o ddarllenwyr ^OBBBN" gasglu yw, mai rhyw giwdawd tu allan i bob hawl, awdurdod, a Sjgyblaeth eglwysig, yw y pregethwyr ^?Qiol, ac nid aynion wedi eu codi, eu cefn- a'u caniatau gan yr eglwysi i'r gwaith. oes bai'yn bod rhywle yn eu cylch, ar s^1Bglwysi y mae, ac nid ar y dynion Nid OM °b ^y^ydd a gyhoeddir i'w gwrthod cynnifer o dystiolaethau fod rhyw an- n ac annghrefyddoldeb yn perthyn i'r (T^ysi mewn cyssylltiad a'r weinidogaeth. gilydd wyneb i enwad y Bedyddwyr fod y J?1 bethau wythnos ar ol wythnos yn cael eu eyhgeddi yn Gath. jjJ^d at y pwnc—Pregethwyr Teithiol yn ™yneb trydydd Epistol loan. tgjjl .Dysga'r Epistol hwn fod pregethwyr ^xolyn medcfu ar awdurdod danfoniad ac j^difl^nia(j apostolaidd. debyg fod loan pan ysgrifenodd y hwn mewn gwth o oedran, eglwysi ^tionogol lawer wedi eu sefydlu, ac efe ei tof aroso^ mewn rhyw le neillduol, ac yn i am 'hyw eglwys neillduol — ad. 6. W > Q ^efyd ya yr eglwys hono Grist- ^ed^1011 a.^e^m^e11^ ysbryd pregethu, a'u bod neillduo i'r gwaith, ac wedi eu gollwng 1 daith bregethwrol; le, dacw hwy wedi t, ^"flyd, ac yn cychwyn yr ail waith—ad. condemnio pregethu a phregeth- ^^hiol fel peth afreidiol, anefengylaidd, toJJJj^hyfreithlon, nis gellir—mae awdurdod ^.tolaidd tu cefn iddynt. 1 °S^reddau pregethwyr teithiol loan:— hob, Dyni.. Uteilwng o duw. "Y rhai os W??? y gweadai i Dduw, day gwnai Og J,.? hyn. Y rhai ydynt deilwng o Dduw, fywryngi' daJ gwnei,"—ad. 6. Ie'n siwr, w7r te^hiol apostolaidd — v»>e ?g ° ag oedd duwiol- Jn cvfL?1? & Xn eu bywydau; ambassadors HrftTebAurddas J Duw y tei*hient drosto; jn oedd arogl nefolaidd yn cydfyned ac v ar et^ y11 *Qhob man lie y pregeth- ^j^y^eithasent, ac y llettyent. Wel," J"1? "ttid yw y pregethwyr efleno* 0 r n<>dwedd yna." Wei," fianau, "arbwymae'rbaiP" Atebaf, 110; a dywedaf yn ddigryn yn ngwyneb y Gair a'r dystiolaeth; mai bai yr eglwysi yw. Pe dywedwn nad oes gan eglwysi ac undebau Cymmanfaol y Bedyddwyr yn Nghymru lygaid digon craff i adnabod dynion teilwng o Dduw," byddwn yn cyfeiliorni yn rhyfygus. Pe na byddai yr eglwysi yn cyfodi neb i bre- gethu ond y rhai y gallant ddywedyd yn ddi- betrus am danynt, Dynion teilwng o Dduw ydynt, darfyddai yr atgasrwydd presenol at y dosparth. Wei, ie, mae eglwysi vn cael eu twyllo mewn dynion. Llai o dwyllo nag a feddylier sydd vn bod; a phan y ceir twyll— wedi cael rhywDeth yn annheilwng o Dduw yn y pregethwr teilwng, ei alw gartref, a chau ei geg am byth sydd i wneyd. Ond am ddynion teilwng o Dduw a ymroddant i'r gwaith, nis gellir eu rhwystro—mae'r apostol loan o'u tu. 2. Dynion yn myned allan ibregethuer mwyn enw Duw oeddent. Canys er mwyn ei enw yaethant allan,"—ad. 7. Gwasan- aethu Duw yn Nghrist oedd eu dyben mawr hwy. Nid diogi gweithio, ac yna cael hanner dwsin o bregethau o waith ereill, eu dysgu, a myned ar hyd a lied gwlad i segura; nid er mwyn arian. Cof genyf am hen frawd o Sir Benfro ag oedd yn arfer myned bob blwyddyn ar daith erbyn talu y rhent. CIywais am un arall ag oeddyndir-feddiannydd, ond yr oedd rhyw gymmaint heb dalu am dano, yn gwneyd taith o'r north i'r south am chwech mis, ac yna yn dychwelyd, wedi cael digon i dalu y tipyn gweddill i fod yn freeholder. Nid rhy- fedd fod y byd yn cashau y cyfryw. Ond am y brodyr sydd yn myned allan er mwyn enw Duw, 'does dim deddf yn eu herbyn; dynion teilwng o Dduw "—'does dim ynllai na gogoniant Duw i fod yn n6d eu pregethu. 3. Dynion yn myned gyda llythyrau cym- meradwyaeth. I'r daith gyntaf yr oedd loan ei hun wedi danfon eu cyhoeddi hwy i ryw eglwys, a hono i'w gyru yn mhellach. A dyma'r llythyr hwn at G-aius yn eu cymmer- adwyo i'r ail daith. Pe byddai pob gwein- idog neu eglwys yn danfon cyhoeddiad a chymmeriad gwirioneddol pob teithiwr, neu adnewyddu ei lythyr cymmeradwyol bob tro y dechreua daith newydd, nid fel y mae pethau y by ddent; nid yn v pregethu teith- iol mae'r drwg, ond yr eglwysi sydd wedi gwyro oddiwrth. y cynllun apostolaidd o'u codi a'u danfon. ..4; Dynion a gymmeradwyir yn gyffredinol. Yr oedd Demetrius gyda'r brodyr oedd yn myned allan yr ail waith, ac am ei fod ef yn bregethwr newydd, yr oedd eisieu gair neill- duol am dano; a gair iawn ddywedir-gair da iddo gan bawb; nid danfon i'r papyr newydd i rwystro Demetrius wnelai'r bobl, nage, pawb yn ei^hoffi. A'r gwirionedd ei hun "—pawb a'r gwirionedd yr un farn. A ninnau hefyd," a chwi a wyddoch fod ein tystiolaeth ni yn wir. loan a'r diaconiaid, mae'n debyg, oedd y ninnau ag oedd yn ar- wyddo'r llythyr. Ie'n siwr, ni yn dweyd y gwir. A ydyw pob gweinidog ddim felly pan yn rhoddi lfythyr cymmeraawyaeth i bre- gethwr teithiol P G-wynfyd pe baent. Dys- gwylia eglwyai fod gweimdogion a diaconiaid sydd yn cymmeradwyo pregethwyr yn dweyd y gwir; ac wrth gymmeryd eu gair fel gwir, aerbynir dynion didalent, digym- meriad, &c., yn deithwyr, yn fyfyrwyr, ao yn weinidogion; ac O 'r diflasdod a'r drygau sydd wedi cael eu hachosi trwy hyny; fel nas gall pob gweinidog a diacon ddweyd fel loan a'i gyfeillion, "Chwi a wyddoch fod ein tystiolaeth yn wir," pan yn ysgrifenu yr ail waith. 5. Dynion yn myned i'w teithiau, gan ym- ddibynu ar garedigrwydd yr eglwysi a'r eyf- eillion i'w cynnal mewn modd naturiol, tra y byddent hwythau, er mwyn enw Duw, yn pregethu. Nid ariana oead eu pwnc-dim ond eu hebrwng fel gweision Syddlon o Dduw o un man. i'r llall, eu derbyn yn gar iadlawn, a'u gaHuogi i fyned rhag eu blaen, fe y gwnaeth Gains a'r brodyr hyn. Yr eglwys, yn ol loan, ddylai wneyd hyn; ni dderbyniai y teithwyr ddim am bregethu gan y cenedl- oedd, ond ymddibynent ar garedigrwydd y Cristionogion; felly, yn 01 loan, mae der- byniad croesawgar, a hebrwng, ac arian yn y Ilogell, yn ol y ffordd a'r amgylchiadau, yn deilwng o'r pregethwr teithiol. 6. Cylch pregethu y pregethwyr teithiol gynt oedd y cenedloedd—ad. 7. Hyny yw, prif faes eu pregethu oedd tir newydd- myned i blith y bobl nad oeddent wedi clywed efengyl, neu o leiaf heb dderbyn efengyl. Galwent yn yr eglwysi, pregethent i'r brodyr i'w cadarnhau yn y ffydd, derbyn- ient eu cynnorthwy, galwent gyda Gaius a'i gyffelyb, ond llafurient yn benaf yn mhlith y bobl oedd mewn tywyllwch, heb ofvn dim am eu llafur, ond iddynt dderbyn y Gair. Felly y.r oedd y pregethu teithiol yn werthfawr; nid yn y pregethu teithiol mae'r drwg, ond yn y cam-ddefnydd a wneir o hono. Mae cymmaint o'r eisieu yn awr ag a fu erioed yn mhlith y Bedyddwyr. Enwad o bobl sydd yn proffesu eu bod yn cofleidio'r gwirionedd i gyd, a dim ond y gwirionedd, ac nad oes yr un pregethwyr yn pregethu y Gair yn ei symlrwydd apostolaidd ond eu hunain pobl sydd yn credu fod atnddiffyniad ordinhad neillduol o eiddo Crist wedi syrthio i'w rhan. A oes gan y Bedyddwyr ddim meusydd digon eang yn Nghymru i ddefnyddio pob pregethwr cynnorthwyol yn yr enwad, o'r nodwedd bri- odol, i bregethu'r gwirionedd ? Nid gormod o bregethwyr sydd, ond diffyg yn y system o'u rhoi ar waith. Os nad ymhyfryda pob pregethwr sydd am deithio fyned allan i dir newydd, tawed gartref. Y dull presenol yw chwilio'r eglwysi cryfaf, a roddo fwyaf am bregeth nid pregethwyr mo'r cyfryw, ond ariangarwyr. Er ys blynyddau yn ol, danfonid pregethwyr o'r Deheudir i'r Gogledd i bre- gethu; rhoddidpunt,dwy,neuragor,ynlbgell pob un gan eglwysi neu gyfeillion yny De, a ffwrdd a hwy, gan bregethu yn mbob man, capel ai peidio, Bedyddwyr ai peidio yn ylle, ond os caed cyfle ar ddynion, pregethu yno; teithio a phregethu fel hyn tra parnai yr arian yn y llogell; ac os cyfarfyddid &g ambell i Gains garedig i arbed pwrs y Deheudir, diolch am hyny. Pan fuasal y cymhorth i gyd wedi darfod, dychwelid gartref. Dyna bregethu teithiol tebyg ag yn amser Ioan-pregethu fu yn fendithiol, ac a fyddai felly etto pe ar- ferid ef. Meddylier am bregethwr yn Sir Benfro, o nodweddau cymmeradwyol, yn cvmmeryd taith i Sir Fon gyda glan y mdr. Er fod llawer i Gaius anwyl wedi eu symud o Sir Benfro i wlad yr hedd y blynyddau di- weddaf hyn, etto mae Uawer ar ol, a Uawer o eglwysi cryfion heb yr un Diotrephes, arch- gybydd, i'w rhwystro i gynnorthwyo; eawsai brawd anwyl teilwng ei logeU a chymhorth teilwng ynddi i'r daith. Yn Aberteifi, wrth bapio, cawsai ddernyn o aur, iw hebrwng. Yna i Aberporth—pregethu y gair-byw ar ei draul ei hun; Llangranog-pregethu y gair; Llwyndafydd—derbyniad gyda'r eg- lwys Aberayron—pregethu y gair yno— efallai cyfarfod &g un Gaius; Llanon, Llan- ddewi, &c.—pregethu yno; Llanrhystyd- cadarnhau y brodyr ymweled a'r eglwya yn Aberystwyth—help i'r UogeH yno; y Borth, Aberdy fi, Towyn, Meiriony dd, Llwyngwril (yr anadliad olaf ar iyn'd i maes), Bermo, Har- lech, croesi i IAeyn-gwlad fawr. Dyna daith o bregethu, ond pregethu ar gymhorth grasyNefagrasyr eglwysi, heb dderbyn dim yn y Heoedd yna. GeUid fel yna d&ri teithiau pregethwrol trwy'r wlad, pob brawd 1 gael llon'd bola o bregethu, a llawer o ddaioni i gael ei wneyd. Mae pregethu teithiol yn apostolaidd, ond y mae trefniadau'r eglwysi yh ddrwg. 7. Dynion oeddent yn dychwelyd yn fon- eddigaidd o'u teithiau, ac yn adrodd i'r eg- iwys lafurwaith eu taith. Y rhai a dyst- lolaethasant," &c. Dynion eilwng—hwy' ddoent gartref yn deilwng o honynt eu hun- ain a'u gwaith a phe troent yn ddrwg, dylai yr eglwys a'u danfonodd ddefnyddio'r hawl i gael cvfrif o helyntion eu teithiau. Nid fel mae llawer eglwys yn y dyddiau hyn, yn codiv- rhyw ddiogyn diegwyddor, ei ollwng aHan^ yna heb wybod dim am dano am fisoedd, os nid blynyddoedd yr hen lythyr cymmerad- wyaeth cyntaf yn gwneyd y tro, er pob up and down, os bydd rhyw fath o lythyr o gwbl. Mae pregethu teithiol yn ysgrythyrol a da,. ond ei ddullwedd presenol yn ddiffygiol, yn wrthodedig, yn ddrewdod, acynrheg. Mae'r cyfrifoldeb yn gorwedd ar swyddogion eg- lwysig. Er mwvn nefoedd, daear, ac uffern, diwygier gwneler y dosparth a sethrir dau draed yn gyfryngau defnyddiol, yn enw ac er gogoniant Duw y nefoedd, yn fendith i'r ddaear, ac yn ddychryn i uffern. Math o genadon cartrefol yw pregethwyr teithiol i fod, dan olygiaeth a rheolaeth fanawl yr eg- lwysi. II. Dysga'r Epistol fod gan bregethwyr teithiol eu gwrthwynebwyr. Eithr Dio- trephes, yr nwn sydd yn chwennych y blaen yn eu plith hwy, ni dderbyn ddim o honom," &c.—ad. 10, 11. Dyma'r gwrthwynebydd-Ei gymmeriad. 1. Un yn chwennych y blaen yn yr eglwys. Rhyw areh-ddiacon nAU weinidog hunanol mewn rhyw eglwys oedd hwn; ni ddywedir yn mha eglwys; mae gorehudd wedi ei roddi dros ei henw, rhag i'r lie fod dan warth oesol. Ie, Diotrephes am gael y blaen. Llawer o'r tylwyth sydd yn fyw etto, am gael eu ffordd eu hunain, ac nid ffordd y gwirionedd. 2. Gwag siarad geiriau drygionus, yn erbyn loan, yr apostolaeth, a'r pregethwyr teithiol. Ie, gwag siarad ie, gwag iawn yw siarad dynion ffyrdd-eu-hunain-rhaid cael dynion yn rhoi ffordd i'r gwirionedd i siarad sylwedd. Llawer o wagder sydd yn siolau yr arch-ddiaconiaid a'r pabau hunanol; rhaid cael dynion lied lygadog i siarad sylwedd, a'r bobl a siaradant sylwedd, ni wrtnwynebaat weinidogion teithiol, ond siaradant drefn a hwylusdod i'r brodyr teithiol. Hefyd, geir- iau drygionus. Ie, blaenor yn yr eglwys yn siarad geiriau drygionus. Nis gall geiriau dynion fod ond drwg pan yn siarad yn erbyn awdurdod a chyfarwyddya apostolaidd. Er galar a gofid, mae llawer o'r tylwyth etto yn yr eglwysi yn sprago wheels cerbyd yr efengyl. 3. Gwrthod y pregethwyr teithiol. Nid yw efe ei hun yn derbyn y brodyr." Na, chaiff yr un brawd teithiol letty am noson gydag ef. Mae efengyleiddio'r cenedloedd, ac ymhelaethu terfynau teyrnas Crist, yn froes iawn i'w ffordd hunanol ef; rhaid iddo roi ei wyneb rhywle o'i ddrws ef am gared- igrwydd. 4. Gwahardd a diaelodi pawb ereill & wnant hyny. "A'r rhai sydd yn ewyllysio, y mae yn eu gwahardd, ac yn eu bwrw o'r eglwys." Digon tebyg mai aelod a ddi- aelododd efe oedd Gaius. Dyma weithred- oedd y bobl hunanol a chwenny chanty blaett yn yr eglwysi; gwnant eglwysi da yn ddrwg, rhai haoHonus yn gybyddlyd, aHaddant, os gaUant, bob ysbryd cenadol o fewn eu cyr- haedd. 5. Nid yw o Dduw. Yr hwn sydd yn gwneuthur drygioni ni welodd Dduw." Y mae loan yn awgrymu yn ddigon eglur mai o'r drwg mae hoU ysgogiadau Diotrephes ya ngwrthwynebiad a gwrthodiad y pregethwyr teithiol. 6. Y mae yn ei aros gerydd apostolaidd. A myfi a ddygaf ar gof ei weithredoedd." Eu ceryddu ddylai pawb sydd o'r un ysbryd a thuedd gael, a hyny gant pan ddaw dydd agor y Hyfrau. Nid y pregethwyr teithiol sydd yn cael eu bygwth gan loan, ond eu gwrthwynebwyr. Felly y mae'n well ar y nregethwyr teithiol nag y meddylir yu fynych. Mae loan o'u tu, ac yn bygwth eu gwrthwynebwyr.