Seren Cymru

MAWRTH Y 10FED AR T BRYNMAWR. Dydd mawr oedd y dydd ucfaod ar bob bryn yn Mhrydain, or.d c red wyf na bu fwy ar an bryn ni hwn. Niarbedwyd traul na thrafferth gan y trigolion er dangos en parch tuag at Pywysog a Thywysoges Cymra. Yr oedd arwyddion o fawr- -wdd y diwrnod i'w canfod dydd Llun yn y parotoadau ar ei gyfer; yr oedd pob un mewn Uawn waith yn parotoi er mwyn dangos ei barch ar yr amgylchiad yn ol fel y barnai efe oren; se yn whlith eraill, gwelais un wedi dyfod i'r lie er mwyn tangos ei barch trwy wneyd mwnci o bono ei hunan. Yr oedd wedi gosod dau bolyn yn y ddaear, a rhaff 0 un i'r Hall, ar yr hon y bwriadai gyflawnu gorchestion ? Wedi cael pob peth yo barod, cawsom y fraint (?), wrth fyued heibio, o'i weled yn dringo i fyny felcath; ond ni bu yn hir cyn dyfod i lawr yn bendra mwnwgl, efe a'i bawliau felly trodd poor Finch a'i berformance allan yn fethiant, a diolch am hyny. Ond nid felly fwriadau a chynlluniau pobl ystytiol y Brynmawr. Tuag un o'r gloch dydd Mawrth, gwelaf hen ysgol barchus Reho. both yn dyfod i lawr trwy Beaufort-street, yn cllel ei blaenori gan y cor, yn canu yn soniarus. Erbyn ei bod wedi cyrhaedd Bailey-street, dacw ysgol luosog Tabor yn cymmeryd ei lie ar 01 ysgol Rehoboth; ac erbyn fod yr orymdaith yn llawn, gwelaf yno un ar ddeg o ysgolion yn cymmeryd eu Ileoedd yn 01 eu henafiaeth yr oil yn cael eu blaenori gan ea cerau yn eanu yn ardderchog, gyda'r eithriad o ysgol Modryb Mari (chwedl Mr. Price, Aberdar). Nid oedd ganddi hi gSr; ond gan mai hi oedd y plentyn ieuengaf, tosturiwyd wrthi, a chaf. odd fepthyg y band perthynol i'r gobeithlu. Golygfa ar- dderchog oedd gweled rhwng dwy a thair mil o ddeiliaid yr ysgol Sabbothol yn un orymdaith yn cychwyn tua Cendl. Wedi cyrhaedd yno aethwyd i gae cyfleus, lie yr oedd amryw o ys- ysgolion ereilJ, yn nghyd a rheifflgor Brynmawr, wedi cyfarfod yn nghyd ac wedi canu yr Anthem Genedlaethat gan y sein- dorf, a'r holl ysgolion yn cyduno, cychwynwyd yn oltua Bryn- mawr ac wedi gorymdeithio ychydig trwy y He, aeth yr ysgolion i'r capelo, er mwynhau y te da a'r deisen flasus, y rhai a barotowyd iddynt ar draul nid yr eglwysi yn unig, ond y lie yn gyffredinol. Barnodd masnachwyr y Brynmawr mai y ffordd oreu iddynt ddangos en parch i Dvwysog Cymru ar ddydd ei briodas oedd anrhegu y trigolion a the. Amcanwyd gan rai nad yw yn werth difw) DO tudalenau eich StRKN â'u henwau, i gael rhyw chwareuyddiaethau ofergoelus, y rhai y mae Cymru grefydtlolyn ffieiddio; ond safodd masnachwyr y lie yn eu herbyn. Diolchwn o'n calon iddynt am hyny, a gobeithio y bydd i fasnachwyr a boneddigion pob pant a bryn eu hefelychu. Rhag cynnwys gormod o'ch gofod, terfynaf yn awr, gan ddymuno priodas ddedwydd i Dywysog a Thywysoges Cymru a Uwyddiant i chwithau gyda'r SZRBN Wythnosol.— MORGAN AB IOAW DDU.

Bu farw Syr James Outram, un o wroniaid y rhyfel yn India, yn Paris, ar ddydd Mercher diweddaf. Fel cynghorwr doeth yn hvtrach nag fel milwr, y darfu i Syr James enwdgi ei ihun yn ystod y rhyfel annedwydd hwnw, ac y Mae yr hiraeth ar ei 01 yn gyffredin. Aeth henaduriad cyfoethog yn ddiwe !dar at ardebwr yn Llundain er cael ei ardeb Dibenwyd y gwaith yn foddhaol, eanys yr oedd y llun yn berffaith. Modd bynag, yr oedd yr lienaduriad am dynu lawr dipyn sr y pvis, ond yr oedd yr ar- ■debwr yn gyndyn. O," meddai yr henaduriad, eich colled chwi fydd hyny; cadwch yr aideb 'dyw e'n debyg i neb ond y fij ac nis gallwch ei werthu i neb arall." 'aDyna b'le yr ych cliwi yn camsyoied," oedd yr ateb. gallaf gael llawer mwy am- dano nag wyf yn geisio genych chwi. "Pa fodd hyny, pan nad yw yn debygi iieh ond y fi ?" Gwir," ebai'r ardebwr, ond gallaf dynu cynffon iddo, ac vna gwnaiflFeppa rilagorol.11 Talodd yr henaduriad yr arian yn union, ac aeth ymaith a'r .ardeb.

TY YR ARGLWYDDI. Ni fu un peth sydd yn galw am sylw neillduol gerbron eu harglwyddiaethau yn ystod yr wythnos ddiweddaf; dim ond yn unig pasio rhai ysgrifau dibwys hollol i'r cyffredin.

TY Y CYFFREDIN. Dydd Llun, Mawrth 9. Gofynai Mr. Hennessy i'r Ysgrifenydd Cartrefol, pa un a oedd Llywodraeth Rwsia wedi gofyn i LywodraetbLlpegr am fenthyg dau heddgeidwad, er dysgu yr heddgeidwaid Rwsiaidd yn Poland ? a pha un, yn unol a'r cais hwnw, fod Walker a j Whitcher wedi eu hanfoti i Warsaw yn misoedd Awst a Medi, 1862 ? Mewn atebiad dywedodd Syr G. Grey nad oedd Llywodraeth Rwsia wedi anfon at Lywodraeth Lloegr am wasanaeth hedd. geidwaid Seisnig. Yri mis Gorphenaf diweddaf, derbyniodd ef Iytbyr oddiwrth y cenadwr Rwsiaidd, yn hysbysu fod y Due Constantine, pan yn Lloegr, wedi hoffi ein cyfundraeth ni gyda golwg ar yr heddgeidwaid gan yebwanegu, drwy fod y Due wedi ei bennodi i gymmeryd gofal gweinyddiaeth yr heddgeid- waid yn Poland, ei fod yn awyddus i'w gosod mor agos ag y gellid ar yr un tir a'r cyfryw gyfundrefn yn Lloegr. Credai ef (Syr G. Grey) fod y Due yn haeddu ei ganmol am y dymun- iad hwn o'i eiddo; a phe carid allan y gyfundrefn, bvddai yn fendith i drigolion Poland. Anfonwyd yr beddgeidwaid Walk- er a Whicher i Warsaw, er goheba a'r awdurdodau yno ar y mater; ond barn yr awdurdodau hyny oedd, nad oedd ein eyfundrefn ni yn taraw Poland, er mor addas y gallent fod i Loegr. Mewn atebiad i Mr. Ayrton, dywedai Syr G. Grey i'r cais gael ei wneyd yn mhell cyn i'r gwrthryfel dori allan. Gofynai Mr. H. Verney a fyddai i'r Ysgrifenydd Cartrefol osod y cyfarwyddiadau a gafodd yr heddgeidwad at y bwrdd. I hyn atebodd Syr G. Grey na roddwyd cyfarwyddiadau ys- grifenedig iddynt. Yr oeddynt yn unig i egluro natur cyfun- drefn yr beddgeidwaid yn y deyrnas hon. Rhoddodd Mr. Whalley rybydd y byddai iddoef, yn gynnar ar ol y Pasg, gynnyg ar fod y Ty yn ffurflo yn bwyttgor gyda'r amcan o dynu y gwaddoliad i Goleg Maynooth. Wedi i alltudiaeth fod dan sylw, ymffurfiodd y Tt yn bwyllgor ar amcangyfrifon y fyddin. Dywedai Syr G. C. Lewis iddo ef llynedd ddangos fod yr amcangyfrifon yn dangos cynnydd mawr mewn cyferbyniaeth i'r flwyddyn cyn y rhyfel yn y Crimea ond credai ef eu bod ddwy flynedd yn ol wedi cyrhaedd y pwynt uchaf. Yr oedd. ynt yn is Ilynedd n&'r flaenorol; ac eleni dangosent leibad o ragor na miliwn o bunnau. Cyfanswm yr amcangyfrifon eleni oedd £15,000,237, yn erbyn :£16,000,550 y llynedd. Wedi ,myned dros wahanol ddosparthiadau y fyddin, a nodi y symiau a fwriedid bleidleisio at bob dosran, dywedodd mai rhif y dyn. ion a geisid eleni oedd 148,242 yn erbyn 152,403 y llynedd, yr hyn oedd yn lleihad o 4,161. Terfynodd y boneddwr an- rhydeddus ei araetb drwy gynnyg pieidlais o 141,242 o wyr, rhwng awyddogion a milwyr cyffredin. Wedi i rai aelodau gynnyg Ileihad mewn amryw o'r symiau gofynol at wahanol ddosranau y fyddin, ond yn afiwyddiannus, pasiwyd y cynnyg. Wedi gyru rhai mesurau ychydig yn mlaen, gohiriodd y T9. Dydd Mercher, Mawrth 11. Cynnygiai Syr J. Trelawny ail ddarlleniad Ysgrif Dyhaer iad, dyben yr hon yw gosod cadarnhad yn lie liwon. Gwrthwynebwyd yr ysgrif gan y Cyfreithiwr Cyflfredinol, ac amryw ereill. Cefnogwyd y cynnyg gan Syr J. Fergusson, Syr F. Goldsmid, &c. Ar raniad y Ty taflwyd yr ysgrif allan gan 142 yn erbyn 56. Cynnygiai Mr. Adderley ail ddarlleniad ysgrif Diogeliad rhag Camwedd, dyben yr hon yw sefydlu ffrewyllu fel cosp am ym- osodiadau sarbaus ar bersonau, megys Uindagu (garotling), &c. Wedi dadllled fywiog, cariwyd yr ail ddarlteniad gan 131 yn erbyn 68. Wedi gyru rhai meswrau dibwys gam yn mlaen, gohiriodd y Tf. Dydd [au, Mawrth 12. Wedi cyflwyno deisebau o Ddinas Llundain, yn dymuno fod yr heddgeidwaid Walker a Whicker i gael eu gosod o flaen maine Tt y Cyffredin, er rhoddi gwybodaeth yn nghylch eu hymweliad diweddar a Warsaw, dygwyd achos yr ymfudiaeth o Swydd Lancaster gerbron gan Mr. Stanley a gefynai pa un a allai bwrdd gwarcheidwad y tlodion godi arian er cynnortliwy personau i ymfudo i'r Trefedigaethau. Dywedai Mr. Villiers fod awdurdod gan warcheidwaid y tlodion i godi arian at y pwrpas hwn, ond yr oedd yn gyfyng- edig i banner v cyfartaledd am y tair blynedd ddiweddaf, ac yr oedd yn rhaid i'r swm gael ei ad-dalu cyn pen pum mlynedd. Mewn atebiad i Mr. Hennessy, dywedai Syr G. Grey fod y cenadwr Rwsiaidd wedi caniatau i'w nodyn ef o berthynas i'r heddgeidwaid gael ei osod ar y bwrdd. Yna bu sefyllfa y llynges dan sylw y Ty, pan y collodd Mr. Lindsay ei gynnyg o berthynas iadeitadu llongau haiarn yn lie rhai coed, drwy fwyrif o 83. Dydd Llun, Mawrth 16. Cyfarfu y Ty am bedwar o'r gloch. Yn fuan wedi dechren ar weithrediadau y dydd, daeth eu Huchelderau Breninol y Tywysog Christian o Denmarc, y Tywysog Frederick o Den- marc, y Tywysog Frederick o Hesse-cassel, Due Holstein Glucksburg, gyda chymmeriadau ucbel ereill, i mewn i'r 1." gyda Due Caergrawnt, a chymmerasant eu Ileoedd ar yr or- ielau. Yr oedd y Dywysogcs Christian o Denmarc, gyda bon- eddigesau ereill, yn wyddfodolhefyd yn orielau y boneddigesau. Wedi i rai pethau dibwys fod dan sylw, hysbyaai Canghellydd yTrysorlys na fyddai i ffwgws gael ei brofi yr un fath ag y profir gwin vn bresenol. Hysbysodd Mr. Diilwyn ei fod ef yn bwriadu gohirio ail ddarlleniad ysgrif yr Ysgolion Gwaddoledig, a'i gynnyg gyda golwg ar gael pwyUgor dirgel ar waddoliadau crefyddol, hyd ar ol y Pasg. Cynnygiai Mr. B. Cochrane am ragor o ohebiaethau o ber. thynas i achosion Groeg. Nid oedd ef yn credu fod Llywodr- aeth Lloegr wedi ymddwyn yn de.sf tuag at y Groegiaid, a beiai y llwybr a fabwysiadwyd gan Iarll Russell. Cymmerwjd rhan yn y ddadl gan amryw aelodau, yn mhlith pa rai yr oedd Mr. Gregory. Mr. M. Milnes, Mr. Layard, Argl. John Manners, Argl. Palmerston, ac ereill. Ar ddiwedd y ddadl tyn:)dd Mr. Cochrane ei gynnyg yn ot. Yna ffurfiodd y Ty yn bwyllgor cyflenwadol, a phasiwyd amryw bleidleisiau. Torodd y .1"i fyny am hanner awr wedi deuddeg.

Y mae y Gnat Eattern i gychwya o borthladd Llynllefflad am Efrog Newydd ar yr 21ain o'r mis bwri. T mae amryw astudwyr meddygol yu ig Iadsol Paris, i'r dybeo o weini ar y gwladgarwyr clwyfedig yn Poland. Y mae Mr. Slidell, Dirprwywr y Taleithiau Deheuol yn Paris, yn gwneyd ymgais i godi echwyn o driugaia miliwn o fFrancs yn Ffrainc. Dywed y New York Herald fod Charleston yn ani Sebasto- pol, a'i bod yn cael ei hamddiflyn gan 1,000 o fagnelau, a Hawer o honynt wedi eu gwneyd yn Ewrop. Darganfyddwyd bradwriaeth yn Athen i ail osod tefrnach Bavaria ar orsedd Groeg. Cymmerwyd M. Bernau, Trafnodd- wr Bavaria, i fyny, yn nghyd âgalDryw bersonau ereill. y.mae Kossuth newydd anfon anerchiad at y Pwyliaid, yn mha un y mae yn profi nad ydyw y Pwyliaid yn ymladd droS yr hen gerpyn carpiog a elwir "Cytundeb 1815," ond eubunig amean ydyw adsefydlu aunibyniaeth Poland; ac y mae y" annog y Pwyliaid i fod ar eu gwyliadwriaeth yn erbyn prdel Awatria o anmhleidgarwch. Y Mae Garibaldi hefyd wedi anfon anerchiad at LangiewicSr blaenor y Pwyliaid, yn ei ganmol am ei weithred ganmolttdyvy yn gWrthsefyll caethiwed, ac yn ei annog iledu yr un teimlad drwy bob ran o'r wlad. Diwedda ei lythyr gan ddweyd, "1 bydd ef (Garibaldi) a'i ddynion gydag ef yn fuan." Profir magnelau Whitworth ac Armstrong yn erbyn eu gilydd yn mhen tair wythnos. Tybir y bydd i Amherodres Ffrainc ymweled ^Jerusalem yn mis Medi nesaf, ac a Rhufain ar ei dychwelisd. Ymwelodd y Tywysogion Danaidd a'r gwersyll yn Aldershott ar ddydd Sadwrn diweddaf. Derbyniwyd hwy gan Ddug Caergrawnt. Y mae corfforaeth Liundain wedi penderfynu anrhegu Ty- wysog Cymru a rhyddid y ddinas mewn blwch o werth 250 gini. Mae y milwyr a gydgyfranogasant a Garibaldi yn Sicili, pan glwyfwyd eu blaenor, wedi cael eu dedfrydu i ugain mlynedd o garchar Trueni hyn, a'u blaenor wedi cael maddeuant (?) Nid yw'r diwedd fel hyn. Dywed y Post nad yw Llywodraeth Lloegr yn bwriadu ym- yru rbwng Amherawdwr Rwsia a'r Pwyliaid. Cyfyngant eu hunain yn unig at gynghori cymmedroldeb a chyfiawnder, yn nghyd & dychweliad at lytbyren y cyfammodau a wnawd gynt. Mae Mr. F. R. Magenis wedi rhoddi anrheg o 250 gini i Sefydliad y Bywyd-fadau Cenedlaethol er ei gynnorthwyo i roddi bad newydd i Tenby. Gwnaeth Mr. Magenis yr un path ychydig amser vn ot er rhoddi bad i Walmer, yr hon sydd wedi bod yn foddion i achub llawer o fywydau. Yn mhlith arwyddion ereill o deyrngarwch ar acblysor priodas tywysog Cymru, cymmerwyd coelcerth fawr yn Hasting* y ta cefn i'r, ben gastell. Oddentu deuddeg o'r gloch y nos, pan oedd y rhan fwyaf o'r bobl wedi dychwelyd adref, aeth masoachwr cyfrifol o'r enw Stace yno, ac yn absenoldeb y rhai oedd a gofal y coelcertb, rhuthrodd i mewn i ganol y tan a Uosgwyd ef yn ulw. SYMUDIAD OFFEIRIADOL.—Y mae dirprwyaeth o offeiriaid a gwyr lleyg newydd fod gydag Archesgob Caergrawnt, Arch- esgob Caerefrog, ac Esgob Llundain, i gymhell yr angenrheid- rwydd am fwyo egni i'w sylw o blaid Eglwys Loegr. Dywedai rhai o'r gwy r.Ileyg eu bod hwy yn aelodau o gymdeithasal1 oedd wedi eu sefydlu i amddiffyn yr eglwys rhag gelynion allanol; ond eu bod hwy yn gweled mai ofer iawn oedd gwylio pethau allanol, a gadael y rhanau mewnol ar ol. Eu hauican hwy oedd lluosogi yr offeiriaid, fel y cymmerid arolygiaeth dros yr holl boblogaeth. YR ESGOBION A DR. COLENSO.—Y-mae arehesgobion ae esgobion Eglwys Unedig Lloegr a'r Iwerddon wedi anfon anerchiad caredig a brawdol at Dr. Colenso, yn galw arno i roddi ei swydd esgobol i fyny. Dangosant ei fod, yn ol ei gyf- addefiad ef ei hun, wedi newid yr opiniynau a broffesid gan- ddo ar amser ei urddiad ac nas gall yn gysson ilg ef ei hun, gymmeryi rhan yn ngwasanaeth bedydd. Haerant ei fod ya achosi poen a gwarth mawr i'r Eglwys, ac appeliant yn ddif- rifol at ei gydwybod i roddi ei swydd i fyny. Y mae'r anerch- iad yn diweddu trwy ddweyd eu bod yn gobeithio yr unionir ei farn i'r fath raddau fel y gellir ei adfera i'w swydd esgobol. Y Mae Dr. Colenso wedi ateb yr anerchiad, ac yn hysbysu nad yw yn teimlo un awydd i roddi ei swydd i fyny yn bresenol. MR. GLADSTONE A'R PERCHENOG LLONGAU O SUNDER- LAND.-Rhoddir y chwedl ganlynol yn y Durham Advertiser am berchenog llongau a Mr. Gladstone. Galwodd y Hong berchenog yn swyddfa Mr. Lindsay, A.S., yn Llundain ar neges. Dyywyddodd Mr. Lindsay fod allan, a chyfarwyddwyd y gwr dyeithr i ystafell, lie yr oedd person yn brysur iawn yn copio cyfrifon. Wedi cerdded o amgyluh yr ystafell am ych- ydig amser, nesaodd at yr ysgrifenydd ac wedi canmol ei law-ysgrifen, gwnaeth gynnyg o R120 y flwyddyn iddo os deuai ato ef i Sunderland. Diolchodd y Llundeinwr iddo am ei gynnyg, ae awgrymodd y byddai iddo siarad a Mr. Lindsay ar y mater. "Y mae hyna yn iawn," ebe y gwr o Sunder- land, 41 pob peth uwchlaw y bwrdd." Ar hyn daeth Mr. Lindsay i mewn; a chododd y gwr oedd wrth y desk, a hys- bysocid Mr. Lindsay o'r cynnyg da a wnawd iddo. O'r goreu, syr," ebe Mr. Lindsay, "byddai yn ddrwg genyf fod ar eich ffordd y mae fl20 yn fwy nug a allaf fl roddi i chwi yn eich sefyllfa bresenol. Bydd i chwi gael fy nghyfaill—yn feistr caredig; ac o dan yr amgylchiadau, goru pa gyntaf i chwi adnabod eich gilydd; caniatewch i mi, gan hyny, i gyf- Iwyno i'cb sylw y Gwir Anrhydeddus W. E. Gladstone, Can- ghellydd Trysorlys ei Mawrhydi. Yr oedd Mr. Gladstone wedi bod yn cymmeryd cyfrifon o berthynas i fasnach forwriaethol, gyfenyn a'i budget. Dychrynwyd y gwr o Sun- derland pan ddeallodd pwy oedd y dyn wrth y Desk; ond ad- feddiannodd ei hun yn fuan, a mwynhaodd y joke gystal ag 1 gwnai Mr. Gladstone. BATHODYNGWOBRWTOL, a roddwyd am STARCH GLEN- FIELD, gan Farnwyr Dosparth 2, Arddang afa 1862. Y mat y Starch enwog hwn" yn cael ei ddefnyddio yn y Golchdy Breiniol, ac a gyboeddir gan Olcbwraig ei Mawrhydi y goreu ddefnyddiodd erioed. Trwswraig Ysnodenau ei Mawrhydi a'i gesyd allan y goreu a ddefnyddiwyd ganddi; ac y mae y wobr Ifflhod, gan rai o brif gelfyddydwyr yr oes, gn profi Ii ragor- iaeth. Gwerthir "STARCH BRMNTttDio GLKNFIKLD 1D nflhob Dinas, Tref, a Pbeotref, yn Mhrydain Fawr a'r Iwer- ddon, mewn sypynau Je., lc., 2g., 4c. 8c., yr un gan Grocers, Canwyllwyr, Fferyllwyr, &c,, ac yn gyfanwerth gan y Iwoed- thurwyr WOTHERSPOON A'I GYF., GLAIOOW a LLull- OAIH. S