Seren Cymru

SALEM, SPELTERS. Ar y 19eg o Ionawr, cafwyd cwrdd perthynol i'r Drysorfa yn Salem, Spelters. Dewiswyd Mr. Davies, y gweinidog, Frgadair; vna cafwyd areithiau da iawn gan y brodyr Hughes, Maesteg; Phillips, Po/itrhydyfen Rowlands, Cwmafon a Hopkins, Bettws. Y rhai canlynol ydynt yr addewidion T» I. TT T-W C. Parch. H. Davies 1 0 0 Hannah Daries 0 4 o David Griffiths 1 O 0 'Gwenllian Thomas 0 4 0 David Thomas ..10 0 Esther James 0 4 o Rees Lewis 0 10 0 Ann Evans 0 4 0 Amaziah Griffiths 0 5 ODavid Thomas 0 4 0 Thomas Griffiths 0 12 0 David Jones 0 4 A John Hier 0 5 0 David Hitchings 10A Mary Treharne 0 4 0 David Treharne 1 0 n Thomas *-V illiams 0 12 0 John Daniel 0 10 A Thomas Morris 0 10 0 John Lloyd 0 0 V Dan Davi<?s 0 10 0 William Grove 0 10 A Thomas Bowen.. 1 0 0 John Hughes.. 0 4 « Sarah Bowen 0 4 0 John Jeremiah 0 4 0 John Griffiths 0 4 0 David Jenkins 0 4 Jane Thomas 0 2 0 William Hier 0 5 A Thomas Griffiths 0 10 0 David George 0 10 0 John Perkins 0 4 0 Ann Brown 0 2, 0 Thomas Rogers 0 4 0 Mary Thomas 0 2 0 Thomas Janes 0 4 0 Frances Thomas 0 2 n David Hitching* 0 10 0 Joseph Rees 0 Id « Jane Rees. 0 4 0 Darnel Rogers 0 10 « John Williams 0 10 0 John Thomas ..0 4;! Wiiliarn Ri'es 0 4 0 Evan Davies 0 4/! James Edwards 0 10 0 Edward Coslett 0 4 J! William Howells 0 4 0 Thomas Griffiths 0 10 J! Richard Rees 0 0. 6 Mary Jenkins.. 0 2 0 James Griffiths 0 4 0 Ann Treharne 0 2 0 Elizabeth Parry 0 4 0 Esther Hawkins 0 1 Elizabeth John.. 0 4 0 Elizabeth Griffiths ..04° Hannah Evans 0 2 0 Jonah Hughes .0 4° John Stephens 0 5 0 Thomas Davies 0 5° ■George Evans 0 8 0 Elizabeth Jeremiah 0 4 X Daniel Jones 0 2 0 Mary Davies 0 4 X Mary Davies 0 2 0 Mary Bowen .v. 0 4 0 Margaret Williams 0 5 0 Jennet John 0 4 David James 0 2 0 David James 0 5 James Hier 0 2 0 William Treharne 0 4° 0 £ s. c..Es.c. Margaret Grove 0 1 0 Hannah James 0 4 0 David Prichard 0 5 0 Mary James 0 4 0 Thomas Treharne 0 4 0 David Morris 0 1 0 John Griffiths 0 4 0 Thomas Jenkins 0 1 0 Mary Evans 0 1 0 Jenkin Morris 0 5 0 William Weeks 0 4 0 William Williams 0 8 0 Margaret James 0 2 0 William Howells 0 2 0 JohnMornana 0 2 0 David Morris ..020 John Griffiths 0 4 0 David Evans 0 10 0 Thomas Thomas 0 5 0 Mary Williams 0 4 0 David Howells 0 5 0 Thomas Lewis.. 0 4 0 Thomas Lawrence 0 4 0 John Lewis 0 10 0 Thomas Thomas 1 0 0 David Thomas 1 0 0 Benjamin Griffiths 0 12 0 William Morris 0 2 0 Margaret Jones 0 1 0 David Thomas 040 Margaret Jones 0 1 0 ———— David Lloyd 0 4 0 £ 31 4 10

DYDD MAWRTH, CwnEF. 17. Bu gweithrediadau Mr. Christie yn Brazil dan sylw eu bar. glwyddiaethau. Amddiffynai Iarll Russell ymddygiad Mr. Christie. Dywedai ei arglwyddiaeth nad oedd Llywodraeth Brazil wedi ymddwyn yn deg gyda golwg ar y Hong aeth yn ddrylliau ar y gtanau, drwy ddwyn yr yspeilwyr i gyfrif am eu gweithrediadau; a dywedai hefyd fod swyddogion ei Mawrhydi wedi derbyn sarhad oddiarlaw yrawdurdodau Brazilaidd. Dywedai Iarll Derby nad oedd ef yn canfod pa fodd y gallai y Llywodraeth Brazilaidd fodyngyfrifoi pan ddygwyddai llong fyned yn ddrylliau ar lanau gwyllt ac annhrigiannol. Mewn atebiad dywedai Iarll Russell fod y llywodraeth dan gylw wedi esgeuluso mabwysiadu mesurau er cospi y trosedd- wyr. Darllenwyd anerchiad oddiwrth ei Mawrhydi, yn hysbysu priodas agosol Tywysog Cymru, gan ofyn i'w harelwyddiaethau gytuno filr darpkriadau a dybieiit yn addas gyferbyn a'r am- gylchiad. Cynnygiai Iarll Granville fod anerchiad i gael ei gyflwyno i'w Mawrhydi, yn hysbysu parodrwydd eu harglwyddiaethau i gyduno a'i dymuniadau. Cytnnai Iarll Derby a'r cynnygiad, a phasiwyd ef. Galwyd sylw y T9 at y cenadwriaethau cyhoeddedig gyda golwg ar feddianniad Rhufain, a gofynid am eglurhad. Dywedai Iarll Russell mewn atebiad fod y Llywodraeth yn oddefgàr, ond nad oeddynt yn cymtneradwyo y meddianniad.

DYDD IAU, CHWEF. 19. Rhoddodd larll EUeaborough rybydd o gwestiwn gyda golwg ar y gwrlbryfel yn Poland. Galwyd sylw at sefyllfa bresenol dysgyblaeth yn y gwahanol garcharau gan Iarll Caernarfon, Mewn atebiad dywedai Iarll Granville fod y pwne vn ddyrys, ac y byddai yn well ei gyfeirio at bwyllgor o dgeu harglwydd- iaethau. Gofynai Iarll Derby a fyddni i'r Swyddfa Artrefol ganiiitau i wrthod tocynau rhyddhaol i ddynion a fyddent wedi eu dedfrydu yr ail waith. Dywedai Iarll Granville fod yr ystyriaeth o hyn wedi eiym- ddiried i'r Pwyllgor Breiniol.

DYDD GWENER, CHWEF, 20. Ar gynnvgiad Argl. Lifford, darllenwyd yr ysgrlf er di g Cyfraith y Ttydion yn yr Iwerddon. Wedi i'r arferiad o roddi tocynau rhyddhaol fod dan sylw, gofynai Iairll Ellenbororugh a fyddai i'r Llywodraeth roddi ar y bwrdd unrhyw genadwri odtli" rth y Cenadwr Cyffredinol yn Warsaw, mor bell ag yr oedd yn dal cyssylltiad a deehreuad y gwrthryfel yn Poland ac hefyd, pa un a oedd y Llywodrae th Rwsiaidd wedi anfon unrhyw ohebiaeth gyda golwg ar y gwrthryfel, neu y Llywodraeth Brwsiaidd, gyda golwg ar ryw gytundeb oedd wedi wneyd i gynnorthwyo Rwsia i'w ddaros- twng. Teimlai ef y byddai yn sarhad i dybied foduu Prydein- iwr yn edrych ond gyda'r ffieidd-dra mwyaf ar 'ymddygiad y Llywodraeth Rwsiaidd; yn enwedig yn ei gwaith yn peru i wyr ieuaine Poland i restru eu huhain yn myddin Rwsia, Mewn atebiad dywedai Iarll Rnssell ei bod yn annghyfleus i roddi cenadwriaethau y Cenadwr Cyfiredinol yn breseaol. Nid oedd ef yn gallu credu fod y gwrthryfel yn un disymmwth. Am beth amsei' yr oedd amryw amlygiadau o anfoddlonrwydd wedi eu dangos. Yr oedd tri dosparth—y tir-feddiannwyr, y dosparth canol, a'r gwerin bobl-ae yr oedd yr oil o'r rhai hyn yn mabwysiadu mesurau gwahanol. Y tir-feddiannwyr, y rhai oeddynt yn wrthwynebol i wrthryfel, a ddymunent ddwyn eu hall gwynion gerbron yr Amherawdwr, ^yda'r anacan a fedd- iannu llywodraeth gyfansoddiadol. Yr oeddynt wedi, parotoi ane; -hiad, ond naethasant vn eu hamcau. Y canolradd, o her- wydd diffyg ymddiriedaeth yn y Llywodraeth, a ffurfiasant gymdeithasau dirgelaidd; a phan ddaeth y Llywodraeth i wybod hyny, mabwysiadasant fesurau tra anffortunus—ar gymmeradwyaeth, y credai ef, Ardalydd Wiepolski -gan beru personau i uno a'r fyddip yn v modd mwyaf llym, heb y cymmesuriadau a wnelai hyny yn oddefadwy mewn gwledydd ereill. Cymmerid yr boll nifer o'r trefydd yn unig, a hyny o gofresi a barotoid gan yr heddgeidwaid. Y canlyniadoedd, i'r cymdeithasau dirgelaidd gael eu gyru yn wallgof. Yr oedd ef wedi siara(i droion ft'r cenadwr Rwsiaidd ar y mater, acyr oedd wedi condemnio y mesur hwn fel un hollol annghyfiawn ac annoeth. Gyda golwg ar ran olaf y cwestiwn, nid oedd y cenadwyr Rwsiaidd a Phrwsiaidd wedi rhoddi copiau o gytun- deb; ond yr oedd un, yti mha un nid oedd Prwsia. yn hollol antnhleidiol—nad oedd tnilwyr Rwsiaidd a yrid i Prwsia i gael eu diarfogi, pan y gellid ymlid ar ol y gwrthryfelwyr i diriog- aethau Prwsia. Yr oedd Llywodraeth Awstria wedi hysbysu ei hun yn hollol anmhleitfiol. Dyma oedd sefyllfa pethau a chan na wyddai y Llywodraeth ddim gyda golwg ar amcan y gw rthryfiel, dymunaiet am gydymdeimlad eu harglwyddiaethau. Wedi penodi pwyltgor i edrych i mewn i'r ddysgyblaeth niewn caroharau, gohiriwyd y T^.

TY 'Y CYFFREDIN;t' ..1;') DYDD MAWRTH, CHWEF. 17. Cynnygiodd Aygl. Fermoy fod Yagrif Trwyddebol Llyn- lleifiad i gaei ei darllen yn mhen qhwech mis i'r dydd hwnw. Darparai yr ysgrif nad oedd person i agor t9 tafarn oddieithr ei tod o gytnmeriad da, ae na fyddaj trwyddeb igael ei rhoddi i dy dan 4350 y fl. o rent, ae mi! £ "20 y flwyddyn oedd pris y drwyddeb i fod. Eiliwyd y cyunygiad gan Mr. Cox; ac ar raniad y T^ yr oedd Drosyrailddartteniad. 108 .1 Yn erbyn 124 Mwyrif 16 Mewn atebiad i Mr. Bentinck o berthynas i godiad y gwar- ebae yn Charlestown, dywedai Argl. Palmerston nad oedd y Llywodraeth wedi derbyn un hysbysiaeth bellach na'r hysbys- iadau oeddynt wedi ymddangos yn y papyrau, ac nid oedd ef yn chwennyeh dweyd ei feddwl ar y mater. Gasodwyd cenadwri oddiwrth y Frenines ar y bwrdd gan Arglwydd Palmerston, o berthynas i briodas Tywysog Cymrtt, a chynnygiai fod anerchiad priodol i gael ei gyflwvno iw Mawrhydi mewn atebiad. Eiliwyd y cynnyg gan Mr. Disraeli. Wedi i ymddygiad y Llywodraeth gyda golwg ar rai oytun- 'tebau A gwledyad tramor fod dan sylw, torodd y T$i fyny am banner awr wedi deuddeg.

DYDD MERCHER, CHWEF. 18. Rhoddodd Mr. Hardy rybydd, y byddai iddo ef y dydd Gwener canlynol gynnyg ar fod ysgrif i gael ei dwyn i mewn er gjfellhau y tollau yn y brif d^inaa. Cynnygiwyd ail ddarlleniad Yagrif Cymhwysderau i Swyddau gan Mr. Hadfield. Dywedai Mr. Newdegate fod yr ysgrif wedi ei thaflu allan llynedd gan fwyrif o 33, a chynnygiai welliant fod yr ysgrif i gael ei darlien yn mhen chwech mis. Eiliwyd y cynnygiad gan Mr. Selwyn. Rhanodd y Tt, pan yr oedd Dros yr ail ddarlleniad 74 I. Yn erbyn.. 63 » Mwyrif.. 11 Darllenwyd ysgrif Sarhad ar Fenywod a ^hlant yr ail waith, ar gynnygiad Argl. Raynham.

DYDD IAU, CHWEF. 19. Priodas Tywysog Cymru. Mevvn pwyllgor o'r holl D^, cynnygiai Argl. Palmerston fod darpariaeih i gael ei' gwneyd i Dyw/sog Cymru, cyfaddas i'w radd a'i sefyllfa. Wedi cyfeirio at ragoriaeth eyfansoddiad teyrnas Prydain, ac at y rhyddid a fwynhawn dan lywyddiaeth ei Mawrhydi, dywedai ei Arglwyddiaeth fod Tywysog Cymru yn awr yn mwynhau Duciaeth Cornwall, yr hon a adawwyd i gynnyrchu yn ystod ei faboed. Yr oedd y cynnyrehion hyn yn fawr; yr oedd rhan o honynt, yn cyrhaedd i ^220,000 wedi ei osod allan er prynu ystad i'w Uchelder Breninol yn Norfolk. Yr oedd rhan wedi ei osod o'r neilldu gyferbyn a pharotoi darpariaeth i'w Uchelder, a rhan ar gyfer adeiladu palas eyfaddas i urddas y Tywysog. Wedi tynu allan y sym- iau hyn, byddai ardreth ei Uchelder Breninol tua £60,000 y flwyddyn. Tybiai Llywodraeth ei Mawrhydi na fyddai y swm o £100,000 y flwyddyn yn ormod gyferbyn a'r treulion a gwympent yn naturiol ar berson o sefyllfa uchel y Tywysog; gan hyny, cynnygiai ef fod y Ty yncaniatau y swm o ^40,000 y flwyddyn tuag at sefydliad Tywysog a Thywysoges Cymru, a JE10,000 y flwyddyn i'r Dywysoges at ei gwasanaeth ei hun, y cwbl yn jj50,000 y flwyddyn. (Cymmeradwyaeth.) Nid oedd Syr H. Willoughby yn wrthwynebol i'r cynnyg, ond tybiai ef y dylid cyfyngu y awmi ^40,000. Wedi i Mr. W. Williams a Mr. A. Smith wneyd rhai sylw- adau, Dywedai Mr. Disraeli ei fod ef yn gobeithio y pasid y cyn. nygiad yn ddiwrthwynebiad. (Cymmeradwyaeth.) Yr oedd y cynnyg yn un cymuiedrol, ac nid oedd ef yn tybied y gellid ei ystyried yn ormodol. Wedi ychydig siarad pellach, yn mba nn y cymmerodd Canghellydd y Trysorlys, Syr J. Trelawny vir. Kendall, Mr. Bouverie, a Mr. Ayrton, cytunwyd a'r cynnygiad. Darllenwyd yr ysgrifau canlynol yrail waith:—Ymarferion Llygredig mewn Etholiadaa, Y Gwefrebau, Parhad Rhoddioo Cynnorthwyol Undebau y Tlodion, a Threth y Brag. Pasiodd Ysgrif Cymhwysderau i Swyddi drwy y pwyllgor.

DYDD GWENER, CHWEF. 20. Wedi i rai pethau dibwys fod' dan sylw, gofynai Mr. W. Ewart i Argl. Palmerston, pa un a oedd y Llywodraeth wedi derbyn unrhyw hysbysiaeth o berthynas i'r cytnndeb a wnawd rhwng Rwsia a Phrwsia gyda golwg ar y gwrthryfel yn Poland. Dywedai Argl. Palmerston ei fod yn credu fod rhyw fath o gytundeb wedi ei wneyd rhwng Rwsia a Phrwsia gyda golwg ar y gwrthryfel yn Poland. Mor bell ag oedd y Llywodraeth wedi clywed, yr oedd y cytundeb yn cynnwys a ganlyn-fod catrodau y naill i gael erlyn y gwrthryfelwyr i diriogaetli y 11al1, a bod gwasanaeth y rheilffordd i gael ei roddi pan fyddai angen. Nid oedd y Llywodraeth etto wedi gweled y cytundeb. Ar y cynnyg fod y Ty yn ffurflo yn bwyllgor cyflenwadol, Gofynai Mr. Griffiths pa un a roddai y Llywodraeth gym- horth i Ismail Pacha yn ei fwriad i attal llafur treisiol yn vr Aifft. Dywedai Argl. Palmerston mai dyna oedd amcan y Pacha presenol, a bod Llywodraeth Prydain Fawr yn cymmeradwyo y cyfryw fesurau. Yna bu y caledu yn Sir Lancaster, a'r eyfyngder yn Iwer- ddon, d,aq sylw y T^. Bu gwahanol ysgrifau y rheiltfyrdd hefyd dan sylw ac wedi cytuno ar y mynegiad o berthynas i Dywysog Cymru, ymffurfiodd y Tÿ yn bwyllgor eyflenwadol.

Tybir mai yr agerlong a gollwyd ger Ynys May yw y Bussorah, yr hon a hwyliodd o'r Clyde dair wythnos yn ol i fyned i Bombay. Yr oedd ar fwrdd y Bussorab gor 0 dri ar ddeg ar hugain 0 ddvvylaw, ac ofnir eu bod bwy oil wedi bpddi. Llosgwyd un o'r chwareuwyr yn chwareudy Sadler's Wells yr wythnos (Jdiweddaf mor ofnadwy drwy i'w" dtllad fyned ar draws y tan, fel nad oes gobaith am ei bywyd. Dyma'r tryd- ydd 0 fewn,ychydig ddiwrnoJau. Mae Joseph ac Isaac Brooks, y rhai a gyhuddid o lofruddio William Davey, yr heddgeidwad yn Acton, wedi eu cael ya euog o lofruddiad gwirfoddol gan y rheithchwilwyr, ac yu awr yn ngharchar yn aros eu prawf. Bu farw y Cadbep Gladstone, cynnrychiolydd Devizes yn y Senedd, a brawd y Canghelly<!Gladstone, boreu dydd Sadwrn. Y mae rhyw alw mawr iaw. '1, gyfrol y Dr. Colenso ar bum llyfr Moses, a gyhoedd-v ;dd Gwener diweddaf. Ym- ddengys yn ol Archesgob Cantc.uury fod gwrthddadleuon Dr. Colenso wedi cael eu hateb bob un addiar yr ail ganrif ar bum- theg. Mae yr Archesgob yn galaru na fuasai y Dr. wedi gwneyd ei hunan yn hysbys Sgweithiau cewri y cyfnod hwnw cyn dechreu ysgrifenu.