Seren Cymru

BYR-GOFIANT MR. HENRY MORRIS. Bu farw, Rhsgfyr 15fed, o'r ddarfodedigaeth, yn 19eg oed, Mr. Henry Morris, mab hynaf y Parch. Maurice Morris, gwein- idog y Bedyddwyr yn Harmony, Sir Benfro. Claddwyd ef yr Iau canlvnol. Yn Llanfyran, cyn cycbwyn, darUenodd a gweddiod 1 y Parcb. J. Rowe, Abergwaen; ac wedi cyrhaedd Harmony. darllenodd a gweddiodd y Parch. D. Phillips, Groes goch, a phregethodd y Parch. J. Rowe. Credwn y teimla pawb a a Iwaenant y teulu serchus hwn, dros ein hanwyl frawd, a'i fab-ei unig fab yn awr-o herwydd eu hamddifadu o un a gerid gynmiaint ganddynt. Diau nad oedd teulu. mwycariadus o Ben Cti^rgybi i Bencaer ond nid oedd yn rhy gariadus i angeu ei fylcbu, fel hefyd y gwnaeth o'r blaen, pan gym- merwyd yrnaith y llem o'r plant, yn nghyd a u mam. Bu farw Mrs. Morris, er galar dirfawr i'w hanwyl briod, pan nad oedd eu dau fith hyn ond vn eu. mabandod; eithr gofalwyd am danynt, II dygwyd hwy i fyny gyda y tynerwch mwyaf; ond gyda fod v jtwaith fel ar ben, dyma siomiant-angeu yn di- nystrio Na, ni hvderwn fod ein brawd a'r pertbynas,au oil, yn gallu e.(Irych'trvvy gymylau tew galar tu draw i.angeu a r bedd, ac yn diolch fodganddYllt gymmaint hyder nad yn ofer yr hyfforddwyd y plentyn yn mhen ei ffordd, er na chafodd heneiddjo yn y llwybrau ei dysgwyd ynddynt, etto fod gan- ddynt y fath obaith iddo yn ei farw gael ei ddwyn i dangnefedd, gan "wybod i bwy yr oedd wedi credu," a chael ei fod yn abl i gadw yr hyn a roddodd ato erbyn y dydd hwnw.11, Angeu, collaist yn dy amcan, Llawer teuin InaAr y sydd livjv £ ) ,*J*A Mewn ealedi dwys yn gruddfan. i ny v-.v- £ Am eu bymborth dydd 'nol dydd Rhai & deg ofeib, neu ragor, Rhai anufydd, rbai yn waeth, Yn rliyfelgar-gellid hebgor TJn or rh;ii'n lieb deimlolr aeth. Henry Morris oedd anwylfab, Er nad unigfab, nn o ddau, Heb nodded mam eangai cariad Tad at ei amddilaid rai; Caent bob gofal, pob tiriondeb, Pob rhyw gysur fedd y byd, Hwythau'n hynod mewn.anwyldeb Yn denu'r serch yn fwy o hyd. Och. I yr archoll felly roddaist Pan darewaist Henry i lawr! Ond beth yw cariad it'-ni theimlaist Serch at ddim am fynyd awr. f., Ai hyn a grea dy eiddigedd AtfwynderaubRch y ddaV0 Maddeu in' ein hamryfusedd, '-M Cenad wyt oddiwrth a ggr. •;nnr' •• '•111 .8 Beth yw cariad tad daearol ?f-' 1. 1 At gariad pur Anfeidrol Fod ? Cristion gar, ond mor israddol I gariad Crist, ei uchel nod ISr gymmerodd, ni a gredwn, Henry iadr.ef ato'i Hun Ni yn grwgnach Och a feiddiwn ? Y n,fau'n canqlr clodydd cun. Wedi ei ganu, wedi ei olcbi., iv •< a Wedi ei buro yn y gwaed; i Ui#m .{.' >. Heb ddim cystudd vnwy i'w ofni, Pechod a'i holl fifrwyth dan draed Ah I pe cawsai, niddychwelai; Syebweb.'dagraui d'wedweli cbwi, Dad a brawd, Yn glau awn ninnau, Efniddychwelatomni." J, -lberteifi. ■• M.. D.

'J'r !¡ BYR-GOFIANT brawd ieuanc a hoff Abraham, mab Benjamin Ilichards, Ti-edegar, yy. hwn a gofodd ei lactd yn y gwatti trtvy gael ei daro gan ddarn o lo Rhagfyr 5, 1862, ac ynta °nd 15 mlwydd oe l. Dn ein hanwyl frawd ei ddwyn i fyny yn ysgol Sabbothi Tredegar, a chafodd ei fedyddio ar broffes o'i ffydd y ^brist, Gorph»naf 13, gan y Parch.-J; R. Morgan (Lleurwg iawn fu ei yrfa grefyddol, ond gellir dweyd iddo ei rhedeg y l ac nid oesamheuaeth iddo ei gorphen mewn gorfoledd. yn cael ej garu yn fawr gan ei athrawon, ei gydysgolheigioi eglwys yn gyffredinol, cyn iddo gael ei fedyddio, ac wedi hyn .ay bu efe byw. Bu yn hynod o ymdrechgara ffyddlon i ofalua; le, ei waith, a'i freintiau yn Nyr Arglwydd, trwy ei o> ° j ydd°l !er. Yr oedd yn awyddus jawn am foddion gras, ac a oy/eillacii a'i Dduw, ac a'i frodyr. Ni choliodd un cwrdd trw cvfe-uUsii,,(1 tra y bu 8>'da cl]retydd. Yr oedd yn gofalu am cvr?i h ,n' v cvrddau gweddi, yr ysgol Sabbothol, yn gystal a fv» i t,rf^f?ethu a phob amser, os nafuasai rhyw rwystranorc fy|°l ?r <i ffordd, byddai ef yn sicr o fod yn bresenol pwy bym Hbsenol. Gweddiai yn ddifrifol iawn am faddeuant ( <hr r j 'atn )'s^ryd gweddi, am gvnnaliaeth hyd y diwedd gy< vn *?> BC am achubiaeth y gwrandawwyr. Yr oedd ei fywj dinr,) '1 '.vtl*'dd, ac yn siampl nid yn unig i'r ieuenctyd yn gyffr tjjjj °"'l hefyd i'r hen crefyddol. Yr oedd yn gynihorth a chvs a rieni tiallodus, ac yn debyg o fod yn aelod hart ar h n}(l,i °' "lvvn 0 eglwys Dduw; ond gosododd angeu derfj y -v" ^uan> ic yn annysgwyliadwy iawn a osododd derfyn an^' Wrt^ ar °' e' farwolaeth, daeth tyrfa fawr o'i gydnabi nifer 0K'H aethpwyd i'i gortf i Siloh, He yr oedd wedi bodgy Lfttyjs „v' o'r blaen pan yn fy w a phregethodd y Parch. ia\i j„ rth v geiriau, Cofia yn awr dy GieaWdwr yn nyd1 &c.—Preg. 12. 1 a gb'sodvvyd y corff yn 'hrtj_d. yw ar fod i'r amgylchiad galarus hwn fod j lio 'euenctyd y 1[<«, ac yn Coddion i dd wyn brod ^6r>dithi(, marw i ddilyn siampl eu brawd. Yr Arglwydd arall a gy»uro ei rieni trallodus. pa rai ydynt wedi colli l 0 u Plant ar ei ol ef. Nid marw wnaeth, ond dechreu byw Mae fry yn ymyl gorsedd Duw, Lie mae mewn hwyl yn seinio mawl N-es tanio boll orora. gwawl A syna archangylion nef Wrth adsain ei beroriaeth ef. Nid marw wnaeth-ei gorff i'r Ian Or beddrod eodir yn y man, Nid hir bydd is y briddeU ddu, >, Ei artref yw Paradwys fry f > i Am farw rnwy son byth iii ddaw 0 fewn amgaerau gwynfyd draw. WILLIAM JAMBS.

PETH NEWYDD I FEDYDDWYR CYMRU. GABEDIG OLYGYDD,-Diolcliaf i chwi am gyfran fechan o cb SEREN oleudeg i arwain meddwl y eyhoedd at anturiaeth ag sydd yn debyg o gyfarfod a chymmeradwyaeth Ilaweroedd hyny yw, sef cael oriel eang yn cynnwys darlun o tua 60 c weinidogion Cvmreig byw, beblaw yr anwyl Jones, Tongwynlas yr hwn sydd newydd fyned oddiwrth ei waith at ei wobr. Am. canwyd dethol yn y fath fodd ag i sierhau derbyniad. Y ma< un n'r cerfwyr goreu yn y deyrnas wedi cael ymddirted ) gorchwyl o wneyd yr oriel mewn lithograph, ac i fod yn baroc erbyn diwedd Mai neu ddechreu Mehefin nesaf. Bydd y cwb ar yr Indian paper goreu, ac yn mesur 24 o fodfeddi o liyc wrth 18 modfedd o led. Nis gellir dwyn anturiaeth moi bwysig a hon i ben heb dreulion mawrion, ac nid yw y cy hoeddwr yngolygu arbed traul i gael. yr oriel yn deilwng oi enwad anrhydeddus ag y perthyrta iddo, ac er hyn yn golygu e werthu mor rhadlawn aj y mae yn ddicbonadwy. Aryrammoc 0 gael mil o dderbynwyr, caiff y sawl a roddo hanner coroi gyda'u benwau, yr oriel ambllm swllt a chwe cheiniog-y tr swllt olaf i'w talu ar dderbyniad y darlun. Y sawl a roddo ei henwau heb y rhagdaliad a nodwyd, costia yr oriel iddynt hWJ saith swllt a chwe cheiniog. Mewn trefn i wybod yn fuan pi nifer fydd eisieu, y mae y cyhoeddwr wedi sicrhau gwasanaett y Parch. Edward Morris, Cefncoedycymmer, yr hwn a dder bynia orchymynion a rhagdaliadau yn ddioed yn Mynwy, Mor ganwg, Caerfyrddin, Aberteifi, &c.; a gwneir hyny yn Qpgledd trwy eu hanfon at y Parch. J. D. Evans, Llangefni ■ o a thrwy anfon i CJlyn Neath at y cyhoeddwr. Gall unrbyv 11' gyfaill, yn y lleoedd ag nas gall Mr. Morris ymweled a hwy ennill yr unfed ar ddcg drwy gasglu deg o enwau a rhagdal iadau. Nis gellid cael yr oriet allan o dan ddeg swllt o leia heb y system grybwylledig o ragdalu. Anfonir circulars allai i gyfeillion yn fuan yn cyunwys enwau y brodýr a fydd yn y oriel. Dymunem i Mr. Morris bob cefnogaeth yn ei ymwelia4 drosom. Yr eiddoch yn barchus, Glyn-nedd, Chwef. 6. T. E. JAMES.

[)1 N Y GEIRIADUR BEIBLAIPD A DUWINVDDOL. GAN )• PARCH. JOHN JONES (Mathetes); yncael ei gynnorthwy ;n gan brif Weinidogion y Bedyddwyr. Caerfyrddin W. M r Evans. Rhif 23 a 24. Pris Is. Y YR YSGRIF AB FEDYDD. M MAE dau rifyn o'r GEIRIADUR wedi dyfod i'n dwylaw. Ma ss yn para i deilyngu y cymmeriad uchaf ag gdym wedi roddi i' ra gwaith o'r blaen. Mae yma y rhan gyntaf o'r ysgrif o dan ry gair Bedydd. Yr ydym wedi darllen yr ysgrif hon gyd ly phwyll, a chyda byfrydwch nas gallwn ei ddatgan. Ymdden r n- gys i ni fod awdwr galluog a thalentog yr ysgrif feistrolgar ho ag wedi diyspyddu y mater. Anhawdd iawn gwybod beth a elli )'i ysgrifenu yn rhagor. Yr oeddem wedi nodi amryw ddnrna ia fel siamplau o ddull yr awdwr yn trin y pwnc ond ystyriw d mai gresyn fyddai hyny, gan y dylai yr ysgrif hon fod yn nwy e- law ein holl ddarllenwyr. Mae y deuddeg Cannon yn neehr, M yr ysgrif yn wir werthl'awr er cynnorthwyo y darllenydd ddeall y pwnc mewn llaw. Yr ydym o galon yn cymmeradwj ar yr ysgrif werthfawr hon i sylw pob ymgeisydd am y gwirioi edd Dwyfol. od n- SEREN GOMER, am Ionawr, 1863. Caerfyrddin; W. A J. Evans. Pris Is. MAE yn hyfrydwch genym gael ar ein bwrdd y Rhifyn cynti J,, o'r cyhoeddiad chwarterol clodwiw hwn am y fl'vyddyn 186i Mae y rhifyn bwn yn cynnwys ertbyglau o'r radd flaenaf ar a pynciau canlynol:-Anercbiad SEREN GOMEK. at Ieuenoty in Ymofyngar Cymra—Y Bedydd Cristionogol a'r Beirniad I- Brwrd Paul- Y Weinidogaeth Gristionogol—Cydwybod- Eiriolaeth y Duwiol dros Daynoliaeth-Cyssylltiad Crist a IP Greadigaeth ac a'r glwys-Y BaJan yn Marw-Traethawd ar Resymeg-Adolygiad Trimisol. Hebfyned i gymharu y naill a'r llall o'r ysgrifau hyn, gall. wn sicrhau ein darllenwyr eu bod oil o radd ucbel iawn. Byddai yn dda genym glywed fod o leiaf 530 o dderbynwyr newydd i SEREN GOMER am y flwyddyn hon. Dylai fod o leiaf dri rhifyn i fyned i bob eglwys perthynol i'r enwad drtfy Gymru. Mae o bwys mawr i'n gwyr ieuainc darllengar ac ym- chwilgar i fod yn dderbynwyr ac yn ddarllenwyr cysson o'r fath ysgrifau ag sydd i'w cael yn SKRRN GOMER, Yr ydym ni, o gwrs, yn hoffi cael miloedd o ddarllenwyr i SEREN CYMBU ond gyda hyny, carem glywed fod byddin fawr 0 honynt yn ddarllenwyr o SEREN GOMER hefyd. Mae cym- meriad ysgrifau SEREN CYMRU o angenrheidrwydd yn ysgafn ac amserol, acetto yn rheidiol i gadw ein cyfeillion yn mlaen gyda'r oes a'r aaiserau, tra mae ys.rifau SEREN GOMER, ot tu arall, yn fwy arosol-byddaijt mor dda yn mhen can mlyn- edd ag ydynt heddyw. Ac ar y tir hwn. carem yn fawr fod darllenwyr ein SEREN ni fod yn gefnogwyr i SEREN GOMBB hefyd.

hngt 8* fdMdd. & O F YNTAD AU ■ At y Parch. James Rowe,Abei-gwaen. SYR,—Teimlwyf yn ddiolchgar i chwi am eglurhad ar TPed? 2. 8, y rhan ddiweddaf yn twyaf neiilduol, sef pa beth a ddealhr wrth "yr anufydd-dod, i'r hwn beth yr ordeiniwyd hwynt hefyd ?" LLANC.

DYCHYMMYG. .r1 Vn elw'a yn mhob anialwcli,-yn Ngwent, Yn ngwynt a thawelwch, Ac yn mhob cwm llwm mewn llwch, A hen Walia hon wehveh. Ar mndir mawr yr India—hyf elfen, Fy eilfed sy'n gynta', Ac yn mhob sir neu dir da, A Brazil hon breswylia. A dilys yn mliob glan deulu—yn rhad Fy nhrydedd fyn lechu, Ail yn y wlad, blaen i In, Yn hyf Ion gwna folianu. Diwedd baul'araul eirian-dy wiriaf, -iiD Yw Imhedwaredd wi'wlan, Er hyriy nis dawr anian, I'w hwyl glir a'r haul glan» Anwyl.gar yii y we'ilgi-neb anuiliarcht Mae'r burned yn soddi, J Un tic oedd;ond dacw hi » Ar eres grib Eryri! Ocholwgl drwg ni chela-yn achwyn 5 Fy chweched fydd gynta', I roi ilr dvn ryw air da, '■ t Hon a welir yn ola'. Yn mhob dim yn chwim ddaeth i chwi-sythfawr Y w'm seithfed eleni; r Mae'n y mynor, mewn meini, Mae yn fy mhen,—Amen i mi. r Seithran yw'r cyfan cofir-yn bwyllog i Hyn bellach ddehonglir; t r- O'i hnno'ii glos fy enw'n glir, j Drwyddo a lawn adroddir. i Mor fa Nefyn. PARRY.

1 -————: ;— a CHWECH PENN1LL AR HEDDWCH. lino destmau Cyfarfod Llenyddol Llanfynydd. Ah! Heddwch 1 gair swynol wyt ti, y Mae'th swn fel peroriaeth i'r glust; Pob cynhen o'th wyddfod a ffy,- Rho'i gysur i'r galon oedd drist. f Ffynnonell dedwyddweh y byd Yw Heddwch. O gymmaint ei werthl Pwy draetha ei glodydd i gyd ? £ Pwy ddengys fainlrydyw ei nerth ? Mewn teulu, mae heddwch fel mel, Mdusa bob mYllwes â serch; Rhydd 11 galon wrth galon dan sel, :1 A itiyga -ynhei,au oer erch. Aur-gadwyn cymdeithas yvy H«dd, Yn hyn y mae cuddiadei nerth; Nod Heddwch yw lloni pob gwedd, A'urhvvymoRchariad-mawrwerth. Dug Hecidwch Y Negro ii'r Sais, y Y Barbar a'r Cymro yn nghyd, Acymlyd hen onnes a thrais, ? A rhyfel erchyllwawr o'r byd. • Fe ddryllia-heirn-rwymau y caath, Fe (ldvg draws-ai-glvyddiaeth i'r Ilawr, 1 galon gormes-ddyn fel saeth, ie Gyr heddwch dosturi—teg wawr. Ir Pe Heddwch deyrnasai trwy'r bydil y Ce'id gweled dynoliaeth fel gardd Brawdgarwch a Chariad yn nghyd, Flodeuai yn siriol a hardd; A byddai y ddaear yn ail Q Baradwys nefolaidd o hedd— r Rhinweddau, fel blodau dan haul, u Yn gwenu yn hawddgar eu gwedd. ° Darfyddai swydd erchyll y cledd, Ac arfan y rhyfel i gyd Cyhoeddai'r awelon fod Hedd, Fel haul yn adloni y byd. ro Y milwr ddychwelai yn lion, l- A'i galon yn fflamio < serch, I' w artref at briod ei fron, Heb arswyd y rhyfel du erch. t. Y gofiaid yn euro y cledd Yn swell i gael aru y tir, F A'r ddaeaT yn wyrddlas ei gwedd, Fel nefoedd, heb rytel—yn bur. • Efengyl fendigaid yr I5r y Yn ennil1 teyrnasowld y byd, 3. A'i enw o'r afon-i'r ni8. >'■ ■: Yn lladd gau-^refyddau i gyd I HEDD MOLWYHOG.

Ilanw yvi Ir cwbl, os na fydd dawn a synwyr yn y cyfansoddwr' megys Dicyn docyn dacw'r drws, A phen y wraig yn siwtrwg." 0, na byddai modd dysgu Cymraeg holl barthau CymTru Ni bum I yn byw yn PTgwynedd o'r blaen, ac felly yr wyf fel yn -cael fv amgvlchynu a newydd bethau mewn iaith ac ymadrodd yn barhaus. Dysgais lawr yn Mhowys yn moreu fy oes, a dysgais fwy eilwaith yn Ngwent yn y pumtheg mlynedd di- weddaf, ac os caf bumtheg mlynedd etto, dysgaf lawer o iaith Mon ac Arfon. Gobeithio y bydd genyf well Uythyr na hwn y tro nesaf, sef hanes fy nbeithiau, &c. Bydd raid i mi ganu petb clod i mi fy hun, ond pa help ? nid oes neb arall yn cynnyg ei wasanaeth. Fy nghoflon at yr holl ddeheuwyr calon wresog. Yr eiddoch ar air a chydwybod, Caerynarfon. CYNDDELW.