Seren Cymru

BYR-GOFIANT MR. HENRY MORRIS. Bu farw, Rhsgfyr 15fed, o'r ddarfodedigaeth, yn 19eg oed, Mr. Henry Morris, mab hynaf y Parch. Maurice Morris, gwein- idog y Bedyddwyr yn Harmony, Sir Benfro. Claddwyd ef yr Iau canlvnol. Yn Llanfyran, cyn cycbwyn, darUenodd a gweddiod 1 y Parcb. J. Rowe, Abergwaen; ac wedi cyrhaedd Harmony. darllenodd a gweddiodd y Parch. D. Phillips, Groes goch, a phregethodd y Parch. J. Rowe. Credwn y teimla pawb a a Iwaenant y teulu serchus hwn, dros ein hanwyl frawd, a'i fab-ei unig fab yn awr-o herwydd eu hamddifadu o un a gerid gynmiaint ganddynt. Diau nad oedd teulu. mwycariadus o Ben Cti^rgybi i Bencaer ond nid oedd yn rhy gariadus i angeu ei fylcbu, fel hefyd y gwnaeth o'r blaen, pan gym- merwyd yrnaith y llem o'r plant, yn nghyd a u mam. Bu farw Mrs. Morris, er galar dirfawr i'w hanwyl briod, pan nad oedd eu dau fith hyn ond vn eu. mabandod; eithr gofalwyd am danynt, II dygwyd hwy i fyny gyda y tynerwch mwyaf; ond gyda fod v jtwaith fel ar ben, dyma siomiant-angeu yn di- nystrio Na, ni hvderwn fod ein brawd a'r pertbynas,au oil, yn gallu e.(Irych'trvvy gymylau tew galar tu draw i.angeu a r bedd, ac yn diolch fodganddYllt gymmaint hyder nad yn ofer yr hyfforddwyd y plentyn yn mhen ei ffordd, er na chafodd heneiddjo yn y llwybrau ei dysgwyd ynddynt, etto fod gan- ddynt y fath obaith iddo yn ei farw gael ei ddwyn i dangnefedd, gan "wybod i bwy yr oedd wedi credu," a chael ei fod yn abl i gadw yr hyn a roddodd ato erbyn y dydd hwnw.11, Angeu, collaist yn dy amcan, Llawer teuin InaAr y sydd livjv £ ) ,*J*A Mewn ealedi dwys yn gruddfan. i ny v-.v- £ Am eu bymborth dydd 'nol dydd Rhai & deg ofeib, neu ragor, Rhai anufydd, rbai yn waeth, Yn rliyfelgar-gellid hebgor TJn or rh;ii'n lieb deimlolr aeth. Henry Morris oedd anwylfab, Er nad unigfab, nn o ddau, Heb nodded mam eangai cariad Tad at ei amddilaid rai; Caent bob gofal, pob tiriondeb, Pob rhyw gysur fedd y byd, Hwythau'n hynod mewn.anwyldeb Yn denu'r serch yn fwy o hyd. Och. I yr archoll felly roddaist Pan darewaist Henry i lawr! Ond beth yw cariad it'-ni theimlaist Serch at ddim am fynyd awr. f., Ai hyn a grea dy eiddigedd AtfwynderaubRch y ddaV0 Maddeu in' ein hamryfusedd, '-M Cenad wyt oddiwrth a ggr. •;nnr' •• '•111 .8 Beth yw cariad tad daearol ?f-' 1. 1 At gariad pur Anfeidrol Fod ? Cristion gar, ond mor israddol I gariad Crist, ei uchel nod ISr gymmerodd, ni a gredwn, Henry iadr.ef ato'i Hun Ni yn grwgnach Och a feiddiwn ? Y n,fau'n canqlr clodydd cun. Wedi ei ganu, wedi ei olcbi., iv •< a Wedi ei buro yn y gwaed; i Ui#m .{.' >. Heb ddim cystudd vnwy i'w ofni, Pechod a'i holl fifrwyth dan draed Ah I pe cawsai, niddychwelai; Syebweb.'dagraui d'wedweli cbwi, Dad a brawd, Yn glau awn ninnau, Efniddychwelatomni." J, -lberteifi. ■• M.. D.

CYFRIFON EGLWYSIG. Y mae y qynghor o ymestyn at berffeithrwydd i'w ganfod mewn amryw fanau yn yr ysgrythyr. Gwyddom ei bod yn an- mhosibl i ni fod yn berffaith yomhob peth ond credwn fod eyfrifon eglwysig cyn liawdded a dim i fod yn berffaith yn- ddynt; erhyny, anmherflFaith iawn ydynt. Wrth gymharu Liythyrau Cymmanfa Mynwy am 1861 ag 1862, canfyddwn fod yno gamsyniadau gwarthus, y rhai a ymddangosant i ni fel rhai hawdd eu hebgor. Goddefwch i mi, Mr. Gol., roddi enghraifft neu ddwy 0 lawer Blaenau. Rhif yr aelodau yn 1861 oedd 194. Bedyddiwyd oddiar hyny ,20; adferwyd 19; derbyniwyd trwy lythyrau 20. au farw 3 diarddelwyd 16 gollyngwyd 16. Rhif yr ael- odau yn 1862 oedd 250. 0 ba le y daeth y 32 ereill ? Edrycher etto ar gyfrif Darenfelen, ac ni a gawn eitbafion ereill. Rhif yr aelodau yn yr eglwys hon yn 1861 oedd 163. Bedyddiwyd oddiar hyny 1; adferwyd 1; derbyniwyd trwy iythyr-1. Ba farw 3 diarddelwyd 9; gollyngwyd 32. Rhif yr aelodau yn 1862 oedd 94. I ba le yr aeth yr 28 ereill ? Sylwer etto ar y cyfanswm, a gwelir fod cnnlyniadau eyf- rifon annghywir yn fwy pwysig fyth. Y cyfanswm am 1861 rhif yr aelodau, 8,458. Cynnydd rhydd, 223 Y cyfanswm am 1862 oedd 8,320 Yn awr, onid yw hyn yn gywilyddus ? Os ydvm ni yn methu rhoddi cyfrif cywir o honom ein hunain, pa ryfedd fod eisiell "speCtacle" ar yrhai aewyllysiant ein bod yn llai nag ydym.. Dylai hyn gael sylw buan yn Nghyn- nadleddau ein Cymmanfaoedd. Gan obeithio yr ymestyner at berflfeithrwydd yn hyn, ter- fvnaf. Yr eiddoch, &c., U „W, •' -DAN.-

PETH NEWYDD I FEDYDDWYR CYMRU. GABEDIG OLYGYDD,-Diolcliaf i chwi am gyfran fechan o cb SEREN oleudeg i arwain meddwl y eyhoedd at anturiaeth ag sydd yn debyg o gyfarfod a chymmeradwyaeth Ilaweroedd hyny yw, sef cael oriel eang yn cynnwys darlun o tua 60 c weinidogion Cvmreig byw, beblaw yr anwyl Jones, Tongwynlas yr hwn sydd newydd fyned oddiwrth ei waith at ei wobr. Am. canwyd dethol yn y fath fodd ag i sierhau derbyniad. Y ma< un n'r cerfwyr goreu yn y deyrnas wedi cael ymddirted ) gorchwyl o wneyd yr oriel mewn lithograph, ac i fod yn baroc erbyn diwedd Mai neu ddechreu Mehefin nesaf. Bydd y cwb ar yr Indian paper goreu, ac yn mesur 24 o fodfeddi o liyc wrth 18 modfedd o led. Nis gellir dwyn anturiaeth moi bwysig a hon i ben heb dreulion mawrion, ac nid yw y cy hoeddwr yngolygu arbed traul i gael. yr oriel yn deilwng oi enwad anrhydeddus ag y perthyrta iddo, ac er hyn yn golygu e werthu mor rhadlawn aj y mae yn ddicbonadwy. Aryrammoc 0 gael mil o dderbynwyr, caiff y sawl a roddo hanner coroi gyda'u benwau, yr oriel ambllm swllt a chwe cheiniog-y tr swllt olaf i'w talu ar dderbyniad y darlun. Y sawl a roddo ei henwau heb y rhagdaliad a nodwyd, costia yr oriel iddynt hWJ saith swllt a chwe cheiniog. Mewn trefn i wybod yn fuan pi nifer fydd eisieu, y mae y cyhoeddwr wedi sicrhau gwasanaett y Parch. Edward Morris, Cefncoedycymmer, yr hwn a dder bynia orchymynion a rhagdaliadau yn ddioed yn Mynwy, Mor ganwg, Caerfyrddin, Aberteifi, &c.; a gwneir hyny yn Qpgledd trwy eu hanfon at y Parch. J. D. Evans, Llangefni ■ o a thrwy anfon i CJlyn Neath at y cyhoeddwr. Gall unrbyv 11' gyfaill, yn y lleoedd ag nas gall Mr. Morris ymweled a hwy ennill yr unfed ar ddcg drwy gasglu deg o enwau a rhagdal iadau. Nis gellid cael yr oriet allan o dan ddeg swllt o leia heb y system grybwylledig o ragdalu. Anfonir circulars allai i gyfeillion yn fuan yn cyunwys enwau y brodýr a fydd yn y oriel. Dymunem i Mr. Morris bob cefnogaeth yn ei ymwelia4 drosom. Yr eiddoch yn barchus, Glyn-nedd, Chwef. 6. T. E. JAMES.

[)1 N Y GEIRIADUR BEIBLAIPD A DUWINVDDOL. GAN )• PARCH. JOHN JONES (Mathetes); yncael ei gynnorthwy ;n gan brif Weinidogion y Bedyddwyr. Caerfyrddin W. M r Evans. Rhif 23 a 24. Pris Is. Y YR YSGRIF AB FEDYDD. M MAE dau rifyn o'r GEIRIADUR wedi dyfod i'n dwylaw. Ma ss yn para i deilyngu y cymmeriad uchaf ag gdym wedi roddi i' ra gwaith o'r blaen. Mae yma y rhan gyntaf o'r ysgrif o dan ry gair Bedydd. Yr ydym wedi darllen yr ysgrif hon gyd ly phwyll, a chyda byfrydwch nas gallwn ei ddatgan. Ymdden r n- gys i ni fod awdwr galluog a thalentog yr ysgrif feistrolgar ho ag wedi diyspyddu y mater. Anhawdd iawn gwybod beth a elli )'i ysgrifenu yn rhagor. Yr oeddem wedi nodi amryw ddnrna ia fel siamplau o ddull yr awdwr yn trin y pwnc ond ystyriw d mai gresyn fyddai hyny, gan y dylai yr ysgrif hon fod yn nwy e- law ein holl ddarllenwyr. Mae y deuddeg Cannon yn neehr, M yr ysgrif yn wir werthl'awr er cynnorthwyo y darllenydd ddeall y pwnc mewn llaw. Yr ydym o galon yn cymmeradwj ar yr ysgrif werthfawr hon i sylw pob ymgeisydd am y gwirioi edd Dwyfol. od n- SEREN GOMER, am Ionawr, 1863. Caerfyrddin; W. A J. Evans. Pris Is. MAE yn hyfrydwch genym gael ar ein bwrdd y Rhifyn cynti J,, o'r cyhoeddiad chwarterol clodwiw hwn am y fl'vyddyn 186i Mae y rhifyn bwn yn cynnwys ertbyglau o'r radd flaenaf ar a pynciau canlynol:-Anercbiad SEREN GOMEK. at Ieuenoty in Ymofyngar Cymra—Y Bedydd Cristionogol a'r Beirniad I- Brwrd Paul- Y Weinidogaeth Gristionogol—Cydwybod- Eiriolaeth y Duwiol dros Daynoliaeth-Cyssylltiad Crist a IP Greadigaeth ac a'r glwys-Y BaJan yn Marw-Traethawd ar Resymeg-Adolygiad Trimisol. Hebfyned i gymharu y naill a'r llall o'r ysgrifau hyn, gall. wn sicrhau ein darllenwyr eu bod oil o radd ucbel iawn. Byddai yn dda genym glywed fod o leiaf 530 o dderbynwyr newydd i SEREN GOMER am y flwyddyn hon. Dylai fod o leiaf dri rhifyn i fyned i bob eglwys perthynol i'r enwad drtfy Gymru. Mae o bwys mawr i'n gwyr ieuainc darllengar ac ym- chwilgar i fod yn dderbynwyr ac yn ddarllenwyr cysson o'r fath ysgrifau ag sydd i'w cael yn SKRRN GOMER, Yr ydym ni, o gwrs, yn hoffi cael miloedd o ddarllenwyr i SEREN CYMBU ond gyda hyny, carem glywed fod byddin fawr 0 honynt yn ddarllenwyr o SEREN GOMER hefyd. Mae cym- meriad ysgrifau SEREN CYMRU o angenrheidrwydd yn ysgafn ac amserol, acetto yn rheidiol i gadw ein cyfeillion yn mlaen gyda'r oes a'r aaiserau, tra mae ys.rifau SEREN GOMER, ot tu arall, yn fwy arosol-byddaijt mor dda yn mhen can mlyn- edd ag ydynt heddyw. Ac ar y tir hwn. carem yn fawr fod darllenwyr ein SEREN ni fod yn gefnogwyr i SEREN GOMBB hefyd.

hngt 8* fdMdd. & O F YNTAD AU ■ At y Parch. James Rowe,Abei-gwaen. SYR,—Teimlwyf yn ddiolchgar i chwi am eglurhad ar TPed? 2. 8, y rhan ddiweddaf yn twyaf neiilduol, sef pa beth a ddealhr wrth "yr anufydd-dod, i'r hwn beth yr ordeiniwyd hwynt hefyd ?" LLANC.

DYCHYMMYG. .r1 Vn elw'a yn mhob anialwcli,-yn Ngwent, Yn ngwynt a thawelwch, Ac yn mhob cwm llwm mewn llwch, A hen Walia hon wehveh. Ar mndir mawr yr India—hyf elfen, Fy eilfed sy'n gynta', Ac yn mhob sir neu dir da, A Brazil hon breswylia. A dilys yn mliob glan deulu—yn rhad Fy nhrydedd fyn lechu, Ail yn y wlad, blaen i In, Yn hyf Ion gwna folianu. Diwedd baul'araul eirian-dy wiriaf, -iiD Yw Imhedwaredd wi'wlan, Er hyriy nis dawr anian, I'w hwyl glir a'r haul glan» Anwyl.gar yii y we'ilgi-neb anuiliarcht Mae'r burned yn soddi, J Un tic oedd;ond dacw hi » Ar eres grib Eryri! Ocholwgl drwg ni chela-yn achwyn 5 Fy chweched fydd gynta', I roi ilr dvn ryw air da, '■ t Hon a welir yn ola'. Yn mhob dim yn chwim ddaeth i chwi-sythfawr Y w'm seithfed eleni; r Mae'n y mynor, mewn meini, Mae yn fy mhen,—Amen i mi. r Seithran yw'r cyfan cofir-yn bwyllog i Hyn bellach ddehonglir; t r- O'i hnno'ii glos fy enw'n glir, j Drwyddo a lawn adroddir. i Mor fa Nefyn. PARRY.

1 -————: ;— a CHWECH PENN1LL AR HEDDWCH. lino destmau Cyfarfod Llenyddol Llanfynydd. Ah! Heddwch 1 gair swynol wyt ti, y Mae'th swn fel peroriaeth i'r glust; Pob cynhen o'th wyddfod a ffy,- Rho'i gysur i'r galon oedd drist. f Ffynnonell dedwyddweh y byd Yw Heddwch. O gymmaint ei werthl Pwy draetha ei glodydd i gyd ? £ Pwy ddengys fainlrydyw ei nerth ? Mewn teulu, mae heddwch fel mel, Mdusa bob mYllwes â serch; Rhydd 11 galon wrth galon dan sel, :1 A itiyga -ynhei,au oer erch. Aur-gadwyn cymdeithas yvy H«dd, Yn hyn y mae cuddiadei nerth; Nod Heddwch yw lloni pob gwedd, A'urhvvymoRchariad-mawrwerth. Dug Hecidwch Y Negro ii'r Sais, y Y Barbar a'r Cymro yn nghyd, Acymlyd hen onnes a thrais, ? A rhyfel erchyllwawr o'r byd. • Fe ddryllia-heirn-rwymau y caath, Fe (ldvg draws-ai-glvyddiaeth i'r Ilawr, 1 galon gormes-ddyn fel saeth, ie Gyr heddwch dosturi—teg wawr. Ir Pe Heddwch deyrnasai trwy'r bydil y Ce'id gweled dynoliaeth fel gardd Brawdgarwch a Chariad yn nghyd, Flodeuai yn siriol a hardd; A byddai y ddaear yn ail Q Baradwys nefolaidd o hedd— r Rhinweddau, fel blodau dan haul, u Yn gwenu yn hawddgar eu gwedd. ° Darfyddai swydd erchyll y cledd, Ac arfan y rhyfel i gyd Cyhoeddai'r awelon fod Hedd, Fel haul yn adloni y byd. ro Y milwr ddychwelai yn lion, l- A'i galon yn fflamio < serch, I' w artref at briod ei fron, Heb arswyd y rhyfel du erch. t. Y gofiaid yn euro y cledd Yn swell i gael aru y tir, F A'r ddaeaT yn wyrddlas ei gwedd, Fel nefoedd, heb rytel—yn bur. • Efengyl fendigaid yr I5r y Yn ennil1 teyrnasowld y byd, 3. A'i enw o'r afon-i'r ni8. >'■ ■: Yn lladd gau-^refyddau i gyd I HEDD MOLWYHOG.

Ilanw yvi Ir cwbl, os na fydd dawn a synwyr yn y cyfansoddwr' megys Dicyn docyn dacw'r drws, A phen y wraig yn siwtrwg." 0, na byddai modd dysgu Cymraeg holl barthau CymTru Ni bum I yn byw yn PTgwynedd o'r blaen, ac felly yr wyf fel yn -cael fv amgvlchynu a newydd bethau mewn iaith ac ymadrodd yn barhaus. Dysgais lawr yn Mhowys yn moreu fy oes, a dysgais fwy eilwaith yn Ngwent yn y pumtheg mlynedd di- weddaf, ac os caf bumtheg mlynedd etto, dysgaf lawer o iaith Mon ac Arfon. Gobeithio y bydd genyf well Uythyr na hwn y tro nesaf, sef hanes fy nbeithiau, &c. Bydd raid i mi ganu petb clod i mi fy hun, ond pa help ? nid oes neb arall yn cynnyg ei wasanaeth. Fy nghoflon at yr holl ddeheuwyr calon wresog. Yr eiddoch ar air a chydwybod, Caerynarfon. CYNDDELW.