Seren Cymru

GOHEBIAETH 0 MOUNTAIN ASH. Mae ynia dipyn o gleber wedi bod ac yn bod am y wlad hono yn ritliaf deheudir America, ag y maent yn galw Pata- gonia arui, fel man i sefydlu Gwladychfa Gymreig ynddi. Dichon fod llawer o ddarllenwyr y SKREN yn anwybodus am natur y symudiad er mwyn y cyfryw ni radwn. fraslinelliad o ansawdd y.cychwyniad. Yr ydys wedi profi trwy ymehwil fod agos i ddeng mil o'n cydgenedl yn ymfudo bob blwyddyn o'r wlad hon, rhai i AmSrica, Nova Scotia, Awstralia, a gwa. hanol barthau ereill y byd felly, mae y swm anferth yma o Gymry glan gloyw yn ymdoddi bob biwyddyn i wneyd i fyny nerth cenedloedd ereill, gaa,goili eu hen arferion Cymreig, megys yr Eisteddfodau, y cyrddau gwedJi, a'r cyfeillachau melusion a fwynhavryd lawer tro yn yr hen wlad. Yn awr, mae rhai cyfeillion tua Liverpool a Gogledd Cymru wedi bod wrthi yn ddiwyd am flynyddau lawer yn chwilio am Ie cyfleus i'r ymfudwyr Cymreig i ymsefydlu gyda'u gilydd fel math o deyrnas fechan, yn yr hon y gallant fod yn elfen gynnyddol, yn lie ymdoddol-eyfreithiau Hywel Dda a Dyfnwal Moel- mud yn cael eu harfer, a'r iaith Gymraeg yn cael ei siarad o'r brenin ar ei orsedd lawr drwy lysoedd barn hyd at y cobler ar ei fainc weithio. Maent wedi cynnyg llawer gwlad am gael y rhagorfreintiau yna, ond wedi methu yn lan hyd nes iddynt gynnyg am Patagonia. Maent wedi cael addovridion teg iawn am y wlad hono, ac y mae dau irwyadur wedi eu hanfbn i edrych ansawdd y wlad, ac i gytuno am dani. Mae yma amrai yn benderfynol o fyned yno, doed a ddel, gyda y cyfle cyntaf. Mae y drychfeddwl yn arswydus i ni, a'r anturiaeth yn wir bwysig, yn gymmaint felly nes ydym &'n holl egni yn treio perswadio ein cyfeillion i aros gartref. Mae y wlad yn hollol anhygyrch, yn drigfa dynion anwaraidd, a bwystfilod rheibus; ni sangodd traed dyn gwyn erioed ar ei chyffiniau oddigerth ymchwilwyr er mwyn boddloni cywreinrwydd. Mae yma un bachgen golygus, yn benderfynol o fyned mae yn gelfyddydwr medrus, yn fardd a lienor gobeithiol iawn, a phob argoelion y daw yn addurn i'w wlad *,I genedi. Er nad yw eich gohebwyr yn feirdd, etto mae un o honom wedi cyfan- aoddi ychydig o linellau i'r dyben o berswadio y bacbgen hardd hwn i aros gartref. 0 fy nghyfaill, paid a myned Draw i Patagonia bell, Byw yn Nghastell clyd, Llewelyn, Sydd yn wir yn lJawer gwell; Mae yno eirth ac ysgorpiynau, A gwylltfilod 9 bob rhyw, A'i dynoiiaeth heb ei doli, Heb barch i ddynnac ofn Duw. Wei, Llywelyn, paid a men tro Dros y geirwon foroedd maith; Llawer mil o ddynion hoew Gladdwyd yn yr eigion llaith 'Nawr ymbwylla, aros gartref, Ymwrola drol dy wlad, A gnfala fod yn gysur Ac yn gymhorth i dy dad. Ond, fy nghyfaill, paid annghofio, (Os Patagonia tydd dy ran), Y Duw hwnw sydd & gallu I'thamddinynynmhobman; Cofia am ei Fab yn marw, Creda yn ei aberth ef, Fel bo 'thSenaid yn y diwedd Lanio i mewn i deyrnas nef. G-adawn ein cyfaill y tro hwn, gyda ein dymuniad goreu iddo; bydd yn debyg iawn o wneyd atebion i'r uchod erbyn y rhifyn nesaf. Yr ydym wedi darllen yr ymdrafodaeth yn nghylch y Hyfr hy»nau newydd o'r dechreu hyd yn awr; ac ond cael tipyn ° bwyll a chydweithrediad, ni ryfeddwnna cheid emynau teil- Wng o'r enwad ac o ysbryd yr oes. Mae dynion galluog ar y tfiaes eisoes, ac fel bo'r pwuc yn addfedu daw etto ragor. *r ydym yn teimlo fod eisieu gwell nag sydd genym ond hyny y mae cannoedd o emynau yn llvfrau y ddau Jones, a arries, nas gall eglwys Dduw ddim bod hebddynt hyd derfyn n atnser, a chredwn y bydd llawer o honynt yn cael eu canu yn J^ws^pan na bo amser mwyach, ar fryniau y Gariaan nefol. aenrhyfedd naeddwl mor ddicbwaeth mae einynyddiaeth ewn llawer cvnnulleidfa. Yr oeddem yn nghapel y Rhos o w. j <1(liweiJdar, yn eistedd yn nghanol torf luosog n«nl*n HWTyr" Codod(i rhywun o'r seat fawr, a rhoddodd y ca:llynoI allan i'w gauu. Ar yr olwg gyntaf, mae'n iani- « v|S — d gyn»g; ond pa bai yn cael ei daflu i beir- t»wvW^r g Grynswth, neu ryw beiriannau ereill a welo y f« 1A S01'a,u e« dewis er mwyn puro emynau Cymreie. »lMei "«>"■' wedi ei buro hwyl. U* yma fe > g°fala, ddarllenydd, am gasglu tipya o Rotindio caerau Jerico, Mae'r cyrn hyrddod, Seithfed dydd a seithfed tro, Bron a dyfod; Ff ddawlr caerau lawr trwy ffydd, Olti sylfaejii 'Feiigyl Iesu garialr dydd, Llwyddiant iddi. Yr oedd trn o'r Byd yn wincio arnom fan ^raw pan oedd yr hen bennill yn cael ei repeatio wrth gann. Cofia, gyfaill, paid dangos dy anfoesoldeb yn ycwrdd ond hyny, nmgen bydd i mi weinvddu cerydd llym arnat; oblegid yr wyf fl yn cael fy Uj ncu fyny gan ysbryd addoliadol pan fo emynau o'r nodwedd yna yn cael eu canu. Dyma ni yn terfynu y tro hwn, gan ddymuno llwyddiant i SERES CYMRU, i emynyddiaeth ddi- wygiedig, ac i bob rhinwedd a daioni.-—DATT O'R BYD AC UN O'R BETTWS..

Y CYNHWRF EISTEDDPODOL. Mr. Got.—A ydych chwi yriideall beth sydd yn achosi yr holl gytmaliaeth yma sydd ynjnghylch y peth a elwirEisteddfod Genedlaethol arno ? Y mae ein newyddiaduron, fel ag y gwyddoch, yn cael eu llanw i fyny braidd â. rhyw ddadleuon poethion ac entlibaidd wythnos ar ol wythnos o berthynas iddi. Yn enw Ceridwen, a oes rhywbeth yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn galw am y fath dwrw a hyn ? Pa ddajoni y mae hi wedi ei wneyd yn ystod y blynyddoedd diweddaf? neu, o ran hyny, o ddyddiau flu Gadarn hyd yr awr hon ? A ydym ni fel cenedl fechan wedi mwynhau llawer o les trwyddi ? A ddarfu i Eisteddfodau Aberffraw, Llangollen, Aberdar, Conwy, Dinbych, a -chaerynarfon, &c., wneyd rhyw ddaioni cenedl- aethol ? Dim gwerth tair hatling a gallem fod yn dra siery bydd i'r Eisteddfod ddyfodot yn Abertawe eSeithio yr un faint o les yn gywir. Gan hyny, paham yr eir i ddadleu a cbyn- dynu yn nghylch rhyw hen lol xflesiol a diwerth felly. Gadawer iddi fyned i ddwylaw hen Hengist eilvun, chwaethach i ddwy. law ei blant ef, os ydyw ylt ewyllysio ei chael hi, a bydded i ninnaufelungwri wneyd ein goreu i goethi ein chwaeth, gwrteithio, ein meddyliau, ac eangu ein gwybodaeth trwy y wasg, y pwlpud, a'n cyfarfodydd llenyddol, &c. Nid wyf yn ammheu nas gail yr Eisteddfod Genedlaethol wrieyd daioni pe gosodid hi i weithio yn yr iawn gyfeiriad ond tra yr erys yn ei hagwedd bresenol, his gall wiieyd un lies o gwbl, heblaw gosod ambell i bunt yn Uogell rhyw berson neubersonauneilU duol. Gall wneyd hyny, a dyna yr oil. Na fydded i ni, gyf- eillion anwyl, wastraffu ein harian a'n hamser yn ofer ac am ddim. Gair bach fel yna yn garedig. ADOLPHUS.

LLYFR TONAU CYNNULLEIDFAOL AT WASAN- AETH ENWAD Y BEDYDDWYR. At Mr. Asaph Glyn Ebwy. ANWYI, SYR,—Crybwyllwyd yn ddiweddar yn y SEREN am Lyfr Tonau Cynnulleidfaol at wasanaeth ein henwad fel Bed- yddwyr, gan R. Lewis, Caerdydd, ac ereill; a meddyliasom y pryd hwnw y buasai'r bwlebyn cael ei lanw. Otid erbyn heddyw, yr ydym yn ofni fod y cwbl wedi syrthio i'r llwch, a ninnau yn sefyll mewn mawr angen am y cyfryw. Cawsom ar ddeall yn y SEREN yn ddiweddar fod yr enwog J. R. Morgan (Lleurwg) wedi ymgymmeryd a'r gwaith o wneyd Llyfr Hymnau at ein gwasanaeth, a da iawn genym weled yr antur- iaeth, a dymunwn lwyddiant iddo o eigion calon. Ond pa beth am y Llyfr Tonau, frodyr ? Y mae yn beth gwrthun iawn i flaenoriaid canu orfod myned i faesydd enwadan ereill i loffa tônani ganu yn ein cynnulleidfaoedd; ac yr ydym yn dra sicr fod yn ein plith fel enwad o Fsdyddwyr gerddorion mor tedrus agun enwad trwy Gymru benbaladr. Gan hyny, yr ydym ni, y rhai y mae ein henwau isod, yn cynnyg ac yn dymuno arnoch chwi, Mr. Asaph Glyn Ebwy, gymmeryd y peth o dan eich sylw, a chymmeryd at y gorchwyl eich hunan a gwydd- om fod cannoedd o'ch brodyr yn barod i eilio y cynnygiad. Felly, terfynwn ar hyn o bryd, gan obeitbio cael llinell neu ddwy oddiwrthych ar y mater, a hyny yn fuan, trwy gyfrwng SEEBN CYMRU. Ydym, yr eiddoch, &c., JAMES. REBS, Ysgrifenydd. DAVID WALTERS, Henaf, DAVID WALTERS, leu., WILLIAM JONES, Blaenoriaid Canu Penuel, Cwmafon.

YMGOMIAD BYR A MR. LL. JENKINS, GORUCH- WYLIWR Y DRYSORFA GOFFADWRIABTHOL. HEN GYPAILL A BRAWD,—Pell neddwn oddiwrth y bwriad Heiat, pan yn anfon fy llythyr cyfrinachol atoch, y byddai iddo yn fjyflawn, neu mewn rhan, i ymddangos trwy gyfrwng SEREN CYMRU, onite y mae yn debygol y buaswn yn fwy manwl a belaeth yn nghylch y diffygion a'r marweidd-dra srdd yn ymddangos yn ein plith o berthynas i'r mesurau a fabwysiadwyd genym yn nghwrdd Chwarter Gorphenaf, yn Sion, St. Clears. Yno, fel dynion oegni, gwaith, a phenderfynolrwydd, cytunwyd yn tm llais genym, i ranu y Cwrdd Chwarter yn dri dosparth; a phenodwyd ar dri o'r brodyr gweinidogaethol i ymweled a phob dosparth (yr hyn oedd yn gwneyd naw i fyned trwy y Cwrdd Chwarter). Penderfynwyd hefyd ar destunau cymbwys i'r brodyr hyn ddarlithio oddiwrthynt cyn ymofyn ewyllys da y bobl at y Drysorfa a phenderfynwyd mai yr wythnos ddi weddaf yn mis Medi oedd yr adeg fwyaf cyf- leus i'r cyntaf ddechreu, a'r ddau ereiil i ganlyn yn rheolaidd, ond gadael rhyw bythefnos rhyngddynt, ac i ymdrechu cael gafael mor llwyr ag y gellid yn mhawb a fyddent yn debyg 0 gynnorthwyo vn yr achos canmoladwy hwn. Yr oeddem yn obeithiol, gyda ftydd- londeb, y buasai y gwaith ar ben, neu yn agos, erbyn v Cwrdd Chwarter dilynol; ond pell oddiwrth hyny y bu, Yn y'cyfarfod hwnw, a gynnaliwyd yn Talo*, Tachwedd 4ydd a'r 5ed, pender- fynwyd gorphen y gwaith gyda brys, a dyfod a'r rhan gyntaf o'r taliadau i mewn o'r holl egUvysi i Gyfarfod Chwarterol Sittim, Felingwm, y mis preseno) ond er gofid, mae rhai o'r eglwysi wedi eu g-idael hyd yma heb i'r brodyr alw arnynt i ofyn eu hewyllys da! Beth ellir pI w peth fel hyn ond difaterwch ac an- Syddlondeb? Nidgwiw, debygwn I, i ffurfio penderfyniadau mewn Cyfarfodydd Chwarterol, a ni ein- hunain, fel cenadon yr eglwysi, yn llvvyr ddiymdrech i'w cario allan. Rhy ddrwg, yn wir, yw hyn. Gobeithio y bydd i ni ar unwaith ddiwygio. rhag ein cael yn weision anfuddiol i'n Harglwydd. Mae genyf i ch hysbysu, frawdA er. nad oedd wn yn amcanll i chwi gyhoeddi y llythyr, fod-yr Olt sydd vnddo yn wirionedd (er yn ofidush ond yn achos eglwys Ainon. Bu un o'r brodyr oedd i ddarhthio a chasgiu. yno, ac fe wnaeth yn Dawn cystal a'i ddys- gwyliad, os elywais y gwirionedd ond pa le y mae y brodyr ereill heb alw yno, er gorpheneu gwaith ? Mae vn Ainon rai bobl gyf- oethog, ac ewyllysgar i wneuthur eu rhan yn dda, feddyliwyf. Cewch yr hanes genym etto pa fodd y byddwn yn cario pethaa yn mlaen yma, fel ein Gornchwyliwr Syddlon ond dan yr ammod na fyddo i chwi gyhoeddi ein gwendidau vn y SBREN, neu ofnwyf y bydd i ni deimlo ac anfoddloni. Ni fuaswn yn bechadur mor fawr a danfon y llythyr a ddanfonais atoch, fel Goruchwyliwr, oni buasai teimladau gofidus fod achos mor werthfawr a rhagorol yn cael ei esgeuluso gymmaint yn ein plith yn y parthau hyn, ac fod eisieu eich cynghor a'ch cyfarwyddyd gyda golwg ar gael diwyg- iad yn y fatb achos teilwng. Gorphwysaf, bellach, gan ddymuno i chwi Iwydd mawr yn eich ymdrechion canmoladwy gyda y Drysorfa byth-gofiadwy hon. Yr eiddoch, frawd, yn serchus, B. WILLIAMS. St. Clears, Chwefror Bydd, 1863.

■■ ENGLYN Pit SABBATH. Y Sabbath ei fath ni fu—o ddyddiau, Yn ddyddan i deulu Gwyl dda, gyda gwledd gu 0 ras yw i wyr lesu.

ARALL I IESU GRIST. Yn yr lesu cu y caf-y cymhorth A'r cymmaint a feddaf; Y gwir Ion, a'r goraf Naf, Medd radau, ymddiriedaf. A. B.

DEG PENNILL 0 glod i Mrs. Price, Glantwrch, ain e; p liresenoldeb ai haelioni yn ein Heisteddfodau. (Un o destunau Eisteddfod Beulah, Cwmtwrch, Nadolig, 1862). Os dylid mawrygu yn bgolwg y wlad Edmygwyr a noddwyr llenyddiaeth, I ran Mrs. Price y disgyna mawrhad Ar gyfrif ei dirfawr ragoriaeth Yn hafal i'r Ueuad, brenines y nos, Yn nghanol mil ser yr wybreni, Y hi a ddysgleiria'n ysblenydd a thlos, Yn nghanolllen-nodd wyr y Cymry. Er amled ywV boneddigesau ag sydd A'u Haw yn agoryd i'r lienor, Ac er bod en gwenau fel llygaid y dydd Yn mhob rhyw eisteddfod drwy'n goror, Drwy Gymru benbatadr 'does un idd ei chael O'r oil a ddaw i'n hesgynloriau, A'i gwenau mor heulog, a'i chalon mor hap-I, A'r wraig o Gwmtwrch yn ddiamau. Y hi ydyw huan llenyddiaeth ein pau, A bywyd ein,holl eisteddfodau, Blodeuo o dan ei dylanwad y mae Holl ddyifryn eangfaith y Tawe; Wrth wel'd ei pharodrwydd i dywallt o'i thes Bendithiol ar faesydd llenyddiaeth, Pa a we n na chyrcha drydaniaeth a gwres I'w hoffrwm wrth draed ei chanmoliaeth. Er meddu ar gyfoeth, anrhydedd, a dysg, A phobpeth ag sydd angenrheidiol, l'w pharch ae i'w chymmeradwyaeth yn mysg Arglwyddi'r palasau urddasol, Gwell ganddi gwmnion y beirddion na'r bon, A phabell eisteddfod na phalas Gwell ganddi feib Gwalia, mor swynol ywsôn, Na'r Saeson, er cymmaint eu hurddas. O'r braidd ceir hysbyslen Eisteddfod yn awr, f Na'i hanes mewn un newyddiadur, Nad ydyw hi wedi rhoi'i henw i lawr Ynmlaenaf o'r holl danysgrifwyr Ei rhoddion hwylusant olwynion ein lien Gan weini yn helaeth i'n cynnydd, Fel ag yr hwylusir olwynion y tren Gan olew o law y peiriannydd. Ni theimla ei hnnan mor ysgafn ei broil Un piyd a phan b'o mewn Eisteddfod, l'w chalon len-garol rhyw wledd ydyw hon Lie na ddaw 'r un gofid i'w gorfod v Mor siriol a'r brithyll mewn gloyw ddw'r glan, Pan nofia yn unol a'i anian, Y mae Mrs. Price yn mhlith meibion y gan I annghof hi oJlwngy cyfan. Mae'i haraeth bob amser yn berwi o dan, A sel dros lenyddiaeth hen Walia, Ein beirdd a'n llenorion, yn fawrion a man, Mewn ysbryd brwdfrydig gefnoga; I'n boll eisteddfod wyr mae'n hynod o hael, Fe'u cara a chariad diffuant, Yn ngolwg ei chalon, anrhydedd yw cael Rhoi'i hysgwydd wrth olwyn eu llwyddiant. Ei gwenau ysblenydd sydd fywyd a nerth I'n holl gyfarfodydd llenyddol, Y maent yn ymddangos i'r a wen mor ferth A gwenau yr huan tanbaidiol! Mae'r beirddion yn gwisgo sirioldeb di-ail Ond iddynt dd'od i'w phresenoldeb, Fel ag y mae'r blodau yn ngwyddfod yr haul, Yn gwisgo mewn mentyll o burdeb. 0 1 na bawn yn meddu ar awen a dawn, A ph wyntii anfarwol John Miltwn, Darluniad o'i chalon haelionus yn Hawn I'r oesoedd dyfodol gyftwynwn Ac hefyd, pe medrwn, ei henw wnawn roi Fry, fry, yn ffurfafen y nefoedd, Fel gallai pedryfan ei gweled yn troi Yn rhodau anrhydedd byth bythoedd 0 ddynes haelionus! hiroes iddi hi I noddi llenyddiaeth hen Walia; Dylifed pob mwyniant a Ilwyddiant yn Uu I'w rhan tra b'o yn y byd yma A phan y dirwyno rhod amser ei hoes IfwtherlYD, drwy droiondaearfyd, Caed helaeth fynediad, yn haeddiant y Groes, I fro anferwoldeb a g^ynfyd. PWY ? sef Mr. Evan Getliin.

addoldy y Gilfach, ger Bangor; a thalwyd am dano gan Humphrey Ellis, Y%wam, a'i frawd; ogylch biwyddyn yn ol y gorphenwyd capel Porth Dinorwic, cydrhwng Caernarfon a Bangor. Y mae y cyfeillion yn Mangor mewn mawr angen am addoldy. Methu ar eu fFordd. Y mae cwrdd newydd helaeth, a hardd, bron wedi ei orphen yn ardal Taly- aarn, yn perthyn i esgobaeth Llanllyfniy mae yn sefyll o fewn dau can llath i annedd-dy fy niweddar gymmydot alm eyfaill talentog, yr hybarch John Jones. Y mae rhyw Reg- luniaeth faWr wedi trefnu fod, capel Llanllyfni bron yn ddi- ddyled. Oni buasai hyn, buasai bron yn annichonadwy i ni gymmeryd at yr anturiaeth newydd hon. Nis gallaf byth ddatgan y diolchgarwch a deimla fy nghalon am y cymhorth caredig a gefais yn y Deheubarth ychydig flynyddaii yn ol at gapelnewydd Llanllyfni, ynenwedig Bedyddwyr swydd Benfro. Ba y brodyr anwyl yn y Felinfoel, Glanymor, Llanelli, a chyf. eillion y Tabernacl, Caerdydd, yn nodedig o garedig i mi. Cesglais yn agos i gan punt yn y Deheubarth mewn rhyw 15 wythnosvn y daith hono. Y mae y cymhorth hwnw ynein galluogi i dori tir newydd. Y mae poblogaeth ein ardaloedd yn cynnytliu yn fawr, fel y mae genym hyder,gyda bendith yr Arglwydd, y deuwn yn mlaen yn llwyddiannug gyda ein antur- iaeth. Bydd yn dda gan ein cyfeillion hoff yn y Deheubarth glywed fod ysgoliun a moddioh addysg ar gynnydd yn y Gogledd. Dywedotl Inspector yr ysgolion Brytanaidd wrthyf yr wyth- nos ddiwivldaf, fod tuag ugain neu ragor o ysgoldai newydd yn cael eu dnrparu yn siroedd y Gogledd. Y mae'r coleg Nor- malaidd yn Mangor yn myned yn mlaen yn llwyddiannlis; y mae tua 40 vnddo yn awr o ddynion gobeithiol i fod yn ath- rawon yr vsgolion Brytanaidd. Gyda dymuno llwydd i bob. daioni yn Nehau a Gogledd Cymru, a pbob parth o'r byd, y gorphwys, „ T Llanllyfni. R. J ONES.