Seren Cymru

HANESION CYFFREDINOL. Y GWEITHFEYDD COTWM.—Drwg genym gael ar d(leall fod rhagolygon y gweithfeydd cotwm yn myned yn fvvy pruddaidd yn barhaus. Y mae gwaith yn lIeihau-tlodi yn cynnyddu-amynedd y dyoddefwyr yn darfod—nifer mawr o ddynion twyllodrus yn cymmeryd mantais ar y eyfyngder i ofyn cynnorthwy-haelioni yn oeri-trethi wedi eu codi i'r pwynt uchaf—a'r gauaf gerllaw, heb un golwg am gyflenwad o gotwm. Nid oes dim llai na chwarter holl boblogaeth Preston yn derbyn cymhorth o'r Drysorfa Elusengar, heblaw uwchlaw deng mil o dlodion hollol. Mae pwysau dirfawr ar y trethi a'r Drysorfa Elusengar. Yr wythnos ddi- weddaf, derbyniodd 133,090 o dlodion, a 22,690 o bersonau, gymhorth o'r Drysorfa Elusengar, ac nid ydyw hyn ond enghraiftt o sefyllfa llawer o drefydd ereill; ond nid hyn yw nodwedd waethaf y cyfyngder. Mae yr holl ddrygau arferol mewn cyssylltiad a chyfundrefn gynnorthwyol fawr yn dechieu dangos eu hunain. Teimlir anhawsder mawr i wahaniaethu rhwng y gwir diodion a'r rhagrithwyr. Nid dygwyddiad anfynych ydyw gweled personau yn gwerthu yr ymborth a gyfrenir iddynt am lai nâ'i werth, i'r dyben o gael diodydd meddwol. Gwelir rhai yn myned rhag eu blaenau o'r Drysorfa Elusengar i'r tafarndy, i'r dyben 0 gael diodydd meddwol, gydag arian elusen yn eu dwylaw. Ond nid oes un lie i gredu fod y evu3- ddefnydd hwn yn gyffredinol. Nid oes yn brese nol ond oddeutu 80,000 o fyrnau o gotwm yn march- nad Llynlleifiad, a dangosir awyddfryd afresymol i'w prynu, yr hwn sydd wedi codi o ddwy i dair ceiniog yn y pwys. Dywedir fod llawer o bersonau yn gwneyd eu ff'ortiwn yn ddisymmwth trwy ycyf- yngder sydd yn gwasgu mor galed ar y gweithwyr. Ennillodd un dyn y swm aruthrol o £180,00° trwy anturiiiethau mewn cotwm. Y FRECH WEN AR DDEFAID.-Y mae dfiechyd dinystriol wedi tori allan yn mhlith y defaid mewu amryw fanau yn Lloegr. Darganfyddwyd ef gyn- taf mewn gyr o ddefaid oeddynt yn pori yn y dylfryn sydd yn gorwedd rhwng Gwastadedd Salis- y 11 bury a Rhosydd Marlborough. Bu cannoedd feirw o hono mewn ychydig amser. Modd bynag, cafwyd allan yn fuan mai y frech wen ydoedd, &c arferwyd y moddion angenrheidiol i'w feddygin- iaethu. Gwahanid y defaid y tybid eu bod yn glaf oddiwrth y defaid iach, a rhoddid triniaeth feddygol iddynt. Gosodwyd y frech wen ar y rhai iach gyda graddau helaeth o lwyddiant, yr hwn a arafodd yr afiechyd yn ddirfawr. Ni ddarfu Y rhagocheliadau hyn attal lledaeniad yr afiechyd > yroedd ereill oeddynt yn pori mewn lie tua milldlr neu ddwy oddiyno, ac heb un cyminundeb rhyng: ddynt. Cesglir fod bron unrhyw beth yn ddigon gario yr afiechyd-ci, bugail, y gwynt, ac yn slcr teithioffordd a deithiwyd gan ddefaid afiach. CYMDEITIIASAU DIRGELAIDD YN YR IWEBDo- ON.—Y mae yn mhob plwyf a dospurth yn Nehe'J" barth Iwerddon bwyllgor i amddiffyn y tenant- iaid, ac i cretnu materion cyssylltiedig a thll' Math o lys yw y pwyllgor yma, yr hwn sydd Y" derbyn cyhuddiadau, yn holi tystion, yn cyhoedd' dedirydau, ac yn darparu arian i roddi y dedfrydal1 uchod mewn gweithrediad. Pu mor bell y Uy"* odraethir y pwyllgorau gan awdurdod gatiolbartholl ni wyddis. Ell harncan yw gwneyd cynawnder.y" 01 eu syniad hwy am gvfiawnder ac annghyfiavvn" der. Nid ydynt yn-rhoddi eu cyfraith mewn g'T"1 yn fanwl ar bersonau o'u dosparth eu huritti°j oddieithr mewn-achosion eithafbi. Dywedir IIlul oes gan feistr tir, cyfiawn, caredig, a thrugarog, ddim i'w ofni oddiwrth y llysoedd dirgelaidd hv"* Dywed un o newyddiaduron Limerick fod etifed iaeth mewn un o'r siroedd cyfagos, olddyledion iT hon sydd yn cyrhaedd i i,J30,000- Yn ddiweddar, appwyntiwyd goruchwyliwr j'w casglu hwynt; onl ni dderbyiiiodd ddim llai na phedwar o hygythiol; a rlioddodd ei swydd i fyny, er ei bod yn werth £1,000 yn y flvtyddyu.

Wrth gymmeryd holl ragoriaethau a diffygion cymhariaethol yr awdlau hyn i ystyriaeth, y maent yn cael fod y glorian yn troi o blaid eiddo yr Eryr. Iddo ef, gan hyny, y dyfarnant y wobr, gyda'r an- rhydedd o gadair Gwynedd. Gan fod y tri a ystyrid yn oreu yn wallus ac yn ddiffygiol mewn amryw o bethau, nid oedd y beirn- iaid ond yn rhoddi y wobr i'r hwn oedd yn meddu mwyaf o wir farddoniaeth, ar ol nodi allan y gwallau a'r rliffygion. Daeth Eryr yn mlaen yn mherson y Parch. R. Williams (Hwfa Mon), Bethesda, a derbyniwyd ef gyda sain udgyrn. Addurnwyd ef gan Mrs. Wil- liams, Castell Deudraeth, ac arweiniwyd ef i'r gadair gan Caledfryn, Alaw Goch, a Chlwydfardd. Yna canwyd y Sesiwa yn Nghymru," gan J. Williams, Ysw., Bodafon, a'r gynnulleidfa yn uno yn y cydgan. Beirniadaeth Gorfyniatrc o Arfon, leuan Gwyllt, 8C Owain Alaw, ar y Ddwy Don Gynnulleidfaol." Derbyniwyd 200 o gyfansoddiadau; ac ennillwyd y wobr gan Moelmud," a. Caradoe." Yr un oedd y ddau—sef Mr. W. T. Rees (Alaw Ddu), Moun- tain Ash, Aberdar. Beirniadaeth Eben Fardd, loan Emlyn, a Cyn. ddelw, ar gan ddisgrifiadol—" Y Great Eastern mewn ystorm." Daeth 5 o gyfansoddiadau i law ac ennillwyd y wobr X3 gan "Robinson Crusoe," sef Mr. D. Thomas, ysgolfeistr, Edeyrn. Yn nesaf, daeth y gystadleuaeth mewn chwareu y delyn deir-rhea. Daeth 4 yn mlaen i'r esgynlawr. Adroddwyd y feirniadaeth gan J. Thomas, Ysw., (Pencerdd Gwalia). Dyfarnwyd y wobr i Mr. Llewelyn Williams. Gwisgwyd ef gan Mwynwen, Cheltenham. Yna anerchwyd y cyfarfod gan Osborne Morgan, Ysw., Dundain. Cafwyd ton ar y ber-doneg gan Mr. Brinley Richards; a ohanodd Talhaiarn yr .f Hen Lane." Wedi hyny darllenwyd beirniadaeth Nicander, Caledfryn, a Gwalchmai, ar yr englynion i'r "Meddwl." Anfonwyd cant ag un i'r gystadleu- aeth. Y bu-'dugwr oedd Myfyr," sef Richard Davies (Tafolog), Llanbrynmair. Y mae yr englyn buddugol fel y canlyn 0 feddwl deilliai celfyddyd-swynol, A'i synvvyr a ddetyd Natur ryfedd, try hefyd A llaw ei bwyll iyw y byd. Anerchiad gan Glan Alun. Beirniadaeth yr englynion i Joseph Jones, Ysw., Caernarfon goreu, Dyfreedd Marah, sef Robyn Wyn. Yna, canwyd pennillion gyda'r delyn gan Llew Llwyfo, Idris Vychan, Thomas Edwards, &c. Y nesaf oedd beirniadaeth Eben Fardd, &c., ar y pennillion ar y Baban yn Marw." Buddugol, Miss Hughes, British School, Amlwch. Yna beirniadaeth J. Francis, Ysw., C.E., Bangor, ar "Ddarluniau neu gynlluniau peiriant mewn chwareli"—gwobr E5. Ymgeisiodd llawer amy wobr-ennillwyd hi gan Mr. Greaves, Porthmadog. Beirniadaeth Meistri Atkinson, J. De Winton, a W. Griffilh, ar Ddarluniau neu Gynlluniau o unrhyw beiriant newydd at wasanaeth Amaethydd- ol." Gwobr, £ 3. Dim ond un cystadleuwr, sef Mr. Hugh Jones, gof, Ltanystunadwy, yr hwn a g.tfodd y wobr. Wedi hyny, darllenwyd beirniadaeth Eben Fardd, Cynddelw, a loan Emlyn ar y cyfieithiadau o Our Country and our Home," gan Montgomery Gwobr 42. Yr oedd 56 yn ymgystadlu. Ennillwyd y wobr gan Mr. W. Hughes, argraffydd, Caernarfon. Drachefn, cafwyd can etteithiol gan Miss Eliza Hughes, yn wir ardderchog. Y nesaf oedd cystadlsuaeth y Corau mewn eanu Cydleisiwn Odlau," o oratorio y Parch. E. Ste- phen.