Seren Cymru

DYDD IAU, AWST 28. Agorwyd yr Orsedd am banner awr wedi naw, gan y bardd Gwalchmai. Yr oedd yn bresenol y prif feirdd, Caledfryn, Clwydfardd, Meilir, ac am- ryw ereill. Gofynodd Gwalchmai, A oes hedd- "'Cd?" Atebwyd fod beddwch gan Meilir a Clwyd- fordd; ac yna agorodd Gwalclimai yr Orsedd trwy "darllen y proclamasiwn yn Gymraeg. Yna nrdd- Wyd y personau cantyno!:— BEIRDD. Y Parch. D. Roberts, Caernarfon, wrth yr enw Oewj Ogwen. Mr. Owen Jones, Penmachno (Owen Gethin °nes). Robert Owen,Llandudno(Roberfc Owen Machno). John Pritchard, Bethesda (Gaerwenydd). Morris Owen, Llanfyllin (Is Aled). Robert Williams, Llanrwst (Trebor Mai). Thomos Joues, Llangollen (Taliesin o Eifion). William Williams, Bethesda (Gwilym Ceinen). gwisgwyd bwy a'r ysnoden gan Clwydfardd. OFYDDION AC OFYDDESAU. Miss Sarah Edith Wynne (Eos Cymru). ■Miss Kate Wynne (Llinos Gwynedd). Miss Eleanor Corrah Smith, Caernarfon (Arvonia). Miss Elizabeth Jones, Llanberis (Angharad). Miss O wen, Llauercbymedd (Enid). Miss Owen, etto (Mair Aled). Miss Mary Evans, Caernarfon (Mair Llifon). fhecphilus Roose Jones (Eleth oYon). W. Morgan Williams (Ab Caledfryn). John Thomas (loan ab Howel). John Ellis Roberts (Cemlyn). Jtiomas Morgan (Eos Iolen). John Owen Jones, Ffestiniog (loan Ogwen). *». Roberts, Caernarfon (Pennant). Jonathan Jones (Cofranydd). ■John Thomas (loan Bryn Einion). J«mes Evans, Caernarfon (Iago Oiwyd). W. Vaughan Williams (Llygadog). Miss Mary Evans, Llandegla (Mair Aliin). Miss Mary Jones, Llandudno (Mair Gogarth). Svan Evans (Eta Mon). n Miss Margaret Jane Williams, CI vnnoz {Seren GWy,,edd). Edmund M. Roberts, Talsarnau (Eos Trecwyn). ^illiam Griffith, Tyniawr (Gwilym Dewdad). "• E. Richardson (Gwilym Isgorfai). p rJEEWTDDON. *jarch. John Griffith, Castellnedd (Glanaeron). ^arch. D. Roberts, Caernarfon (Dewi Ogwen). *|arch. John Hughes, Lleyu (Tudwen). j|arcli. John Jones (Idrisyn). **arch. D. Rowlands, Llanbrynmair (Dewi Mon). larch. R. Richards, Caerdydd (Nenius). ^ohiriwyd yr Orsedd yn y drefn arferol nan Meilir. k -^na yinffurfiwyd yn orymdaith, a cherddwyd drwy heolydd y dref i'r hen Gastell. Ar ol cyrhaedd arweiniwyd y ilywydd am y diwrnod, sef Llewelyn c''filer, Ysw., Maer Caernarfon, i'r gadair, yn nghanol' 1 niitierad wyaeth y dorf. "parllenwyd yr anerchiad i'r Llywydd gan y Parch. • Rees Williams. Wedi cael unawd ar y delyn, y Llywydd ei araeth agoriadol, a gwnaeth 1 sylwadau gwir bwrpasol. a .di--cael can gan y Llew, anerchion gan y beirdd, 1 Glan Alun draddodi araeth yn Saesneg, awd yn ^'r gwaith o ddyfarnu y gwobrwyon. Darllenodd y Llywydd y feiruiadaeth ar Ddaeareg Sir Gaernarfon." Dyfarnwyd y wobr i "Young Beginner," sef Mr. Hugh Morris, Llanfairtalhaiarn. Swm y wobr oedd £15. Cafodd ei wisgo gan Miss Williams, Llanfair-yn-nghornwy. A ganlyn sydd gyfieithiad o feirniadaeth y Pro- ffeswr Ramsay a Dr. Davies ar y cyfansodd- iadau:— Geological Survey Office, 28, Jermyn street, Llundain Awst 23, 1862. Foneddigion.— Yr wyf yn ystyried yn ofalus y traethodau ar Ddaeareg sir Gaernarfon. Y mae yn amlwg fod yr oil a honynt yn effaith llawer iawn o lafur ac ymchwiliad, ac y maent 0 anrhydedd i'w awdwyr. O'r pedwar a ysgrifenwyd yn Saesneg, pa fodd bynag, nid oes genyf un petruster i ddyf- arnu y balmwydden i'r un sydd yn dwyn y ffugenw Young Beginner," yr hwn, ar gyfrif manylrwydd gwybodaeth glir am fiurfiant anianyddol y wlad, a rhagoriaeth ieithwedd, sydd yn amlwg ragori ar y lleill. Nid wyf yn gwybod pa beth i ddywedyd mewn perthynas i'r traethawd Cymraeg, yr hwn sydd yn dwyn y ffugenw Dilafur Dielw.' Y mae y crynodeb a roddir o hono yn Saesneg yn fy nhueddu i feddwl y rhaid ei fod yn draethawd rha. gorol, hwyrach cystal a'r eiddo Young Beginner,' ond nid yw y crynodeb yn ddigon manwl ify ngallu- ogi i ffurfio barn bendant ar hwn. Y mae genyf yr anrhydedd 0 fod, foneddigion, Eich ufydd was, A. C. RAMSAY. At Ysgrifenyddion Mygedol Eisteddfod Caernarfon." O.Y.—Drwg genyf fod fy nyledswydd swydd. ogol yn fy attal i fod yn bresenol yn y cyfarfod. Er pan ysgrifenais yr uchod yr wyf unwaith etto wedi darllen nodyn y Dr. E. Davies ar y traethawd Cymraeg. Dan yr amgylchiadau, teimlwyf ei bod yn anmhossibl i mi farnu rhyngddo a'r traethawd gan Young Beginner,' yr hwn, er dim a allwyf fi wybod, a all fod yn gyfartal ag ef." At Bwyllgor Eisteddfod Caernarfon. Mewn perthynas i'r traethawd Cymreig$ Ddaeareg sir Gaernarfon, nid oes genyf i'w ddy- wedyd ond ei fod wedi ei ysgrifenu yn rhydd a nerthol, ac ymlyna mor agos wrth Gymraeg lefar- edig ag y goddef ysgrifenyddiaeth dda a manyl- rwydd gwyddorol. Os dygwydd i Proffeswr Ram. say ddyfarnu y wobr iddo ar gyfrif ei ragoriaeth ddaearegol, ni raid i chwi betruso ei gydnabod fel y cyfryw, gan tod ieithwedd a chyfansoddiad y traethawd yr oil a allwch ddymuno. EVAN DAVIES, LL.D. Awst 13eg 1862." Yna cafwyd areithiau ardderchog gan y Parch. W H. Owen a Mr. Smith. Tywysog Albert." Darllenodd Nicander y feirn- iadaeth. Goreu, Wil o'r Dryscol." Swm y wobr ydoedd f2 2s., yn nghyd a thlws gwerth £ 2 2s. Yna difyrwyd y cyfarfod ag unawd ar y delyn) gan Mr. T. D. Morris, Bangor. Y n nesaf, anerchwyd y cyfarfod gan Arglwydd Clarence Paget, a'r Parch. W. Hicks Owen, Rhyd- llon, ar yr faith Gymraeg." Darllenodd Gwalchmai y feirniadaeth ar y feddargraff hir a thoddaid i Ellis Owen Ellis, Bryn Coch." Yr oedd pedwar ar hngain yn Ymgystadiu, a dyfarnwyd y wobr i Lorenzo, sef loan Madog, Porthmadog. Yn nesaf, daeth beirniadaeth Eben Vardd, Cynddelw a loan Emlyn ar y Rhiangerdd." Yr oedd 16 o gyf-' ansoddiadau wedi eu derbyn. Ieuan Wyjm oedd y goreu. TESTUN Y GADAIR,—" Y FLWYDDYN." Yn nesaf daeth pwnc mawr y cyfarfod beirn- iadaeth Caledfryn, Nicander, a Gwalchmai, ar Destun y Gadair, ",Y Elwyddyrt." Darllenodd Caledfryn y feirniadaeth ganlynol Derbyniwyd naw o gyfansoddiadau ar destun y gadair. Y mae awdlau Sion Hafarch a Vermontydd, o ran cyfansoddiad, cynghanedd, a defnyddiau, fel y maent, yn cydsyrthio can belled 'slaw y nod barddonol, fel nad ydynt yn bawlio unrhyw sylw pelluch. Y mae Herschel a Selyfwedi dangos cryn raddau o deilyngdod mew a amryw ranau 0'11 cyanyrchion ,rir ond y maent yn ddHfygioJ yn y rhagluniad taraw. iadol", a'r priodoldeb iaith hynv ag a ddyssvylir gan bawb sydd wedr cyrhacdd addfedrwydd barn mewn barddoniaeth Gymreig. Etto, er nad elIir dadgan fod y eyfansoddiadau hyn yn perthyn i'r dosparth uchaf o farddoniaeth, y maent yn cynnwys rhagor iaetha* ag sydd yn dal allan obaith am well ffawd a llwyddiant i'r awdwyr ar ryw amgylchiad Uylodol Y mae Ithel Ddu o Fon, Seiriol, Amaethon' Llwyd, ac Yr Eryr, yn perthyn i ddoaparth uwch ae yn teiiyngu cryn radd a glod. Y mae yn llawen gan y beirniaid fynegi eu bod yn canfod llawer o arwyddion o ysbrydoliaeth yr awen ynddvnt vn nghyd a'r elfenau hyny sydd yn gwahaniaethu gwir farddomaeth oddjwrth ddynwarediad yn yr awdlau hyn. Y mae darluniadau teg, syniadau priodol, ac ansawdd natur, mewn rhanau helaeth o'r gwaith. Oud wedi adolygiad manw], y mae yn ddrwg gan y beirniaid orfod addef nad vdvnt vn dyfod i fyny a safon eu dysgwyliad o ran teilyngdod Nid ydynt yn gwbl rydd oddiwrth y gwendid ffurfiol sydd yn rhy fynych yn Ueihau gwertb ein barddoniaeth. Y maent yn ymddangos yn dclil ff.vgiol yn y dwysder teimlad, a'r meddyliau dyrch- afedig sydd yn hynodi gweithiau yr hen feirdd Cymreig, yn gystal achynnyrchionrliai 0 feirdd die weddar ein gwlad. Ithel Ddu o Fon. Y mae yr awdwr hwn wedi cymmeryd golwg eang ar ei destun yn yr awd. gerbron, o flaen yr hon y mae wedi dodi rhaRy,n. adrodd, fel cyrmwys.ad o'r cynllun ac ofnad ydyw y gwaith yn arddangos llawer o yni ac ym- adferth, nid ydyw yn gwbl amddifad o feddvliau gwir fardaonol. J Seiriol. Y mae y beirniaid yn canfod yn vr awdl hon lawer o bennillion wedi eu hysgrifenu gyda chwaeth dda, mewn iaith rymus, ac y mae yn terfynu gyda gwersi ymarferol teilwng; ett0, heb nemawr o'r traddodiad cyffrous hwnw sydd yn codi yn naturiol oddiar fywiogrwydd tanllyd yr awen Gymreig. Amaetholl. Y mae yr awdwr hwn wedi cyfan- soddl awdl helaeth iawn-yn cyrhaedd yu agos i ddwy fil o luiellau. Y mae rhai darnau o'r gwaith yn dangos gwir athrylith. Ymddengys yr awdwr yn dra boff o ffeithiau ond er mor amry^aethol ydyw ei ailuoedd, nid ydyw ysbrydoliaeth ei awen yn ymgodi nernawr uwchlawsylwadau cyffredinol, a chynlluniad mydrydtlol. Y mae y gwaith yn ymddangos yn debyg i flrwyth efrydiaeth weddwl coethedig, o duedd rhyddieithul. Yr Eryr. Y mae yr awdi lion yn orlawn o syn. tadau awenyddol dillyn, tyner, a threiddiadol. Y mae y dychyrnmygiad yn dilyn y natur yn dêg. Y mae y mydriad yn rhydd ac eSUlwyth. Y mae y gwaith yn arddangos gwreiddioldeb meddwl, a svn- ladau priodol. Y mae yma ystyriaethau d'yrchaf- edig yn cael eu gwisgo mewn ymadroddion cyf- addas i'r amcan. Y mae priod-ddult yr iaitb, ar y cyran, yn dda ac eglur. Y mae rhai o'r cvlvsniadau yn gyrbaeddgar ac amrywiadol. Mae yr awdwr gydag aden "eryr," weithiau yn ymddyrchafu uwchlaw pethau cyifredin, hyd uchder ternl yr awen; a chyda "Hygaderyr,"yo cymmeryd ar. dretniad dros derfynau eang ei destun acy mae vn tynu darlun o wahanol dymhorau Y Flwyddvu mewn liiwiau cryfion, gyda phwyntil cpnain. Yr y." y°;dtianfs fel iwhau gwe.th vr brydfertn hon ydyw, gormod o debvgflrwydd rhwng rhai o'r dosraniadau a'u gihdd V mae amryw o'r golygfeydd yn arddangos Uawer o'r un llinellau dechreuol yn y gwisgiad allanol. Y mae yn ofidus gan y beirniaid orfod ychwanegu nad ydynt yn gallu canfod yn yr un o'r caniadau »yn y graddau a ddymunid o'r orucbeledd dych- ymmygiad, gwroldeb anturiaeth, ac ardderchog- rwydd ymadroddiad sydd yn annibynol ar bob rheol berthynol i fesur, ac a welir yn fynych yn ton allan a drysorau yr awen Gymreig-y rhai sydd yn wastadol yn cyffroi, yn gwreøogi, yu fidei!. adu, ac yn boddhau. 5