Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
^ ■ EISTEDDFOD LLANELIAN.
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
EISTEDDFOD LLANELIAN. At Bwyllgor yr Eisteddfod. FONEDDIGION,-Daeth cyfansoddiadau eich heis- teddfod i'm Haw yn brydlawn oddiwrth yr ysgril- enyda cawsaut fyned un ac oil o dan y llathen feirniadol, a da genym eich hysbysu iddynt ddaleu llathen yn dda. Gan mai hon yw yr eisteddfod gyntaf a gynnaliwyd yn Llaneiian, er amser y diluw o'r hyn leiaf, yr ydwyf yn eich llongyfarch ar y Uwyddiant a ddilynodd eich hymdrecb. Y fide niler, muint, a chynnwysiad y traethoduu a ddaetlmnt i lan yn eglur ddangos nad yw Llauelian a'r cymmydogaelhau yn ol yn awr i'r hyn oeddent gynt. Nul oeddwn yn dysgwyl y fath nifer o diaethoiiau, na rhai mor dda am y tro cyntaf oddi. wrth y bobl weithgar yno. Y mae yr hyn a gatwyd yn brawf teg o'r hyn a ellir ddysgwyl gael yn y dyfodol. Gan eich bod yn dysgwyl gweled y feirniadaeth a ysgritenais arnynt yn y SKHEN, yr wyf yn eu hanfon i chwi 111 awr. Buaswn wedi eu gyru yn gynt, oni bai bod amgylchiadau wedi fy ngalw oddicartreK Gwnaethym fy ngoreu gyda'r traeth- oduu ar eich cais, ac er nad yw y feirniadaeth yn bertfaith, etto dyma hi fel y mae, ar y mae hyd eitliaf fy ngallu a'm gwybodaeth i yn gywir. Eich didwyll gyfaill, I IIEIUNIAD. Y FEIRNIADAETH. 1. Hanes y Bedyddwyr yn ardal Llaneiian o'r dechreuad hyd yn awr." Ni ddaetli ond ull cyfunsoddiad i law ur y testun hwn,dan y ffugenw Hanesydd, ac am hyny, uidoes yma gystadleuaeth. Traethawd bychau yw eiddo Hanesydd, ond cryno difiygiol iawn mewn silleb- iaeth a chystrawen, ond mewn Uawysgrif dda. Nid yw yr awdwr wedi bod yn ddigon ymdiechol i chwilio allan fteithiau dechreuol yr achos yma, lIac yn ddigon gofalus gyda'u tretniad amserol. Ulld er y dittygion hyn, barnwn ef yn werth y wobr a gynnygir, ac ain hyny, rhoddir hi iddo. Cynghorem y pwyllgor i argraffu y traethawd hwn, ond gotalu diwygio y gwallau a nodwyd yn gyntaf. 2. Y Sabboth Cristionogol a'i hawJiau." Daeth pump o draethodau i law ar y pwnc hwn, sef eiddo Addolwr, Mailiiw, Pehenig, Siencyn Peu- hyrid, ac Abercrombie. Er nmyn hwylusdod, aco herwydd tebygoliaeth, dosparthwn hwy iddauduos- parth fel hyn,— Y dosparth cyntaf.—-Cynnwysa hwn Addolwr a
—♦■...■■ EISTEDDFOD ZOAR,…
News
Cite
Share
ddyn ond nid yn annibynol ar addysg. Pwynt. jau arweiniol y traethawd yw, fod dyn yn greadur addas i dderbyn addysg, a'i fod yu sefyll mewn angen naturiol am hyny, &c. &c. Cymmer olwg ar natur yr addysg sydd briodol i ddyn, ac yn gyd- weddol a'i ryddid cynnwynol. Rhydd englireifltiau o addysg pleidiol a sectyddol, yn nghyd a'r niwed sydd yn canlyn. A yn mlaen i egluro y gyfundraeth Frytanaidd o acldysg, gan ddangos ei chyfansoddiad a'i manteisioa. Cawn belyd lith ar ddyledswydd rhieni i dda! ar y manteision sydd wrth eu drysau i roddi addysg i'w plant, yn nghyd a'r mawr berygl, a'r mawr niwed o'u hesgeuluso a therfyna gydag appeliad difrifol dros blant at rieni, &c. Buasai yn dda genym gael rhagor nag un traeth- awd ar y fath destun pwysig; ond un a dderbyn- iwyd. Pe buasai amryw wedi ysgrifenu, cawsem, efallai, well traethawd na'r un a dderbyniwyd, a gallasem yn hawdd gael ei ^aelach. Y mae yn dda genym gael hwn y mae yn ameanu yn dda iawn. Y mae ynddo gryn swm o wallau ieithyddol; ond y mae ei gynllun yn lied dda, a'i frawddegau yn gryno, ac nid yw ei ymresymiad yn ddinertb. (Jallwn ddiolch i Don Pedro am ei draethawd dirodres ac os bydd y pwyllgor yn ymglywed i'w anfon i'w argraffu, efallai y gwnaiff Don ei ail bobi. Cafled y wobr. BARDDONIAETH. Marwnad y diweddar Barcb. J. Phillips.-Der. byniwyd ar y testun bwn bump o gyfansoddiadau, sef yr eiddo Mathaiarn, loan, Owain, Gwenffrvd, a Hen Wrandawwr. Yr ydys yn llongyfarch y pwyllgor ar dderbyniad y pum cyfansoddiad dy- wededig. Y niaent oil yn ganmoladwy, ac nid yn rhagorol hefyd. Dylern lawenhaa fod yn ein plith ysgrifenwyr mor dda ac awengar. Er fod y pum cyfansoddiad dan sylw yn wiv dda, y maent yn amrywio mewn teilyngdod. Y cyntaf ddaw i'r glorian yw Mathaiarn, Yn wir y mae Mathaiarn yn cllnu yn dda ac yn deim- ladwy. Galargan fechan gryno iawn yw hon ond y mae yr awdwr wedi bod yn ddiofal am y mesur. Yn y Ilinell olaf o'r pumed penuill, y mae sill yn fyx i wneyd y llinell i fyny,- Ami tremiau i feddwl craffus 'R oclir i'r byd alr bedd. 'R ochr hyn f r byd a'r bedd fuasai ynUawn. Etto, mae y drydedd linell o. l' chweched pennill yn rhy hir o sill, yr hyn sydd n taflu yr acen oddiar ei hechel,- Ac fe deimlai ysfa dywedyd, D'wedyd fuasai yn ateb i hyd y mesur. Mae y bardd yn terfynu ei ferfau ac au yn lie ai: ac yn camosod yr ebychnod h bron yn mbob cys- sylltiad. Mae y gwr hwn hefyd dipyn yn wanach n&'r lleill o ran ei syniadau. Y nesaf yw can loan. Mae hon etto yn alar. gan dda iawn, ac yn weddol gref Q ran ei syniadau. Mae loan hefyd yn gwneyd camwri dybryd a'r h bron yn mhob cvssylltiad. Y mae hefyd yn terfynu ei ferfau ag au yn lie ai. Y mae hefyd weithiau yn tori y mesur. Mae yn y llinell gyntaf o'r 11 pennill 10 o sillau yn lie wyth, yr hyn sydd yn dinystrio yr acen yn hollol. Nid yw cystrawen loan ychwaith bub amser yn gywir, ac y mae yn diweddu yn dra diofal. Y nesaf yw yr eiddo Owain. Dyma gan hynod o gelfydd, a'i hiaith yn agos a bod yn ddiwall. Mae hon yn rhagori o ran ei seiniau a'i hacenion ar bob un o'r lleill o ddigon ond nid yw yn meddu ond ychydigiawn o'r dymber alarus. Mae y cylan- soddiad hwn, er ei boil ddestlusrwydd, yn syrthio yn fyr o fod yn alargan. Hyn yn unig sydd yn gosod y ddwy ereill o'i flaen., Y ddwy gan ereill yw yr eiddo G-wenffrwd a Hen Wrandawwr. Mae y ddwy gan yma, fel gwaith oelfyddyd, yn ddiau yn ol i gan Owain; ond y mae-nt yn feichiog o alar, o'r hyn y mae can Owain yn dditfygiol. Mae can Gwentirwd, a chan Hen rhydd oddiwrth wallau gramadegol. Mae y ddwy gan yma mor gyfartal yn mhob peth, fel y methwyd yn lan a barnu pa un o'r ddwy yw yr oreu a'n dyledswydd, gan hyny, yw, rhanu y wobr rhwng Hen Wrandawwr a Gwenffrwd. Y nesaf yw Marwnad i goffa ein diweddar gyfaill David Edwards.—Derbyniwyd ar y testun hwn dri chyfansoddiad, sef yr eiddo Philodelphus, Cyfoed, ac Un mewn gofid am ei Gyfaill. Mae can Philo- delphus yn cynnwys syniadau lied wychion, ac y mae ynddi radd dymnnol iawn o deimlad. Os ieuanc yw awdwr y gan hon, bydded iddo ymroddi i ddysgu egwyddorion y Gymraeg. Er fod y gan hon yn un dda o ran ei chwaeth a'i chynllun, nid oes ynddi nemawr o air wedi ei sillebu yn gywir. Trueni na ymroddai beirdd i ddysgu gramadeg. Pe buasai Philodelphus wedi gwneyd hyn, buasai ei gan yn sefyll yn uchel yn y gystadieuaeth hon. Mae y ddwy gan arall, sef eiddo Cyfoed, ac Un mewn gofid am ei gyfaill, yn dda iawn gyda golwg ar sillebiaeth, ond fod y ddau yn euog o lofruddiaeth wirfoddol yn erbyn y llythyren A. Mae y ddwy gan yma yn lied gyfartal gyda golwg ar burdeb iaith ond y mae Cyfoed wedi methu cael gafael ar ysbryd y pwnc, sef galar, ond i raddau bychain. Y mae y eyfansoddiad yn un gwycb, ond ychydig o deimlad a geir ynddo. Mae can Un mewn gofid am ei Gyfaill yn cynnwys mwy o'r elfen alarnadawl, ac oblegid hyny yn rhwym o gario y blaen fel Marwnad. Dylai bardd bob amser weithio ei hun i ysbryd ei destun, beth bynag fyddo. Mae canu yn sych uwch bedd cyfaill yn beth annaturiol. Nid yw Marwnad yn werth dim, os Jna fydd yn colli dagrau. Y bardd na all wylo, nid yw yn gymhwys i wneyd galargan. Y mae yn iawn i ni fynegu y gallesid rhoddi mwy o nodau gwahaniaethol ein cyfaill ymadawedig mewn marwnad o hyd y rliai hyn, nag sydd yn yr un o honynt. Y mae marw- nad Un mewn gofid am ei Gyfaill yn fwy desgrifiadol na'r lleill; ond ei phrif ragoriaeth sydd yn ei theimlad. Un mewn gofid am ei Gyfaill yw 'y goreu. Can o glod i Idris Davies, Yswain, meddyg, am ei ofal a'i fedrusrwydd yn nghyflawniad ei swydd bwysig yn yrardal hon a'i hamgylchoedd.—Ton, Llwyn On. Ar y testun hwn derbyniwyd pedwar cyfansoddiad, sef yr eiddo Morganwg, Guto'r ulyn, Canmolwr Teilyngdod, a Sheridan. Mae y ddwy gan flaenaf, sef yr eiddo Morganwg a Guto'r GHyn yn dryfrith o wallau sillebol, ac o wallau cys- trawenol nid ychydig, yr hyn sydd yn eu han- nghymhwyso i sefyll wrth ochr y ddwy gan arall. A chymmeryd y pedair can fel cyfansoddiadau ar y testun ei hun, nid oes ond ychydig wahaniaetb rhyngddynt gyda golwg ar deilyngdod, ond fod gwell gwisg am y ddwy olaf. Mae can Sheridan yn agos a bod yn ddiwall gyda golwg ar reolau gramadeg, ac y mae yn arddangos osgo prydydd- awl; ond y mae can CaDmolwr Teilyngdod yn cyn. nwys 11awn ddesgrifiad o'r gwrthddrych gyda golwg ar ei awydd gyhoeddus. Gormod o ymestyniad at gynghanedd sydd yn nghan Canmolwr Teilyngdod. Gwell i fardd aduel y cynghaneddion yn llonydd wrth ganu ar fesurau rhyddion, os na fydd yn feistr arnynt. Mae rhai o feirdd goreu ein gwlad wedi gwneuthur ac ysgrifenu llawer o ffolineb wrth geisio canu yn gaeth ar fesurau rhyddion. Crybwyllir hyn, nid fel cerydd, ond fel cynghor gwell i fardd ymestyn at ryngu bodd rheswm a barn, nag offrymu ei hun fel caethwas ar allor y gynghanedd. Er hyn o anurddiant yn nghan Canmolwr Teilyngdod, hi yw yr oreu o'r pedair, yn gymmaint a'i bod yn cynnwys desgrifiad llawnach o'r gwrthddrych fel dyn, ac yn neillduol fel meddyg. Can o glod i Mr. Daniel Thomas a Mr. Jenkin Evans, am eu bymdrechion rhyddfrydig o blaid addysg yn yr ardal hon.—Mae y gan a dderbyniwyd ar y testun hwn yn mhob ystyr yn ganmoladwy, yn chwaethus, eglur, a desgrifiadol. Yr achos na ddaeth ond un cyfansoddiad i'r gystadleuaeth ar y testun teilwng hwn, yn ddiau, yw,mai ychydig sydd a allant ganu ar y mesur a bennodwyd gan y pwyllgor. Ein haincan wrth roddi y testun a'r mesur oedd, cael cAn deilwng a chan fod yr un a dderbyniwyd mor dda, y mae y dyben wedi ei ateb. Nid yw awdwr y gan hon wedi meistroli y gwaith o sillebu yn gywir, ac mae hyny yn goll mawr mewn cyfansoddiad mor ddestlus. Dymunir galw sylw neillduol beirdd a llenorion y gymmydcgaeth at yr angenrheidrwydd o ddysgu gramadeg, fel na fyddo eu gwaith yn gorwedd dan anfri gwallsilleb- iaeth. Mae yn ffaith wybyddus fod llenorion Cymru yn mhellach yn mlaen mewn talent i gyf. ansoddi nag ydynt mewn gallu i gyfansoddi yn gywir. Yn Eisteddfod Undebol Aberdar, Nadolig diweddaf, pryd yr oedd y "llwch gwael hwn yn feirniad, yr oeddys yn gorfod gwneyd y sJlw" fod pob un o'r cystadleuwyr yno yn well bardd ni sill- ebydd." Mae hyn yn drueni-a dweyd yn Gym- raeg, y mae yn gywilydd. Nid yw awdwr y gan ragorol hon wedi gallu sillebu ei ftugenw yn gywir-Catapilt a ysgrifenodd efe, ond Catapult yw y gair yn briodol, CaD) sere a ddeillia o'r gair Lladin Catapulta. Y Catapulta oedd beiriant milwrol gan y Rhufeiniaid i datla ceryg utawrion at gastelli eu gelynion. Dyma y peiriant oedd gan filwyr i datfu bwledau eeryg cyn dyfeisiad pylor; ond nid oes gan dn Cetapult ui gareg i'w thaflu at neb o ddechreu i ddiwedd ei gan ddoniol.—Cafled y wobr. :jr. -i V. 13 >