Seren Cymru

EGLWYSIG. ^EaETHWR YN TWYLLO--TWTLL- }; WR YN TREGETHU. I a gawn y ddau gymmeriad yna yn mher- dyn o'r enw David Jones, collier, alias T. Jones, pwyswr, alias Mr. David T. 0l*es, pregethwr-—y Spurgeon Cymreig; gynt o Benydaren, wedi hyny o Dreforris, Yna o Ddowlais, wedi hyny o Lanfair, yn ^saf o Mountainash, ar ol hyny o New 0rk, America, ac yn olaf oil, geilw ti hnn, T. Jones, New York, America, yn byw Yn Mountainash, ger Aberdar." i ^id peth dymunol genym yw siarad mor 6rsonol am unrhyw berson, os na fydd genym rhyw bethau da iawn i ddywedyd antl dano. Ond mae amgylchiadau weithiau Yn cyfiawnhau hyny-yn wir, y maent yn gahv yn uchel arnom-mae Hes a daioni eglwysi Crist yn gofyn am i'r wasg ddy- hlethi ambell i berson o flaen y cyhoedd, er fhwystro i wneyd drwg iddo ei hun ac i e,feill. Mae yr achos o'n blaen yn un o'r pMyw. Mae ein parch at Fedyddwyr r'yonreig America yn galw arnom i'w gosod wy ar eu gocheliad rhag y fath gymmer- J*dau ag ydynt vn awr ac eilwaith yn eu tv*Vllo. Nis gallwn wneyd dim yn well yn yr £ CW presenol n& thynu darlun bach o'r dvn er mwyn i'r cyhoedd gael ei farnu. Ùerbyniwyd David Jones yn aelod eglwysig Z3 Syntaf gyda y Methodistiaid Calfinaidd; aInlygodd awydd am gaelesgyn i'r areithfa "Od cymmerwyd pwyll cyu y buasent yn Cairiatau hyn iddo. Aeth yntau yn anes- 0 Jl^yth, a chymmerodd arno gyfnewid yn ei n> a gofynodd am gaei ei fedyddio gan eglwys Elim, Penydaren. Yn fuan ni a'i cawo ef yft briod ag un o aelodau Elim. a ^Qd yn fuan aeth yn annghydfod rhyngddo a'i wraig, yr hyn a wnaw'd i fyay gan y 0 ^rch. J. D, Evans, y gweinidog y pryd ^nw. Tn fuan ar ol hyn, amlygodd D. °nes awydd am gael pregethu; ond nid °edd yr eglwys yn barnu hyny yn ddoeth. r hyn aeth Dafydd o Elim i lawr i Dre- forris at Owen Owens-" Adar o'r un lliw a dynant i'r un lie," meddai yr hen ddiareb yno cafodd ei godi i bregethu gan Owen Wens, y pryd hwn o Dreforris. Ar 01 cyrhaedd yr a'mcan hwn—yr amqan o gael Pfegethu, dychwelodd Dafydd yn ol i'w hen artref; ond yn Ile myned a'r ilythyr goll- yogdodo Dreforris, "fel aeloda phregethwr;" [eglwys Elim, fel y gallesid dysgwyl, aeth y bftchgen heibio i Elim, heibio i Moriah, heibio i Gaersalem, a bwriodd ei goelbren i blith y frawdoliaeth yn Hebron, yn mhen uwchaf Dowlais. Nid rhyw lawer o enwogrwydd a gyr- haeddodd yn Hebron, gan iddo dreulio cyf- ran o'r amser yn Lanfair-yn-muallt, a Ffyn- nonau, Brycheiniog, yn y cymmeriad o ddyn sengI, a cheisiai gael gan y crotesau i garu gydag ef. Yn nesaf, ni a'i cawn ef yn Moun- tainash. Rhoddodd ar ddeall yn fuan mai pregethwr oedd. Cafodd ddechreu y cyfar- fod unwaith neu ddwy o flaen y gweinidog, a chymmerai y prydiau hyny y cyfle i ddy- wedyd wrth oglwys barchus y Mountainash, trwy ddywedyd wrth yr Arglwydd ar y weddi, am y mawr ddaioni oedd wedi ei wneyd tua sir Aberteifi, a lleoedd ereill, a'i fod wedi ei ddefnyddio gan Dduw i droi llawer o bobl at yr Arglwydd Yr oedd hyn yn ddyeithr i bawb ond efe ei hun- nid oedd yr Arglwydd yn gwybod dim am y mater. Dywedai hefyd ei fod wedi derbyn galwadau oddiwrth wahanol eglwysi yn Ngheredigion, ac fod eglwys Llangynidr yn selog iawn am ei gael yn weinidog. Cofied y darllenydd mai taflu y fwyell oedd ef yn hyn-nid oedd yr eglwysi yn gwybod dim am y galwadau hyn. Nid hir y bu yn y Mountainash cyn cael cyfle i fyned i Ddow- lais i bwyso glo, trwy yr hyn y gallasai fyw yn gysurusj efe a'i wraig. Oud yn fuan aeth ysbryd trampo yn drech nag ef, a cbawn ef etto yn Mountainash, a'r pryd hwn daeth a math o lythyr o Hebron, tra y daeth y wraig a llythvr o eglwys Elim felly daeth y ddau yn aelodau i Mountainash. Ar noswaith yn o fuan, gwelwn y gweinidog a dau o flaenoriaid yr eglwys yn nh^Dafvdd Jones, yn ceisio gwneyd. heddwch rhyngddo ef a'i wraig. Buont yn weddol lwyddiannus am y tro. Cyn hir dymhor wedi hyny, cawn y bachgen yn dychwelyd o daith bre- gethwrol o Gwm Rhondda, ond nid oedd pethau wrth ei fodd yn y tk-gadawodd y ty, y wraig, a'r plentyn, a chymmerodd yntau Ietty yn nhk ei dad am bump o nos- weithiau. Ar ol cryn dwrw yn yr ardal, dychwelodd, a chawn ef etto yn cydfyw a'i wraig a'i blentyn. Ni a gawn y wraig yn myned i Dowlais i edrych hynt ei thad, yr hwn oedd yn byw yno. Yn ystod absenol- deb Mrs. Jones, aeta Dafydd a dodrefn y tk agos bob dodrelnyn i dk tafarn o'r enw Jeffreys' Arms, a gwerthodd y cwbl yno. Yr oedd yn mhlith y pethan wely ag oedd wedi costio i'r wraig pan briododd chwe punt; ond gwerthodd Dafydd ef am ddeg swllt ar hugain. Dylid cofio nad oedd Dafydd wedi talu dim am y dodrefn; ond yr oedd y cwbl wedi ei dalu gan y wraig a'i thad. Pan ddaetb y wraig yn ol, cafodd y yn wag ae wedi ei ysgubo fel v gallesid dysgwyl, yr oedd yno dipyn o ffwdan nad oedd o duedd i godi crefydd yn yr ardal. Dychwelodd y wraig i dy ei thad i Dowlais, a gofalodd Dafydd i osod hysbysiad yn y Mertkyr Telegraph, yn rhybyddio y mas- nachwyr i beidio rhoddi bwyd iddi, gan na fuasai ef ddim yn talu am ragor drosti. Fel y gallesid dysgwyl, ni a welwn Dafydd 0 cyn hir yn sefyll o flaen cyfarfod eglwysig yn Mountainasb, er ateb am y pethau uchod. Nid oedd y wraig yno; a chymmerodd Dafydd, a dyn ag oedd wedi dyfod yno o'r 9 Z5 Llwyni, y fantais ar hyn i felly duwyd cym meriad y wraig poor thing, a gwyngalchwyd y gwr. Yr oedd yr holl fai ar y wraig— aeth ei chymmeriad fel y gloyn, a daeth Dafydd allan fel angel gwyn. Fel yna y barnai ef a'i gyfaill. Dud mae brodyr rhy dda, rhy brofiadol, rhy adnabyddus â dysg- yblaeth y Ty i gymrneryd expartestatement -tystiolaeth unochrog; felly gohiriwyd y penderfyniad hyd nes cael y wraig ag oedd wedi ei duo i wyneb y gwr ag oedd wedi ei olchi yn wyn. Daeth y wraig, a buan iawn y trodd y byrddau yn hollol; yn lie bod Dafydd yn fath o angel o'r nef mewn diniweid- rwydd, cawd nad oedd yn addas i fod yn aelod yn yr eglwys yn Monntainash, a chafodd ei ddiaelodi. Dyna Dafydd yn awr etto unwaith yn ei leei hun, ar y commins gwyllt. Yn mhen tymhor byr, cawn Dafydd etto yn y gyfeillach yn ymofyn am adferiad oddiar dir gwrthgiliad. Cafodd ganiatad i aros yn y gyfeillach. Yn mhen rhyw dair wythnos amlygodd awydd am gael ei Ie; atebwyd i'r perwyl y bnasai yn ddigon cyn- nar iddo ef ofyn am gael ei le yn mhen tri mis ar ol i'r wraig ac yntau ddyfod at eu gilydd, a byw yn daidwrw fel dynion ere- fyddol. Yn ddioedi wedi hyn, gwelwn Dafydd ar fwrdd Hong yn gwynebu ar America. Cofier iddo ef ymadael a Moun- tainash, Ïe, a Chymru, heb gael ei adferyd yn aelod, chwaethach pregethwr, ac nad oedd ganddo pan yn hwylio am America nag ysgrif, na nythyr hir na byr, heb ei fod wedi ei roddi iddo yn dwyllodrus, neu wedi ei gymmeryd ganddo ef ei hun. Yr oedd yn myned oddiyma yn ddyn diarddeledig, ond ei fod wedi dyfod i'r gyfeillaeh, ond heb gael ei le, nac yn debyg o gael ei le am rai misoedd o leiaf. Yn fuan-mor fuan ag oedd modd iddo gyrhaedd America-dyma lythyron yn dyfod oddiyno i'r Mountainash yn hysbysu am boblogrwydd anferth Dafydd fel pregethwr yn America. Daeth Ilythyr yn prottesu ei fod oddiwrth Evan Griffiths, diacon yn New York, yn ei ganmol ac yn ei alw yn Welsh Spurgeon. Yr oedd y Ilythyr hwn yn dyfod at weinidog eglwys y Moun-