Seren Cymru

GOHEBYDO NEWYDD ABERTAWE. MR. GOL.,—Deallwyf wrth sylw o'r eiddoch yn y SEREN ddiweddaf, fod Martus (?) wedi addaw danfon helyntion crefyddol y lie poblogaidd hwn i SEREN CYMRU-purion; ond gobeithio nad yw ei ysgrif gyntaf yn specimen o'r thai sydd i ganlyn oblegid y mae ynddi, yn wirfoddol neu yn ddarn- weiniol, bethau o bwys nad ydynt yn wirionedd. Dyma un frawddeg a ddywed yn ei waith yn rhoiidi hanes Rol)in Ddu yn Ahertawe :—" Nis gallwn lai ha synu at eglwys Bethesda a'i gweinidog parchus yn dunfon am Robin Ddu i ddarlithio iddynt; os oeddynt am gael rhyw un o enwad arall i draddodi darlith iddynt, onid oedd digon i'w cael yn gystal darlithwyr, ac yn sicr o fod nTbr bobiogaidd a Robin Ddu. Beth bynag, daeth Robin yn ol y dysgwyliad ond ymddengys mai ychnlig oedd yn dysgwyl wrtho." Yn awr, Mr. Gol., chwi welwcli fod yn y dernyn yna, er nad yw ond byr, wrthddy. wediad; yn gyntaf, y mae yn haeru mai eglwvs Bethesda a'i gweinidog ddanfonodd am Robin Ddu yma i ddarlithio ac wedi hyny, dywed mai ychydig oedd yn dysgwyl wrtho pan ddaeth. A ydyw yn debyg mai ychydig fuasai yn dysgwyl wrtho, pe buasai eglwys yn cynnwys o saith i wyth cant o aelodau wedi danfon am dano ? Os nad yw ei ys- grif yn cynnwys gwrthddywediad, rhaid fod eglwys Bethesda a'i gweinidog yn hvnod ddall. Ond pwy ddywedodd hyn wrth Martus ? neu p" sail a gafodd i gasglu y fath beth ? Y gwirionedd o barthed hyn sydd fel ) canlyn -Daeth dau o aelodau Mount Pleasant at ddiaconiaid eglwys Bethesda i ofyn am fenthyg ein capel ni, ganei fod yn uwch yn y dref, ac felly yn fwy yn mntith y Cymry, i Robin Ddn i ddarlithio, & bod yr elw i fyned at orphen talu dyled ysgoldv yr Hafod, yr hwn sydd mewn cysswllt k Mount Pleasant; ac wrth gwrs, caniatawyd eu cais. A pha niwed allasai fod yn hyny? Gin hyny, y mae Martus yn ein cyhuddo o'r in-n nad ydym yn euog o hono. Hefyd, y mae darn fel y canlyn yn ei ysgrif: Y niae yn tlawen geny,ii fo(i Nl Becfvdd,Nyt, ai* eii cynnydd yn y dref hon. Bedyddiwyd 26 yn ddi- weddargan Mr. Jones, Bethesda; y mae ei chang-en hefyd, sef y Raven Hill, mewn cyflwr tra llwydd- iannus. Y mae y rhan gyntaf or dyfyniad hwn yn wir-bedyddiwyd 83 yn Bethesda er y gym- manfa ond y mae yr ail ran yn anwiredd, h.y., "y mae ei changen hefvd, sef y Raven Hill, mewn cyilwr tra llwyddiannus." Mr. Gol., y mae dichell o bwys yn y frawddeg hon. Ai nid yr un yw Deon y Greal a Martus SEREN CYMRU? Nirl yw bod dyn yn newid ei enw yn arwydd ffafriol am y cvfryw. Oni ddylai Martus, fel gohebydd helyntion y lie, fod yn gwy- bod na bu y Raven Hill erioed yn gangen o eglwys Bethesda, ac nad yw yn awr yn gangen o un eglwys, oblegid corffolwyd hwy yn eglwys yn mis Awst di- weddaf. Yr oeddycb chwi, Mr. Gol., yn bresenol ar y pryd Os yw Martus yn gwyhod hyn, y mae yn dweyd celwydd gwirfoddol; os nad yw yn gwy- bod hyn, cynghorwn ef i roddi ei arfau goheb- iaethol yn y to a gadael helyntion y dref hon a'i chylchoedd i ryw un arail sydd yn gwybod yn well am danynt nag ef. Ydwyf, Mr. Gol., Yr eiddoch yn gywir, R. A. JONES.

CYLCHWYL FLYNYDDOL YSGOL SAB- BOTHOL HEOL ELDON, LLUNDAIN. MR. GOI.—Yn y rhifyn diweddaf o SEREN CYMRU, ymddangJsodd hanes cylchwyl flynyddol ysgol Sabbothol y Bedyddwyr C'ymreig Heol Eldon, Llundain, oddiwrth Gwilym Ystwyth. Yn yr ysgrif y mae am ryw gamsyniadau, a rhai sydd wedi creu nid ychydig o siarad diles yn mhlith y rhai oedd bresenol yn 'y cytarfod ac yn dehyg o fod yn uiweidiol, oddieithr i'r cyfryw gainsyn- iadan gael eu gwella yn brydlon." Pa un ai yn fwriadol neu yn anfwriadol y gwnaed liwynt nis galiwn sicrhau ond mae perthynas G. Y. a rhai o'r personau a enwir yn rhoi sail gref dros ddrvvg- dybio; ond gan gofio, niae yn ddiamheu fod Gvvilyin drnan yn dyoddef dan eff iith y 'diliiw o beroriaeth gan hyny, rhaid i ni t'addeu iddo y tro hwn. Y camsyniad cyntaf yw, y mae wedi enwi rhai o foneddigesau na fu yn gweinyddu wrth y te o gwbl, ac wedi gadael ereill ailan, Y boneddigesan fnont mor garedig a rhoi en gwasanaeth oeddynt, Mrs. Peter Jones, Mrs. A. Jones, a Miss A. Jones. Nid ydyth yn rhyfeddu cymmainti Gwilym wneyd y camgymmeriad hwn, trwy mai ysgrifenu by guess yr oedd canys yr oedd y "wtedd de" drosodd cyn iddo ef, poor fellow, alia vmddatigos o fewn muriati yr addoldy; ond etto (lywe-i efe, Nid ydym yn cofio i ni erioedgyfranogi o wledd mor hyfryd a dymnnQI â hon." Ar ol enwi y pennodau a'r Salmau aadroddwyd gan y "tõ ieuanc," dywed eicli gohebydd, er cael arnrywiaeth i'r cyfarfod, galwyd ar Miss E. Edwards i ganu Gwlad ein tadau,' yr hyn a wnaeth mewn modd swynol dros ben, nes boddi y He §. tliluw o beroriaeih." Mae yn ymddangos i mi fod Gwilym wedi ei foddi mew II rhywbeth o'r tu allan i'r diluw o beroriaeth," onide buasai yn gwyhori yn well pa beth a ganwyd, yn enwedig ag yntau yn un o'r cantorion. Y dernyn a ganwyd oedd. Nid oes dim dagrau yn y nef," o Real y Corau,—Mr. Williams yn canu y Solo, yn cael ei ddilyn yn y chorus gan y cor. Pan yn canu y chorus y waith gyntaf, yr oeddynt yn ym- ddangos heb gael gafael ar y swn priodol: ond yr ail dro yr oeddynt yn liawer gwell. Y nesafa ganwyd oedd Hen wlad fy Nhadau," o "Gems of Welsh Melody" (0. Alaw), gan Miss E. Edwards, a'r cdr yn uno yn y chorus ond nid ar Fy Magawl W lad wyt, Gwalia," fel y dywed eich gohebydd. Mae'n debyg mai dyma y dernyn y mae Gwilym yn olygu Wrth Wlad ein tad au." Y deinyu ceiddorol nesaf (a'l' olaf) a ganwyd oedd, "Gwalia," sef alaw a chydgan (0. Alaw),

weinidogion a myfyrwyr Cymru o bob enwad i ddarllen y Ilyfr hwn. Nid oes yma ddim o duedd i ddolurio teimladau neb ond mae yma drysorfa lawn o dystiolaethau pwysig wedi eu casglu gyda gofal a gonestrwydd. Ein barn ni yw, y dylai dar- lleniad pwyllog o'r llyfrhwn fodyn Hawn ddigon i adarbwyllo pob efrydydd diduedd—pob ymgeisydd am y gwirionedd—mai trochiad yr holl gorff raewn dwfr yw bedydd y Testament Newydd, vn ol fel yr appwyntiwyd ef gan Grist. 1. Y BEDYDD ClHSTtONOGOL Pregeth a dra- ddodwydyn Nhabernacly Parch. C. H. Spurgeon, hwyrdydd Mawrth, Ebrill 9, 1861. Gan y Parch. Hugh Stowell Brown, Llynlleifiad. Caerfyrddin W. M. Evans. 2. BEDYDD LYDIA. A'l THEULU Pregeth gan y Parch. J. Prichard, Amlwch. MAE y cyntaf o'r traethodau hyn vn cynnwys sd. wedd pregeth a draddodwyd yn Nhabernacl Mr. Spurgeon fel rhan o'r gwasanaeth a^oriadol. Mae yn beth newydd wrth agor capel i'r Bedyddwvr i gael pregethu ar v pwnc pwysig o fedydd, a ehael yr ordinhad ddwyfol wedi ei gweinyddu. Ond felly y bu pan agorwyd v Tabernael prif ddinasol. Mae y bregeth hon yn deilwng o'i hawdwr talentog-yn deilwng o'r anogylchiad pwysig, ac yn deilwng o'r gwirionedd ei hun. Mae yr awdwr yn llwyddian- nus iawn yn gosod allan y bedydd Cristionogol feiy mae yn cael ei ddarlunio yn y Testament Newydd. Mae yma ddarluniad goleu, syml, a Beiblaidd o osodiad Pen mawr yr eglwys. Nid oes yma IIn- rhyvr gynnyg at wyrdroi yr ysgrythyrau, na thy- wyllu cynghor Duw. Mae y cyfieithad wedi ei wneyd gan y Parch. John Rhys'Morgan (Lleurwg), gyda rhagdraeth cymhwys i'r amgyichiad. Mae y cyfieithad yn naturiol ac ystwyth, tra mae y rhag- draeth yn fyr ac i'r pwrpas. Gallwn yn galonag gymmeradwyo y bregeth hon i sylvv e n boll ddar- llenwyr. Mae pregeth y Parch. J. Prichard wedi ei syl- faenu ar hanes troedigaeth Lydia, a'i bedyddiad gan Paul. Mae y bregeth hon yn orlawn o'r gwrthddy- Wediadau a'r croesddywediadau mwyaf g-wyllt a ddaeth o dan ein sylw erioed. Mae yr awdwr yn gobeithio y bydd (y bregetli) o dan fendith i gad. arnhau pawb a'i dariteno yn egwyddorion bedydd y Testament Newydd, ac i'w dwyn i fyw rliwymedig- 'jethau eu bedydd." I ba beth y mae babanod y Methodistiaid yn air Fon wedi "ymrwymo yn eu bedydll ? Pa les yw Pon am rwymedigaethau «>edydd with rai a fedyddiwyd yn eu riiatmndod, afedyddiwyd heb eu caniatad, ac heb y n wybod 'dd.vnt! Mae yr awdwr parchedig yn tw1. 8 yn Qariunio y cymhwysder i fedydd yn nyddiau yr apostolion fel hyn,—" Y cymhwysder yn y tair mil ar ddydd y Pentecost rhagor y tnitoedd ereill oedd- ent wedi dyfod o Jerusalem ar yr wyI. a'r miloedd oeddent yn byw yno, ydoedd eu bod wedi eu dwys- brgo vn eu calonau, a'u bod yn derhyn y gair yn cymhwysder yn yr eunuch oedd ei fod 'vn credu fod Jesa yn Fab Duw Yn Saul o Tarsus oedd ei fod 'yn gweddio '-Yn Cornelius Oedd fod yr Ysbryd Glan wedi svrthio arno '— Ngheidwad y carchar ei fod ef yn credu — in Crispus, yr archsynagogydd, oedd ei tbd ef yn ^cdu yn yr Arghvydd a'i holl dy1,' ac yn Lydia, bod yr Arglwydd wedi agor ei chalon.' Ar ol gallu yggrifenu geiriau fel y rhai uchod, cawn ef a'i JwU egni yn ceisioprofi y dylai plant bychain gael eu bedyddio, er na feddantyrun o'r cymh wvs- derau yna Mae y gwr dysgedig fel retail dealer yn dwyn i'w regeth ffolinebau ac anwireddau rbyfygus Tborne Winchester, a'r diweddar Jones, Llangollen, ac dyn yn y in add a'r gwyrit, neu ddall yn ymbal- Jalu ar bared, er reisio casglu digon o hvch i daflu i lygaid dynion fel na chant gyfle i weled gosodiadau Uuw am yr ordinhad ag y mae ef yn broffesu ym- ^Fin a hi. M'ae dyn a all fod yn euog o'r fath gabledd ar wirioneddsyml ac eglur y Testament Newydd yn wrtluldrych ein tosturi. Mae ganddo ddarn o Bab- yddieeth am ddal i fyny, arhaid dirwasgu geiriau Duw i gyrhaedd yr arncan hyny. YR ARWEINYDD, neu Gylchgrawn misol at was- anaeth Llem/ddiaeth, Addysg, Moesoldeb, a Chrefydd. Aberystwyth: cyhoeddedig gan P. Williams. Dyma ymgeisydd newydd ar y nines llenyddoI. Mae yn geiniogwerth fach dlos ond mae yn rhy gynnar i ni ddwevd llawer am dano nes y celom gyfle i weled rhai o'r rhifvnau dyfodol. Mae yr erthyglau yn y rhifyn hwn yn dda, yn fyr, ac yn amrywiog. Dyinunwn rvvydd liynt l'i- Arweinydd