Seren Cymru

CLADDEDIGAETH Y TYWYSOG CYDWEDDOG. Dydd Llun, Rhagfyr 23ain, fel y rhag- fynegwyd yn ein Rhifvn diweddaf, gosod- wyd gweddillion ei IJchelder Breninol, y Tywysog Cydweddog, yn ei wely Haith. Mor fore agwyth o'r gloch, danfonai clychau y gwahanol eglwysi yn Windsor eu tonau galarus allan ac yn fuan wedi naw, cyr- haeddodd corff cryf o heddgeidwaid o Lun- dain y lie. Yn unol a dymuniad y trengedig, cym. merodd vr angladd le yn y modd mwyaf dirgelaidd. Modd by nag, yr oedd gorym- daith o gerbydau o'r castell i gppel St. Sior Cadwyd y corff mewn ystafell yn y castell hyd foreu dydd y gladdedigaeth, ac oddiyno cludwyd ef mewn elorgerbyd yn cael ei dyriu gan wyth o geffylau i'r capel, ac yr oedd yr elorgerbyd a'r ceflylau wedi eu gwisgo ag arwyddluniau arfau Lloegr a Saxt'-Cdburg a Gotha. Nid oedd un cerbyd annghyhoedd yn dilyn; ond cerid yr hall alarwyr gwahoddedig- y gweinidogion, y IIysgenadon tramor, prif swyddogion y tpulu breninol, a chyfeiIlion personol y trancedigmewnpumtheg o alar gerbydau. Nid oedd dim boneddigesau wedi cael gwa- hoddiad i roddi eu presenoldeb yn y capel, ac ni roddwyd derbyniad i ymwelwyr oddi- fewn i furiau y castell tra yr oedd y gladd edigaeth yn cymmeryd He. Yr oedd yr un trefniadau braidd yn hollol wedi eu gwneyd YI) y capel ag ar yr achlvsur o gladdu aelodau trancedig di- weddar y teulu breninol. Yr oedd holl ranau mewnol y capel wedi eu gorcluiddio a brethyn du. Derbyniwyd y corff gan y cler- igwyr wrth y drws, gosodwyd ef ar unwaith ar yr elor, codwyd ef i fyny yn raddol hyd nes oedd ar yr esgynlawr, ac yna gollyng- wyd ef i'r biddrod breninol. Yr oedd ar yr arch blat arian mawr yttcynnwysarysgrifau Lladin. Yr oedd yr arch allanol yn un gostus a gwych iawn. Yr oedd coron o arian wedi ei chrogi wrth ei phen. Yi oedd y Tyw- ysog yn rncddu hawl i wisgo y goron hon fel y Tywysog Cydweddog, ac yr oedd yn dra thebyg i goron teulu amherodrol Aws- trid. Wrth y traed yr oedd seren ac arwydd yr Ardas. Ar yr arch, yn ystod ac ar ol y claddedigaeth, gosodwyd dwy goron amher- odrol, set, coron ei Uchelder Breninol fel Tywysog Cydweddog, a'i goron fel y Due o Saxe Coburg a Gotha. Y prif alarwr oedd Tywysog Cymru, yn cael ei gynnal gan y Tywysog Arthur a Due o Saxe-Coburg. Yna, canlvnai Tywysog Coron Prwsia, y Due de Brabant, Count de Flanders, Due de Nernons, Tywysog Louis o Hesse, Tywysog Saxe Weimar, a'r Tyw- ysog Leiningen. Yn yr orymdaith o'r castell canlynid yr elorgerbyd gan gerbyd y Frenines, a cherbyd Tywysog Cymru, cerbyd Due Caergrawnt a cherbyd Duges Caergrawnt, pob un yn cael eu tynu gan chwech o geffylau. 0 flaen yr elorgerbyd yr oedd wyth o alar gerbydau, pob un yn cael eu tynu gan bedwar ceffyl, yn cario swyddogion teulu- aidd y diweddar Dywysog Cydweddog, ac yn ddioed o flaen yr elorgerbyd, cerbyd ei Mawrhydi yn cael ei dynu gan chwech o geffylau, yn cario Iarll Spencer, ac Arglwydd G. Lennox, y cyntaf yn cludo corun, a'r olaf ffon ei ddiweddar Uchelder Breninol. Darllenwyd gwasanaeth y gladdedigaeth gan Deon Windsor, ac ar y diwedd, canwyd hymn Germanaidd, yr hon a hoffid yn fawr gan y Tywysog pan yn fyw. Gollyngwyd ei arch yn araf i'r beddrod oer, pan y canai y cor "Dead March in Saul." Cladd- wyd ei gorff mewn heddwch, ond ei enaid a fydd byw byth." Cadwyd dydd Llun, Rhagfyr 23ain, yn ddydd galar trwy yr holl Deyrnas Gyf- unol. Cauwyd yr holl fasnachdai, cynnal- iwyd gwasanaeth crefyddol yn yr eglwysi yn y trefydd yn gyffredinol, a rhoddodd yr holl genedl ddangosiad o'i theimlad galarus ar ol y Tywysog, ac o'i chydym- deimlad diffuant a'i Mawrhydi yn ei thrallod. Nos Wener, Rhag. 22ain, ymddangosodd gorchymyn yny Gazette, yn peru tynu enW y Tywysog Cydweddog o'r gweddiau cy- hoeddus a arferir yn Eglwysi Sefydledig y Deyrnas Gyfunol. Darfu i'r llywodraeth hefyd anfon gor- chymyn i holl swyddogion y Llynges a'r Fyddin i wisgo galar-wisgoedd ar ol ei Uchelder Breninol. Da genym ddeall fod ei Mawrhydi yl1 parhau i arddangos tawelwch meddwl yl1 ngwyneb yr amgylchiad gofidus, ac yO cael llawer o gysur yn mynwes ei theulu, yn enwedig oddiwrth y Dywysoges Alicei yr hon, yn ei hymdrech i liniaru trallod ei, rhieni breninol, a arddangosodd ofal a sercb digyffelyb yn ystod holl afiechyd ei thad- 0 herwydd presenoldeb meddwl y Dywys" oges Alice y cyrhaeddodd Tywysog Cymrll i'r palas mewn pryd cyn i'w U cheldet Breninol farw. Anfonodd ei Hucheldet i Breninol genadwri gyda'r pellebyr i erfy^ ar ei brawd ddyfod adref heb ymgynghorJ ag un dyn. Prydnawn dydd Iau, Rhagfyr 19eg, cyr' haeddodd ei Mawrhydi, a chyfran o'r teu^ Breninol, Osborne, Isle of Wight. Y m8Ø amryw bersonau urddasol wedi talu yic" wenad a. hi yno, er dangos eu cydymdeitJl. lad a hi yn ei galar blin.

Pan nethwyd i ystyried, yn Nhfr Cyffredin, faint o waddol a roddid i'r Tywysog ar ei briodas, ,cynnygiodd Arglwydd John Rnagall rodd senedd- 010 jfc50,000 y f wyddyn i gynnal urddas y Tywys- og ftl priod Breninea Lloegr. Parodd y cyn- nygiad yma ddadl wrespg, a chvnnygiodd yr on- wog diweddar Joseph Hume wailiant, set ar fod i £ 20,000 gael ei roddi yn lie j £ 50,000. Eiliwyd y gwelliant gan Mr. William Williams ond collwyd ef gan 308 o btcidleisiau yn erbyn 38. Yna cyn- nygiodd y diweddar Filwriad Sibthorp," Ar fod i rodd flynyddol o £ 30,000 gael ei phennodi," a han i liyny gael cefuogaeth y diweddar Syr Robert Peel, Syr James Graham, &c., paaiwvdy cynnygiad. Gwnaed y Tywysog yn ddeiliaid Pryd- einig yn ol Act Seneddol, gan roddi iddo hawl i wisgo peisarfau brei niol Lloegr. Priodwyd ei Uchelder Breninol a'r Frenines ar y lOfed o Chwefror, 1840. Dechreuodd yn fuan ddangos awydd am gefnogi pob symudiad a du- eddai at leshad rymdeithasol y deyrnas. Cym- merodd ddyddordeb neillduol mewn symudiadau addysgiadol, gianhaol, ac amaethvddol, acymddyg odd yn baelioltua at amryfal elusenau'r deyrnas. Yr oedd yn un o amaetbwyr goreu y wlad. ae en- nillodd lawer o wobrau mewn amryfal arddangoa- feydd amaethyddot. Yr oedd ganddo model farm yti agos i Windsor, He y gwnaeth ddefnydd o bob dyfais a chynllun uewydd at berffeitbio amaeth yddiaetb. Gwnaeth wasanaeth anmhrisiadwy fel penaeth Dirprwywyr y Celfyddyciau Breiniol, a chadeirydd Cynghor Arddangosiad mawr 1851; ac j'w ymdrechion ef, hefyd, y mae'r genedl yn drly, ledus am obaith am Arddangosiad mawr etto yn 1862, gan fod y Tywysog wedi myned yn feichiau, mewn swtn mawr o arian, am Iwyddiant yr antur iaeth. Yr oedd yn dal Bwjddi uchel mewn cys- ayl/thld â lIuawa 0 sefydliadau urddusol. Ond yin- ddengy. mai'r swydd ag yr oedd ef Calchaf o honi o tin, oedd Llywydd y Gymmanfa Brydeinig er dy rchafiad G wyddoniaeth. Eetholwyd ef i'r swydd hono yn 1850. Gan fod y Tywysog Albert yn deall tueddfrvd a nodwedd y Prydeiniaid yn drwyadl, ac yn cadw mewn cof ei sefyllfa Brydeinig ef ei bun fel Pr:od y Frenines, efe a ymgadawodd rhag ymyraeth a di., ir.aterion politicaidd, heb a berth u ei urddas ur y aaill law, na chelu ei opiniynau ar ddyledswyddau cyuideithasol hywyd ar y Ilaw arall; ac yr oelid, bob amser, yn mlaenaf fel noddwr y eelfyddydau, y gwjddonau, a llenyddiaeth. Yr oedd ei Uchelder Breninol yn aelod o'r Cyfrin-gynghor; Pen Stiward Dugiaeth Cernyw. ac Arulwydd Warden y Stannaries; Llywydd a Chwustabl Custell Windsor Uchel Rarijuwr Pare iau Windsor, St. James, a Hyde Milwriad Gwarch- odlu'r (jrenadieis; Cadben-Gadlridog a MIlwriad Cwmni Magnelwyr Dinas Llundain; Marcbog yr Ardas, yr Ysgallen, a St. Patrick hefyd, G. C. B., G. C. M. G., Pen Meistr Urdd v Bath, a Marchog Urdd yr Eurgnu. Ei urddau ysgolheigaidd yn Lloeur oeddynt, Canghellwr Prifathrofa Caer. grawnt, Ll.D.. D.C.L., a Ph.D. Yroedd hefyd yn Feistr Trr Drindod, Llywydd Dirprwyaeth Freninol y Dryaorfa Wiadgarot er cyunorthwyo gweddwon ac amddifaid y milwyr, morwyr, a nior- filwyr a gwympa»ant yn rhyfel Rwsia. Cafodd naw o btant o'r Frenines; sef Albert Edwaro, Tywysog Cymru, a anwyd Tachwedd 9ted, 1841; Victoria Adelaide Mary Louisa, y Dywvsoges Freninol, a anwyd Tuchwedd 21ain, 1840; Alice Maud Mary, a anwyd Ebriil, 25ain, 1843; Alfred Ernest Albert, a anwyd Awst, 6ed, 1844 Helena Augusta Victoria, a anwyd Mai 25aiu, 1946 Louisa Carolina Alberta, a anwyd Mawrth 18fed, 1848; Arthur William Patrick Albert, a anwyd Mai laf, 1850; Leopold George Duncan Albert, a anwyd Ebrill 7fed, 1853; a Beatrice Mary Victoria, a anwyd Ebrill 14eg, 1Só7.