Seren Cymru

LLITH Y DYN YN Y LLEUAD. Nm oes vnof yr awydd lleiaf i iselu ac athrodi enlightenment y bedwaredd ganrif ar bumtheg, nac i dynu yn'ol v mymrvn ysgafnaf oddi*rth y parch a'r edmvgedd sydd yn ddyledus otldi- wrthym, er gwnevd i fvny bwys gogoniant doethoriun yr oes oleu hon." Ni fvnwn fod yn ol i neb yn y gwyleidd-dra synddwys, a'r astudrwvdd mawrygol gyda pha rai V dylem ni, anwybodusion v byd allanol, wrando cyhoeddiad yr oraclau Eleusinaidd, y rhai, er eu bod yn ad- uabyddus i bob plentyn yn v cylch mewnol cyssegredig, ydynt yn gwneyd i fvny ddargan- fyddindau y werinos gyffredin, mid oes iddvnt mwy nag yn yr auiser gynt, fynediad i ystafell Y tripoil "snntaidt), na hawlfraint i wrando dirgelion y pethau o t'nau y fwys Bythones. D III ddarganfyddiad mawr yr oes bresenol, y mae vn debvg genyf, ydyw eiddo Mr. Buckle o berthvnas agos dynolryw a chenedlacth yr epaod, ac eiddo y dysgedigion goleuddawn sydd wedi cael all an mai ftolineb ydyw anfon llythyr at y Dyn yn y Lleuad,' oblegid eu bod wedi cael sicrwydd diymwad ei bod yn antnhosihl iddo gyrhaedd ei ddestination. Wei, yn ddilys, y mae hwnyn hwnc pwysig iawn, ac os oes modd ei benderfvru, v mae yn diliamtnheiiol na chafudd unrhvw ychwanegiad at wvbodaeth y byd fvvy o effaithar sefyllfa a meddvliau dynion nag v mae v darganfyddiad pwysfawr hwn yn debvg o gvnnyrchu. Y mae y ddau discovery a nodasom yn tebygu i'w gilydd yn y tfaith eu bod tnor hollol newydd, ond nid yw eu bod yn newydd j'n gwrthwynebu dim areti hawligred- iniaeth, yn gynicnaint ag tod boll ddarganfydd- iadau y byd yn newydd ac yn annysgwyliadwy pan yr amtygwyd hwynt gvntaf. Y mae hetyd dipyn o wahaniaeth cvmmeriad rhwng y ddau ddarganfyddiad yn eu credentials cynnwynol- yn yr arbrofion ainlvvg s)11I1 ar wyneb pob un o i sicrwydd a'i ddilvsedd. Nid yw yn anhawdd iawn diriiad y niodd y darfu 1 Mr. Buckle gael allan achyddiaeth fwticiol ilviiion-rhai dynion o leiafy mae y family likeness mor ganfydd- adwy; ond sut yn y byd y gellir dyfalu y darfu i'r enwogion ereill gael allan ei bod yn anmhos- ibl cyrhaedd y lleuad ? A ddarfll iddyuthwy fyoed yoo a gwneyd ymchwiliad? Os naddo, pa fodd y gallant fod jnsicrnad ydvnt wedi camsynied ? Os do, paham na all ereill fyned yno gystal a hwythau, ceteris paribus. ogwrs h.v., a gadael ei bod yn alluadwy yr hyn a ellir ei wnevd er mwvn ymresynmul, errnor an- nhebvtj y mae o fod yn wirionedd mewn ffaith —cael yn rhvw le ar glawr daear fodau mor fedrus ac mor alluog ag y maent hwy ? Fe allai y gwelent vn dda i roddi eu profion dros eu d a gan et fod o bwys mor an- nghvmharol i'r byd vn gyff.ed nol. Ar helvnt Mr. Butkle gvda r monkeys nid ydym yn gosod cymmaint u bwys, gan ei bod yn ddigon amlwg i ni i ba rywogaeth o ddeutroedion y perthyna rhai dynion, gan nad beth oedd eu cyndeidiau ond am helynt y lleuad, y mae y darganfydduu mor groes i gredo y byd, ac yn debyg o gael effaith mor chwyldroadol ar ideas dynion, nes y mae o'r pwys mwvaf i ni gaet gwybod y man- ylion o hono, yn nghyd a'r seil.au cadarnaf ar ba rai y mae ei foywW digyffeiyb yn sefyll. Pob plentyn yn gwybod ei bod yn anmhosibl i un llvthyr i gyrhaedd y lleuad Fellv ond y gwirionedd yw, fod y dyn mor ddwl, fel y mae ei lenyddiaeth yn mhell iawn o fod i fyny a gofynion y "plentyn"—os athronvddol hyn. Fe allai fod y plant mawrion hyn yn gwybod hefyd ei "bod yn anmhosibi" i Seren ddyfod i lawr o uchelder anfesnrol y gwagle er mwyn cludo swrn o addysgiaeth er adloniant i blant bychain hen Walia! Fe allai fod y plant hyn yn ddigon call i weled y gellid defnyddio offer- ynau mwy addas a mwy cyrhaeddadwy na ser i'r dyben hwn. Ond bu Gomer druan yn ddigon ffol i beidio agor ei lygaid ar y wybodaeth blen- tynaidd hon, a bu cvchwynydd SEREN CYMRU yn euog o'r un gwrthnni. Tra y rhiiir pellder y lieuad wrth v miloedd o filltiroedd, a piiellder y sêr wrth y miliynau o filiynau, y mae genyf y cysur eryf nad ydwyf wedi syrthio i gymmaint gormod rhysedd o ffolineb a'r anwy lodusion hyn o leiaf! Ond beth dal son ? Y mae lluaw s wedi bod mor ffol, os nid yn ffolach na 6, ac wedi pechu yr un mor ddybryd yn erbyn y philosophi blentynaidd. Ofer fyddai dysgwyl i'r darganfyddwyr hyn i wybod dim am lyfr enwog yn llenyddiaeth y cylch allanol anmblen. tvnaiild a ysgrifenwyd yn y flwyddvn 1638, gan Dr. Francis Godwin, Esgob Llandaf, ac a elwid Man in the Moon, or a Discourse of a Voyage thither, by Domingo Gousales 800; ar un tnor ofer o gwrs tyddai ymdrechu tynu eu sylw at bethau o'r fath, gan eu bod wedi cael allan, gan nad beth oedd yn bodoli gynt, fod pob traffic â'n cym mvdogt,s nesaf we(ii stopio-" ni(i amlygvvyd etto" oddiar ba achos; pa un a ydyw wedi ei blockado fel cotton states America, neu ryw beth arall tebvg. Cof genyf am siom- edigaeth ddwys un brawd, yr hwn a lyncid i fyny gan ddyddordeb Robinson Crusoe, pan ddywedais wrtho nad oedd un tie i gredu tod unrhyw sail mewn ffaith i'r dygwyddiadau a gpfnodir gyda chymmaint gallu yn y novel dlli- gyffelyb hono. Beth," meddai, a ydyw'r llyfr ddim yn wirionedd r" Ydyw," meddwn, y mae yn wirionedd o ran logical truth; h.y., y inae'r egwyddorion a ddarlunir, yn nghyd a logical sequence y ffeithiau, yn wirionedd; end nid yw y dvgwyddiadau a gofusdir ynddo wedi oaei bodolaeth mewn gweithrediad, rhagor yn meddwl y cyfansoddwr." Pw. pw," meddai yntau, gvda siomedigaeth brudd, yr oeddwn i'n meddwl fod y llyfr yn wir." Dyna frawd teilwng o r athvoniaeth blentynaind: Beth ddywed pob plentyn o'r wedd blentynaidd una, wn i, am "Gulliver's Travels," gan Dean Swift? Daeth Gulliver yn gyntaf i wlad y Liliputiaid, He nad oedd y dynion mwyaf en maintioii dros chwe modfedd o daldra ar ei ail longddrylliad, taflwyd ef i wlad Brobdingnag, lie yr oedd y gath leiaf ei maint yn fwy dUlr. gwaith na'r ych praffaf yn y wlad hon, a phob peth yn yr un- rhy w gyfaitaledd—y dynion cyn daled a chloch- tly St. Paul's! Ar ei drydedd alltudiad, dyg- wyd ef i'r ynys Laputa, yr hon ynvs oedd yn hedegog yn yr awyr, a'i hysgogiadau awyrol yn cael ei t ywodraetbu gan ewyllysy trigolinn trigiannid v lie rhyfedd hwn gan ddynion a u penau i gyd ar groes, a phob dyn ag un llvgad yn edrych i fyny yn gymhwys tna'r zenith, a'r llygad arall i mewn t'r benglog, yn hol101 j'r gvvrthwvncb i'n llyguid ni Ac ar ei bedwerydd ymgyrch, daeth i wlad yr Honhyhuhums, He yr oedd y trigolion yn fodau rhesym-1 ar lun ceffylau, ac yn dv*yn yn mlaen eu helyntion a'u cytiiqachau trwy foddion priodul a cbydweddol .1. a'u rhywogaeth, sef cyffwrdd y carnau, gweryru, &c. Hawyr anwyl, pa le y mae plant yr athroniaeth blentynflidd i brotestio yn erbyn enwogrwydd y fath lyfr an-" mlentyn "-aldll a hwn Ai dyma yr enwog Swift? ac ai dvma ydyw nodwedd y llyfr enwocaf a ysgrifenodd y dyn galluog hw w ag y mae ei enw mor uchel yn IIt:nyddlaeth K, rop 1 Gwyr pob plentyn," &c. (chwedl y philosophi blentynaidd), ac am hyny, bydded Gulliver's Travels o hyn allan heb wit taajoke yn ol y gorchymyn hwn Pa fodd y meiddtodd John Milton, yn ngwyneb yr athroniaeth hon, i wisgo ei angyhon drwg a da mewn arfogaeth faterawl, a rboddi nodweddioa dynol i fodau ysbrydol ? Oni wyt' pob plen- tyn," &c.? Gwyr, bid slcr; ac am hyny, bydded y Paradize Lust dan anathema y philo- sophi oleuddysg hon Y fath ynfvdion ydyw awdwyr yr oesau! Pa fodd y gallasai Dante ddisgyn i'r infernal regions, a gweled eu dych- rynt'eydd? Na sonier mwy am Plato a'i Re- public," nac am Bacon a'i New Atlantis Quid tfug ydyw "lhad Homer, ac >Enejd'} Virgil? Ai nid dychymmyg ydyw sail chwareu genidi Shakespeare? Ie, ond cofier mai yn mhell ar ol eu hamser hwy y gwnaed tlargan- fydlliadan y phil,IS ,phi blentynaidd. 0 hyn allan, derfydd am bob ffolinebau "heb na wit na joke," a daw y byd i'w le There'* a good time coming, boys; there's a good time com- ing!" Parotoed y ddynoliaeth erbyn ei mil- tiwyddiant. Os ceir allan nad ydyw yr offices wedi en eanad, er dadguddiadau yr athroniaeth newydd, gobeithiwn y cawn gyfleusderau i dllYlldaun" hen wr y lleuad ag ambell i oheb- iaeth etto; ac hyd hyny, gorphwyswn gyda cholion caredig at bawb, Heb na wit najoke, I. YR HEN HIHWR.