Seren Cymru

ERLIDIGAETH YN SIR ABERTEIPI. Q liLYTHYR IV. Iae) h^iaddin —W amSylchiad, aid gwiw ei enwi, methais ,fyn'aa dim idd eich newyddiaaur yn y faddeti i m: j a t^fwy byny hyderaf y gwnewch [aHh. Wt7f.yS^ydd i'r un presenol fod hytrach yn teddwl wrtli ,iil ,w banner cofnodi yr hyn oeddwn wedi a °d hwn -on Cv!r? ond reai tri llythyr a addewais, °s byddwpli ed,WHr' mai gwell ymattal ar hyn, ftrhegu darllenwvr M" caniatau, gwnaf; a& eilwaitlv %«AWS eich SEREN DG un yn etto, pe gwybyddwn y byddai' byny yn dderbyniol ganddynt. Y testun onide yw-—Yr Erlidigaeth yn Sir Aberteifi. Wel, ato ynte, yn lie yin- droigydarhywymadroddyn y dull yna. Erlidigaeth- le, erlidigaeth. Nis gellir cael enw mwy cymhwys ar y weithred, er fod Clericus" yn methu canfod priodoldeb ynddo. A ydyw yr Otteiriedyn yn ddall, fel nad all weled ? Y mae yn dra thebyg fod gorchudd tew, cymmysgedig o genfigen, malais, a chulni sectol, wedi ymdaenu dros ei lygaid; neu, ynte, y maent wedi pylu drwy effeithiau rhywbeth ag sydd o duedd niweidiol, onide buasai yn gweled ar unwaith fod y priodoldeb mwyaf yn yr enw. A vVyr y Clericyn, yr hwn sydd wedi bod mewn Athrofa; ie, mewn dwy-a \'Vyr efe ddim pa beth sydd yn cyfansoddi ertidigaeth ? Gwarchod pawb A raid i un na chafodd fawr o ysgol ddyddiol, chwaethach coles- d'raid ilr fata yna addysgu gwyr y coleg yn y peth hwn ? Hawdd ateb, na raid addysgu y rhai fa yn myfi/rio yno; ond rhyw gorachod difeddwl a diymadterth, tebyg i Cleri-cyss. Pa beth, meddweh chwi, ydyw erlidigaeth? Dyma ydyw—■ ymlid, erlin, trawsflino. Dial ar berson, mewn modd natur- iol, neu fasnachol, oherwydd ei ymlyniad ysbrydol wrth gre- fydd. Troi dyn o'i fwthyn, am na byddai yn myned i eg. lwys y plwyf i ragrithio. Ymddifadu dynion o bob cysur yn y byd drwy dynu moddion eu cynnaliueth oddiwrthynt, a'u taflu i'r tlodi a'r annghysur mwyaf. Pe gallai Mari Morrice, ni byddai ond angeu yn hyll dremu arnynt o bob cyfeiriad; trwy newyn, annwyd, a syched. Os nad hyn yna ydyw erlidigaeth, ni bu erlidigaeth erioed; ac yr wyf yn sicr, y cenfydd pob dyn ystyriol ar unwaith, heb fan- ylu ychwaneg, fod yr enw yn briodol-y mwyaf priodol eHid ddewis-u Yn ERLIDIGWETH YN SIR. ABERTICIFI ? Edrychwn ar ein testun o gytViriad arall etto. Y mae pawb yn deall mai am y tfermydd y cytunodd deiliaid Mari Morrice a hi, ac nid am grefydd. Y fFerm oedd yr oil. Wei, yn awr, nid oes un gair yn cael ei roddi yn en herbyn fel fferruwyr, na dim mewn modd amgylchiadol, ond fel crefyddwyr. Pe am grefydd y by do en t wedi cytuno, buasai ganddi rywfath o bawl arnynt; ond gan mai nid felly y bu, nid oes ganddi un bawl i ymyraeth a'u crefydd. Oud y mae hi wedi dinystrio rheolau y Hi-rm, trwy hawlio eu cydwybodau, eu serch, a'u deall, at ei mympwy yr un modd. Y cynneddtau gosodedig gan Dduw, i astudio ei Air, ac oddiwrth ei safon, ffurfio neu ddewis y dull goreu i'w addoli. Ac os gall Clericus brofi ar dir teg, fod addoli Duw mewn dull gwahanol iddo ef a Mari Morice yn bechod—os gall, yr wyf yn dra sicr, ie, yn hollol sicr, y gwnaf finnau bron tu hwnt i bob ammheu- aeth, mai pechod yn erbyn Duw ydyw ac y mae efe yn meddu digon o allu i gospi troseddwyr ei gyfraith, heb i bryfed y llwch gymmeryd fflangell i'w herbyn. Myfi biau dinl, myfi a dalaf, medd yr Arglwydd." 611n hyny, doethineb a chyfiawnderi Mari Morice fyddai gadael rhyngddo ef a chrefydd ei thenantiaid. Ond os gall hi sefyll drostynt yn y farn, os nad ydyw ei chredo hi yn gredo gywir-pe gallai, Did wyf yn meddwl y gwelai neb yn chwitbig eu bud yn ufyddhau iddi; ond gan nad all; a chan mai pob an drosto ei hun" ydyw, dylai pob dya gael rhyddid i farnu drosto ei bun pa beth sydd wirion- edd, a glyuu wrtho er gwaethaf trais a gormes gelynion, ac ymwrthod a pbob peth a farnont yn groes i reswm ac ^s- grythyr. Oud i ba ddefnydd y gwnaf bentyru ymresym- iadau, gan nad pa mor deilwng o ystyriaeth y bydddont, oblegid y mae yr hen ferch a Clericua yn ddall i bob peth ond i erlid Ymneillduwyr. Eu difyrwcb ydyw ymlid ycbydig dlodion, fel yr oeddid yn gwneyd a'r ysgyfarnog. iaid oddeutu y gwyliau di-veddaf. Hefyd, y mae annghyfiawiider ac afresymoldeb yr erlid- igaeth i'w gantod yn y niwed a'r golled y mae y rbai sydd yn gorfod yaoadael Wa tfermydd yn gael yn eu hamgylch- iadau bydol. Nid ycbydig o'u harian (a'r boll o'u hamser), sydd wedi cael eu gwario ganddynt ar ei thir hi. Wedi myned i'r draul a'r ilrifferth o duri cwteri i sychu y tir; wedi talu puulloedd am galch a'r cytfelyb; er hyny, yn gorfod ymadoel heb gaet dim o'u mwyniant. Erbyn ys-