Seren Cymru

Y LLOSGNWY GALARUS YN RISCA. Hysbysasom yn ein Rhifyn diweddf am y trychinsb arswydus yma. Dydd Mawrtb, y 4vdd o'r mis hwn, atror- wyd y trmgholiad ar gyrtf y rhai a ¡¡olJasant eu bywydau, yn ngwesty yr Albert, Risca. gerbron Mr. Brewer, y coron- wr dirprwyol dros y rhandir. Ar ddeehreuad yr mcbwihail yr oedd cyrff y traeiniaid canlynol wedi eu cael :-George Skidmore, George Newport, Wtn Davies, John Jones, Daniel Rees, William Bramble, Jan'es Hammond, John Williams, John Parry, John Lepyelt, Llewelyn Sanders, Hopkin Davies, Ahraham Watson, Isaac Watson. John Watson, Daniel Wilkins, George Gongh, Charles Wi, te, William John, Henry James, William Sanders, Jol.1! Griffiths, John Murray, John Phillips, Stephen Beddoe, John Jones, Isaac Watson, H. G. Pearee, Tli.iinas Jenkins, William Wilson, William Batn, James Ptitchard, Jolin Harris, Joshua Biuding, George Fisher, Jonathan Ed wads, William Williams, Henry Edwards, John Bnnfield, Wil. jam Jenkins, John Crew, Emmanuel Crew, Edwin Beddoe. Edwin English, Jenkin Pritchard, Thomas Hilman, Wil- liam Wilkins, William Lewis, David Jenkins, Wil- liam Hughes, Thomas Prosser, Moses Bryant, James Lewis, George Lewis, Jolin Custiey, Willinn Jones, Elijah Binding, William Davies, William John, John Wil- liams, John Wilton, William Wilton, Joseph N'nholson, James Brembley, George Pike, John Harris, Edward Hot er, John Williams, Jonathan Wolley, "j homas Booth, Benjamin Britton, David Bailey. John Phillips, Charles Little, Henry Court, Williim Williams, Thomas Bremble, George Robins, a Steward Thomas. Yn yr ymchwiliad, ymddangosodd Mr. T. Morgan Llewellin, cyfreithiwr, dros Gwmpeini Glo a Huiuin Risca, a Mr. Owen, cyfreithiwr, dros rai o berthynasau y meirw. Cyn tyngu y rheithwyr, appeliodd Mr. Owen ar y coronwr, ar i bo1) rheithiwr gael ei wrthod os byddai yn dwyn unrhyw gyssylltiad, mevrn un uiodd, a'r gwaith a chydsytiiwyd a hyny. Aeth y rheithwyr, yn ganlynol i byny, i edrych y eyrir, y rhai oeddynt yn wasgaredig dros ddarn helaeth o'r wlad, gan eu bod wedi eu cludo i'w hamryfal gartrefi, cyn gynted ag y dygwyd hwynt o'r pwll, a t'hai o honyrit yngorwedd cyn belled a dwy filhir o'r lie. Wedi ym- weled a phob corff, gorchymynodd y coronwr i bob un gael ei luddu yn ddioed, yr hyn oedd yn di-a anjienrbeidiol, gan eu bod eisoes yn dechreu pydru, a phobl yn byw ac yn cysgu yn yr ystafelloedd lie yr oedd rhai o'r cyiff, Prin y mae rhestr o dai yn yr lioll ardal heb fed vio un neu ragor o gyrff. N;d oedd dim llai nag wyth wedi eu lladd yn perthyn i un t, gan i ddynes a wllaed yn neddw trwy ddamwain angeuol o'r bl<ien, yn awr golli dau fab, tri brawd, a llettywyr ereili, i gyd o'r un ty. Mewn ty arall, y iiial rhieni yn galaru ar ol tri o ieibion. Mewn lluwer ty, yr oedd tadau a meibion yn gorwedd wrth ochrau eu gilydd ond yn nghanol y fath otid, galar, ac wylofain, y iriae yn anhawdd dweyd pwy sydd wedi dyoddef fwyaf. Yn 01 yrhancsii n diweddaraf a ganfyddasom,ymddengJS i 205 o ddynion ddisgyn i'r pwll bortu dydd Sadwrn. CT rhai hyn achubwyd 64, a chodwyd 105 o gyrff i'r lin felly yr oedd 36 o gyrff ar ol. Yr oedd banner cant o'r dynion a gollasant eu bywydau yn wyr priod, a gadawsant 112 o amddifaid ar eu bol. Fodd bynag, y mae yr adrodd- iadau yn amrywio llawer yn y newyddiaduion, fel y iii.e yn anhawdd gwybod pa un sydd gywiraf. Gosodwn ytna lythyr a ysgi-ifenwytt gan weinidog yr efengyl at olyg- ydd y Gwladgarwr gerhron ein darllenwyr, gan ei fod yn rhoddi darluniad lied gywir o'r dygwyddiad :— llhag. 4ydd, 1860. Yr oeddwn yn dvgwydd bod yn liisca y Sabbath diwnddaf; ac o hoil Sabbotliau fy mywyd, hwn oedd y rhyfeddaf. Bum yn ceisio cadw ychydig o addoliadati am 10 a 6, ond yr wyf yn meddwl y buasai yn ddoeth- acb i mi adael y cwbl, o lierwycid yr oedd ein teiml- adau wedi eu llwyr orchfygu. Yr oedd geiriau y Salmydd yn dyfod yn gryf i'm meddwl-" Aethym yn fud, ac nid agorais fy ngenau, canys ti a wnaethost hyn." Yr oedd y peth yn fawr, os mor hynod o syd • Y", nes yr oedd pawb wedi eu tafiu tu draw i wylo a theiml d cyflredin. Yn sicr, y mae y byd tragwyddol am y pared. Nid ydym yn gwybod etto pa nifer sydd wedi cael eu hyrddio i wyddfod eu Barnwr drwy y ddamwain hon. Yr oedd 82 wedi eu codi tua phedwar o'r glocb prydnawn ddoe, o thybir fod tua 60 ( tto heb eu cael Mae degaU o'r rhai syLtd wedi eu codi heb dderbyn unrhyw anat, ac yn ymddangos fel yn cysgu, Y mae yn eu plith ddynion o hob rhan o Gymru, a llawer o Loegr. Nid wyl yn meddwl i gynnifer o Gymry gael eu symud i fyd arall drwy danchvva erioed o'r biaen ar unwaith. Y rnae eglwysi y gwahanol enwadau wedi cael eu rhv.ygo yn dost, a'r gwrandawyr megys wedi caet eu hysgubo ymaitli yn ddisymmwth. Y mae llefau y gwragedd gweddwon yn dd gon i doddi calon o gaieg, ac y mae y plant am- ddifaid yn lhiosog iawn. Nid oes neb yn gwybod etto pa fodd y cymmerodd y ddamwain le. Mae y gwaith wedi d(farijio, ac y inae'ti debyg y hi d(I y golled i'r cwmpeini o 15 i 20 mil o bun- nau, ond gellir gwneyd eu colled hwy i fyny. Ond y mae colli enaid yn beth nas gall ainser na thragwyddol- deb ei adfer. Dywedir mai rhyw ytÍJ neu ddeg ar hugain 0'1 dorf fawr oedd yn arddel Mab Duw. Dyma alwad ddifiifol ar holl lowyr Cymru i ymbarotoi mewn pryd. Mae rhifedi y lladdedigion yn amrywio yn fawr mewn gwalianol adroddiadau; ond yn ol pob ymchwiliad a wnaethom ni i'r lianei, ofnwn na cliyfeilioriiwn wrth ddweyd eu bod yn bur agos i ddau cant v,edi eu lladd!" Y mae goruchwylydd y llywodraeth, Mr. Lionel Brough, yn ddiwyd yn gwneyd ymchwiliad i acbss y tfrwydriad; a. chafodd y trengboliad ei ohirio hyd yr 20fed, pan y gos- odid y mynegiad y goruchwylydd gerbron y rheithwyr.