Seren Cymru

YIt ERLIDIGAETH YN SIR ABERTElFI. Y LLYTHYR II. (chw^a^v*8 068 ^an ^or*ce °fa' roawr Ond v ?t^lau yn ei llythyr) dr £ >9 un eglwys Gymreig, buagEf Uni^ J'r ^on sydd yn mhlwyf Llanddeiniol; onide Us trw^n can^a^au eu dymuniad i rai o'i deiliaid trallod- yr' 0.J J at*ael iddynt fyned i addoli i eglwys eu plwyf fel "Rhaid^V^" ewy113'si°- iaitli yr hen ferch yw, ytoada' 11» W' ymgynnull i wasanaeth ein heglwys, neu gyssvllt- fertnydd-" Dyna'r gosp sydd yn anwahanol h0n o-aie § anufyddhau i orchyinynion y land-lady S'u ffl"n^paraorafre8yra°lbynagy byddont. Ymadael a gadael fod yr holl Ymtieillduwyr Gristionn^Ur fU barn ara bynciau sylfaenol, y grefydd e' bodvn /j mae tybied rhaid, debygwn I, a adnabviVr?- I0,*? PoI) eS,wys felly hefyd, ond yr hon llei&f !f w.rt^ yr enw ein heglwys." O'r k > dyna r casgliad mwyaf naturiol ellir dynu j oblegid pa beth arall all fod yn rheswm dros ei gwaith yn dyfod a thrigolion plwyfi ereill i Llanddeiniol. Dyna i ti, ddarllenydd, esboniad boddhaol, debygaf, ar yr achos oedd yn galw am gael chwaneg o dreth eglwys eleni na phob blwyddyn arall. Y mae yn gamwedd, ie, yn drueui o'r mwyaf, bod rhaid i blwyf bychan a thlodaidd Llanddein- iol gadw a chynnal elfenau sacrament i ryw drask fel y cyfryw. Ond waith hyna na rhagor, dyna fel y mae pethau yn bod; ac ni feiddia neb o denantiaid Carog ddangos yr anfoddlonrwydd lleiaf i hyny rhag ofn y gosp fygythiedig, Y mae rhai yn ceisio cyfiawnbftu y foneddiges, am iddi roddi ei dewisiad iddynt; ond c^nfydd pob dyn rhesymol ar unwaith mai dewisiad o ddwy 'gosp oedd-ymadael a'u ffermydd, a thrwy hyny ddinyjstrio eu hatngylcyiadau bydol, a myned yn grwydriaid igartref oi rhan hi; neu, groesi eu cydwybod-gwerthu eu crefydd er niwyn y ffarm, a thrwy hyny, Iwytho'r gydwybod ag euogrwydd. Ynddiddadl, yr olaf ydyw y gosp drymaf o lawer i ddyn sydd yn meddu barn a synwyr. Dyna'r dewisiad tyn- er y mae Miss Morice wedi bod mor garedig a'i roddi o flaen ei deiliaid yn ei liw ei hun. Tua diwedd y llythyr, chwi welwch ei bod yn ewyllysio i'w thenantiaid ymddwyn yr un fath tuag ati hi ag yr ewyllysient iddt hi ymddwyn tuag atynt hwy. Pur dda, yn wir. Pe byddai iddi hi ddilyn y rheol euraidd yna ei hunan, ni buasaii wedi codi yr erlidigaeth greulon bresenol. Ewyllys ei deil. iaid ydyw iddi hi a phawb fod yn Ymneilldu wyr; a'i hewyllys hithau, o'r tu arall, ydyw i bawb fodyn Eglwys- wyr. Wel, yn awr, y gofyniad naturiol yn y fan yna yw pwy sydd i gael ei ewyllys ? Y mae y foneddiges yn dftl mae hi; ond ar ba delerau sydd ddirgelwch. Dichon y bydd i Mr.—na, yn fwy resbeclable, os gwelwch yn dda. Wel, ynte, ni a ddywedwn y Parchedig Clericus fod 'mor hynaws a'i egluro. Wedi ei deiliaid anffodns dderbyn y llythyr clerigaidd, cydsyniodd amryw o honynt a'i chais yr amser hwnw yn union, trwy fyned yn aelod o'r Eglwys Wladol. Safodd ereill allan yn dyn dros eu hegwyddorion am dipyn, gan ddibrisio cynnwysiad y llith Jesuitiaidd. Ond tel yr oedd amser y notice cyfreithlon yn agoshau, yr oedd yn hawdd canfod wrthynt eu bodar ymollwng gyda'r brofedigaeth. Ac felly y bu. Cafodd y fFarm y flaenoriaeth ar grefydd. Y byd yn mlaen, a chrefydd yn ail. O wrtbgilwyr, pa fodd y sefwch yn y farn wrth ochr y rhai a gymmerasant eu hyspeilio yn llawen o'u meddiannau ie, a roddasant eu cyrff i'w llosgi yn hytrach na gwadu eu proffes o Grist. Edifarhewch, gan hyny, am y pechod mawr hwn. Ym- ledodd y son am Miss Morice, Carog, mewn perthynas i'r erlidigaeth fel tan gwyllt trwy yr holl wlad. Ac y mae yn ddrwg genyf gael ar ddeall ddarfod i lawer fagu teim- ladau angharedig iawn tuag ati. Cafodd dri neu bedwar o lythyrau dienw, o'r rhai y mae Clericus yn gwneyd def- nydd mawr o honynt yn ei ysgrifeniadau, i geisio profi mai dyoddef dan erlidigaeth y mae y lady, ac nid yn erlid. Rhaid addef fod y cyfryw lythyrau yn warth ar ddynol- iaeth, chwaethach Cristionogaeth. Dyma un o'r llyth- yrau melldigedig i chwi, air yn air, i'r modd yr ymddan- gosodd yn yr Haul, Tach. 1860 :— "CILIE Parish, Mai 4, ]860.Drwg genyf eich bod wedi myned yn agored i'r fath berygl mewn perthynas idd eich deiliaid. Nid wyf yn teimlo fy hun yn gydwy- bodol heb fynegu i chwi. Y mae yn debyg fod Rebecca a'i phlant yn bwriadu talu ymweliad dinystriol a chwi yn fuan, ac yr wyf yn ofni fod eich bywyd mewn perygl os cant afael arnoch yn eich palas yn Llanddeiniol. Y mae oddiyma i Llanbedr ugeiniauo blant i Becca. Ni fuaswn I yn gwybod eu concern oni bai fod fy ngwas I yn un o honynt; ac nid wyf yn dewi. rhoddi fy enw wrth fy llythyr ihag ofn iddynt ddyfod i wybod am danaf, fy mod wedi mynegu y gyfrinach felldigedig sydd rhyngddynt. Yr wyf yn gwybod, pe delent i wybod am danaf fy mod wedi anfon atoch, y byddent yn sicr o roddi fy ydian a'm