Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

^ PRYDAIN FAWR AC ACHOS ITALI.…

News
Cite
Share

PRYDAIN FAWR AC ACHOS ITALI. RuS8eiiy*'fth^r can^nola anfonwyd gan Arglwydd John taflu o-ou .ein Gweinidog yn Turin a chan ei fod yn e'Keriir!fUn ar,wladlywiaeth Italaidd Prydain, gosodwn bron ein darllenyddion:— SYA „. S WYDDFA DHAMOR, HydrefTjain. Sardinia jdengy9 fod gweithrediadau diweddar brenin amrv» u-1 cael eu banghymmeradwyo yn fawr can gw o bnf lysoedd Ewrop. 8 C'aldin" Wj°-dd Amberawdwr y Ffrancod fod y Cadfridog Fawrhvd7 • yn30S0d ar daleithiau y pab, galwodd ei Ptyd fod yn ol o Turin, gan amlygu ar yr un *r'yiBowi5- JW0 raeth amhero^olyn anghymmeradwyo a^Heraw? i?r dirioSaeth y Pab- Dywedir wrthym fod '*dfoddin« ^wsia wedi aml>'8u ei ddigofaint mewn ym- Sardini» s c"iyf?on» 0 ^erwydd mynediad byddin brenin genadafifh ln"Saetb Naples, a'i fod wedi galw eu holl pf»8ia hef»H n?ae, Tywysog Rhaglawyddol •ofoddlnn T?dl barnu ei bod y" ddoeth iddo amlygu ei fod eisien ,W> j 1 Sardinia i ond nid ydyw wedi barnu Ar 01 'jnaud gweinidog Prwsia o Turin. byddai vn £ wi!,thr<;doedd diplomyddol hyn, o'r braidd y »t alluoerin y ag ItaIy' nacynymdd.vgiad parchus Mawrhv,i?naWn0n eie}U EwroP' b-vddai »ywodraeth ^lodd h yn y™atta^ yn hwy rhag amlygu ei barn. *rth wnpv^if8' nid ,oes.?an lywodraeth ei Mawrhydi, r°ddwyd y' un bw.riad 8od» dadl ar y rhesymau a daleithim/V»u eP? br5nin Sardinia dros yr ymosodiad ar ai peidio ? u a,n a Naples. Nid pa un a oedd yn iawn •Oilwyr m»l P Pab amdd'ffyn ei awdurdod trwy restru a' peidio Sw'edydd tramor; nid pa un a ellir dweyd ddiffvn ei fn enm y ddwy Sicily, tra yn parhau i am- Vy, vdvnter y^ ^aPua a Gaeta, wedi rhoddi ei orsedd MawrhvHi I rhesymau ar ba rai y mae llywodraeth ei Vfcdde bwriadu ymhelaethu. 8>'dd mewng^S Addynt hwy mai y cwistiynau .nawrion bobl ltalv y rhai hyn:—A oedd yn iawn i rbyddhau if am ?ynnortbwy brenin Sardinia i'w ganddynt j_.Wynt oddiwrth lywodraethau a gaseid eyi)northwv 1-° a,oedd y« iawn i frenin Sardinia roddi Y,»ddenirvR f j ob' ta,eitl"au Hhufain a Naples? ddaure#wmH gan bobl taleithiau Rhufain a Naples eu UyWodraf>rs Sydymuno yn wirfoddol i ddymchwelyd <>dl'aethau v « 8k °yi?taf °'r rbai b>n °edd, fod llyw- 1]«ied am renin y Ddwy Sicily yn gofalu cyn Personol a cyfiawnder, amddifFyniad rhyddid e» deUiaid vndTy dwchcyffredinoleu pobl, fel yr oedd pdraethwvr fi.1 .ry yn mlaen at ddymchweliad eu llyw- iant yn eu 8efyiifaaSarWeiniad angenrheidiol i bob gwell- er y^tTvdq 1°^ y' argyboeddiad wedi ymled- gaUai yc ItajLi/ • 'mai yf unig ddull yn njha un 7 aliaid 61crhau eu hannibyuiaeth ar rcolaeth drnmoroedd trwy ffurfio un lywodraeth gref i holl Italy. Y mae ymdrechfa Charles Albert yn 1848, a'r cydym- deimlad y mae brepinol Sardinia wedi ei ddangos at achos Italy, wedi peru i enw Victor Emmanuel gael ei gyssylltu yn naturiol a'r awdurdod unigol o dan ba un I y mae yr Italiaid yn hiraethu byw. Wrthedrycharycwestiwnyny golygiad hwn, rhaid i lywodraeth ei Mawrhydi addef mai yr Italiaid eu hunain ydynt y barnwyr goren ar eu manteision eu hunain. Y cyfreithiwr enwog hwnw, Vattell, pan yn dadlu cyfl reithlondeb y cymhorth a roddwyd gan yr Unol Daleith. iau ilr Tywysog Orange pan ymosododdefar Loegr, ac y dymchwelodd efe orsedd James n., a ddywsd, Y mae yn ddiammheu fod awdurdod y Tywysog Orange yn dylanwadu ar ymbwylliadau cynghor y taleithiau, ond nid arweiniodd hwynt i gyflawnu gweithred anghyfiawn canys pan y bydd pobl o herwydd rhesymau digonol ya cymmeryd i fyny yn erbyn gorthrymwr, nidywcynnorth- wyo dynion gwrol i amddilfyn eu rhyddid ond gweithred o gyfiawnder a haelfrydedd." Y mae llywodraeth ei Mawrhydi yn barnu mai yr Italiaid eu hunain ydynt y barnwyr goreu ar eumaterion eu hunain. Nid ydyw llywodraeth ei Mawrhydi yn teimlo bod yn iawn iddynt ddweyd nad oedd pobl Deheubarth Italy yn meddu rbesymau digon cryfion drol ymryddiiau odditan awdurdod eu llywodraethau blaenorol gan hyny, nis gall llywodraeth ei Mawrhydi feio brenin Sardinia am eu cynnorthwyo hwynt. Modd bynag y mae cwestiwn o ffaith yn aros. Haera eefnogwyry llyw- odraeth syrthiedig fod pobl taleithiau Rhufain yn yml lynu wrth y pab, a phobl teyrnas Naples wrth deyrnach Francis II., ond fod goruchwylwyr Sardinia, ac antur. iaethwyr tramor trwy orthrech a dichell wedi dyrachwelyd gorseddau y penaduriaid hyny. Y mae yn anhawdd credu, modd bynag, ar ol y drg. wyddiadau hynod a welsom, fod y pab a brenin y Ddwy Sicily yn meddu serch eu pobl. Pa fodd, gofynwn y cafodd y pab ei bod yn anmhosihl iddo restru byddin Rufeinig, ac y gorfodwyd ef i ymddibynu bron yn gwbl ar gyflog-filwyr tramor? Drachefn, pa fodd y gallodd Garibaldi orchfygu bron holl Sicily gyda dwy fil o wtr, a myned o Reggio i Naples gyda phum mil o wyr ? Pa fodd ond trwy gynnorthwy anfoddogrwydd cyffredinol pobi y ddwy Sicily? Ac nis gellir dyweyd chwaith fod yr amlygiad hwn o ewyllysy bobl yn ansefydJog a diachos. Oddeutu deugaiu mlynedd yn ol, gwnaeth pobl Naples ymgais rheolaidd a phwyllog i ddiwygio eu llywodraeth o dan y teyrnach llywodraethol. Ymgynnullodd gallu- oedd Ewrop yn Laybach, a phenderfynasant, gvda'r eithriad o Loegr, i ddarostwng yr ymgais hwn trwy orfod- aeth. Fe'i darostyngwyd ef, a gadawyd byddin dramor fawr yn y ddwy Sicily i gadw trefa gymdeithasoJ. Yn 1848, gwnaeth pobl Naples ymgias arall i gael rhyddid o dan deyrnach Bourbon ond gwnaeth eu gwladgarwyr eu goreu trwy ddyoddef carchar am ddeng mlynedd yn iawn am y trosedd o geisio rhyddhau eu gwlad pa ryfedd ynte, fody Nepoliaid, yn eu hanymddiried a'a dialedd, yn taflu ymaith y Borboniaid, fel y taflodd Lloegr y Stuart- iaid ymaith yn 1688 ? Rhaid addef yn ddiamheu fod tori y rhwymynau sydd yn cyssylltu penadur a'u ddeiliaid a'u gilydd yn anffodus ynddo ei hun. Y mae syniadau am ffyddlondeb i'r llywodraeth yn dyfod yn ddyrys; gwrth- wynebir yr olyniad i'r orsedd, bygythir heddwch cym- deithas gan bleidiau gwrthwynebol, y mae iawnderau a honiadau yn myned yn erbyn eu gilydd, ac yn terfysgu y llywodraeth. Etto, rhaid addef, ar y Haw arall, fody chwyldroad yn Itali wedi ei ddwyn yn mlaen gyda tbym- her a goddefgarwch hynod. Nid ydyw dymchweliady llywodraeth wedi cael ei ddilyn, fel y mae yndygwydd yn fynych, gan ffrwydriad dialedd y bool. Nid ydyw golyg- iadau eithafol democratiaid wedi ffynu mewn un lie. Y mae opiniwn y bobl wedi attal eithafoedd buddugoliaeth gyhoeddus. Y mae ffurfiau hybarch breniuiaeth gyfan-

0 BERTHYNAS I GASGLU Y PARCH.…