Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
i-. • ■ - S-\ ■■ : A. | Y…
News
Cite
Share
• S-\ ■■ A. Y COLLIER. 0 bob dosparth o ddynion, nid oes yr un yn hawlio mwy o gydymdeimlad n&'r gweithwyr tanddaearol. Nis gallwn yn rhy ami ddwyn eu hachos o flaen y cyhoedd. Mae y bywydau a aberthir yn flynyddol, wrth gynnyrchu tanwydd er ein cysur, yn ddychrvn- Ilyd i feddwl am dano. Bydd i ni yn awr ac yn y man ddwyn i sylw ein darllenwyr hawliau teg a chyt- iawn y dosparth lluosog a phwysig hwn o'n cyd-ddyn- ion. Mae y ddwy wythnos ddiweddaf yma wedi taflu dyffryn Aberdar i alar a thristwch mawr o herwydd yr anffodion torcalonus sydd wedi cymmeryd He yn ein pyllau glo. Yn ddiweddar, yr ydym wedi cael amryw o anffodion sengl ac unigol, mewn gwahanol rai o'r gweithfeydd yma. Ond aeth y rhai hyny-er yn bwysig—o'r golwg yn ymyl tanchwa ddychrynllyd pwll Cefnpenar, ddydd Mawrth, y 6fed o'r mis hwn, lie y cafodd rhai degau o ddynion eu clwyfo i raddau mwy neu lai; ac y danfonwyd naw neu ddeg i fyd arall mewn amrantyn. Yr oedd yr olygfa ar ben y pwll y dydd hwuw yn ddigon i dori calon y graig, oad nid oedd yr wylo na'r dagrau yn alluog i ddwyn yn ol y bywydau an;vy1 ag oedd wedi myned yn aberth i'r elfen ddinystriol. Yr oedd yr olygfa y dydd Iau can. lynol, pan ag oedd wyth corif mewn un angladd fawr —gorymdaith o farwolion yn cael eu dwyn i'r bedd oer-lie yr oedd o dair i bedair mil o lowyr yn canlyn cyrff eu cyd-ddynion i'r ty rhagderfynedig i bob dyn byw, yn un o'r rhai mwyaf torcalonus a welsom erioed. Yr oedd Dyffryn Aberdar megys mewn galar-wisg y diwrnod hwnw. Gydabodyrardalyndechreudyfod i'w lie, cym- merodd anffawd arall le o lai pwys. Yr oedd hyn yn un o byllau David Davies, Ysw., Blaengwawr. Mae yn dda genym ddywedyd na chollwyd yma yr un bywyd, ond cafodd pump ou llosgi yn ddrwg iawn. Mae gweithiau Mr. Davies, fel rheol, gyda y mwyaf rhydd rhag dygwyddiadau a neb pyllau yn y Dyffryn. Ac nid ydym am fwrw un bai ar Mr. Powell, per- ehenog pwll Cefnpenar, nac ar berchen Blaengwawr; ond galw sylw at gyflwr anffodus y gweithwyr tan- ddaearol, er gwneyd yr ymholiad, A oes dim modd cael allan rhyw gynilun i leihau yr anifodion tor- calonus hyn? Yr ydyin ni yn hollol o'r farn fod y system of In- spection bresenol-er yn drln mor belled ng y mae yn myned-yn mhell, pell o gyrhaedd yr amcan dyladwy. Yr ydym ni wedi bod yn dadlu droion am gael nifer o
GARIBALDI YN CAPRERA.
News
Cite
Share
enoa, yn Piedmont. Yma y bu y gwron yn trin £ »* Grin am ra* blynyd(Jau ac oddiyma y daeth i y gwaed yn y rhyfel Italaidd yn 1859. A Tn^ ^nawd hfeddwch clytiog Villafranca rhwng 0 a Napoleon o Ffrainc, dychwel- Orni, 1!)aldi i w dyddin tir> lle y bn nes iddo i P y pytatws tu* chano1 Ebrill yn y yddyn lion. Yna gadawodd y cloron i dyfu yn 21' tra yr aeth yntau gyda 400 o wirfoddiaid i hrJ J? 0 fis Mai> partdiriodd yn Palermo, } a adechreu yr wythnos ddiweddaf, Uwyddodd i d Se^0fcdd carchardai Sicily a Naples— rhydd y miliynau ag oeddent yn rhwym TilS • °,d,d r,wymau y bobl> a chyhoeddodd bJl 1 dd?uddeg miliwn o bobl ag oeddent wedi o dan iau haiarnaidd y llwyth Bourbonaidd am charter. Gyrodd y brenin o Naples, y v suitiaid o'r deyrnas, ac arferodd gyfoeth y tri- n .1°^. grafangau yr offeiriadaeth babaidd. vnp Vctor Emmanuel, Brenin Sardinia fechan, J renin Itali unedig—cyflwvnodd i'r brenin mtheg rniliwn o ddeiliaid gwirfoddoI--dygodd y •Jenin> a g0sododd ef i eistedd ar orsedd henafol aples; wedi gwneyd hyn oil, gosododd ei gleddyf TVa^n' Swrtbododd bob swvdd, pob anrhyd- ei f j!?b ta-lr pob Swobr' ac JMneillduodd o ganol luadugoliaethau i'w gartref unigol ar y graig yn Caprera; a phan yr ydym yn ysgrifenu, y mae yn aiwvd yn tynu y pytatws a blanodd cyn cychwyn W j?°' Tra -v 'bu y Py^tws yn tyfu, eyf- awnodd eu perchen y gweithredoedd mwyaf ,gor- v d?01 a S°fn.odwyd erioed yn hanes teyrnasoedd y «aaear. Nid oes ond un dyn yn unig, ag y |wyddom am dano, sydd wedi ymddwya mor «unan.ymwadol a'r dyn hwn—hwnw yw George ashington, y gwron Americanaidd. Mae ashington a Garibaldi yn sefyll yn unigol vn hanes y byd. Tra yr ydym ni yn mawrygn hunan-ymwadiad uiaii, a gonestrwydd calonog Garibaldi. Nis gauwn lai na chondemnio vmddygiad oerllvd ac cunanol y rhan luosocaf o'r dynion ag ydynt yn avvr yu wvned i fedi ffrwythau brwydrau Gari- baldi. Mae yn amlwg fod y Count Cavour vn elyn annghymmodlon i Garibaldi, a'i fod trwy ddyfais a Judasiaeth wedi llwyddo igeisio bychanu h»/!i0StTng G.wron Yr ydym ni yn sicr i Frenin ltali ganfod, pan yn rby weddar, iddo yroddwyn at Garibaldi yn an. Lei *nS 0 bono ei hun fel brenin, ac yn an- raethol anheilwng o Garibaldi, yr hwn a'i Ln I peth. yw e* heddyw—brenin Itali. A h»i!r J v yn sicr 0 byn y bydd dy Ian wad Gari- T^r .sraig Gaprera yn fwy nerthol yn Cavour^ Cldd° ^ctor Emmanuel, na'i feistr Mae Garibaldi wedi ennill teyrnas gyfan, a o honT-^V'r. vydd ei c'badw, ond gwuaeth anrheg a dvSiweJodd ef iV neb.fodd i brynu wythnos o fwydi'w deulu. Yr ydym ni am wneyd cyunygiad er dangos ein teimlad at y dyn da hwn bydded i gyfarfod cy- hoeddus gael ei gynnal yn mhob tref yn Nghymru, i ddangos ein teimladau, act gasglu tanysgrifiadau o geiniog yr un er rhoddi anrheg i Garibaldi. Bvddai hyn ar unwaith yn rhoddi cyfle i'r Pry- i deinwyr i gydymdeimlo a Garibaldi, a chondemnio yinddygiad gwael yr awdurdodau at y dyn mwyaf gwrol, mwyaf gonest, a mwyaf hunan-ymwadol a fagodd Itali erioed. Fechgyn Cymru, dewch i'r maes. A fydd i buddlers Abernant roddi y key-note? Ynacredwn y cawn filoedd i wneyd yr un peth. Cofiwn, nid dyn i Itali yn unig yw Garibaldi, ond dyn i'r byd yw—mae yn ddychryn i bob*gormeswr, ac yn gyfaill i'r gormesedig.