Seren Cymru

GWLADYCHFA GYMREIG. LLYTHR I. YN unol a dymuniad amryw gyfeillion, yn gystal a'm bod yn gweled angen am byny fy hunan, ymaflwyf yn y gorchwyl o anerch darllenwyr Seren Cymru" ag ychydie sylwadau o barthed y mudiad uchod. Ymddengys i mi fod amryw bethau yn gofyn am fwy o gyhoeddusrwydd— ysgrifentt, meddwl, a siarad,—arWladychfa Gymreig nag y Isydd wèdi bod byà y" byo. Yn laf. Y mae'r anwybodaetb ag y mae ein cenedl ynddi mewn pertbynas i egwyddorion ac amcanion y mudiad yn gofyn am hyn. Nifer bychan iawn, hyd yn od o'r dnsparth mwyaf darllengar, sydd yn gwybod dim i bftrpas am dano. Pan ofynir rbyw ofyniadau yn ei gylch, addefa y mwyafrif nad ydynt yn gwybod dim yn ycbwaneg na chlywed am yr enw. Os gofynir, "A wyddoch chwi beth sydd i ddeall wrth Wladychfa Gymreig i" Na, alia' i ddim dweyd y gwn i," neu ei debyg, fydd yr ateb- iad atnlaf geir. Gofyner i un arall, 11 A glywsoch chwi "on am Wladychfa Gymreig ?" Do, w' i yn meddwl i fi glwed ne' welld rbwbeth," fydd yr atebiad. Vn y sef yllra hon ceir y mwyafrifolawer o genedl y Cymry, o barthod gwybodaeth am gynllun ag sydd yn addaw cyn- "yrehu y fath grynswth o ddaioni ac anrbydedd i'r genedl. Nid yw hyn ddim yn iawn. Nid yw e' ddim yn gyfiawn- der A'r mUdiad, nae yn degwch a'r genedl. Dylai pob Lymro aChymraes, o Gaerdydd i Gaergybi, ag sydd yn ^ru Parbad llafariad eu biaith, llwyddiant eu plant, a erchafiad eu cydgenedl, fod yn deall yn drwyadl brif am- canion y mudiad. Heb hyn nis gallant farnu am y dryg. Y°m na'r da,"°ni ag sydd yn debyg o ddeiliaw oddiwrtho. Y mae rhai yn barod i synu paham na buasai mwy o vdd wedi bod arno, a braidd na chymmerant y cyn- y Wchan a graddol fa arno yn y tair blynedd ddiweddaf yn engraifft o'i gynnydd yn y dyfodol; ac y mae rhai yn Inyned lnorbelJ a cllymmeryd hyn yn brawf nad ydyw i rba i° ° bydded i'r cyfryw i arafu yn eu er idd^?°n* iddyntofyn pa yindrechiad a wnawd yn N° wyddo* A oes rhyw un wedi bod yn ei esbonio wedi Cj ReU Cymru ? A oes cyfarfod cyhoeddus law vn v rIkI ™eWD rhyw dref y° y Dywysogaeth (heb- o lvthw f gefnoS' ? A ysgrifenwyd dwy ddwsin vtbyrauir wasg yn Nghymru (nid ,n America, cofjer) arno? Os gwnaethpwyd, nid ydynt yn ein meddiant* Ac etto credent ein bod wedi pwreasu pob Ilinell a argraff- wyd arno. Gwir fod y Parch. M. D. Jones, Bala, wedi dwyn traethodyn bach twt a chynnwysfawr allan arno, ond nid wyf yn credu fod hwnw yn meddiant dwy ddwain o bobl yn Neheudir Cymru. Peidied y rbai sydd yn dysgwyl am fwy » ymegnfad ac jrmroddiiad ddigaloni wrth weled lleied a wnawd, canys caiff rhagor ei wneyd yn fuan, ac efallai fod mwy wedi ei wneyd eisioes nag y mae llawer yn feddwl. Bydded i'r ychydig llinellau hyn fod yn fodd. ion i ddarparu meddyliau eu darllenwyr i dderbyn gwy. bodaeth helaethach ac aeddfetach ar y pwnc. Diau fod pobl y De yn fwy anhyddysg am Wladychfa Gymreig pi phobl y Goarledd, ac y mae pob un o'r ddau barti yn fwy anhyddysg, ac yn teimlo llai o ddyddordeb yn y peth, ni Chymry'r America. Y maent hwy wedi. meddwl, siarad, ysgrifenu, a gweithio o'i blaid, cyn ein bod ni, yr ochr hon i'r Werydd, braidd wedi agoryd ein llygaid arno. Yr ydym yn credu fod digon o foddion Cymreig yn yr Ame. rica i ddwyn Gwladychfa i ben, pe safai hen Walia yn ol. Ond nid oes achos ofni iddi fod felly. Y maecannoedd yn Nghymru a fyddai yn hoffwaith ganddynt rhoddi eu cefnogaeth ar ol unwaith y deallant amcanion y mudiad. 2. Y mae anmhlediolde6 y mudiad yn ei addasu yn ddidramgwydd i sylw pob doaparth. Bu gorm -d o lawer o symudiadau pleidiol yn Nghymru teimlir eu beffeith- viau anhyfryd gan filoedd y foment bresenol. Symudindau ydoedd y cyfryw rai a godid i fyny gan un dosparth er mwyn trechudospartb arall. Yr oedd ennill y fuddugol. iaeth yn fwy yn eu volwa nag ennill cyfiawnder, llesiant, a dedwyddwch. Yr oedd ganddyqt amryw amcanion daionus a chywir, ond y niwed oedd, eu bod naill ai yn gweithio'r amcanion byny yn rhy bell, neu yneu defnyddio yn glogau i guddio amcanion gwaelrch. Gadawodd Siart- iaeth, y strikes, yr Unions, a'r Scotch Cattle, rhyw ddy. lanwad ar eu hoi yn meddyliau y genedl, nes ydynt braidd yn edrych yn wgus, a chyda amheuaeth ar bob petb a gynnygir i'w sylw yn bresenol. Ond beth oedd y cyffro. adau hyn oil ? Onid movements oeddynt, bob yr un o honynt, i ateb dybenion plaid ? Mynai Siartiaeth dwmlo y Llywodraeth, yr hyn ydoedd anghyfreithlon. Eisieu ei diwygio oedd, ac nid eisieu ei dinystria hi. Gwir fod Uywodraethau yn myned mor ddrwg weithiau, nes y mae angen eu dinystrio o'u sylfaeni-megys llywodraeth Na- ples yn bresenol. Dylid cofio mai dyma y moddion diweddaf ddylid eu defnyddio at lywodraeth. Nid oedd llywodraeth Prydain yn gofyn am y fath foddion yn amter Frost a'i barti. Wei, etto, am y strikes, yr oeddynt naill ai yn cael eu cychwyn yn anamserol-yn gofyn yr hyn nad oedd gyf. iawn, neu yn cael eu cario yn mlaen yn annoeth. Hyn ydym am ddangos: nad oes dim o'r dybenion anngbywir hyn yn nglyn &'r Wladycbfa Gymreig. Nid yw yn cyn. llunio yn erbyn Ilywodraeth nid oes ganddi gwyo i'w roi yn erbyn y meistriaid ac nid oes ganddijiau i'w rhol ar waraa y gweithwyr. Os oes rbyw ymddygiadau o eiddo ein llywodraeth, nad ystyrir yn iawn gan y gwlad. ycbfawyr, nid ydynt yn bwriadu taranu yn eu herbyn. Dewisant yn hytrach (ac, yn wir, gyda mwy o debygol. rwyddam lwyddiant) ymadael odditani, go ymdrechu sefydlu llywodraeth eu hunain, o dan yr hon y esiff Cymro fwy o ryddid a derchafiad mewn ystyr genedlaethol. Nid yw yn adnabod meistr fel meistr, na gweithiwr fel gweithiwr. Mewn gair, mudiad eang, rbydd. acanmhleid- iol ydyw y Wladychfa Gymreig, yn dymuno gwneyd daioni i bawb. heb wneuthur niwed i neb. Gesid hyn hi ar aafon hawdd i bawb ei chefnogi. Nid oes achos i'r gweithiwr ofni colli ei waith na thynu gwg ei feistr wrth fod yn gefnogol iddi; ac o'r ochr arall, nid oes angen i'r mawrion ofni un canlyniad annymunol o'i gweled yn llwyddo. Yn y Uythyr nesaf, ameanaf egluro beth ydys yn ddeall wrth Wladychfa Gymreig. [ Aberrant»Aberdar, pxw PmOB<'