Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

3 articles on this Page

----------------_._-_-::1!;,,…

News
Cite
Share

1 CARCHARAU NAPIES. Y niae Arglwydd Llanofer yn bresenol yn teithio yn Naples, ac yn ymweled a charcharau y wlad hono. Y mae e' Aiglwyddiaeth wedi anfon llythyrau i'r Times, yn ™oddi desgrifiad o'r carcharau yn y wlad a nodwyd. Dyfymvn a ganlyn o un o lioiiyrit:- Arweiniwyd ni i ystafell dywell. Gorchymynasom i'r drws gael ei gau, a gwelid y goleuni yn anmherffaith drwy alehwaith (grating) uwchben y drws. Yr oedd yr ystafell oddetitu deuddeg troedfedd ysgwar. Sicrheid i ni ei bod wedi ei glanhau ychydig amser yn ol; ond yr oedd Yl* arogi yn ddrwg iawn. Yr oedd drws yn mhen yr Y8tafell hon. yr hwn oedd yn agoryd i gell arall. Nis gallai dim goleuni nac awyr fyned i'r lie hwn. Yr oedd oddelitu 12 troedfedd o led with 16 o hyd dichon ei bod ^rth y drws o 9 i 10 troedfedd o uchder; ond ychydig droedfeddi oddiwrth y drws yr oedd y to yn gogwyddo llawr, hyd nes oedd bron yn cyfl'wrdd a'r llawr. «ellir galw y ddwy ystafell yma yn lock-up y Prefettura. Arferid luvynt i dderbyn personau o bob math a gymmerid 1 'J'ny ur ddrwgdybiaeth, a'r rhai a gedwid yno cyn Swrande eu tystiolaethau. Anfynych y glanheid yr ysta- felIoedd liyn, a dysgrifid hwynt fel yn mygu gan fudreddi a Pbob math o ffieidd-dra pan y byddai personau ynddynt, a defnyddid hwynt i ddybenion rhy ffiaidd i'w hadrodd, a rhy ddychrynllyd i'w ddesgrifio. Gosodir personau yn lr yslafelloedd hyn yn unig ar ddrwgdybiaeth, a chedvvid wynt yno am wyth neu ddeng niwrnod, neu fwy, yn ol yr awdurdodnu, dan orchymyn pa rai y daliwyd wynt! Wedi gadael y celloedd hyn, arweiniwyd ni i ystafell arall. Aethom o dan fwa i fath o gyntedd, ar bob ochr i'r hwn yr oedd Heoedd at wasanaeth milwyr ac » gydag ychydig o oleuni, ac heb ddrysau, nac un rhrt ° awyr' ac *ieb un ^os' canysyr oedd y budreddi yn ar M y llawr, ac yr oedd y drytrsawr yn anny- "^fol. Tu hwnt i'r lleoedd dychrynllyd hyn, y rhai a siasom ar y ddeheu a'r aswy, ymddangosai drws yn y nr, yr hwn a ddadglodd y swyddog tra arweiniwyd ni 1 ystafeJl oddeuta 29 troedfedd ysgwar, heb ddim goleuni liae awyr, ac yn mha un yr oedd yr arogl mor ddrwg, fel 8 gallai yr un o honom aros yn yr ystafell am un mynyd. a beth raid fod ei sefyllfa pan oedd y creulonderau a ■Vyid 8an y brenin diweddar mewn llawn weithrediad dd 'bod-did personan a bob gradd vn yr ystafell hon a G o droseddau politicaidd neu droseddau ereill. chwTH y«° am ddyddiau heb brawf nac un ym- vn 1 a h3'sbyswyd ni gan un o'r swyddogion eu bod ymf™ 8m enSllre>fftiau o bersonau wedi eu carcharu Hen'rW Pan gymiuerwyd hwynt allan ar ddiwedd wyth v IK niwrn°d, oeddynt wedi eu difa mewn rhan gan Ma» ° mav^r'on sydd yn lluosog yn yr esgyrndy liwn fath Pa f°dd y gallai un bod dynol fyw yn y aw„„ a™ "yd yn oed un diwrnod, heb ddim goleuni nac Syda budreddi y carcharorion ar y llawr yn cael ei gynnyddu gan y budreddi oedd yn rhedeg o dan y drws o'r Ileoedd at y rhai y cyfeiriais. Dywedais eisoes nas galiai un o honom aros yn y gell hon am fynyd ond sicrheid i ni nad oedd y drygaawr pan ymwelsom ni a'r lie yn ddim wrtli yr hyn ydoedd pan ddefnyddid ef. Y cylryw ydyw sefyllfa lock-up y Prefettura. Yna aethom mewn cerbydau i Santa Maria Apparente. Yr oedd y pentwr mawr hwn o adeiladau yn wreiddiol yn ffurfio un o fynachlogydd y ddinas, a dywedir nad oes etto ddim llai na 180 o fynachlogydd yn aros. Fe fydd dysgrifiad o un o'r ystafelloedd yn y carchar hwn yn ddigon i'r gweddill, a chyuimeraf Rhif 1, yn mha un y carcharwyd Poerio. Yr oedd rhai byrddau wedi eu gosod ar oehr y gell, ar ba rai yr oedd matrass oddeutu chwe troedfedd o hyd, a dwy droedfedd o led. Gwelsom rai o'r matrasses hyn, y rhai oeddynt yn fudr dros ben. I wneyd y gospedigaeth o garchariad yn fwy Ilym, ni chaniateid i breswylydd annedwydd y gell fwynhsu J yr olygfaolrffenestri, yr oedd shutters tryniion wedi eu gosod i fyny, y rhai a gedwid yn gauedig, ac yr oedd ped- war o dyllau crynion,oddeutu modfedd o drawsfesur, wedi eu gwneyd yn y shutters hyn, ond mor uchel, fel nas gallai y carcharor edrych drwyddynt. Tu ol i'r shutters hyn yr oedd ffenestri, y rhai hefyd oeddynt yn gauedig, fel nas gallai dim awyr ddyfod i mewn, a rhaid fod Poerio a'r lleill yn arogli yr un drygsawr ffiaidd ag oedd yn gwneyd celloedd y Prefeturrayn annyoddefol. Ymdden- gys fod pob math o boenau a allasai cyfrwysdra gormes wedi ei wsinyddu ar y carcharor. Y mae un gell mor isel fel nas gaU dyn sefyll ar ei draed ynddi. Carcharwyd offeiriad o'r enw Saro yn y gell hon. Yr oedd efe yn gefnder i Agesilao Milano; a chan ei fod yn gefnder iddo, ac nid o herwydd un rheswm arall, cyn belled ag y deallais, drwgdybiwyd ei fod yn gyfranog â'i gefnder o fradwriaeth. Dywedwyd wrtbyf fod math o fur wedi ei adeiladu mewn un gongl i'r gell, allan o 1Ia le nis gallai y carcharor ymsymud; ac ar wahanol amserau, teflid dwfr yn cvnnwys y sylweddau aflanaf am ei ben ef.

CYNNYG I GYDWEDDIO AM WYTHNOS…

MARWOLAETH SYR HARRY SMITH.