Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

[No title]

News
Cite
Share

ac o herwydd hyny yr oeddid yn ammheus o'u ffyddlon. deb. M Ondcyn bod Nelson ond ychydig wythnosau ar y hwrdd, daeth papyryn i'w law yn ddamweiniol yn cyn- y darlleniad caiilviiol:- "Llwyddiant i'r Llyngesydd Nelson! Bendlth i'r cr! Cadben Milner Yr ydym yn ddiolchgar am gaffhel o lionoch eich gosod i'n llywodraethu. Yn awr yr ydym yn ddedwydd ac yn gysurus; a nyni a dywalltwn y dy- Jervn olat o'r gwaed sydd yn ein gwytlrienau i'ch amddi- ffyn fe gaiff enw y liong Thesus fod yn anfarwol fel ei Cbadben." Lie bynag; y Hywyddui Nelson, ni byddni efe ddim vn Chadben." Lie bynag; y Hywyddui Nelson, ni byddni efe ddim vn lur cyn e/miJl serch ei ddynion mewn llai vA den^ r.i- wrnod, efe a adferai y llestr mwyaf anhydyn yn y llynges i iawn drefn. Ac, fel y sylwai ysgrifenydd ei hanes, "lie bynag y byddo swyddog yn methu ennill serch y rhai a fyddont dano, mae Y11 ddiddadl fod y bai yn benaf o'i ochr ef ei hun." Yn yr yspaid y bu Nelson arfwrddy Thesus, gosodid ef i aroiygu y llynges agosaf i mewn \?n ngwarchaeedisv aeth portliladd Cadiz yn Yspaen. A tlira vn y sefyilfa hono, y cafodd y imydr fwyaf beryglus a gyfarfu a hi yn ei oes. Wrth wneuthur rhuthr ar ysgraffiau arfog yr Ys- paeuiajd, ar y 3ydd o Orphenaf, 1797, gwrthwynebid ef gun D. Miguel Iregoynen mewn ysgraff arfog, yn cvn- nwys 26 o ddwylaw, tra nad oedd gan Nelson ond ei hun, a dau neu dri ereill. Ac er mor annghvfartal y rhifedi, lJaddvvyd 18 o'r gelynion, a chlwyfwyd y lleill, gan gym- xaeryd yr ysgraff. °' Yn mhen 12 diwrnod wedi hyn, anfonid ef ar antur- iaeth filwro] yn erbyn tref Santa Cruz, yn ynys Teneriffe, lie y tybid fod rbaglaw Mexico ychydig yn flaenorol wedi tirio llongau yn cynnwys dirfawr drysorau, er mai cambysbysiad a roesai sail i'r cyfryw dyb, fel y deallwyd wedi hyny. Fodtl bynag, rno yr anfonwyd Nelson, er tod yr anturiaeth yn un o ddirfawr ecbydrwydd, a'r grym a roddid dan ei ofal and tra annigonol i'r gorchwyL Y gorchymyn a roddid iddo wrth gychwyn oedd, gwncuthur rhuthr egnïol ar y He, ond peidio myned i dir ei hun oni byddai yn angenrheidiol anhebgorol. Felly efe a gych- wynodd, a cbanddo bedair o longau rliyfel, a thair neu bedair o lestri ysgeifn ereill, heb ddim tnilwyr tir—dim ond mor-filwyr a morwyr. Dull gnsodedig yr ymgyrch oedd anfon y dynion i dir mewn cychod yn y nos, a chym- meryd meddiant o'r amddiffynfa gerllaw y dref, ac anfon gwys at lywodraethwr y Ile. Dros ddwy noswaith nen dair ar ol dyfod ar gyfer y dref, yr oedd y gwynt a'r llnntv yn anftafriol i'r anturiaeth fodd bynag, ar nos v 24ain ° iP^n.af' ano0rk' y Hongau o fewn dwy fiildir'o du y gogledd 1 r dref, gyda bwriad i wneuthur yr ymgyrch v noswaith hono yn y dull gosodedig. Wedi gwneyd y darpanaethau hyn, Nelson a ysgrifenai lythvraty prif- yngesydd (yr hwn oedd y Jlythyr olaf a ysgYifenodd a'i ereill — y crybwy]lai' i'n ,n)'sg petbau Heno vr wyf fi-yn ddistadl fel yr wyf-yn arlywydd- io y cwbl sydd wedi eu penodi i dirio yn Santa Cruz i wynebu safnau magnelau y gelynion ac y fory fe allai y'm coronir a llawr-wydd (sef arwydd o fuddugoliaeth), neu a cliypreswydd (sef yr hyn a ddefnyddid mewn angIaddau). Nid oes genyf ddirn j'w wneyd ond gorch- ymyn Josiah Nisbet (sef ei lysfab) i'ch sylw chwi, a nawdd fy ngwlad. Os dygwydd i mi syrthio yn yr ym- r, y gyrcn bresenol, y mae yn ddiamrneu gcnyf y bydd i Ddsic Clarence ofalu am fy llys fab, ond idd ei enw gael ei adgoHa i'w Uclielder." Dmu fod Nehon yn rhagweled v fath ymgyrch bervg- oecltl o'u blacnau, am hyny galwai ar Nisbet ato cyn gauael y llong, gan ddeisyf arno aros ar y bwrdd i L,-yin- uicr) d goial y llestr. I hyn yr atebai Nisbet, Ithaid Vr lioug ofalu am doni ei hun mvfia af gyrla chwi heno, pe (_ostiai i mi fy rayvvyd." Felly tuag fl o'r gloch, dar- parent eu hunaiii i ymwneyd am y lan, mewn cychod yn cynnwys o saith i wyth cant 0 ddynion ac yr oedd y nos p — —— mor dy well, fel na chanfyddwyd hwynt gan y gelynion af y tir byd onid oedd yn nghylch hanner awr wedi un o'r gloch y boreu, pan yr oeddynt erbyn hyny o fewn banner ergyd gwn i'r Jan, a'r Yspaeniaid yn dechreu gollwng eu hergydion am eu penau o tua 30 neu 40 o fagnelau a man ynau ereill o ben bwy gilydd i'r dref. Eithr er yr boll beryglon hyn, ac er bod yr araddiffynfa yn cael ei chadw gan bum cant o filwyr, yn mlaen yr aeth y Saeson. Yn nwr, wele fi wedi olrhain gyrfa Nelson hyd an)- gylchiadau ei gampwriaethau clodfawrusaf, ac wedi traethu am rai o'r brwydrau nodedig a ymladdodd; a cban fod etto gynnifer o bethau mor hynod yn nghofiant y rhyfelwr clodwiw hwn, fy marn yw, mai haws fyddai gan y darllenydd faddeu i mi am fy meithdra yn hytrach nag am dalfyru yr hanes yn ormodol. Gadawaf Nelson yn awr yn parotoi ei hun a'i wyr i ymosod ar dref Santa Cruz a'u "aAwyddiant yn yr anturiaeth a fynegir mewn rlufyn dyfodol. ISAAC Y BORTH.

. GRAMADEG CERDDOROL HAMILTON.