Y Gwyliedydd

Ynadon a Tbafarnwyr. Ataliwyd cryn lawer ar lwyddiant ymdrechion diwygwyr dirwestol yn fynych gan waith ynadon yn gwrthod gwrandaw ar y dadlenon a ddygid yn mlaen yn erbyn caniatau trwyddedau mewn achosion neillduol. Cwyn at all o eiddo dirwestwyr ydyw nad oedd yr ustusiaid yn delio yn fanylach ac yn llymach gyda'r tafarnwyr hyny a werth- ant gyrnaint o ddiod i berson nes ei feddwi. Dangoswyd y wedd olaf ar bethau mewn llythyr grymus yn y "Daily News" gan Mr Hugh Edwards, Lerpwl. Yn ol y dirwestwr pybyr hwn, ymddengys fod 207,171 o bersonau ,164,864 0 ddynion, a 42,307 o ferchedj wedi eu cosbi am feddwdod yn ystod y flwyddyn 1905, eithr 1660 yr unig o dafarnwyr a gospwyd am ganiatar meddwdod yn eu tai. Mae'n amlwg rhyw ddiffyg mawr yn ihywle. Rhaid fod yn agos yr oil o'r dau can' mil ac uchod a gospwyd am feddwdod wedi cael eu cyflenwi a diod mewn tafarnau ac, er fod gwerthu diod i ddyn meddw yn drosedd ar gyfraith y wlad, ni chosp- wyd ond un cant ar bymtheg o dafarn- wyr! Dadl Mr Edwards yw na fu yr ynadon yn ddigon manwl yn ei hym- chwiliadau a diduedd yn eu gweinyddiad- au ac na chefnogwyd yr hedgeidwaid i'r graddau dyladwy pan ddygid cyhuddiad yn erbyn tafarnwyr. Ofnwn fod llawer o wir yn hyn, am na ddangosodd yr ynadon ddigon o yni ac asgwrn cefn yn y cyfeiriad. Efallai fod llawer o'r diffyg hwn yn codi o'r ffaith fod mwyatrif yr ynadon yn digwydd perthyn i'r biaid Doriaidd Gyda'r ychwanegiadau i'r fainc a wnaed yn ddiweddar o blith Rhyddfrydwyr ac ymneilldwyr selog, hyderwn y ceir gwell gweinyddiad o'r gyfraith, ac felly llai 0 feddwi. Tra'n ysgrifenu, daeth y newydd dymunol fod Mr Edward Jones, Llanbedr Farm, Rhuthyn, wedi ei ddyrchafu i'r fainc ynadol. Rhagorach a chymhwysach ynad nis gellid gael. Unwn gyda'r gohebydd i4 Ewyllysiwr Da" i longyfarch Mr Jones ar yr anrhydedd a osodwyd arno, ac ar yr anrhydedd a esyd yntau ar y fainc.

Plaid Llafur a'r Dduwinyddiaeth Newydd. Mae'n dda genym weled fod yr eglurhad a roddasom yr wythnos ddi. weddaf wedi lliniaru rhyw gymaint ar deimlad digofus Zeitgeist" ond ych- wanegu ein gohebydd-" nis gallaf liniaru fy ngyhuddiad o fod yn sarhaus o'r Blaid, gan y rhoddasoch nodyn o syndod ar ol eich mynegiad 0 farn Mr Campbell am dam ei bod yn cyfansoddi y wir Eglwys Gatholig." Goddefer i ni ddyweyd, i ddechreu, nas gallwn weled sut y gellir yn deg haeru ein bod yn sarhau Plaid Llafur wrth osod nodyn 0 syndod ar ol mynegiad hynod Mr Campbell mai y Blaid hono yw "y wir Eglwys Gatholig." Gwyr Zeitgeist yn eithaf da fod gwahaniaeth mawr rhwng "sarhad" a syndod ac yr ydym eto yn anturio datgan ein syndod fod unrhyw un yn hawlio Plaid Llafur fel "y wir Eglwys Gatholig." Eithr cyn y gellir trafod y mater hwn yn mhellach gyda budd, purion fyddai gwybod beth yw yr ystyr a ddyry Zeitgeist" i'r gair Eglwys "-neu, yn hytrach, i'r geiriau "y wir Eglwys Gatholig." Os mai yr ystyr arferol a ddyry, yna ail-ddywedwn mai brawdd- eg swnfawr ond disylwedd" ydyw y geiriau crybwylledig. A ydyw "Zeit- geist yn barod i dori ei gysylltiad ag eglwys ei rieni ac ymaelodi a'r eglwys ddychymygol hon ? Os ydyw, pa fodd yr aiff o gwmpas y gwaith ? Na diolchwn mai "nid y Meistri Keir Hardie a Ramsay Macdonald sydd yn cyfansoddi Plaid Llafur ac mai nid hwynthwy yw eu hunig arweinwyr." Tra yn cydnabod y gwasanaeth mawr a wnaeth y ddeuddyn hyn i achos Llafur, a thra yn cydnabod hefyd eu hawl fel personau unigol i goleddu y syniadau duwinyddol a fynont, dywedwn yn ddifloesgni eu bod yn myned tuhwnt i'w hawdurdod os y ceisient uno y Dduwin- yddiaeth Newydd gyda'r 31aid Lafur Annibynol. O'r braidd y cafodd Mr Keir Hardie ei ail-ethol yn gadeirydd y BJaid, ac os y llynca yr abwyd a daflwyd iddo gan Mr Campbell, nid yn hir y lleinw y swydd oblegid y mae yn y blaid ddynion oargyhoeddiadau crefyddol cryfion, a lluaws ohonynt yn Wes'.eyaid selog, a achubant y Blaid ardderchog hon o grafangu y rhai a geisiant eu gwyrdroi o fod yn Blaid Wleidyddol i fod yn aelodau o Eglwys freuddwyd- ioly Parch R J Campbell a Mr Robert Blatchford. 0 berthynas i sylwadau "Zeitgeist" ar Sosialaeth, purion eto fyddai gwybod pa Sosialaeth a gymeradwyir. Ai y Sosialaeth a ddysgir ar y Cyfendir ac a fabwysiedir gan lawer yn y wlad hon, ynte eiudo "The Citizen of To-morrow"? Fel y goyr efe, mae byd o wahaniaeth rhwng y ddwy gyfundrefn, os priodol eu galw yn gyfundrefnau. Nid ydym am foment yn barod i gymeradwo difater- wch yr Eglwys Gristionogol gyda golwg ar gwestiynau cymdeithasol,mwy nag yr y ly yn barod i geisio cyfiawnhau Mr Blatchford am droi yn anffyddiwr oblegid y difaterwch hwnw' Mae cwrs- weithrediad o'r fath yn ddirgelwch i ni; oblegid methwn weled fod difaterwch yr eglwys yn ddigon o reswm dros i ddyn droi yn anffyddiwr.

-:0=-- Marwolaeth Sydyn Chwaer Ragorol. \Gyda gofid dwys yr ysgritenwn am farwolaeth Mrs David Griffiths, Johnstown. Bu farw yn sydyn, syrthiodd heb foment 0 rybudd Yr oedd yn un o chwiorjdd mwyaf defnyddiol yr eglwys. Bwriedir cynal bazaar yr haf nesaf, ac nid oedd neb yn fwy brwdfrydig na blaenllaw gyda'r gwaith 0 barotoi na hi. Yr oedd yn tfyddlon i bob moddion, a'i drws ya agored i bawb dderbyn croesaw. Yr oedd yn Johnstown er dechreuad yr achos, ac yno yr arosai y gweisioo bob amser bron er hyny. Colled anghjffredin i eglwys fecban oedd ei cholli hi. Cymerodd ei hangladd le ddydd Sadwrn. Mawrtu 30. Gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch Joseph Owen a Charles Jones. Cafwyd gwasao- aeth effeitbioi yn y capel, lie y darlleowyd llythyr oddiwrth y Parch Edward Jones ac eraill. Gwasanaethwyd gan weinidogion y gylchdaith a'r Parchn G P Jones (B) ac 0 J Jones (A), ac wrthy bedd gan y Parch C Jones. Cafodd gladdedigaaeth liuosog a pharchus, a phregethodd y Parch C Jones bregeth angiaddol liddi nus Sabboth. C/dymdeimiir ,Iyn fawr a'i hanwyl briod a r teulu- Cysgod Duw fyddo drostynt Goh.

o: YR ATHRAW A'I WAITH. PE yn ysgrifenu i rhywbeth heblaw papur crefyddol byddai y penawd uchod yn amwys. Ond yn myd crefydd def- nyddir y gair athraw bron yn ddieithr- iad mewn perthynas &'r Ysgol Sabbothol, ac yn y cysylltiadau hyny y defnyddiwn ninau ef yn hyn o ysgrif. Credwn nad oes angen ysgrifenu llinell er argyhoeddi neb o bwysigrwydd y swydd, a'r dylanwad mawr a berthyn iddi. Y mae dylanwad yr athraw yn cyraedd yn mhellach na'i ddosbarth, ac nid gormod dyweyd mai delw yr ath. rawon sydd bob amser ar yr eglwys. Os Ilenwir y swydd hon gyda dynion goleuedig a cbryfion buan y teimlir eu dylanwad trwy y gynulleidfa i gyd. Dymunwn alw sylw ati, nid yn ogym- aint oherwydd anwybodaeth dynion o'i phwysigrwydd, ond yn hytrach am y teimlwn mai lies i grefydd y wlad, ac ysbrydolrwydd yr eglwysi fydd gwneyd hyny. Y mae nodweddion athraw da yn dra hysbys i bawb. Rhaid iddo fod yn berchen cymeriad gonest a chryf, ac heb unrhyw amheuaeth yn meddwl neb am ei dduwioldeb. Hefyd rhaid fod ganddo wybodaeth eang, ac amynedd da. Rhaid iddo gael y cyntaf am y dylai ei ddylanwad fod er dyrchafiad ei ddos- barth ac nis gall ef ein dyrchafu yn uwch na'i safle ei hunan. Yn union fel nas gall dwfr godi yn uwch na'i level, felly nis gall yr athraw godi eraill yn uwch nag ef ei hun. Dylai feddu gwybodaeth eang, am fod addysg wedi d'od mor nodedig o rad ac agos at y bobl. Mantais aruchel i'r athraw yw bod uwchlaw ei ddosbarth mewn gwy- bodaeth, yn enwedig gwybodaeth ys- grythyrol. Nid oes dim ag yr hoffai rhai yn fwy na chornelu yr athraw ac am hyny dylai feddu gwybodaeth eang. Gofynir yn ogystal am amynedd da. Y mae cymaint o wahaniaeth rhwng anianawd dynion mewn dosbarth fel mai nid gallu bychan sydd yn eisieu i'w trin. Ofer yw gosod dyn byr ei amynedd a garw ei air yn athraw. Y mae yn sicr o wasgaru dosbarth yn nghynt na'i gyfanu. Po fwyaf o swyn ac amynedd fydd yn perthyn iddo mwy- af y bydd ei Iwyddiant. Dyma rai o r nodweddion amlycaf a berthyn i'r athraw, a dymunwn roddi y pwyslais mwyat ar y cyntaf. Beth bynag tydd swyn ei berson ac eangder ei wybodaeth aitf dylanwad ei gymeriad dan wraidd ei holl hud oliaeth. Pan y daw y dyn- I ion hyn i lenwi y swydd bwysig o athraw, wed'yn, ac nid cynt, y daw bn A llwyddiant ar yr Ysgol Sabbothol. Tra yn siarad am athrawon cymwys daw i'n cof y byddai gan ein tadau ddosbarthiadau neillduol er parotoi athrawon ynddynt. Gresyn mawr y rhaid cyfrif y rhai hyn yn mhlith y pethau a fu, a diau y byddai adgyfodiad iddynt yn fantais o'r mwyaf i'r Ysgol Sul. Am waith yr athraw, gellir nodi Ilawer agwedd iddo, ond boddlonwn ar nodi dwy neu dair yn unig. Yn ddi- gwestiwn ei waith mawr yw dysgu ael- odau ei ddosbarth i feddwl am bethau ysbrydol. Yn wir, dyma ddiben pob athraw yn yr ysgol ddyddiol hefyd. Ymgais fawr pob athraw yw dysgu y plant i feddwl. Er gwneyd hyn rhaid iddo gasglu y ffeithiau at eu gilydd, a gwneyd i'r plant eu dysgu. Ond nid dyna yw y nod, ac nid dyna yn wir yw ei waith. Rhaid wrth y ffeithiau, ond er mwyn dysgu y plant i feddwl y defnyddir hwynt ac i'r graddau y gall yr athraw ddysgu ei ddisgyblion i feddwl y mae ei Iwyddiant. Ychydig o werth sydd yn yr hyn ddysgir ynddo ei nun, ond erys ei werth yn y bywyd a'r nerth a rydd i feddwl y bachgen. Nid gwneyd meddwl y bachgen yn god i dderbyn nifer o ffeithiau ydyw gwaith yr athraw ond gwneyd y plentyn yn alluog i feddwl drosto ei hun, fel y gall wynebu bywyd lawer yn well. Dyma hefyd waith mawr yr athraw yn yr Ysgol Sul. <Nid lie i ddysgu ffeithiau ydyw yr ysgol yn ogymaint a lie i ddysgu meddylgarwch ysbrydol, ac yn hyn o btth yr athraw yw yr arweinydd. Tuedd ambell i athraw ydyw gwneyd ei ddosbarth yn lie i ddangos ei wybodaeth ei hunan. Ceir ganddo farn y prif esbonwyr y naill ar ol y llall wrth eu henwau, heb unrhyw arwydd o 61 meddwl o'i du ef. Gwir y rhaid edrych am farn y prif awduron a'r esbonwyr hyd y mae yn ein gallu i wneyd hyny ond modd gwasaidd iawn o'u defnyddio yw gwneyd hyny ar draul peidio meddwl ein hunain. Y mae yn rhaid i'r athraw fod yn feistr ar ei bwnc cyn y gall ar- wain ei ddosbarth yn ddiogel. Credwn mai dyma un diffyg mawr sydd yn ein Hysgolion Sul. Gwneir hwynt yn fwy o foddion i gasglu ffeithiau nag i ddysgu meddwl. Dylai yr ysgol fod yn foddion i eangu a dyfnhau gwybodaeth dynio1 ond peidier a gadael iddi wneyd hy" "I draul esgeuluso peth arali sydd yn Ii' rhaethol fwy pwysig. Ni ddylai yr athraw wneyd y gwaith i gyd ond o'i ranu rhyngddo ef a'r disgybl fe welir llwyddiant. Cydnabyddwn mai gwaith anhawdd yw arwain dynion i feddwl, ond nidywyr anhawsder yn ei wneyd yn llai o waith er hyny. Gofaled pob athraw felly mai ei waith yw gwneyd meddylwyr o'i ddisgyblion. Bychan fydd y wybodaeth geir ynddi ei hun, ac an ml y ceir y cyfleusdra, ond er hyny troer pobpeth yn fantais i godi medd- ylwyr cryfion yn yr eglwysi. Hefyd yr ydym wedi nodi agwedd arall ddylai gael sylw helaethach. Ar- wain dynion i feddwl am bethau ysbrydol ydyw gwaith yr athraw. Yn y fan hon y mae yr anhawsder mwyaf, ac oddiyma y gellir disgwyl y llwyddiant mwyaf hefyd. Gwaith anhawdd yn ami yw arwain dosbarth at wirionedd ysprydol yr hyn fydd dan sylw er hyny ni ddy- lai yr athraw foddloni ar ddim llai. Arferiad llawer ydyw trin y gwirionedd yn arwynebol yn unig, a gadael yr ysprydol heb ei ganfod, neu os wedi ei wel'd, heb y sylw priodol. Yn y dydd- iau gynt arferid cael dadleuon brwd a maith, ac yn lied fynych, ar y pethau mwyaf dibwys yn y wers. Codid gof- yniadau nad oes modd cael atebion I terfynol iddynt, a phe yn bosibl, ni byddai o unrhyw leshad i neb. Profiad llawer yw rod amser gwerthfawr yr ysgol wedi ei wastraffu ar bethau israddol. Yma y mae gwaith mawr yr athraw. Dylai ef fod yn graff fel ag i ysgoi pob side issue all droi yn anfantais i'r wers ysprydol. Bydded ofalus bob amser i gadw ar ganol y ffordd. Ond un peth yw gochel gwyriadau, peth arall yw gweithio ei ffordd i enaid y wers a thynu y maeth ysprydol ohoni. Ond dyna ei waith mawr yn ddiau. Ambell waith fe dreulir yr holl amser gyda manion esboniadol nad ydynt o unrhyw werth uniongyrchol i ddeall y wers. Ond camgymeriad pendant yw hyn, ac y mae yn ddyledswydd ar yr athraw i'w osgoi. Rhoddwyd y ddawn i arwain i mewn i gysegr sancteiddiolaf y Gwirionedd yn lied helaeth i ambell un. Y mae yn ddawn odidog. Clyw- som y dydd o'r blaen hanes ysgol amlwg gan gyfaill, yn yr hon y troai yr athraw yr adnod yn brofiad iddo ei hun ac i'w ddisgyblion. Yr oeddym ninau yn barod i ddyweyd fod yr athraw yma wedi deall ei waith ac yn ei gyflawni. Gwelwn fod ein gofod wedi myn'd heb i ni ond gosod un agwedd i'r gwirionedd, er hyny cyrhaeddwn y diben mawr. Pc gallem argyhoeddi rhyw athraw mai e! waith yw gwneyd dynion o'i ddosbarth, ac hefyd mai rhan arall yw eu cadw ar ganol y ffordd rhag tramwy i diroedd gwaharddedig ac anmherthynasol, yn ogystal ag arwain ei ddeiliaid i mewn ii etifeddiaeth ysprydol y gwirionedd. o§o