Y Gwyliedydd

Llyfrau Safonol. DICTIONARY OF CHRIST AND THE GOSPELS. DICTIONARY OF THE BIBLE. Edited by Dr. James Hastings. Dr. Parker's THE PEOPLE'S BIBLE. KSTT E RN ATIO N AL CRITIC AL COMMENT- ARY THE EXPOSTOR'S BIBLE „ „ GREEK TESTAMENT GRIMM'S GREEK -ENGLISH LEXICON BROWN & DRIVER'S HEBREW „ ENGLISH Dr. Young's ANALYTICAL CONCORD. ANCE TO THE BIBLE. A CONCORDANCE TO THE GREEK TESTAMENT, by Moulton. A. Maclaren's EXPOSITIONS. Ymofyner am delerau unrhyw Lyfr diweddar a W. M. WILLIAMS, 6, Princes Street, T 1-, -0-: Y Maes Llafur. 1907. Cynnygiad Arbetmig!! Esponiad Dr Lumley, Wedi ei gyfieithu gan y PARCH. TECWYN EVANS, B.A., Ynghyd1 ag atebfon i gwestiynau DOSBARTH YR AIL gan y PARCH. M. E. JONES. Pris 6c. Mae ychydig nifer o'r uchod ar law h-eb eu gwerthu. Fe alLat bod yna rai Ysgolion heb gael nifer ohonynt, felly bydd yn bleser gennym anfom DWSIN AC UCHOD YN DDIDRAUL AM 3s. 6c. Y DWSIN Cytnerwri fenthyg adnod y Bo-okfoom Y cyntaf i'r felin gaiff falu." I'w cael gan JOSEPH THOMAS, Bangalore, St. Asaph. > 1 • Crawford'S ■ «6A M mRACKeas A N R 0 'i A ,Yl A i L -u i.LN The Acme of .Ocean Comfort is attained in the FAST TURBINE STEAMERS. Shortest and Cheap-est Route to all parts of CANIADA AND WESTERN STATES. Luxury in all Classes. Excellent Cuisine. SPEED, SAFETY, COMFORT. Handbook Free from ALLAN'S, 103, Leadenhall St., & 5-j Pall Mall, London 19, JAMES STREET, LIVERPOOL; or to the Local Agents. HYSBYSiAD PWYSIG. YN AWR YN BAROD CYFBOL I o'r gowaith uewy<M hwn. Duwiayddiaeth Gfistionogol. GAN y PARCH. OWEN EVANS, BANGOR. (Pynlrwysa. tua 200 o tludalenau emy Svo. PRIS 2s. 6c. I'w gael gan yr AWDWR, ST. PAUL'S MANSE, BANGOR. "Simple Summer A Sweets. (f How to make them. Send 1 a post ca'd to Brown & II Pclsoa, Paisley, for their booklet, Summer Dishes," sent gratis and post free. It contains many practical recipes, easily made, for serving fresh fruit of all kinds with j! Brown Pol son's I "Patent" Corn Flour, u 1/ S' w, lest you forget. 11

Sylwer Pris y GWYLIEDYDD trwy y Post bob •ythnos am cbwarter ydyw Is. Be. Am wanner blwyddyn, 3s. 4c. Am flwyddyi, os. 8c. Y tailiad ymlaen Haw gyda'r archeb. Anfonir petiwar trwy y Post am geiniog yr un wedi talu y clraul. Anfcner pob peth yn aghyldh y busn&s, megis taliadau, archebion am y GWYLIEDYDD, &c., wedi ei gyfedrio fel hyn: MRI. AMOS BROS. & JONES, RHYL. Oyfeirier Gohebiaethau a phob Hysbys- rwydd a fwriedir ymddangos yn Y GWYLIED- YDD fel hyn— MS FOR PRESS, "CEPHAS," -1'") ^"•VTTRRV>-NN » bó, ov>Uiri LIVERPOOL. Cellar anion. Gohefoiaeth heb ddim o natur lythyr gyda. hi am ddimai am bob iwywns cad gadael yr amlen yn agored. BYDDED hysbys nad ydym yn gyfrifol am syniadau ein Gohebwyr.

Mr S T. Evans a'r Ddirprwyaeth Eglwyslg. Cyhoeddwyd llythyr pwysig yr wythnos ddiweddaf oddiwrth Mr S T Evans, A.S., at y Parch H Enyon Lewis, Brynenin, yn nglyn a'r Ddir- prwyaeth. Datgana Mr Evans ei farn fod yr amser wedi dod i derfynu, betb bynag am y presenol, y tystiolaethau personol a lleol o'r fath a gafwyd hyd yn hyn ac y dylid cael tystiolaethau ar raddfa eangach o berthynas i'r Eglwys Sefydledig ar enwadau Ymneillduol. Creda y dylid hysbysu'r wlad arunwaith fod y Ddirprwyaeth yn barod i gymeryd tystiolaethau y siroedd a'r enwadau crefyddol, fel y cyfryw. Ychwanega Mr Evans ei fod ef o'r farn fod y tystion a ddewiswyd gan y siroedd a chan yr enwadau yn ddynion o ymddiried, ac yn rhai tra adnabyddus fel cynrychiolwyr y cyrff y perthynant iddynt. Ond y dylid rhoddi pob mantais i gadarnhau y tystiolaethau a'r ystadegau a gyflwynir, os y gelwir am hyny. Dylid hefyd, ebai Mr Evans, beidio cyfyngu y tystiol- aethau i ystadegau yn unig, eithr ymholi i'r hyn a wnaed yn gystal a'r hyn a wneir, gan y gwahanol enwadau. Terfyna trwy ddyweyd mai gwaith y Dd'rprwyaeth ydyw sicrhau ffeithiau a thynu casgliadau rhesymol, a pheidio datgan barn ar yr hyn ddylai ddilyn (yn ddeddfwriaethol) yr adroddiad y dichon i'r Ddirf rwyatth dynu allan. Beth bynag am y Cadeirydd, mae'n amlwg fod Mr Evans yn deall natur a therfynau y Ddirprwyaeth, a thra y bydd "S.T." yn aelod o honi, gall Ymneillduwyr ddibynu ar gael chwareu teg, yr hyn yn unig a geisiant—ac a hawliant.

Nodiadau Cyfundebol. [GAN Y LLYFRBRYF WESLEYAIDD.j Y mae Talaeth Exeter wedi pender- fynu i beidio gwahodd y Gynhadledd i i gyfartod yn y ddinas y flwyddyn nesaf oherwydd y ffaith fod Talaeth York yn bwriadu ei gwahodd yr un flwyddyn. Agorwyd Eglwys Goffadwriaethol Charles Garrett y dydd o'r blaen yn Shaftesbury gan Faeres y dref. Pre- gethodd y Parch Dinsdale T. Young ar yr achlysur. « •» < Deallwn fod y Parch David Roberts, Caerwys, wedi derbyn gwahoddiad cylchdaith Llanasa, i olynu y Parch D Meurig Jones, fel arolygwr yn Awst, ) Llongyfarchwn ein cyfaill awengar Gwilym Dyfi fel enillwyd Cadair Fardd- onol Eisteddfod Maesteg, am farwnad. Yr oedd 22 yn ymgeisio am dani. Da iawn, Gwilym Dyfi. < < < Nid oes amheuaeth yn awr na fydd y cyfarfod mawr diolchiadol yn yr Albert Hall, Llundain, yn llwyddiant mawr iawn. Ymgyrchir iddo o bob parth o'r deyrnas. < < Yr oedd yn llawen genym weled fod Mr William Hopkins, Cefntrwy, Llan- dilo, wedi ei ethol yn un o warcheidwad y tlodion dros blwyf Llandilo. Mae yn Wesleyad o'r iawn ryw. • • # Hyfrydwch genym nodi fod Miss S E Pierce, merch Mr a Mrs Pierce, Ysgol y Cyngor, Treffynnon, wedi cael ei phen- odi yn ysgolfeistres y genethod Fron- goch, Dinbych. Mae i'r ysgol hon safle bwysig gyda thua 200 o ysgolorion. Llongyfarchwn Miss Pierce ar ei phen- odiaa. < < w Agorwyd cangen yn nglyn a'r adeilad Cliff College pa un a adeiladwyd er coffadwriaeth am y diweddar Barch Thomas Champness, ddyd« Llun y Pasg. Yr oedd tua dwy fil o bersonau yn bres- enol. Agorwyd y drws gan' Mrs Dr J H Pope. Costiodd tua 6ooop. < < < < Nos Iau a Gwener y Groglith cynhal iwyd cyfarfod pregethu blynyddol capel Moriah, Helygain, ger Treffynnon, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn R Mon Hughes, Llanrhaiadr, a Thomas 0 Jones (Tryfan), Manchester. Traddodwyd y genhadwri gyda nerth ac arddeliad. < < w Er fod tua deunaw mil o gopiau y "Maes Llafur" wedi eu cyhoeddi y flwyddyn ddiweddaf, gwerthwyd hwynt allan, a siomwyd llawer am na anfonas- ant eu harchebion yn brydlon. Mae'r Maes Llafur am y flwyddyn bresenol allan o'r wasg, ac eisoes y mae llawer o filoedd copiau wedi eu harchebu. Bydd yn rhaid gwneyd brys am y cyfryw i onide, fe fydd yr holl wedi myned. < w Mae'n hyfrydwch genym wybod fod Cynadledd y Wesley Guild dyddia'r Pasg yn Sheffield, wedi bod yn un hynod o lwyddianus. Yr oedd dros 500 '0 gynrychiolwyr o bob parth o'r wlad wedi cyfarfod ynghyd yn nghapel Carver Street, un o'r pregethwyr arbenig ar yr achlysur ydoedd y Parch Trevor H Davies, a chafodd gynulleidfa fawr i'w wrando. < Cawsom y fraint unwaith eto o fwyn- hau gwasanaethau cyfarfod mawr y Pasg yn Mhendref, Treffynnon, Sadwrn, Sab- both a Llun. Y gweinidogion oeddynt y Parchn Hugh Jones, D.D., Bangor, R Lloyd Jones, Dinbych, Isaiah Jones Lytham, Hugh Evans, Llanfairfechain. Cafodd yr hen efengyl ei chyhoeddi gyda nerth ac effeithioldeb mawr. • • • • Diameu genym mai gyda llawenydd y derbynia canoedd edmygwyr Mr E L Rowlands, Liverpool House, Aberdyfi, y newydd am ei appwyntiad yn Ustus Heddwch dros Sir Feirionydd. Fe gyd- nebydd pawb sydd yn adnabod Mr. Rowlands, ei fod yn psrehenogi y cym- hwysderau gofynol er cyflawi y swydd- ogaeth anrhydeddus a phwysig hon. Y mae i'n cyfaill ein llongyfarchiadau cynesaf. J Da genym hysbysu y canoedd lawer sydd yn edrych yn mlaen am gyfrol pre- gethau y Parch Hugh Jones, D.D., y bydd allan o'r wasg ar y diwrnod hys- bysedig, sef y ISfed o'r mis hwn. Bwr- iedir anfon supply 0 gopiau i'r Cyfarfod- ydd Talaethol, yr hyn fydd yn drefniant hwylus a buddiol. Bydd y "Gobaith Cristionogol," yn un o'r llyfrau gwerth- fawrocaf a gyhoedd wyd gan awdwr Wes. leyaidd. J • » • • Da iawn genym ddeall fod y Parch George Jackson, B.A., yr hwn a aeth i Toronto am dair blynedd, fod ei iechyd wedi cryfhau yu fawr. Er ei fod yn mwynhau ei hunan yn fawr yn ei gylch newydd, eto teimla hiraeth ar adegau am yr hen wlad, ac felly bwriada dd'od drosodd am ychydig wythnosau yn Mehefin. Bwriada bregethu yn Edin- burgh, a bod yn bresenol yn y Gyn- hadledd, a dychwela i Toronto Awst 2. < « Mr E E Genner, M.A., yr hwn sydd yn myned allan i Madras yn Mehefin nesaf i'r gwaith cenhadol yn mh:ith yr Hindwiaid dysgedig, ydyw'r Wtsleyad cyntaf er John Wesley i gael ei wneyd yn Gymrawd o Goleg Rhydychain, er fod ei gyfaill, Mr F E Corle, o Goleg St John, yr hwn sydd yn barod yn gweithio ar staff y Madras Christian College, a Mr Shovelton, 0 Morton, wedi hyny, wedi cael eu gwneyd yn Gym- rodorion. < < w Yn mhlith ysgrifau yr "Eurgrawn" am fis Ebrill ceir dwy o nodwedd uwch- raddol, sef eiddo'r Parch Ishmael Evans ar "Ffeithiau yn nglyn a Bywyd Tra- gwyddol y Ddynoliaeth," a chan y Parch Evan Jones ar "Y Diwygiad Protestan- aidd," y rhai ynddynt eu hunain a wna y rhifyn yn un gwerthfawr. Wedi dar- llen o honom ysgrif Mr Jones, teimlem yn dra awyddus i argymell bobl ieuainc ein heglwysi i ddarllen yr ysgrif gref ac addysgiadol ar y Diwygiad Protestanaidd fel ag iddynt fod yn gyfarwydd yn hanes y diwygiad mwyaf yn y byd crefyddol. Da genym weled fod yn mwriad yr awdwr i barhau gyda'r gorchwyl o gyf- lenwi darllenwyr yr Eurgrawn" a hanes y diwygiad. Mae'n sicr genym y ca ei lafur cariad ei werthfawrogi gan ein pobl, y rhai sydd yn ddiolchgar i Dduw am estyn nerth a hamdden i Mr Jones i gyfranu gwybodaeth o'r fath fuddiolaf drwy y Wasg i eangach na'i gylchdaith.

[GAN DDIRWESTWR]. Deddfwriaeth. Golwg wan sydd am ddeddfwriaeth ddirwestol yn fuan gan y Llywodraeth. Mae atebiad y Prif-weinidog i Mr Leif Jones, A.S., yn datgan anallu y Wein- yddiaeth ar hyn o bryd i gyflawni ei haddewid i ddwyn oddiamgylch fesur o ddiwygiad yn nglyn a'r deddfau trwydd- edol. Gresyn hyn, oherwydd dau reswm. Ai un llaw mae tuedd mewn gohiriad o'r natur yma i ddigaloni Byddin Dirwest ac ar y llaw arali tuedda i gyfnerthu Byddin Bacchus. Ar yr un pryd, ni ddylid edrych ar yr gohiriad ar gyfrif yn y byd fel arwydd o anffyddloneb i'r achos o du y Prif- weinidog na'r Weinyddiaeth. Er yn Brif-weinidog yn y Weinyddiaeth allu- ocaf, nis gall ef na'i blaid wneyd mwy na'u goreu, ac yn ddiddadl maent yn gwneuthur hyny. Gloewi a miniogi arfau ar gyfer y frwydr fyddo ein gwaith.

Bil y Diotwyr. Mae Dr Dawson Burns, yn ei gyfrodd- iad blynyddol i'r Times," yn cyflwyno i'r wlad swm yr arian a wariwyd am ddiodydd alcoholaidd yn ystod y flwydd- yn ddiweddaf. Yn ol ei ystadegau, mae diotwyr y deyrnas wedi gwario y swm anferth o £166,42S,9Il,-cyfartaledd ar gyfer holl ddeiliaid y deyrnas yn £3 163 y pen. Ceir fod cynydd ar y flwyddyn o'r blaen 0 ^"616,271, neu dair ceiniog a dimai y pen. Gorwedd y bai am y gwastraff ech- rydus hwn wrth ddrws diotwyr, Son llawer sydd yn y dyddiau hyn am gostau y fyddin a'r llynges i amddiifyn ein gwlad, ond dywed Dr Burns fod mwy o bum miliwn ar hugain 0 bunau yn cael ei wario am ddiodydd meddwol nac syn'n angenrheidiol i ddwyn holl dreuliau blynyddol y llynges a'r fyddin yn nghyd.

1 Y4 Parch Charles M. Sheldon, D.D. Mae awdwr adnabyddys y llyfryn poblogaidd, "Yn ei gamrau Ef, I I yn brysur iawn yn y wlad hon yn cynal cyfarfodydd dirwestol, o dan nawdd yr Alliance Association, Derbynia groesaw neillduol gan gynull- eidfaoedd lluosog ac yn sicr, nid ydynt hwythau yn fyr o dderbyn budd ac adeiladaeth oddiwrth ei areithiau cryfion a meistrolgar. Dysgawdwr rhagorol ydyw Mr Sheldon. Nid yw mor hyawdl a llawer o ddiwygwyr dirwestol, ond gesyd ffeithiau a ffigyrau acegwyddorion yn nglyn a dirwest mor giir ac eglur o daen y cynulleidfaoedd, nes peri i oleuni ac argyhoeddiad weithio eu ffordd i'w meddyliau a'u bywydau,

"Y Pioneer." Dyma enw newydd cylchgrawn dir- west yr enwad. Mae ei gynwys mor newydd a'i enw. Ni ddylai yr un dir- westwr aiddgar .fod hebddo. Ceir ynddo ysgrifau ragorol gan wyr galluog. Gwerth ei bris ydyw ysgrifau y Parch Henry Carter, ar y mater canlynol-.H Rhesymau dros lwyr- ymataliad oddiwrth ddiodydd meddwol." Ar gyfer y plant ceir amlinellau. ar y u black-board gan feistr yn ygwaith, sef Mr W N Edwards, F.C.S. Penawd yr amlinellidd yn rhifyn Ebrill ydyw I- Ein Rhaglen." Y wers ydyw-fod yn rhaid i'r plant ddysgu gweithio, meddwl, add- ysgu, brwydro, a byw. Dyna rhaglen bywyd i'r plant, ac yn wir i bawb. Ceir paragraffau syml ond gwerthfawr yn eu gwersi i egluro rhaglen bywyd.

Hunan-Aberth. Nid beth a roddwn, ond beth gyfranogwn, Mae'r rhoddwr a'r rhoddion yn hwn. A roddo ei hun gyda'i roddion i'r trist, Sydd yo rhoddi i arall, i hunan, a Christ. Efel. (LOWELL).

Vstadegau Dirwestol. Cyn pen ychydig wythnosau, cawn wybod sut y mae y cyfriion dirwestol am y flwyddyn. Disgwyliwn gynydd syl- wddol yn y ddwy adran. Hyderwn mai felly y bydd. Clywsom rai yn awgrymu y priodoldeb 0 gymeryd returns" dirwest yn y cylchdeithiau mor fuan ag y byddo modd ar ol y Sul Dirwestol a'r wythnos ddilynol iddo, a chymeryd yr ystadegau y pryd hwnw fel cyfrif y flwyddyn. Credwn y buasai yn fantais i'r cyfrifon ac hefyd i waith ac amcan y Sabboth Dirwestol, gan mai ar yr adeg- au hyn y gwneir ymdrech arbenig i sicrhau ardystwyr newyddion. Deallwn fod rhai eglwysi yn rhoddi cyfleustra amlach, sef bob mis.

• :o: Gohebiaethau. Yr "Amen" Etto. At Olygwyr Y GWYLIEDYDD. Foneddigion,-Ar yr ail d udaloo o'r amlen yn Llyfr Cymanfaoedd Canu Gogledd Gymru, 1906 -1907, ceir nod- iad fod y pwyllgor yn argymell fod i'r Amen gdel ei fabwysiadu ar ddiwedd pob ton yn ol y llyfr." Dyddorol fyddai cael gwybod pa nifer o'n cynull- eid'auedd sydd wedi cydymffurfio a'r argymhelliad a nodwyd. Yr wyf yn sicr, os mabwysiedir y cynllun hwn yn eiolbaddoliadau cyhceddus, y bydd yn antantais ddirfawr i wir ddefosiwn crefyddol. Mae genym engraffiau o hyn yn barod, a fy ngobaith yw na lusgir yr arferiad arfreidiol ac annymunol hwn i'n caniadaeth gynulleidtaol. Cawsom ddwy lith hir yn y GWYLIED- YDD tua thri mis yn ol yn proffesu amddiffyn yr arferiad, ond prin y credaf fod awdwr yr ysgrifau hyny yn ddifrifol yn ei amddiffyniad. Darllenais yr ysgrifau yn fanwl, ac nis gallwn lai naj dod i'r penderfyniad mai fokio wnai yr awdwr. Os oes amddiffyniad i fod i'r arferiad o ganu yr Amen ar ddiwedd emynau, dylid cael amgenach rhesym- au na'r eiddo Asaph." Ac onid oes gan bwyllgor y Gymanfa reswm arall dros ganu Amen, ond ei fod "yn y llyfr ?—Ydwyf &c., HE^IAN.

--<>10-- -• Priodas 1M'R. ELIA-S, ISiHIMIAEL, POiN'TRHiYDY- iGROEiS, A LMliSS KAJTE HUGHES, rfRAfVY!S:C:OED. (Dydd Mercher, Mawrth 27ain, yn nghapel Elan,af an '(1M.1C.), unwyd :miew,n glân brio das" fMr Elias Michael a Miss Kate Hughes. Gwasanaethwyd ar yr aclilysur gan y Parch W J xArter, Pontrhydygroes. Yr oedd lluaws wedi ymgynull i'r capel i fod yi dystion o'r amgylchiad hapus. Rhwng drws y capel t'r oeilbyd taflwyd cawodydd o "rice" ar ben y (par ieuanc yn trawf o ddyrnuniadau pur y dorf. A\edi hy.ny .aed mewn cerbydau i Drawscpedj cartref y briodferch, lie yr ol.dd gwledd o'r .fath oreu wedi ei pharotoi. Vieth i bawb gael eu digoni gyda'r c yfryw leaf w yd anerchiadau gan y Parch W J Arter ac erail! hefyd cafwyd can gan 'Miss Benjamin, Pont- rhydygroes. Wedi hyny aeth y cwan-.ii gy(-]gL- tren i Aberystwyth, o'r lie yr ymarlawodd y par ieuanc, yn nghanol cawodydd o "rice" a llongyfarchiadau, am .Liverpool, lie y bwr. iadant dreulio eu mis mel. Yn y prydnawn dychwelodd y cwmini i Drawscoed, lie yr oedd y byrddau wedi eu hulio drachefn. Ar ol hyny ymwahanodd y cwmni, wedi treulio diwrnod llawen. iBendith y nef ar y ddau, yw .dymuniad- GOH.

-0'0- BIRKENHEAD. ,Y Genhadaeth Dram or.—Da genym gron. iclo cynydd sylweddal yn y casgliadau, &c., yn nglyn a'r G-enhadaeth Dramor drwy y gylchdaith. Y mae cynydd Claughton Road yn deilwng o sylw. Nid .peth hawdd ydyw ychwanegu £ 11 11.s at gyllid unrhyw symud- iad, ond dynna yr hyn a fnaeihom. Hyder- wn y parha y dyddordeb i effeithio i'r cy- feiriad hwn, ac na welir y casgliadau, &c., yn lleihau y flwyddyn nesaf.