Y Gwyliedydd

Y Goleuadau Rhyfedd yn Meirionydd. [GAN Y PARCH. R. GARRETT ROBERTS.] III. 'A mi a roddaf ryffeddbdiau yn y nief uichod, ac ar- wydJdlion yn y didaear isiod; igiwlaed, a than, a thaIlt11. mwg.' Gan i mi yn fy ysgrifau bl,a,enorol grybwyll enw Mrs Jones, Islaw'r Ffordd, Dyffryn, credaf nad aner- byndcl ffydtdad ychydig: noddiad!au o berthymas. iddi. Ya wir, ni fydd urnrhyw hanes ami y Goleuardiau hyn yn giyfLawmi heib fod He amiwg yn. cael xoddli ynddo i Mrs Jones, olblegidl mai hi ydoeddl y gyntaif i y Goleuadiaiu; hefyidl sLm fod y Goleuadau hyn i'w gweled lie bynnag yr a hi" we hafiydi im ei bod yn eu gweleidi bob nos byth er y 5ed! ü Ragfyr, 1904. Wedi clywed gryn som am dand, ac liedyd gan ei bod yn byw o ifeiwn pediair mdilildiir i'r Abermta.w yma, fel ben- derfynais yr aiwn d edrydh aim danii. Nos Sul, Rhag. 18ferd, yr oeddwrn yn pregethu yn Bezsr, ger Llan- bedir, laiC yn arcs y noson gyda, Mr a Mrs Edimunds, Taliw-nn. Pendlemfyruaiis y cerdldiwn ibor,e Llun i Is- iaJw'r Ffordldi. Cychwyniais yn, lied gynjar. Pan yn mynadi trwy y Dyffryn, giwerlaisMr John Jones, Bryn yr Ysgol (Yrnys tgynlt), bl. er.or gydla nd yn Dyffryn. Dywedlais wtitho fy mod yn arifaeithu tglu ymiweldad a 'Mrs Jones. Cyfmthellais ef i dld'od gyda mi, ac fe dldiaeth. Wedli i ni did'od: at y ty, gweleim Mr Jones yn yr 'ya:rld: ac er eini lllaiwenydd' faystoysodd ni fod: (Mns Joneis adreif, y bydldiali yn ddla. ganddlL clin gweled, a chjimheillodld! nii. i'r ty. Prim yr oe-didiy-m wedi eis- itedd ger y tari yn yr ysttafell glyd na ddaeith Mrs Jontes atom. Waeith a mi a,dideif am plheiddo, fe'm sdomwyd ynddi. Yr oeddwn wedli bod yn dychmygu su.t uin ydoeddl, a brratirdldi nad oe>dd(W'n yn disgwyl gwel,eid rhywbetlh yn oruiwchiddyimol o'i chwmpas. Ond nia, y ffenmwraiig syimll, daymhongar, ddlilynad ei gaJiweidigaetbau yn y ty, ac ar y ffarm, ydoedd! Ym- ddangosai i mi i fodi o 35 i 38 milwyidd oed. Dynes lied eididiil, odldeuitu pum troedfedd. a saith neu wyth miodfedd o uchder, eii gwaliHt du yn diechreu br.tho, llygaiidl broavn' siiriol ganddli. Ndd oedd anigen aros yn hir yn ei chwiminii fheb ddeialJl ei bod yn ddy-nes yspryldbl. Aeltham i son am y Diwyigiad, ac wrth gwrs ami y Goleuadau. Siaradai Mrs Joaie-s lam dan- ynit megis pe y sdaradad am, y ser neu rhyw oleuadau hollol malturdol ecaTlfl. Nidi aimlygai umrhyw ryfedd- od na chyffro' wntlh gyfednio latynt. Gorfynais iddii •both ydbedd ei synii'ad hi am dianiynt, a dywedodd yn ddifloesgni ei bod yn credu yn gydlwybodol mai Ar- wj'ddion n-efo'l' oed-dtj'nt, arwydddon- o- wedthrediadaui yr Yspryd, eu bod i'w gweled uwidhlben tai y ibyddiai yr Yspryd ar y p-ryd yn .argyhoeddi ynddlynit, Ond,' meidldai, I yr wlyf yn miefthu deialil y Goleu wyf yn ei weledl uwchben Cae'r Lliwyn. Y mae yno oleu dis- gla,er iawin elr's Tiosweiifthiiau. Y mae p-awb yno- yn aeloidlau ondd ydly-nt ?' 'Nalc ydlyn-t,' ebai Mr John Jonas. Nidi ydlytw yr hen chwa-er, Jones, yn aelod.' O, diyma fo felly,' meddiaii Mrs Jones, 'yr oeddwm o dan yr argraff fod ptaiwb, yno wedi ildio. Felly imlae yni xlhaiidl .fod! yr Yspryd yn ymxyson a'r hen chwaer.' (Ac erbyn, ymlhiodi felly yr ydlo-edd. Y,r oedd yr heTh ohiwiaer 0 dan: argy.^oedidiad, ac yn lawydldus iajwn i rod ei human i'r Argliwydd a'i bobl, ond niis gallaii ga.n lesgedtd hemainlt fyne-d i le o addlol- iad. Aeth Mr John Jones a fy human ati, ac fe'-i 'dteii'byndlwydi hi yn gyflaiwm aelod o Eglwys Crist.) DYlwedlalis wirith Mrs Jones, y carasiwm yn fawr weled y golauni ym,a fy hunan. Wei,' eb,ad (hiithau, lpe y igalilech dd'od yma ryw gydla'r niQS raJt y dhiwedh o'r gloch yma, fe gaeich ei welled, oblegidl fe'.i gwelir bob nos tua chiwedh o'r gloch.' Addieiwads yr aiw.n yno dranoeth. Felly1 prydhtaiwn dydd Maavrth, Rhagfiyr 20'fed, cydhiwiynodid -Mrs Rolberts ,a fy human am Is- lww'r Fioridd. Erlbyn i ni gyrae-dd yno, yr oedfd y brawd ieuanc, Mr J Medrion Williams, Abermaw, pregethiwr cynloxthiwyol gy-da nd, wedi ein rhagflaenu yno. Yr oedd Mr a Mris Jones, ac Annie, geneith faoh dteuid/deig oed', yr unig bleintyn, a Mr Williams yn yr ysitafell. Ym mhein ychydig woedli i nd gfyrhaeddi fe ddlaeth Mr Williams, Oae'r Ddianiiel, amaethwr parch- us o'r andlall, sydd yn lilaiwm o dian y Diwygiad (ewythr bValwdi ei dad) i'r Parch Barrow Williams, Llandiu-dno) yno. iDywedbdld) ei fod! wedi d'oct: yno ar yr un nfeges a fy human, self miwym cael gweled y Goleuadau ymia drosto ei hunan, os oledld mo-dld' eu gweled. Pan o-ddeuitu c'hiwelch o'r gloch dywedotdfd Mrs Jones ei bod yn tairyd i nd gychwyn. Cychwyaaaom, chwech o ho-nom., am Egrym. Wedi i. nil tfyned rhyw 400 llaflh oddiwxttih y ity gwelsom oleuni dftsglaer i gyfeiriad, yr Abenmaw, Dacw un o'r Goleuadau!' efbai Mrs Jones. Tybedi nad goliBunli. laimip beisicl ydlyiw ?' meldtdtwn innau, oblegid i mi fe ymddiangosad yn dlebyg i'aw.ru i'r goleu ddyru Ac-etelynie lamp.' '0 nage,' ebai hiithaui, 'y mae i'w weled bob nos yn d'od o'r cyfer-rdad yna; ait y capel.' Yn union fe welem oileu a rail .Thes: atom, cydlrhynfgom a'r mynydd. Dacw un ariati o Ihomynit,' cibai Mrs Jones. I Syliweh ar hwn acw,' medldlai, ac fe gewch ei weled yn raddol ddi- ffodldii,' ac wedi sylwd arno am rhyw ddau funud fe'u gweleiin yn lleihau, ac wedli iddo fv-ned gryn. dripyn yn 1-lai fe'i .gw;el.eiwn ef yn myned yn gyflym aim gryn dlrpyn o belldier i gyfeiriaid y capel. Elai gyd'a c'hyf- lyimder nas gallaisad yr un dyn ei gario, yn rhedeg yn bur gyflym. Yr wyf yn argyhoeddeddg mai nid- goleu llusernj ydoedd1, gan nad ell id cardo llusern giyda'r fatb gyfliymder. Gwelwyd y Goleuiadaiu hyn gan; bawb oedld yn y owimmi. Yr oedldfym oil yn eu gweled yr urn fath Nid uiwdhlbe-n, cors wlyb, fel nad1 allaisai fod yn, mars'h gas,' ond ar ochr y mynydd y gwelwyd eif. Enby-n i nd fymed at y cap-el yr oe'dld' wedi ed orleiiwi SaJfaJi aimraii o'.r tu al'lan. Giydia thraffenth y llwydd- odd Mrs Jones i allu. myn-e-d i fewn, ac i'r Set Fawr. Yr oedld yn dda. i mi allu cyrhaedd yr eisteddle ag'osaf i'r dnws. Oidld'iiyino- y gorifu i mi anerch ychyd'ig ar y gynulledidlfa. Mrs Jones oedd) yn arwain y cyfarfod hwn. Yn 'wir, hi sydd yn anvvain poib cyfarfod gynheilir yn Egryn pan y byddl gartrsf, er mai lied anfynych y ceir: hd adtef y dydddau hyn, yn herwydd y gailwadiau mynych :Sry'¿:¿; am ed gwasanaeith yn y Sir (hon, a,c imiewn .Siroedd eraill. Y mae yn, syn meddwl,' ebai wrthyf, ',fy mod i yn airwiain cyifarfodyddl; yn wir, f,y -mod yn gall-u cymeryid rTian gyhoeddius o gwM, olbleg- id 'nervous' iawn oeddiwm e-rioeid. Ni's gallwm. gy- mainit a dyiweyd adnod yn y Seiait heb fy rood yA crynu.' Ond h&aldlyw gaM. wyneibu dros byimitli^ig" cant: o gynulleidfa heib fod' arnii yr arswyd lledaf. Betlh. sydd yn cyifraf am y cyifneiwddi-ad ? Dyma yr (hanes meigis ei adroddwyd ganddi. Fe fu yn aelod rheolalidd o'r Egfliwyis Galfinaidd yn Dyffryn aan, 17 mllymsdld, er nad ydbedd1 weldli profi y cyfnefwidiad trwy ,ras hyd 0 feiwn rihyw ddlwý flynedd yn ol. Ych- 3ndig flyniyddaiu yn, ol bu farw ei hunig fa-dig em. Yr oedd y IbroifedligiaeSh yn un lem iawn. Methai hi yn gilir a büdldloni i'r direfn. Tybiai fod yr Arglwydd yn galed1 wxthi. Pellhao-dld o ran e-il hyspryd oddd- .wrth yr Argliwydd1. Anifynych yr elæi i'r aiddoliad, tra yr oeri phrii-od, nad ydoedd end gwrandawr, yn gysiom i'r moddion. Yr oedld hd, ydbedd yn aelod eglwysd-g, yn -aros gartrelf. Odd-e'utu divvy flymedd, yn ol d'aeitih illyfi:, Sheldon, 'Ym ei gatmraiu Ef,' i'w 111a.w. 'Darllilenodfd ef, ca'dd flas arrllo, effeli,t'hiodld ar -ei cha- lon a'd bywyd; pe-nderfynoddl igeisio' xhodio Yni ei gannrau Ef.' Dairlllenai gydla bIlas hanes y Diwygiad Y1. Neiheudir Oym;nu. Gweddiad am gael bod; yn offenyn yin Haw yr Arglwydd i 'dldych/welyd ei phri-cd, ei plhertihiyna-sau, a'i chymydtagion. Yn nechr-eu Rhalglfyr -diiweddlalf fe gymerodd! ran gyhioeddtus yn y moddion aim y tro ciymtalf iddi. Y noson hono ca'dd wielediigiaielth. Gwelaii yr Arglwydd!, a dywedodd writhi nad ilddi hi ond i un o'i c/ltyimydbgion y rhodldid y frainlt o gael bod! yn fodddo-n d^'chwiclda-d trigoldon yr ar'dM. Aetih Mrs J-o-mes at h-ono drannoeth, a myn- egodd y weleddgaeith i-dd!i. '0, ebad y wraig, 'nis galllaf bytlh ei wneudL' Yr oedd hyn bore; LIun, Rhagtfyr ,Sed. Y no's cm hono y gwelo'dd Mrs Jones y Goleuadlau am y tro cyntaf. Aeitlh i Ysgoldy E'g- ryn. Adroddloidld! y weledigaeth, a dywedodd i'w chymydioges wxitlhod yr anrhydedd a chyfleusrtra ei Ihoes, a-c fod yr Argliwydd; yn rhoddd yr anrhydedd i-ddli 'hi Cyn pen y bytlhlÔfnos yr oedld pob un o'r rhai y gwedldiad drcatynt wedi eu dydhweilyd. Yr wyf yn dtsaH fod llawer yn cael eu siomii ynididi o'r rhai a ddisgwyldianlt ormo-d odldiwrtihi meiwn cj-farfodyd-d: Ac 01s ed;r i'r cyfarfodydd gan didliagwyl ca-el hyiawdl- ectid a hwiyl' fawr, siomir. Cyfirediu ei thalent a'i dawn ydyw. Y mae yr Argtlwydd yn defnyddiio symlrwydldl yr offeryn i dirod yn o-gomant i'w enw. Fe e-sgusodla'r darllenydd ni ami ymdfod cymaint gyda Ihaneg Mna Jones pan yn ysgrifenu ar y Goleuadlau. GwnaAvid ymdrech deg iawn i ddladrys dyxysbwnc y -Goileuadau ihyn yr wythnia9 o'r Maen-. Daeith ndfer o wyddb-nwyr dysgedaig i lawir o Lundiain gydag o-ffexyn- au pwrpas-ol, ond er iddynt fod allan yn y giwlaw dnwy y inois goirifu i-ddymt ymad^ael o'r wlad h-eb aillu rhioddi cyfniif yn y ibyd -aim, d any nil, fed ag y mae, y Goleuadau hyn yn aros hyd yma yn unsolved mysteries.' Anlfomwiyd gohebydfd aribendg gan y 'Daity Mail' drosodd yma. Bu yn y gymydagaeith am rai dlydd- iau. Lied aJmheus ydoedd hyd y gwelodld y Goleuadau ei hninanu Giadawaf iddto afdrodd yr han- es :—"Nos Sadwrn, Chweifror yr lleg, aethym, o Eg- ryn i gyfeirdadi y Dyffryn. Odidieutu wyTtlh o'r gloch id/ychwelais. Yn o-eddwn ry,n -angyhoeddedig nad oedd yr oil o'r .siiariad parthed y Goleuadiau hyn ond effaith ofergoeliaeith. Oindl cyn peTh hanner awr yr oedd fy ngioliygiad'au rwredd newddi. Am chwarter i w^ith-, pan oddeuitu mrillMil1 o beillder i Egryn, giweliwn oleu yn nlhaiir ffenestr yr Ysgoldy lie y cyniheiid y waisana-eth. Aeithym yimiliaen heib weled1 dim neullituol. Ond am ugaim mumud wteidi wyth fe welwn, miegds pelen o dian uwchben yr Ysigoldly. Yr oedld1 o Jdw meflyn-, disgleir- dai yn danbaidi. Rhialg ofn fy mlod yn itwytllo fy human, g^lwads ar ddym oedd odideuit-ui can, llath oddi- wirltbyif. Goifynialis a oedd efe- yn gweled rhywbeith. Rhedlai at,al yn gynhyilfus. Gwelaf! gwelaif!' me- ddati. 'Y Goleu mawr ydyw, uwlchben yr Ysgoldy y Ymdldamgosai y Goleu i mi fel pe oddieutu hannsir can troedfedd) uwdhllaw yr Ysigloldy. Lle- w-ynchai giydia tlhianlbeddtowydd try dan cydlrihyngwyf a'r bryniau qyllichyndló Diflanodd y goleu yDJ sydiyn wedi pairh-au o iholllo iaiml oddeutu munud a banner. Arhos- ails yno beib weled diim wedl'yn hyd tua pum muinud ar hjugaEmj 1 niaw, pari y gwelaiiis d'daiu oleuni, un o bdb oicbr i50 Ysgoldy. YJrnldldJanrgoSlelillt i mi fel pe odldfeutu clam troedlfeddi ddldiwitth eu giliydd. Yr oedd y ithan. by-n gryn dipyn ym uwichi ma'r llielilll, oddieutu 100 trtoeidlfeiddl o uchder. Goleuasant y,n danbaid am yn agoa I <Meng eiliad! a'r hugailti. Yna deotoemsa-nit ledlhiaiu. Wedi'' hfyncy gafeuasant yn 'ddiisglei-rdaohi aim odldteuitn dau funud. Yna diflaniasanit yn llwyr." x (Fw bariiiau.)