Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
TRIOEDD
TRIOEDD ARGLWYDD ROSEBERY. Nododd Arglwydd Rosebery yn M'hlymouth, nawn Gwener, dri pheth yn hanes y Weinydd- iaeth bresenol oedd ar ffordd iddo ymddiried yiiddi. Y mae y pethau hyny yn werth i'n darllenwyr eu gwybodi a meddwl yn bur ddif- rifol uwch eu penau. Dyma mewn sylwedd oedd y trioedd Diffyg yn yr ymchwiliadl i achos ymgyrch Dr. Jameson yn y Transvaal, a adawodd argraff gyffredinol yn Ewrop fod ganddi ly-wbeth i'w gelu, yr hyn a barodd ddyr- nod nid yn unig ar .gyfeillgarwch y teyrnas1- oedd tuag atom, ond hefyd ar ein hanrhydedd cenedlaethol. Yn ail, ei bod gyda chalon ys- gafn wedi rhuthro i ryfel heb ragwelediad na pharotoad, yr hyn a ddygodd arnom, ddaros- lyngiad a choiled. Y trydydd peth oedd iddi yn 1900 apelio at y wlad ar yr hyn oedd yn hanfodol yn dwyll-honiad—math o sharp practice, nis gallasai ei alw yn ddirn, arall, yr hyn, yn hwyr neu, yn hwyrach, a wrthneidia o arigenrheidrwydd ar ei phen hi ei hun. Pan y gofynir i Arglwydd Rosebery roddi yrnddiried yn y Weinyddiaeth bresenol, rhaid iddo, ebai efe, edrych yn ol l'r mynedol. Y mae y tri- oedd hyn yn bethau i'w cadw mewn cof, ac yr ydym yn ddiolchgar i Arglwydd Rosebery hiii ei help i hyny gael ei wneuthur. Wedi i ui ddarllen ei araeth nos Wener, y teimlad cyntaf a'n meddianodd. oedd gresyndod am na buasai ei Arglwyddiaeth wedi siarad pethau fel hyn cyn yn bres,enol. Ar y llaw arall, y mae yn dda genym idd'o wneyd pryd y gwnaeth efe hyny. Beth bynag a fu y golled am na siar- adodd efe yn nghynt, yr ydym yn gobeithio y bydd i'w siarad. presenol fod yn help i'r wlad atal ei hymddiried oddiwrth y Llywodraeth an- fedrus, wastraffus, a thwyllodrus bresenol. Heb ymaros gyda'r ddau flaenaf o'r trioedd a nodwyd gan Arglwydd Roscoery, nis' gallwn aingen na meddwl yn ddifrifol uwch ben can- lyi-iiadaui poenus a pheryglus yr olaf 0 honynt -y sharp practice' trwy yr hwn y sicrhaodd y Llywodraeth ei mwyafrif a'i swydd yn 1900. Wedi iddi sicrhau ei mhwyafrif under false prciences—trwy un o*r ystrywiau mwyaf dich- ell-ddrwg a gwaradwyddus a arferwyd erioed, hi a'i defnyddiodd i wneyd deddf annghyfiawn, hyny trwy foddau mor annghyfiawn fel y mae! yn gwestiwn a allasai yr un o'r ddau Siarl ddefnyddio eu gwaeth heb betruso cryn lawer. Dynoethai Arglwydd Rosebery rai o'r modd- ati hyn, yn enwedig y rhai'tua diwedd y chwar- ell, yn bwyllog, ond gydag ymadroddion rhy- {edùol o gryfion. Dywedai, ei Arglwyddiaeth: Yr wyf yn meddwl na chafodd arweddau diweddaf y Mesur Addysg ond rhy brin y sylw a ddylasai ei gael yn y wlad. Yr cedd mor irysiog, mor aneglur, mor gyf- rin yn ei ddiwedd, fel yr wyf yn deall, mewn cyfarfod cyfrin ganol y nos, pan yr oedd haner dwsin o Arglwyddi yn ym- drechu yn ofer i wybod beth a elai yn mlaen rhwng Due Devonshire a'r ysgrif- enydd profiadol wr,th y bwrdd fel na chafodd yr Act wrth ei phasio yn derfynol y sylw a ddylesid ei roddi iddi. -Dyna bortread Arglwydd Rosebery o'r modd y pasiwyd y D deddf a elwir Deddf Addysg— Deddf i orthrymu Kglwysi Khyddion Lloegr a t'hymru, y rhai a gynwysant twy na haner eu rVrnunwyr Protestanaidd1, Deddf i godi arian a'li defnyddio heb lais y trethdalwyr; deddf i selio bargen anonest rhwng Eglwys Loegr a'r Wladwriaeth ar gost y cyhoedd, a hyn oil yn nechreu yr XX ganrif! Yr ydych yn cofio (ebai Arglwydd Rose- bery yr ystyrid y Mesur Addysg ar ei ddyg- iad yn mlaen yn annyladwy ffafriol i Eglwyg Loegr. Mai yr elai yn mlaen n.i leihaodd y ffafraeth hono. Tyfai budd- ianau Eglwys Loegr gyda'r Mesur yn feu- nyddiol. Caniateid gosod tai yr athrawon am v rhent y gellid ei gyraedd. Caniateid iddi gyfran o'r fee lie v byddai un.. Can- iatawyd iddi gyfranogiad o'r gwaddoliadau, ac yn y diwedd pan ddaeth y Mesur i, Dy yr Arglwyddi yr oedd y fargen a, wnaed rhwng yr Eglwys' a'r YVladwriaeth, yr hon yn y dechreuad a gyfrifid yn un dda iawn i'r Eglwys, wedi mwyhau llawer i fantais v Sefydliad yn nghwrs ei mynediad trwy Dy y Cyffrediii. Ac wedi. ell. ddyfodiad i Dy vr Arglwyddi meddylia,?oin .fod y cwrs Wnw wedi dyfod i'r "terfyn,_ ac yn fwy felly am nad yw yn bosibl i Dy yr Ar- glwyddi osod cyfrifoldeb ariaxiol ar y wlad. Ond er ein syndod dygodd Arch- '1' esgob Jvfrog ac Esgob Manchester welliant yn mlaen, un yr oedd ei fwriadigodi arian o'r tretlii i dalu traul wear and tear yn yr ysgoldai. Rhydd Arglwydd Rosebery hanes y drafod- aeth fudr Ihon-ystryw na ddylai y wlad, mwy nag Arglwydd Rosebery, ei hannghofio. Yr wyf yn dywedyd (ebai efe) fod yr holl drafodaeth yn un nodedig o warad- wyddus nid yn unig i'r Llywodraeth, ond i raddau hefyd i'r Senedd,ei hun. Dyna un o ganlyniadau etholiad 1900—Lly- wodraeth a fedrai gydweithredu mewn trafod- aeth nodedig o waradwyddua (' eminently dis- creditable'), gyda Senedd gyfranog i fesur o'r un gwaradwydd Yr oedd, yr afresymoldeb o hyd yn nod wneyd y cals a w.naed gan Esgob M.anceinion yn un y siaradodd' Esgob Llanelwy yn ei erbyn ac, er nas gwyddom fel mater o ffaith pa fodd y bu, yr ydym yn rhoddi iddo y credyd o fod wedi pleidleisio yn gyson a'i araeth. Ond os oedd y cais, ei hun yn un yr oedd yr Esgob Edwards1 yn ei wrthymbil am fod iddo ymddangosiad o raib o du yr eglwys y byddai yn ddrwg ganddo am dano, beth sydd) i'w ddywedyd am v modd y gwnaei y cais hwnw—' gwelliant' Esgob Manchester—yn rhan o'r Ddeddf! Bydd y gwaradwydd hwn-bydd hanes y Llywodraeth bresenol o 1895 i lawr yn flotyn du, gwrthun, yn hanes Prydain Fawr pr;iod.ol i'w rheistrti g^d'a haines dyddiau y Stuarts.
----------+-CYLCH DARLLEN…
-+ CYLCH DARLLEN Y GWEINIDOG, i [GAX LLENFAB.] Ill Dywed y gwr doe-tb, 'Lie y byddo llawer o gyngorwyr y bydd dyogelwch,' ond prin y gell- ir cymwys'o'r ddiareb at esbonwyr. Ceir fod y rhan fwyaf o honynt yn tueddu at ail-adrodd esbonwyr eraill, a phan yn annghytuno a hwynt, yn troi i ddadleu, yn hytrach nag es- bonio. Nid doeth, gan hyny, ydyw amlhau esboniadau. Yr hyn sydd angenrheidiol mewn esboniad ydyw esboniad, ac nid cymwysiadau a gwersi ymarferol. Am hyny, er cystal ydyw Mathew Henry, a nifer o gyfrolau o'r Expcsi- tor's Bible,' fel darlleniadaeth, nid ydynt yn dyfou i fyny a safon gwir esiboniadaeth. Efallai y dylai'r gweinidcg feddu o leiaf un esboniad cyfiawn ar yr holl Eeibl. Pa un i'w ddewis sydd anhawad i benderfynu. Y mae I tri neu bedwar o honynt yn sefyll yn uchel yn nghyfrif y rhai mwyaf cymwysi i farnu, sef Lange (dan olygiad Schaff), y Speaker's Com- mentary, y Pulpit Commentary,' ac Esboniad Jamieson, Faussett a Brown. Nis gallaf ddy- weyd oddiar brofiad ond am un o'r rhai hyn, sef eiddo Lange. Cynwysa y gyfres hon 25 o gyfrolau mawr, yn cynwys un ar yr Apocry- pha ac er ei fod, fel pob cyfresi arall, yn annghyfartal mewn gwerth, y mae yn wir wa- sanaethgar 1 efrydydd y Beibl. Anaml osi byth yr ymgyngorir ag ef yn ofer. Y mae o ran ei gynllun a'i gynwys mor hysbyddol ag y gall unrhyw esboniad fod. Rhoddir rhagarweiniad maith a dysgedig i bob Uyfr, ac yna rhenir yr esboniad i dair prif adran, y heirniadol, yr athrawiaethol a'r bregethwrol. At y cwbl ych- wanegir pennodau neillduol gan awduron, Seis- nig ac Americanaidd ar bynciau dyrus a. phwy- z, sig y gwahanol lvfiau. Cyhoeddwyd cyfrol olaf yr esboniad hwn yn y fiwyddyn 1879. Erbyn hyn cyfrifir eis.afte ar faterion beirn- iadol yn henafol, er yr ystyrid ei fod mewn rhai manau yn eithafol rydd pan y cyhoedd- wyd ef. Y ffaitli yw, y mae beirniadaeth ys- grythyrol wedi cymervd cam.rau mor freision yn ystod yr ugain nilynedd diweddai fel y mae pob 'un' o'r esboniadau a enwyd mewn rhyw ystyr ar ol yr ces. 0 brynu eyfre's ne- wydd, yr un i'w' che.isio o hyn allan, mae'n ddiau;, vdvw vr 'International Critical Com- mentary,' er y bydd raid aros yn hir cyn y ceir yr oil. Y cyfrolau. a gyhoeddwyd eisoes ydyw Deuteronomium, Barnwyr, I a Tf Samuel, Diarhebion, Marc, Luc, Rhufeimaid, Ephes- iaid a Colosiaid, Philippiaid. a Philemon. Yn vr esboniadau hyn rh'oddir 'lie amhvg i r,.mater- ion a berthynant i'r ,Uwch a'r Is-feirniadaeth, I a gwneir defnydd helaeth a'r darganfyddiadau 1 diweddaraf mewn hanesiaeth ac ysgrif-lyfraeth. Nodwedd werthfawr arall yna.}u,t ydyw yr aralleiriad a roddir o'r gwahanol adranau. Y mae rhai o'r cyfrolau yn y gyfres hon eiscss wedi cymeryd y safle uwchaf mewn esboniad- aeth. Er engraifft, y mae -Rhufeiniaid' San- day a Headlam,' Deuitoronomium' Driver, a Diarhebion Toy yn rhagori ar bob un arall a geir gan unrhyw awdwr o'r bron. Wedi cael esboniad cyflawn ar yr holl Feib], mae'n debyg naa gellir gwneyd yn well nag ychwanegu esboniadau neillduol ar y gwahanol lyfrau, yn ol fel y byddo'r angen a'r moddion. Wrth gwrs, y mae amirywiaeth; yn chwaefh a chyraeddiadau pregethwyr, ac felly nis gellir dysgwyl i bawb gymeryd at yr un esboniwr. Tra. y mae un yn gw,eled Meyer yn sych ac yn ddifudd, y mae un arall yn ei gyfrif yn dy- wysog yn mhlith esbonwyr. Fe gofir gan rai fed y diweddar John Evans, Eglwysbach, wedi ysgnfenu adolygiad cymeradwyol iawn i esbon- iad Whedon. ar y Testament Newydd, pan y daeth y gwaith hwnw allan. Ond dyma, beth a ddywedai Spurgeon am dano, 'Dr. Whedon lacks common sense, and is, no expositor He is furiously anti-Calvinistic, and as weak as he is furious.' Yn y frawddeg olaf ceir y rheswm ami ddyfarniad condemniol Spurgeon. Yr oedd yr Arminiaeth amlwg a wthia. Whedon i'w esboniadau yn gwneyd Spurgeon yn 'fur- ious,' ac yn ei annghyfaddasu i ganfod v rhagoriaethau diameuol sydd yn yr esboniad, ar wahan i'r pleidgarwch duwinyddol a'i nod. wedda. Nid gwaith yr esboniwr, peed; Armin, poed Galfin, ydyw dwyn ei ddaliadau duwin- yddol ei hun i'w esboniad, ond egluro geiriau a meddyliau yr awdwr ysgrythyrol yn eu hystyr gyntefig, yn yr ystyr a rodldai ef iddynt pan yn eu defnyddio. Lied; anhawdd ydyw cael gafael ar esboniad hollol rydd oddiwrth rag- farn. pallwch. ddyweyd, gan a,mlaf, i ba ysgol dduwinyddol y perthyn yr esboniwr, oblegyd y mae ei leferydd yn ei gyhuddo. Yr esbonwyr, goraf ydyw y rhai sydd yn gallu ymryddh.au' oddiwrth eu rhagfarnau duwinyddol, a thaflu eu hunain i safle ac amgylchiadau yr awdwr a ymgymerant a'i. ddeongli. Mewn geiriau eraill, cymwysd'erau anhebgorol yr esboniwr ydyw gwybodaeth ramadegol a hanesyddol gywir, a chydymdeimlad ysprydol a'r awdwr. Yn niysg y dyrfa o esbonwyr ceir rhai yn fedd- ianol ar y cymwysderau hyn; rhoddasant fiynyddoedd o efrydiaeth ddiwyd a manwl i lyfrau neillduol y Beibl, a chydnabyddir gan bawb sydd yn alluog i ffurfio barn eu bod yn awdurdodau ar y llyfrau hyny. Yn mysg yr esbonwyr hyn gellir enwi Delitzch ar Genesis, Job, ac Isaiah Calvin a Perowne ar y Salm- au Ginsburg ar Lyfr y Pregethwr ilorison ar Matthew a Marc; Godet ar Luc; West- cott ar loan Cloag ar yr Actau; Beet a Godet ar y Rhufeiniaid Edwardsi ar 1 Corin- thiaid; Ellicott a lightfoot ar y Galatiaid, Ephesiaid, Philippiaid, a Colossiaid; West- cott a Delitzch ar yr Hebreaid Cox ar Iago a Milligan ar y Datguddiad. Ar yr holl Des- tament Newydd Meyer yw y goreu hyd yn hyn. Dyma fel y dywed Dr. William Edwards, Caer- dydd, am dano: Yr oedd Meyer yn medd- ianu bron yn helaethach na neb ysgolheigdcd addfed ac athrylith esboniadaeth glir a beirn- iadol. Mwnglawdd aur yw y rhan fwyaf. Dylai fod yn llyfrgell pob gweinidog.' Gyda llaw, gan fv mod yn son am Dr. W. Edwards, dylwn ddyweyd fod ei gyfieiiliiad newydd ef o'r Pedair Efengyl yn ymgais ragorol at ddwyn y testyn Groeg puraf i'r iaith Gymraeg, a bod y gwahanol ddarlleniadau wedi eu nodi yn ofalus ganddo, fel y gall y Cymro uniaith wybod beth ydyw ffrwyth y feirniadaeth des- tynol ddiwedd!araf. Heblaw hyn, y mae'r penodau rhagarw.einiol a'r nodiadau beirniadol ac, esboniadol yn rhoi i'w waith y cymeriad o esboniad. Fel esboniad beirniadol a geiricl vn unig hwn yw y goraf yn yr iaith Gymraeg. (I barhau.)
1---ICYNGOR. WESLEYAIDD MON…
1- CYNGOR. WESLEYAIDD MON AC ARFON. Ohervlvdd fod cyfarfod mawr yn cael ei gyna.l yp' Nghaernarfon ar yr 22ain o lonawr, gohirir. y Cyngor hyd yr 28ain a'r 29ain. Taer erfvnir ar i'r cynnrychiolwyr oil fod yn bre- sendl.. YSG.
BEDDFAEN MONWYSON.
BEDDFAEN MONWYSON. Ar gais cyfarfod chwarterol cylchdaith Caer- gybi, yr wyf yn ysgnfenu y llincllau hyn. Fel yr hyspyswyd trwy gyfrwng y Gwvlikdvjju, penderfynwyd fisoedd lawer yn ol i gael Maen Coffa ar fedd yr anfarwcl Monwyson. Anfori- asom i'r Gwylifjjydu yn erfyn cynor.thwy at y mudiacl teilwng gan Wesleyaid y ddwy Dal- aeth, a'r Wesleyaid Cymreig oedd yn byw yn Lloegr ac America. Cydsyniodd rhai a'n cais. Dangoyodd cylchdaith Llandudno gydymdeim- lad heb oedi. Cawsom ein siomi wrth weled dim ond un neu ddau o'n gweinidogion, a gweddw i un o'n gweinidogion nid anenwog, wedi tanysgrifio at amcan mor deilwng. Gan fod y cyfariod chwarterol wedi penderfynu cau y gronfa yn niwedd Mawrth, hyderaf y bydd- i'n gweinidogion, a llywyddion ein Hysgolion Sabbcthol, ddwyn y mater i sylw ein pobl. Nid wyf yn caru blino ein, gweinidogion na'n lleygwyr a circulars,' oblegyd yr un rhai. sydd yn cael eu poeni yn y cyfeiriad yrna yn bar- haus. Gwell genyf adael y mater at anrhyd- edd ein pobl. Nid yw yn angenrheidiol i mi draethu gair am deilyngdod y mater. Yr oedd gallu, cymeriad, a safle Monwyson fel gweini- dog Wesleyaidd, a gwr Duw, ac fel un o gewrj y genedl yn hyspys i bawb. Pe dygwyddai i W esleyaid o Gymru fyned rhywbryd i fynweirc Amlwch fe welent feddau cewri y p.ulpud Cym- reig. perthynol i'r Ymneillduwyr a'r EglwyS1 Sefydledig gyda memi hardd i nodi lie y gor- w-ecidaiit. Carwn i'm hymadraddion fod. yn dyner, rhag trallodi teimladau rhai anwyl. Ond nis gallaf ymatal heb ofyn i Wesleyaid Cymru a garent hwy i Iwch. yr anfarwol Mon- wyson fod heb faen i nodi mangre cysegredig ei fedd. Dychymygaf glywed pob gweinidog, pob pregethwr, pob blaenor, pob swyddog, pob ymddiriedolwr, pob athraw, pob aelod, a phob gwrandawr a adwaenai Monwyson yn dywedyd, N a Y mae gwasanaeth Monwyson i'n Cyfun- deb a'n cenedl fel cenadwr i Grist, duwinydd, athronydd, a lienor yn hawlio i ni gadi maen i nodi y man y gorweddai un o wyr mawr Mon' yn ngwir ystyr y gair. Hyderaf y bydd i bawb a fedr estyn cynonnwy i'r mudiad- teilwng hwn. Buaswn wedi anfon lawer gwaith cyn hyn i'r Gwyliedyijd oni bai y gwyddom fod pob lie yn brysur gyda chwblhau Trysor- fa'r Canmlwyddiant, ac fod apeliad wedi ei wneyd i gynorthwyo- rhai anwyl eraill yn awr en cyiyngder. Byddi pob rhodd at yr uchod1 yn dderbvniol iawn gan y trysorydd, Mr. J. Prichard, Plas Coch, Aberffraw, Ty Croes, R.S.O. Anfonwn, gyda charedigrwycld y GoL, enwau y fanysgrifwyr i'r Gwvlieoydd. W. S. Owen, Ysg. Caergybi.
UojJ CYDNABYDDIAETH.
UojJ CYDNABYDDIAETH. Funeddigion,-Byddwch mor garedig a chan- iatau gofod i mi gydnabod, gyda diolchgarwch calcIl yr arwyddion. o gydymdeimlad, trwy lythyrau a moddau eraill, a ni fel teulu yn ein profedigaeth o golli ein hanwyl ferch. Diclch lawer i bawb, yn arbenig i Dr. Prichard am ei ofal manwl am dani am fisoedd lawer.—Ydwyf, gyda diolchgarwch, R. Curry. 17, West Parade, Rhyl.
Soil !TALAETH DEHEUDIR CYMRU.
Soil TALAETH DEHEUDIR CYMRU. MY NAG Y CAPELL—Cywiriad gwall, yn anffodus a ddygwyddodd, yn 'list' cylchdaith Pontypridd. Yn lie, Casgliadau cyhoeddus, lp., dylas!ai fod fel y canlyn :-Ca:sghadau cy- hoeddus, 15s. y Parch. Thomas Man.uel, 2s. 6c. y Parch. William T. Ellis:, 2s. 6c. PWYLLGOR Y CAPELI, &c.—Cyn-elir y pwyllgor hwn yn Swansea, Chwefror 10, am 11 a.m. Gofaled y rhai y perthyn iddynt an- fon eu ceisiadau at gapeli new3rdd.ion, &c., o Drysorfa yr XX Ganrif yn brydlon erbyn yr uchod. I NV, A U A CHYFEJRLillAr GORCCE- WYLWYR Y CYLCHDEITHTAU.—Diolchir am v rhai hyn, oddiwrth yr Arolygwvr sydd heb eu hanfon; y cyfieusdra cyniaf. RICE OWEN. Treorci.