Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

3 articles on this Page

[No title]

News
Cite
Share

DDYDD Mercher diweddaf ba Pwyllgor Oyffredinol yr Undeb Cenedlaethol Rhydd- frydol yn eistedd yn Manchester. Ae yn natnriol gwnaeth y Pwyllgor hwnw ddadgan- iad o'i farn parth y Rhyfel poeiins a oholledns yn Neheadir Africa. Cynygiwyd Pender- fyniad ar y cyntaf oedd yo amlwg yo rhy wan gan fwyafrif v pwyllgor, a'r canlyniad a fa chwanegn apran ato, a chyda'r adran hoao cafodd ei gymeradwyoheb fod ood pump yn ei erbyn. Y mae y penderfyniad, gyda'r gwell- iant o chwaregiad ato mewn llythyrenaa Italaidd yn y frawddeg olaf, i'c perwylyma Fod y Pwyllgor hwn, tra yn dal nad oea gan y Llywodraeth yn yr amgylchiadau presenol ddim i'w wneyd ond dwyn y rhyfel yn mlaen, yn egniol er mwyn ei derfynu mor fuan ag y byddo yn bosibl ar yr nn pryd or farn fod yn nygiad yn mlaen y negeseuaeth flaenorol i J rybadd olaf yr Arglwydd Kruger lawer of bethaa i ofidio o'n baobos a cbyda golwg ar hyn ao ar barodrwydd sefyllfa filwrol Prydain fawr i ryfel y dywedir yn awr ei fod yn an- ocheladwy, rhaid i'r blaid Ryddfrydol gadw iddi ei ban hawl gyfiawn i'w beiriadaa yn bres- enol ac ar or hyo. Gesyd y Pwyllgor ar gof ei uchel wertbfawrogiad o'r wasanaeth deyrn-. garol a roddwyd o dan amgylchiadau o anhaws- derau dirfawr gan Lywodraethaa Penrbyn Gobaith Da a Natal, gan ddadgan ei ddwfo argyhoeddiad mai unig seiliaa trefaiaot bodd- haol a pharhaol a fydd mewn tala sylw dyiadwyiddymuoiadaapobdoabarth o bob- logaeth Debendir Affrica, ae mewn siorhan iddi hunan lywodraeifc mor drwyadl ag a fyddo yn gyson a heddwch a llwfddiant y wlad bono. Fod y Pwyllgyr yn dymano gosod ar gof ei edmygedd o'n milwyr a'n morwyr, Prydeinig a Threfedigol am ea gwroldeb yn yetod yr ymgyrob presenol, ac hefyd ei ddwfn gydym- deimlad gvda'r ar.-bolledigioa, a phawb o'r rhai, trwy y rhyfel, yr hwn ymaent yn credu y gallesid ac y dyletid trwy wladweiniaeth ddoeth ei ochelyd, sydd wedi ooHi perthynasau a chyfeillioD, neu a daflwyd i ddyoddefaiat a chyfyogder. GWELIR fod y Gwelliant" wedi cryfhau y Penderfyniad ao wedi gadael adwy letaeh i ddwyn yr ymchwiliad, ao i WDeyd y feirniad- aetb, y mae, ac y bydd, pob cyfiawnder yn ei bawlio. Gwir i Mr Chamberlain berio beirn- iadaeth, oDd y mae eraill yn tynu gwyneb, yn llacso gweflan, ac ysgwyd ea pen yn ddifiifo! laWo, ao yn dyweyd mai nid amser i feirniado moboni yn bressnol. Eithr da genym welbd mai nid fel yna yr edryoba Pwyllgor iCyffred- inol y Cyngrair Rbyddfrydol ar y mater. Y mae y wlad wedi ei horwain ilr sefyilf a ofoadwy o fod mewo rhyfel anngbyfiawn, ao hollol ddiangenthaid, ag y mae ei golledion eisoes o'n hochr oi yo ddifrifol i'r eitbaf, trwy ddrygioni neu anfedrusrwydd, nea bob an or ddau, ao a ydym i gan ein geneoao, ac i aros mewn modandod nwoh ben y gyflafan ? Nid ydym yn tybied. Nid oes genym gyegod toedd at feio na beirniadny awyddogioo miiwrolna'r dewrion sydd wrth en gorobymyn, nae unrhy w gydymdeimlad a'r rhai 8'0 beiaot. Ond yr ydym yn hollol gytuno a'r Parch. J. Hirst flollowell pan y dywedodd "O flaen pftwb arall barDer y dyn yr oedd heddwcb yn ei gyraedd, ac eto yo bwyllog a broforiodd i ryfel; y dyo a ddywedodd wrth Dy y Oyffredin fod ytelerao yn Mryslythyr Awst diweddaf mor dda fel y golygai i'w atebiad fodyn dderbyn iad o hooynt, ond a gymerodd oflili ysgrifenu yr atebiad bwnw yn > fath fodd nas gt;llid ei ddeongii ond yo unig fel gwrthodiad o'r teleran, a'rjhwn hbfyd a gydroddodd a'r I lythyr araeth oedd yn Itawn sarhad i'r ddwy Werin- iaeth. Bydded i'r dyn hwnw, a fradyohodd yr Eglwysi Rhyddioo a'a meithrinasant ef, yr hwn a yrodd dan a thywalitiad gwaed trwy Ddeheudir Affrica, ao a wnaeth ei orea i n dwyn i ryfel a Ffrainc, fod yn atebol am y gwaed a dywalltwyd ganddo ef a'r weinydd- iaetb. Pa on bynag a fydd i'r allorau gyhoeddi bendithion swyddol ar bolisi enog ai peidio, hyderai oa wnelai yr Eglwysi Rhyddion byth mo hyny." Yr ydym o dan rwymau i Mr Hoilowell am ei ffyddlondeb goaest mewn IIawar modd sr adegaa cyn hyo, ac yn sicr y mae y dadgaaiadgonest uehod yn anrhydedd newydd iddo ef, ac yn galondid i'r rhai sydd yn sefyil dros gyfiawnder ac o blaid eowds. Prydain Fawr. WYTHNOS ddifrifol iawn i Brydain Fawr a fu yr wythnos ddiweddaf. Methiant ,ar ol methiant, a cholled ar ol colled ydyw ei hanes yn ei chysylltiad a ni yn Neheudir Affrica. Methiant a cholled a gawsom o dan,arweiniad y Cadfridog Gatacre, Arglwydd Methuen, ac yn ddiweddaf, ond nid y lleiaf, o dan arwein- ian Syr Redvers Buller. Cyfeiriasom at feth- iant a cholled Gatacre yn ein diweddaf. Ar ol hyny methodd Methuen yn ei gynllun i symud yn mlaen i waredu Kimberley, a bu ei golledion yn ddifrifol iawn mewn rhif a phwysigrwydd: rhwng cael eu lladd, a'u clwyfo, a chael eu colli, cyraeddodd ein colledion yn yr ymgyrch hono i fwy nag wyth gant a thri deg, ac yn mhlith y rhai a laddwyd yr oedd y Cadfridog Wauchope. Wrth sodlau y newyddion difrifol oddiwrth Arglwydd Methuen taenid fod Syr R. Buller wedi gwaredu Ladysmith, ond buan caed fod y llawenydd ar seiliau gau. Yn lie gwaredu Ladysmith, a chymeryd deng mil o'r Boers yn garcharorion, fel y taenid y stori ddydd Iau a dydd Gwener, yr oedd Buller yn gorfod cilio yn ol, wedi methu yn ei gynllun, gyda cholled- ion o wyth deg a dau o swyddogion a milwyr wedi eu lladd; chwe chant a chwe deg a saith wedi eu clwyfo, gyda thri chant wedi eu colli, yn gwneyd cydrif y golled yn yr ymdrech hono yn un cant ar ddeg namyn tri. Ymddengys fod y cyfrifon o'n colledion ni er dechreuad y rhyfel hydddoe fel hyn: Wedi eu lladd, saith gant ac wyth ar hugain; wedi eu clwyfo, dwy fil, saith gant, a phedwar ugain a phedwar; wedi eu cymeryd yn garcharorion (neu mewn rhywfodd ar goll), dwy fil, dau gant, a chwe deg a phump. Felly y mae ein holl golledion mewn swyddogion a milwyr yn saith mil, chwe chant a deg ar hugain. Ac nid oes sicrwydd ein bod yn gwybod y gwaethaf. Y mae pelleb- rau y Gohebwyr yn myned o dan driniaeth lem cyn y cyraeddant y darllenwyr. Yn mhlith y rhai a laddwyd gyda' Syr Redvers Buller yr oedd unig fab Arglwydd Roberts. PARODD y newydd am fethiant a cholled- ion Syr Redvers Buller siomedigaeth a chyffro trwy yr holl wlad; a gwnaed sefyllfa a gallu milwrol Prydain Fawr yn destyn sylw a beirn- iadaeth yr holl fyd gwareiddiedig. Daeth y Llywodraeth, ddydd Sadwrn, i'r penderfyniad o anfon Arglwydd Roberts ac Arglwydd Kitchener i Ddeheudir Affrica, gyda lluoedd ychwanegol o filwyr. Y mae yr holl bethau hyn yn dangos fod y sefyllfa yn bur ddifrifol; ac y mae rhai wrthi yn proffwydo y gwaethaf. Ymddengys fod y wlad yn gyffredinol yn cyd- weled fod y Llywodraeth yn gwneyd y goreu yn yr amgylchiadau fel y maent yn y presenol. Yn ddiau y mae ein balchder wedi ei glwyfo. Pe gallesid gwneyd i'r Jingoes yn unig ddyoddef ychydig ni buasai yn fwy nag a haeddasai eu hanwiredd. Ond druain o'r gwragedd a wnaed yn weddwon, a'r plant a wnaed yn amddifaid; druain o'r rhai sydd yn gruddfan o dan eu harchollion, a'r lluoedd sydd yn perthyn iddynt yn eu pryder a'u trallod Ond y mae Mr. Joseph Chamberlain yn porthi ei falchder trwy fyned i Ddublin i gael ei raddio yn Ll.D., ac i gydwledda a'r Arglwydd Raglaw. Ar hyn o bryd y mae pethau yn bur chwithig.

NODIADAU CYFUNDEBOL;

Advertising