Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
BLYS A RHESWM.
BLYS A RHESWM. Y MAE beddau blys i'w cael yn mhob tref a llan. Y maent i'w cael yn ami, ac nid yn anfynych y mae colofnau marmor ac ithfarn i'w cael arnynt, ac ambell waith ran o'r Beibl wedi ei gerfio arnynt a allasai beri i'r dyeithr feddwl yn wahanol am y rhai y mae eu gweddillion ynddynt i'r hyn gwyddai eu hadnabyddion eu bod mewn gwirionedd. Porthwyd y blys, am amser maith mewn llawer o achosion, yn ddifwriad ac yn ddiarwybod. Credwyd fod diod gadarn yn un o angenrheidiau bywyd, ac yn undi a'r grediniaeth hono cymerwyd hi yn onest gan. lawer cre- fyddwr da, a edrychai ar feddwdod gydag atgasrwydd a chan lawer gwraig rin- weddol na fynasai feddwl am eiliad am ddim ond y pur a'r da. Eithr yn raddol, ond yn sicr, tra yn cymeryd y ddiod gyda'r dybiaeth onest ar y cyntaf ei bod yn angenrheidiol hi a greodd flys, ac a'i porthodd nes iddo fyned yn ddigon cryf i wneyd y dyn crefyddol yn feddwyn, a'r ddynes bur yn butain aeth y tad tyner a darbodus yn anghenfil digydwybod a chreulon a'r fam deimladwy a gofalus mor ddiofal ag estryses. Dyna hanes miloeddl ar filoedd yn y deyrnas hon er pan y mae Victoria yn teyrnasu heb fyned yn mhellach yn ol na hyny. Y mae blys yn cael ei borthi a'i feithrin nes ei fod yn ddigon cryf i ddarostwng rheswm, i ddibrisio egwyddorion a rhwymedigaethau, i sarnu y teimladau puraf a thyneraf, ac i wneyd y difrod mwyaf galaethus ar bob peth sydd dda a J gwerthfawr mewn bywyd personol, ac' mewn cymdeithas, heb arbed, dim bob blwyddyn, bob dydd. Dug blys y tadau a'r mamau i'w feddau yn dorfeydd bob blwyddyn, gan adael eu plant mewn tlodi, a gwaeth na hyny yn etifeddion o'r blys a tagwyd ganddynt eu hurain i lofruddio eu plant ar eu hoi: Ac erbyn hyn y mae y blys yn sefyll heb un esgus o'i blaid. Nis gall efe mwyach geisio llechu yn nghysgod rheswm. Tystiolaeth sicr ddi- wrthbrawf Gwyddoniaeth yw fod diod gadarn yn hollol ddiangenrhaid i gynal bywyd a chadw iechyd a nerth-mwy na hyny, fod ei holl dueddiad, o'r llymeityn cyntaf, i niweidio y corff. Y mae Rheswm yn dadgan yn benderfynol a chryf na ddylid ei harfer. Rhaid fod ymarferiad o'r hyn sydd yn hollol ddiangenrhaid, yr hyn y mae ei beryglon mor ofnadwy, a'i effeithiau truenus i'w gweled yn mhob man—rhaid, meddwn, fod ymarfer a pheth felly, fod cellwair a pheth felly yn un o'r pethau mwyaf afresymol y mae yn bosibl meddwl am dano-yn un o'r pethau y mae rheswm yn ei gondemnio yn fwyaf diarbed. Ond tra y mae Rheswm yn condemnio yr arferiad o yfed diod gadarn nfbu beiddgarwch a gwyneb- galedwch ei phleidwyr erioed yn fwy haerllug. Yr oedd diotwyr Lerpwl yn ddigon beiddgar i ddwyn Jgwneuthurwr a gwerthwr diod yn mlaen am y Faerolaeth. A phan yr oedd pleidwyr crefydd a moes, cefnogwyr cartrefi glan a bywyd pur yn gwrthdystio yn erbyn y fath anfadwaith ysgymun, ceid gweinidog yr efengyl (!) yn lledaenu yr hysbysiad ei fod am bre- gethu yn ei bulpud ar nos Sabboth yn erbyn y gwrthdystiad. Ac felly daeth John Houlding yn lie IESU GRIST yn destyn pregeth ar hwyr Dydd yr Arglwydd gan glerigwr perthynol i'r Eglwys Sefydledig yn ninas Lerpwl! Ac y mae papuryn Toriaidd y ddinas hono yn ymorfoleddu fod Mr Houlding yn Arglwydd Faer, ac fod yr Arglwydd Faer wedi codi o'r rhengoedd." Ond pa fod y mae darllawydd a thafarnwr yn Codi ? Pa fodd hefyd, ond trwy ddarostwng amgylchiadau, sarnu cysuron, ac andwyo cymeriadau pobl eraill! Codi" yn wir I ba Ie? Yn hytrach na bod Mr John Houlding wedi codi," y mae safle Arglwydd Faer y ddinas wedi ei darostwng yn wara- dwyddus. Nid oedd wr teilwng yn nghyraedd Toriaid Lerpwl i'w osod ynddi heb roddi tafarnwr ynddi! Ac y mae y papur y cyfeiriwyd ato yn ceisio esgusodi y gwneuthurwr diod trwy ddal ei hyfwyr yn gyfrifol. Eithr nid yw hyny ond haner gwir. Y mae cyfrifoldeb ar ei hyfwyr-aruthrol. Ond nid yw temt- wyr i ddianc ar esgusawd wag y papyryn a nodwyd. Y mae y darllaw- ydd a'r tafarnwr yn gwneyd a allont i gymell blys yn gystal a'i borthi. Mas- nach y tafarnwr sydd yn creu yr alwad yn gystal ag yn ei chyflenwi. Blys sydd yn ei chynal yn mlaen. Ac un o amcanion diotwyr Lerpwl yn gwneyd John Houlding yn Faer oedd ceisio parchuso ychydig ar farchnad y blys. Ond tra y bydd y ddiod yn gwneyd lladron a phuteiniaid a llofrudd. ion nis gall gwneyd tafarnwr yn Faer, wneyd ei fasnach yn ddyogel nac yn anrhydeddus. Yr ydym yn falch fod y Llywodraeth yn gofalu ar fod tomenydd a phyllau budron naturiol yn cael eu symud er mwyn iechyd ac hapusrwydd cymdeithas. Os yw hyny yn iawn pa faint pwysicach yw fod y pyllau budron a berthynant i Arglwydd Faer Ler- pwl a'i dras mewn tref a gwlad yn cael eu canu i fyny Ond y mae gan y teulu, yr Eglwys, pawb da, i ymegniu i enill y bobl i wrando ar eu rheswm ac i lywodraethu eu blys, ag yn arbenig i wylio rhag creu blys annaturiol andwyol i gorff ac enaid yn y byd hwn, ac yn y byd a ddaw. Y mae "SuI Dirwest yn nesau, a diau y bydd yr ym- drech i enill y bobl i wrando ar reswm a pheidio ymyfed yn fwy arbenig nag arfer.
" JOHN THOMAS Y CWM."
JOHN THOMAS Y CWM." Yb y Wyddgrag ddydd Gwener diweddaf, fe gladdwyd mewn henaint teg yr hen gymer- iad rhsgorol a adwaenid gynt, a chan lawer o Wesley aid hynaf cylchdeithiau mwyaf Gog ledctol y Dalaeth byd heddyw, wrth yr enwad nchod. Ganwyd ef yn Mbenywaan, Gwaenys- gor, Chwefror 2, 1809. Efe ddaeth i undeb Eglwysig a'r Wesleyaid yn y flwyddyn 1880— yn eglwys fechan yn y Cwm (cylohdaith LIan- asa)cyn bod yno gapel; ac efe,a allai ddyweyd y pryd a'r man y torodd y wawr ar ei enaid, 8e7y oafodd yr Anwylyd. Yn mhen y mis wedi iddo ddeohrea jproSeaa galwyd arno i gymeryd rhan gyboeddus mewn eyfarfodydd gweddio. yn faan wedi hyny bn adfywiad ar yr achos yn y Cwm, ao adeiladwyd capel yno. Yn fasn wedi hyny yr oedd eisiau blaenor chwanegol, a John Thomas, y gwr ieuanc dwy ar hugain oed, y proffeswr ienano pymtheg mis oed, a etholwyd i'r swydd, wedi iddo gael ei holi gan y Parch John Bartley ger bron cyfarfod blaenoriaid Dyaerth. Yn nghapel y Cwm, ar nos Lnn, Mehefin 23, 1834, efe draddododd ei bregeth yn ddibaid." 0 hyny allaD bu John Thomas yn bregethwr hyd y diwedd-efe a bregethodd hyd y gallodd. Ac efe a bregethodd lawer iawn, ac er mwyn hyny efe a gerddodd lawer iawn a hynv am gydnabyddiaetb ryfeddol o fechan. Ond er iddo weithio yn galed bob dydd a mag a teulu mawr, ni chwynodd, naddo erioed, oblegid ei lafur mawr, a'i gydnabyddiaeth fechan, Yn hytrach efe a ysgrifenodd a'i law ei bun yn y fl. 1886 fel hyn Dytna fi yn awr yn rhyw lan o bregethwr er's 52 o flwyddi heb siomi yr un. gynulleidfa erioed oherwydd afiecbyd. 'Rydwyf yn gweled hyny yn fwy o dal na phe cawswn fil o bonan, heblaw y dyddanwch meddwl a deimlais filoedd oweithianna fedr fy nghalon byth mo'i draetbu." Yr oedd gan John Thomas ddeall da am ddowinyddiaeth Gristionogol, yo wr o synwyr cyffredin oryf, o athrylith natariol nwchlaw y cyffredin, ac yr oedd ganddo ddychymyg hynod o fyw, a llais rhyfeddol o ewynol. Ac yr oedd ganddo fwy o wybodaeth nag a allasai llawer ei feddwl. Prinion fa ei fanteision. Felly yr oedd hi I gyda bechgyn llafarwyr cyffredin yn ei oes ef. I Yr oedd efe mewn gwasanaeth gyda'r ffarm- wyr mor'fnan ag y gallasaijwneyd rhywbethlhyd nes ei fod yn llanc wedi hyny yn gweithio yn y chwarel hyd y gallodd. Cymro uoiaitb oedd efe a'i arian a'i amser yn brin, fel nas gallasai ddarllen llawer. Ond yr oedd efe er hyny yn feddyliwr mawr-yn meddwl yn was- I tadol; wedi darllen ei Feibl yn ofalus, a'i brofiad personol yn cymell ei fyfyrdodau, ac yn eu cynorthwyo a'u cyfoethogi. Ac felly, gyda'i Feibl a'i brofiad, gyda'i synwyr da, ei ddychymyg fyw, ei ddifrifwch a'i ffyddlon- deb, ei gariad at Grist ac at ddyn, a chyda bendith Duw yr oedd John Thomas yn bregethwr cymeradwy iawn, a bu yn offeryn i droi llawer at yr Arglwydd. Ni bu neb erioed mwy teyrngarol i'w eglwys ei hun- neb yn meddwl yn uwch o Wesleyaeth, na neb yn llai ei ragfarn tuag at eglwysi eraill. Yr oedd rhywiogrwydd ac unplygrwydd ei natur, ei arabedd naturiol, a'i hoffder o siarad am bethau crefydd, gydag eneiniad ei gymeriad da yn ei wneyd yn gyfaill nodedig o ddymunol. Yr oedd ganddo ei nodweddiad arbenig ei hun yn mhob cysylltiad. Cafwyd rhai llewyrchiadau arno gan ein gohebydd cynyrchiol Minclwyd yn ein colofnau yn ddiweddar. Efe a gafodd gryn amser tuhwnt i dymor gweithio, ond efe a wasan- aethodd trwy ddysgwyl yn amyneddgar a siriol am flynyddoedd. O'r diwedd fe alwodd y Meistr, ac atebodd yntau, WELE FI Gwnaeth bywyd a gwaith John Thomas fwy o ddaioni yn ei gylch nas gellir ei wybod hyd nes y daw y dydd a'1: dengys. Y mae Illawer i'w dcfrwedyd am John Thomas, yn i enwedig pan y daliai berthynas ag eglwys j fechan y Cwm, ac wedi hyny eglwys gryfach I Dyserth — yn ei dymor gweithio. Nis I gallwn fanylu heddyw, eithr nis gallasem adael i jjhen weithiwr mor ragorol gael ei gladdu heb i ni roddi ein blodeu-dorch ar ei fedd.
UNDEB EGLWYSI ANGHYDFFURFIOL…
UNDEB EGLWYSI ANGHYDFFURFIOL CYMREIG RHYL. Yn Mhwyllgor yr Undeb uchod a gynaliwyd yn Ysgoldy Capel Clwyd Street, nos Fercher, Tachwedd 3ydd 1897, pasiwyd yn unfryd y pen- derfyniad canlynolEin bod fel Eglwysi An- nghydffurfiol Cymreig Rhyl yn dymuno datgan ein galar a'n colled yn marwolaeth y Parchedig John Evans, Eglwysbach, trwy ba un yr amddif- adwyd y Pwlpud Cymreig o un o'i addurniadau penaf, Ymneillduaeth o un o'i hamddiffynwyr galluocaf a mwyaf gwrolfrydig, a Chenedl y Cymry o un o'i harweinwyr mwyaf doeth a diogel, gan daer weddio ar i'r Brenin mawr yn ei ras tuag at ein cenedl gyfodi llawer etto trwy Ddehau a Gogledd Cymru o gymeriadau cyffelyb i'r dyn cyflawn a rhagorol, y cristion pur a diledryw, y gweinidog llafurus a gwasanaethuar, a'r pregeth- wr hyawdl a dylanwadol hwn." Arwyddwyd dros y PwyIIgor :—DAviD LEWIS, Llywydd; ROBERT RICHARDS, Is-lywydd; ED. T. DAVIES, Cyn-lywydd.
[No title]
Clywsom fod y Parchn. John Hugbes (GoL yr Eurgrawn ") a Thomas Hughes (Bootle) yn parotoi "Bywyd John Evans, Eglwysbach' ac fod y gyfrol gyntaf, pris haner coren, i gael ei chyhoeddi ddechreu Mawrth nesaf. Yr archeb- ion i'w hanfon i'r Parch John Hughes, Wes- leyan Bookroom, Bangor. Da iawn genym fod Mr Ritchie yn siarad yn obeithiol am lwyddiant y gynadledd benod- edig i geisio sefydlu cyd-ddeall rhwng p peirian- wyr a'u meistri. Y mae Llysgenadydd perthynol i Awstfca wedi cael ei sarhau gan y Twrc, ac y mae dwy long ryfel wedi cael eu gorchymyn i dan-belenu portbladd Mersina oddleithr i Austria gael ei boddloni ar y mater. Ymddengys nad oes cyd- ymgynghoriad wedi bod yn Nghydgofd y Galluoedd ar y cwestiwn hwn. Y mae sarhau un swyddogion bach yn perthyn i A wstria y. fwy peth na llofruddio can mil o Gristionogion Armenia, neu andwyo amgylchiadau Crete.. •
[No title]
Amos Brothers have an immense Stock of Com- mercial Stationery, which they offer at Whole. sale rates* J
NODION O'R GORNEL.
NODION O'R GORNEL. Yr oeddwn inao hefyd, foneddigion, yn mhlith y rhai a deimlasant dristwch mawr iawn y boren Sul y clywais am farwolaeth y Parch John Evans. Daeth ein ooJled fawr yn bar wirioneddol i fy meddwl: cododd amlder o feddyhan o'm mewn yn yatod y dydd. Cefais y fraint o fod yn y capel dair gwaith, ond llawer gwaith y llanwodd fy nghalon a phrndd-der, a'm llygaid a dagraa yn ystod y dydd. Aethum i'r gwely mewn amser dyladwy, ond ni fynai cwsg ddyfod yno. Meddyliais ynof fy hnn: Sal trallodns i Wesleyaid Cymru oedd y Sal hwn." Am amser o amgylch y ffaith hono y mynai fy meddwl ymdroi. 0'1: diwedd dygwyd Suliaa trallodas yn fy hanes bersonol i'm cof, a chododd storm o feddyliau a theimladau hiraethion nes yr ofnais longddrylliad. Eithr trwy drugaredd cefais le i fwrw angor. -Cefais syniadau y penillion canlynol yn ile sad i wneJd hyny; a chefais dawelwch i osod y syniadau yn y ifarf ganlynol O'th fla-n, 0 Arglwydd lor, Yr ymostyegaf fi Y mae pob path yu berffaith iawn By'n ol D'awyllya Di! M»e'r gwynt a'r llanw mawr Yn gryf i'm berbyn i, A m^niin'n wan—ond da pob peth Sy'n ol D'ewyllys Di Dyryswyd lawer gwaith Fy holl gyiillnniau i, Ond ni rwgmehaf—boddioa wyf I Dy ewyllys Di. Fel lean yn yr ardd 0 Arglwydd gad i mi Ddywedyd pan mewn ing, 0 Dad, Boed Dy ewyllys Di! Dymnniad f'enaid yw Ar fod fe wyllya i Yn llwyr ymgolli, yn barhans, Yn Dy ewyllya Di Gwlad ddedwydd raid y bydd y wlad hono He y bydd pawb yn gwneyd ewyllys Daw heb fod icg na chwpan chwerw yn nglyn a hyny. Ie wir Gwlad dda odiaeth yw y wlad hono 118 y mae Daw yn cael Ei ffordd ei Hon ynddi. 'RHEN WR IiLWYD.
Family Notices
ø:tntbigatfgau Uncbasaix a Jlbrfofllaetbaxi. -■ Priodwyd. JONES-OWEN-Dydd Mercher, Tachwedd IOed, yn addoldy y Wesleyaid Soar, Talsarnau, trwy wein. yddiad y Parch R. Mon Hughes yn cael ei cynorth- wyo gan V Parch Edward Jones, yn mhreseaoldeb yr hybarch Mr Rees Roberts, Cofrestrydd. Mr Rees Jones, Tanymarian, Soar, a Miss Annie Owen, Talsaarnau. WILLIAMS—RODEICK—Hyd. 31ain, yn Shiloh, Capel y Wesleyaid, Merthyr, gan y Parch H. O. Hugbes, yn mhresenoldeb y Cofrestrydd; Mr David Williams a Miss Margaret Ann Rodrick, y ddau yn aelodaa o eglwys y Wesleyaid yn Cefn Coed, Merthyr. Bu Farw. MORRIS-Hydref 30ain, yn 54 mlwydd oed, Mr Wil- liam Morris, LJoft-y-Celer, ar ol cystudd maith. Claddwyd ef yn mynwent Soar,Talsarnau, Gwein- yddwyd yn yr angladd gan y Parch Owen Evans. FOULKEs-Tach. 12fed, yn 24 nalwydd oed, Miss Mary Foulkes, Inberman Cottage, Pensarn, Aber- gele. MATTHEWs-Tach. Heg, yn 56 mlwydd oed, Thos. Matthews, Gloddfa, Rhydvfoel, Bettws yn Rhos. ROBERTS—Tach. 5ed, yn 73 mlwydd oed, Robert Roberts, Fair View, Llanddulas. JONBs-Tach. 5ed, Mr William Jones, Bryn, Llan- blodwel, wedi cystudd trwm. Yr oedd Mr Jones yn frawd i Mr R. Jones, Y.H., Glanaber, Llanrhaiadr-Mocbnant, ao yn dad-yn cghyfraith y Parch J. O. Parry, Lerpwl. Claddwyd ef gydag anrhydedd yn gystal a galar mawr yn mynwent Wesleyaidd Cefnblodwel. Yr oedd yn bresenol, heblaw gweinidogion y gylchdaith, y Parchn E. Humphreys, Owen Hughes, T. J. Humphreys, a Lewis Owen. Yr oedd Mr Jones yn adnabyddus fel gwladwr parchus, ac fel Wesleyad blaenllaw—yn gefni'r achos yn Nghefn- blodwel er's llawer dydd. ROBERTs-Tach 2il, yn dra disymwth, Mr Robert Roberts, Moelheulyn (tad y Parch T. C. Roberts, Penmachno). [Drwg genym mai borau Mawrth y daeth yr adrodd. iad helaethach i law—GOL.] Ganwyd. WILLIA.MS-Medi 24ain, ar fab, pri)d Edward Will. iams, Penucha, Pensarn, Abergele. J ONEs-Medi 26&in, ar ferch, priod Robert Jones, Water Street, Absrgele. WILLIAMS-Hydref 14EG, ar fab, priod Edwin A. Williams, 12, Peel Street, Abergele. WitmiAxs-Tachwedcl 1 leg, merch i briod Mr W. Williams, arweinydd canu capel Rarrford Street, St Helens, perthynol i Genadaeth Lancashire, 7 Biekerstiffe Street, St Helens.