Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
DADWADDOLIAD YR EGLWYS.
DADWADDOLIAD YR EGLWYS. Cyrhaoddwyd y drydedd adran o Fesur yr Eglwys Gymreig yn Mhwyllgor Ty y Cyffredin nos Lun, ao o bosibl pasiodd sefyllfa dra cbyfyng oherwydd agwedd y blaid Eglwysig. Egyr yr adran hon y rban hono o'r mesur sydd yn ymwneyd a dadwaddoliad; 9C o dan yr adran hon cynygia Mr Asquith d.usglwyddo i dri o Ddirprwywyr Eglwysig yr oil o eiddo yr Eglwys yn Nghymru, ac eithrio gwaddoliadau preifat a roddwyd ar ol y flwyddyn 1703. Dymuna Mr Lloyd George newid y swyddogion hyn am Gyngor Cymreig cyfansoddedig o gyn- rychiolwyr o'r gwahanol Gynghorau Sirol yn y Dywysogaetb, ac y mae ei awgrymiad yn cyf- arfod a chydymdeimlad y rhelyw o'r aelodan, Cymreig. Ni wyddys pa gwrs a gymer Mr Asquith gyda golwg ar y gwelliant. Dichon y bydd ei gydymdeimlad i jraddau pell o'i blaid, canys os gellir ei wneyd yn gynllun dyogel a gweithiadwy y mae iddo y fantais o fod yn fwy democtrataidd na'r trefniant yn y mesur, ac o ganlyniad yn fwy tebygol o weithredu mewn cydgordiad a dymnniadau a dyheuiadan y Cymry. Byddai yn rhan o waith y Ddir- prwyaeth i drefnu cynlluniao i wneyd y def- nydd goreu o'r gronfa a osodir dan ea gofal, gvda'r eithriad o'r degwm. Rhaid i ddwy ran o dair o'r arian hyny o leiaf gael eu defnyddio i hyrwyddo addysg gelfyddydol ac uwchraddol, yn eynwys sefydliad darlleufa, amgueddfa, neu ysgol geifyddydol. Ac y mae yn ddiaheu y cerir yr ameanion hyny allan yn fwy trwyadl gan gynghor oynrychioliadol Oymreig na chan y tri dirprwywr a enwir gan Mr AsquitbJ 'Does genym ddim i'w ddywedyd am Syr Algernon West, yr Anrhydeddus H. W. N. Bruce, na'r Milwriad Hughes, Ystrad. Wyddom ni ddim am y boneddwr blaenaf a enwyd; cacamyrail ond ei fod yn fab i Arglwydd Aberdare. Am y trydydd gwyddom ei fod yn foneddwr parchus o Ddyffryn Clwyd, yn byw yn Ystrad, Dinbych. ac yn brif oruchwyliwr i Syr Watkin W. Wynn, o Wynnstay. At hyny gwyddom ei fod yn wr o allu meddyliol cryf, ac yn foneddwr egwyddorol a chyfiawn.' Ond ar yr un pryd nis gallwn yn ein byw I gredu y gall y tri wyr hyn, yn ol anian pethan, gyflawai ygoruchwylion a fwriedir iddyntdan y Mesur gystal a chan gorfE etholedig Bydd mewn cysyiltiad agos a'r farn gyhoeddus. Addefir hyny, yn ymarferol, yn y Mesur ei huo, pan y darpara allu i'r Dirprwywyr gyflwyoo un- rhyw ran o'r arian at ddjbenion y Brifysgol Gymreig, neu i "bwyllgor unol o Gynghorau Sirol Cymru a Sir Fynwy." Felly os ydyw rhagoriaethau y corff etholedig yn y wedd hon yn amiwg pan y penodir y Ddirprwyaeth gan Lywodraeth gyfeillgar i hawliadau cenedlaeth- ol Cymru, beth tybed ellir ddysgwyl pan y daw i ran Llywodraeth Doriaidd i lanw gwagle yn eu mysg ? Rhaid, modd bynag, cofio mai nid rhano yr adau a ddeidiaw oddiwrth ddad- waddcliad yr Eglwys ydyw yr unig orchwyl fydd gan y Ddirprwyaetb i'w chyfiawni. Rhaid iddynt hefyd weithredu i raddau yn farnol, gwaith ag yr ymddengys corff ethol- edig ar un wedd yn anghytnwys i'w drin. Un o'u goi ucbwylion cyntaf fydd penderfynu j pa faint o'r gronfa drosglwyddir iddynt a ¡ gynwysa waddoliadau preifat. Bydd ganddynt y gallu i benderfyou pob cweatiwn, pa an < bynag ai o gyfraith neu o ffaith, a gyfyd o dan weinyddiad y ddeddf. 0 dan yr amgylchiadau y mae yn anhawdd credu fod y blaid eglwysig yn gywir eu hamcan i gefnogi Mr Lloyd George pan y cynygiai fod gorQchwy'ion o'r natur hyn yn cael eu trosglwyddo i gorff etholedig. Ond os ydynt yn gywir yn yr arddangosiad hwn o ymddiried yn y Cymry, diau y gellir trefnu ar gyd-ddealltwriaeth rydd iddynt yr arolygiaeth boblogaidd yr ymddang- osant mor awyddus i'w chael; ae hefyd sicr- hau y gofalwch y mae Mr Asqaith, fel gwiad- weinydd cyfrifol, yn rhwym o'i hawlio. Diau na fydd gan yr Ysgrifenydd Cartrefol unrhyw wrthwynebiad i drosglwyddo goruchwylion gweinyddiadol syml y Ddirprwyaeth Gymreig i Gyngor Cymreig, gan neillduo cwestiynan o natur farnol i'r Dirprwywyr Rhoddodd Mr Asquith, yn wir, ar ddeall y rhoddid ystyriaeth i deimladaoj yr aelodan Cymreig pan ddelai y nawfed adran o'r mesur dan ymdriniaeth, ac ar hyny awgrymodd Mr Lloyd George dynu ei welliant yn ol. Gwrthodai yr wrth- blaidi i'r cwre hwnw a gwasgant am ymraoiad. Gwnaed hyny, ond cariodd y Llywodraeth y dydd gyda mwyafrif o ddeg.
n_'____,.....-..--.----NODION…
n_ NODION O'R GORNEL. Yr wyf yn teimlo dyddordeb neillduol iawn, foneddigion, er's lIawer blwyddyn bellach, yn y Cyfarfod Talaethol. Bydd yn dda genyf feddwl am dano cyn ac ar ol ei ddyfod a bydd yn hyfryd genyf gael 'sgwrs am hen gyfarfodydd enwog y dyddiau gynt, ac yn dda genyf glywed pethau ffafriol am y rhai diw- eddar, ao yn neillduol am y diweddaf oil. Cefais gyfleusdra y dydd o'r blaen i siarad a hen frawd oedd yn bresenol yn Nghyfarfod Talaethol Llanelwy, yn y flwyddyn 1836. Yr oedd efe yn gwrando ar y Paroh Rowland Hughes yn pregethu y bregeth enwog: Y dadgoddiadaroddoddDowo hono ei Hun;" ac yn cofio ei weled yn cymeryd gafael yn y ddeilen helyg i herlo paentwyr y byd i wneyd mwy na dyowarediad anmherffa.th o liw y ddeilen oedd yn ei law a'r effaith a gerddodd trwy y gynulleidfa fawr ar y pryd. Wedi iddo son am hyny teimlais gywreinrwydd i edrycb beth oedd sefyllfa y Dalaaeth y flwyddyn hono, trwy fod y eyflensdra genyf. Gwnelid y Dalaeth i fyny o ddeg o gylchdeithiau, ao un a't hugain o weinidogion yn llafurio arnynt, gyda dau weinidog yn uwchrif, Ac felly, a chaniatfiu eu bod oil yn bresenol (a thebygol en bod), yr oedd yno dri ar hugain o weini- dogion yn bresenol—dyna y cwbl oedd yn y Dalaeth. Nid oes neb, nae oes uno honynt yr, tyw heddyw Yr Hybarch William Powell oedd yr olaf i fyned i'w orphwysfa. Yr oedd yn euplith bump na welaiS erioed mo hocynt, ac un arall na chlywais mohono yn pregethn. Y mae yn bur debygol mai ychydig o leygwyr oedd yn bresenol. Nis gallasai mwy nag ugain fod, ao y Mae bron yn sicr nad oedd haner hyny yn bresenol ar y pryd. Ood yr oedd petbau yn bur wahanol eleni ya Nghol- wyn Bay. Yr oedd yno meddant hwy i mi, dros ddau gant yn bresenol pan yr oedd y Ileygwyr yao ddydd Mercher. A chlywais fwy nag un gweinidog yn dyweyd-a rhai o houynt wedi bod yn weddol hir yo y gwaith-na wnaed y bosnes erioed yn well. Canmolai pawb y Cadeirydd am y modd deheuig y gwnelai yr hyn oil g, berthynai iddo. Peth arall y clywais siarad am dano oedd presenoldeb nifer mor luosog o leygwyr ieuainc dea!lus, y rhai a gymerent y dyddordeb dyfnaf yn y gweithrediadau. Y mae hyny yn mhlith y rhagarwyddion mwyaf boddhaol am ddyfodol ein hachos. Cefais. gyfleusdra i siarad a gweinidog parchus o enwad arall, y dydd o'r blaen, yr hwn a gymerodd daith o gryn bellder o bwrpas i fpd yn y Cyfarfod Lataethol. Ac ebai efe: A wyddoch chwi beth a'm taraw- odd i yn Ngholwyn Bay ? y nifer fawr o bobl ieuaisc oedd yn y oyfarfodydd! Yn siwr," ebai efe, y mae genych obeithion dyeglaer am eich dyfodol." Wel, yn siwr i chwi, foneddig- ion, y mae hyn oil yn sirioli calon y 'Rhen Wr yn fawr iawn. Nifer luosog o weinidogion j ieuaiao hynod o addawol—y fath nifer o leyg- wyr ieuainc, ag iddynt air da am eu ffyddlon. deb gartref, yn cymeryd y fath ddyddordeb yn ngwaith y Dalaeth—a'r fath nifer o bob! ieuainc astud yn y cynolleidfaoedd fel ag i d'daraw "I gweinidog deallus a chraff o enwad arall! Yn wirionedd inau y mae hyn oil yn destynan diolchgarwch A pheth arall a ddywedwyd yn fy nghlywedigaeth oedd fod naws ysprydol werthfawr yn codweddu yr eisteddiadau swydd- ogol." Ac nid oedd dwy farn na dau deimlad, fet y c'ywais, am ddylanwad bendigedig y cyf- arfodvdd cyhoeddus. Yn reit siwr i chwi, y mae genym fwy o achos diolch a gobeithio nag o achos cwyno a mylied i brudd-der. Nid oes genym achos i ymffrostio, ond yn y gras Daw sydd wedi bod a-nom a chyda ni! Y mae genym anogaethau i weddio a dysgwyl am dywalitiad newydd helaeth o ddawn yr Yspryd Glan. Felly, Amen. 'RHEN WR LLWYD.
RHYL.
RHYL. UNDEB YR EGLWYSI ANNGHTOFFURPIOI, OYSRREIG.—Cynhaliwyd dau gyfarfodyr wyth- nos ddiweddaf: cyfarfod gweddio nos Llun yn Warren Road (M.C.), o dan lywyddiaeth Mr Jahu Jones, Eussell Road (W.) Yr oedd y capel yn Ila WD, a chaed cyfarfod Qwlithog. Nos Fercher drachefn ceid Seiat Undebol yn N ghapel Clwyd Street (M.O.), o dan lywydd- iaeth y Parch. D. Lewis (A.) Y mater oedd Dydd yr Arglwydd. Caed anerchiad agoriadol pwrpasol gan y Ilywydd. Ac ar ei ol cafwyd anerchiadau gan y Parchn. 8. T. Jones, W. H. Evans, T. Shanklaud, ac eraill. Pasiwyd pen- derfyniad unfrydoi (ar gynygiad y Parch. W. H. Evans, a chefnogiad y Parch. Thomas Shankland) yn dadgan cymeradwyaeth i waith y Cyngor Trefol yn penderfynu peidio agor y Ilyn ar y Sabboth pan y gwnaed cais i ddi- ddyma y penderfyniad cyntaf i'w gadw yn gauedig. Cafwyd cynullLd da iawn, a seiat sydd yn rhwym o ddylanwadu ya dda ar y rhai oedd yno. Dyiem ddyweyd y bn newid- iad pulpudao, yn ol y rheoJ, y Sabboth gyntaf o Fai, ae fod y cynulleidfaoedd yn gyffredinol yn gwerthfawrogi hyny. Y mae pobl oreo yr holl eglwysi yn iiawenhau am yr undeb.-Goh.
SEFYLLFA CAPELAU TALAETH GOGLEDD…
SEFYLLFA CAPELAU TALAETH GOGLEDD CYMRU. Y MAE yn hyfrydwch genym alw sylw at rai o'r ffeithian a'r ffugyrau dyddorol cynwysedig yn adroddiad Pwyllgor y Capeli yn y Dalaeth hon, a ddarllenwyd gan Mr B. Davies, un o ysgrifenwyr y Pwyilgor, yn y Cyfarfod, yn Ngholwyn Bay, yr wythnos o'r blaen. Nifer y meddianan cyfundebol yn y Dalaeth ydyw 269. Cynwyaa y cydrif hwn 236 o gapeltiu, 32 o dai gweinidogion, ac un ysgol ddyddiol. Cyfrifir fod y meddianau hyn yn werth 221,883p-dau gant ao nnarbugain o filoedd, wyth gant ag wyth deg a thair o bnnoedd. Y mae hyny yn gynydd ar y flwyddyn o'r blaen o 4,852p trwy fod meddianau newyddion wedi eu chwanegu. Cydswm yr holl ddyled ar y meddianau yn niwedd y flwyddyn 1894 oedd 16,562-un fil ar bymtheg, pum cant, a chwe deg a dwy o bunoedd. Y mae hyny yn llai na saith a haner y cant. A thra, fel y gwelir uchod fod gwerth y meddianau wedi chwanegu dros bedair mil ao wyth gant y flwyddyo ddiweddaf nid yw y chwanegiad at y ddyled yn fwy La dwy fil a chwe deg a naw o buDoedd. Ac o gydswm y ddyled, y mae yn werth cadw mewn cof nad oes ond rhan o honi yn ddyled ar log. Nid ydym yn sicr o'r ffigyrau ar ddiwedd y flwyddyn; ond dengys y Mynag argraffedig fod drcs saith mil o'r ddyled yn echwynioc dilog o drysorfa fenthycol y Dalaeth yn Mehefin diweddaf. Felly nid oes oad tua naw mil o ddyled y telir Hogau am dani ar feddianau sydd yn werth dau gant a dwy ar hugain o filoedd. Nid oes neb a all ddywedyd I fod ein capelau yn cael eu hadeiladu er I mwyn i wyr arianog gael llogau am eu harian. j Ni byddai yn annyddorol cydmaru sefyllfa J ein capelau yn bresenol i'r hyn ydoedd ddeu-1 gain mlynedd namyn un yn ol—pan sefyd- Iwyd ein Trysorfa Fenthycol. Gwerth cyf- rifedig ein meddianau y flwyddyn bono oedd f>8,810p.—llai na phum deg a naw o filoedd. Ac yr oedd y ddyled arnynt y pryd hwnw dros unarddeg ar hugain o filoedd. Yn y flwyddyn 1872 yr oedd gwerth y meddianau dros gant a pbedair o filoedd, yr hyn oedd yn fwy nag yn 1856 o fwy na phum mil a deu- gain. Swm y ddyled y flwyddyn hono oedd deunaw mil a naw cant-ilai nag yn 1856 o fwy na deuddeg mil. Er y flwyddyn 1872. y mae y cynydd yn ngwerth y meddianau wedi cynyddu cant a deunaw o filoedd. Mewn gair y mae gwerth ein meddianan Cyfundebol yn 1894 dros bedair mil ar ddeg mwy na chymaint arall ag ydoedd yn 1872, ac yn gant a thrigain a phedair o filoedd mwy nag yn 1856. Yn 1856 yr oedd y ddyled yn 53 y cant ar werth deunaw mil a deugain. Yo 1872 yr oedd y ddyled yn ddeunaw y cant ar werth cant a phedair o filoeod. Yn 1894 y mae y ddyled o dan saith a haner y cant ar werth (yn swm crwn) dau gant a dwy ar bugain o filoedd o bunau. Cyfanswm y derbyniadau oddiwrth ac yn ffafr y meddianau Cyfundebol yn y Dalaeth fel yr oedd yn nghyfrifon pob ymddiriedolaeth am 1894 oedd un fil a'r ddeg, saith gant, a ¡ thair a deugain o bunoedd; yr hyn oedd dros saith gant mwy na'r flwyddyn flaenorol. Ac yr oedd y taliadau yn y flwyddyn yn naw mil naw cant-dras naw cant a deugain punt mwy Dag yn y flwyddyn 1893. Ar ddiwedd y flwyddyn yr oedd gan drysorwyr 148 o'r meddianau arian mewn Haw, yn gwneyS gyda'u gilydd dros ddwy fil a phedwar cant o bun- oedd. Yr oedd y fantolen yn troi o'r tu chwith mewn wyth a deogain o achosion; ond nid oedd eydswm y diffyg rhwng yr 48 ond pum cant a thriagain a phedair o bunoedd. Yn y naw mil naw cant taliadau a wnaed yn ystod y flwyddyD oynwysir treulion glanhau, goleuo, a thwymno y capelau, gyda chant a baner o bunoedd o ardrethoedd ar dir [capelau ar bryd- leaau. Yr oedd gan y Pwyllgor achos ewyno am fod eto gynifer o'r capelau heb eu hyswiro. Piti garw," ebai cyfaill heb fod yn mhell oddiwrthym, nad elai un o'r capelau yna sydd heb eu hyswirio ar dan y flwyddyn nesaf." Pa uu bynag am hyny byddai yn werth i ym- adiriedolwyr y oyfryw gapelau gofio pe byddai I hyny ddygwydd y lyddmt hwy fel trustees o dan rwymau i adeiladu rhai yn eu lie. Ystyr- iaeth y byddai yn werth iddynt ei chymeryd at eu calon. Dylaswn ddyweyd cyn hyn fod 126 o'n capelau yn y Dalaeth yn gwbl ddiddyled; ac felly nad oes ond cant a deg a dyled o gwbl arnynt. Ac yna y mae y mwy na saith mil dyledus i'r Dryaorfa Fentbycol wedi ei Jlyfyngu, yr un modd a'r dyledion era ill, i lai na haner rhif ein capelau. Mae amrai o'r rhai hyn yn adeiladaa newyddion, a'r dyi'edion ar log yn aros ar rai sydd eto heb (ond ar fin) gyraedd y lan gyda'r amodau i dderbyn yr hyn sydd addawedig o Drysorfeydd y Dalaeth. Wrth derfynu (am yr wythoos hon) gallwn ddyweyd na bu sefyllfa ein capeli erioed yn rhoddi mwy o sirioldeb a gobaith—na cbym- aint—i'r Cyfarfod Talaethol ageleni.
DR. MACGREGOR, A.S., A'R LLYW.…
DR. MACGREGOR, A.S., A'R LLYW. ODRAETH. Nos Llun, dywedodd Canghellydd y Trysor. lys, yn Nhy y Cyff edin, tra yn egluro y cwrs y bwriadai y Llywodraeth i'r busoes cyhoeddaa ei gymeryd, i byddai iddo wneyd datganiad parched y bnsoes Yôgotaidd DOS bu. Gwas- godd Dr. Macgregor am ddatganiad mwy pendant, a chat) na chftfodd uu ymaith ag ef o'r Ty. Yn ddiweddarach yn y dydd dywedodd y Doctor na fyddai iddo ddychwelyd; ao y byddai iddo yaddiswyddo.
. BORTH.
BORTH. CliADDEDIGAETH Ms T. W. WlLLIAMS.— Fonedd- igion,—Byddaf yn dra diolchgar ami chwi gywiro yr adroddiad a ymddangosodd, yn yr hyn a ganlyn: Gan y periouau canlynol yr aDfonwyd y wreaths, ac nid fel yr hysbyswyd. Eu rhad y Dnc a'r Duces St. Albans; y Misses Williams, Brittania House; y Misses Thomas, Penmount House Miss Jenny Jones, Upper Borth; Burangton Hall friends; a Fosy prydfertb gan Miss May Jones.-I.J.P.
[No title]
GAS FITTINGS. -inspection of the new and varied patterns of Brackets, Hall Lamps, Pen- dants, and Chandeliers, is solicited. Only com- petent and certified Gasfitters employed by the old Gas Manager, Jos. Williams, Gasfitter and Ironmonger, 5, Bodfor Street.
HEALTH, STRENGTH, ENERGY.
HEALTH, STRENGTH, ENERGY. SPRING FASHIONS.—Mrs Talbott, 60, High Street, baving just returned from London, will make a Special Show of the latest Novelties in Millinery, Capes, Jackets, ani Juvenile Outfitting, &c., &c., on Tuesday Next, ai;d following days.
A BEAUTIFUL COMPLEXION.
A BEAUTIFUL COMPLEXION. SULPHOLINE LOTION clears off Skin imperfeetions in a tew days, Pimples, Blemishes, Eruptiions Redness, Roughness, and all Disfigurements entirely banished,leving a spotless skin. Shilliaa; Bottles of Sulpholine.