Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
ADGOFION WESLEYAIDD.
ADGOFION WESLEYAIDD. ITEITHIATJ A DYGWYDDIADAU. VI.-1804-5. Yn Llundain y cynaliwyd Cynadlcdd 1804. Y Llywydd oedd Henry Moore, a Dr Coke yn Ysgrifenydd. Gadawyd Talaeth Gogledd Cymru fel o'r blaen. ond fod dwy gylchdaith Gymreig o'r newydd ynddi, sef Dinbych, wedi ei chymeryd o'r hyn oedd yn ffurfio cylchdaith Bhuthyn, y flwyddyn flaenorol; a Beaumaris, trwy fod sir Fon wedi ei chymeryd oddiwrth Gylchdaith Caernarfon. Fel y canlyn yr oedd y stations yn y Dalaeth y flwyddyn hono, wedi gadael allan gylchdeithiau Seisnig Trallwm a Gwrecsam Rhuthyn,—John Bryan, William Jones. Dinbych,—Owen Davies, Stephen Games, Robert Roberts. Caernarfon. —Edward Jones, hynaf, John Morris, Beaumaris,—John Jones, Edward Jones, ieu. Owen Davies oedd Cadeirydd y Dalaeth, ac yr oedd ei awdurdod chwanegol fel Arolygydd Cyffredinol yn parhau. γ [D.S. Gwelir fod naw o Weinidogion Cymreig wedi eu penodi i'r Dalaeth yn y Gynadledd hon, yr hyn sydd ddan yn chwanegol at rif y flwyddyn flaenorol, sef (1) STEPHEN GAMES. Yr oedd efe yn enedigol o Lanfairmuallt. Dechreuodd deithio yn y gwaith Seisnig. Daeth i'r gwaith Cymreig y flwyddyn bon, ac felly y parhaodd hyd 1807, pryd yr ymneillduodd o'r weinidogaeth ac yr ymsefydlodd yn Ninbych. Samuel Davies laf, a ddywed am dano fel hyn: Er i Mr Games roddi i fyny i bregethn yn deithiol, yn fuan wedi iddo briodi y tro cyntaf, eto nid oedd efe yn llai ffyddlon a defnyddiol o hyd yn Eglwys Dduw, fel pregethwr cynorthwyol, blaenor, &c, yn Ninbych. Nid oedd neb yn fwy parod nag efe at bob peth y deuai gal wad am dano mewn ffordd o gynorthwyo achos Dnw, yn mhell neu agos." Ac am dano fel pregethwr dywed- Nis gvm am neb a gafodd ei hofii yn fwy gan y rhan fwyaf deallus o'r gynulleidfa na Mr Games." Cymerwyd ef yn glaf pan yn dych- welyd adrcf o Landyrnog, wedi bod yn cadw ei blan yno am ddau o'r gloch Sabboth, Hyd. 17, 1814; a chafodd gystudd caled am fis. Bu farw Tach. 14, pryd, meddai Mr Davies, yr ehedodd ei ysbryd ardderchog i wlad yr hedd." Cladd- wyd ef yn mynwent yr Eglwys Wen, Dinbych, ac efe ond 3D mlwydd oed a phregethodd Owen Davies ei bregeth angladdol, ar Actau viii 2— A gwyr bucheddol a ddvgasant Stephan i'w gladdu," &c. (2) EDWARD JONES, ieu., sef Edward Jones, o Gorwen. Mr Jones, 'Bathafarn, oedd Edward Jones, hyn. Ar ol hyn y daethpwyd i roddi laf ac 2il &c., ar ol gweinidogion o'r un enwau yr oedd yn rhaid cymeryd rhyw drefn heblaw rhoddi hynaf ac ieu wedi i fwy na dau o'r un enwau dd'od i'r weinidogaeth. Ar- gyhoeddwyd Edward Jones, o Gorwen, o dan weinidogaeth John Bryan yn 1802. Bu raid iddo, o herwydd gwaeledd iechyd, fyned yn nwchrif yn 1815, heb lafurio ondun flynedd ar ddeg. Bu farw, gan ymorphwys ar y Ceidwad, yn Wyddgrug, Ebrill 15, 1838. Ymddengys ei fod yn bregethwr da; a bu yn dra Ilwyddianus, cyn i'w iechyd dori i lawr. Yr oedd o duedd enciliedig ac hynod o anymhongar. Methasom a chael fod cofiant iddo wedi ei ysgrifenu. Gwelir nad yw enw John Hughes yn y stations uchod. Yr oedd efe wedi ei benodi yn genadwr Cymreig yn Liverpool, a John Bryan- wedi dyfod i Gymru. Ar ol y Gynadledd, ond cyn diwedd y flwydd- yn 1804, galwyd dau arall allan, sef William Batton a Griffith Owen.] Rhif yr aelodau ar y cofnodau am y flwyddyn hon sydd fel hyn :-Rhuthyn, 991; Caernarfon, 718 yn gwneyd cydrif, o 1709-cynydd o 365. Ar ol y Gynadledd y flwyddyn hon aeth Owen Davies a John Bryan ar daith tua'r Deheu, er mwyn agor lleoedd newyddion. Cychwynasant i'r daith hon Hyd. 25, ac wedi myned trwy dymhestl fawr cyraeddasant i Lau- silin, lie y pregethodd Mr Bryan i eneidiau tlodion oeddynt yn ymdroi mewn ty wyllwch," ond er hyny yr oedd ganddynt duedd i wran- daw. Aethant yn mlaen i Lanrfyaiadr, Llan- fyllin, Llansantffraid-yn-Mechain, Meifod, Caersws, Llanidloes, a Threfeglwys ac aethant oddi yno i Aberystwyth. Z- [D.S. Nis gellir bod yn sicr iddynt bregethu yn Llansantffraid. Tybiwn na wnaethant. Yn Meifod, pan bron iawn wedi digaloni, daethant i wvbod fod yn y dreflan hono dri oeddynt yn aelodan gyda'r Wesleyaid yn y Deheudir; ac mewn canlyniad cafwyd lie i bregethu, a phregethodd Mr Bryan "i bobl astud iawn." Credwn mai Seison oedd y tri hyn, sef yr excise- man, a'i wraig. a'i dad. Cafwyd odfa neillduol iawn yn Nghaersws ac amser dedwydd iawn yn Llanidloes a Threfeglwys. Nid ydym yn deall i Mr Davies bregethu ond yn y ddan le diweddaf. Gwnaeth hyny yn y lleoedd hyn deir- gwaith yn Saesneg,] Yr oedd Edward Jones (Bathafarn), a William Parry wedi cyraedd Aberystwyth o iflaen Owen Davies a Bryan; ac yr oedd un o honynt yn pregethu yn yr ystafell fawr berthynol i'r lluesty a elwir Talbot, yr hon:oedd yn llawn o wrandawyr." Pregethwyd yno dranoeth dra- chefn am ddeg, dau, a, chwech. Cafwyd cyfar- fod mawr yno felly hob ei ddisgwyl. Nyni- a bregethasom saith o bregethau yno," ebai Mr Bryan, Felly y bu ymweliad cyntaf y preg- ethwyr Wesleyaidd a thref Aberystwyth. Cafodd Jones, Bathafarn, a William Parry daith lwyddianus o Gaernarfon trwy Feirionydd j Aberystwyth Ni chanfyddais," ebai Mr Jones," yn fy mywyd gymaint o ffafr Duw tuag I ataf ag yn y daith hon." Cawsant odfa fyth- gofiadwy yn Nolgellau. [D.S. Yr oedd William Parry yn enedigol o Landegai. Yr oedd yn bregethwr gyda'r Trefnyddion Calfinaidd cyn dyfod y Wesleyaid i'r ardal hono. Mabwysiadodd olygiadau ath- rawiaethol y Wesleyaid a chredwn iddo gael ei alw i gyfrif am hyny, ac iddo mewn can- lyniad ymuno a'r Wesleyaid. Yr oedd yn bregethwr poblogaidd ac effeithiol. Ni bu yn y weinidogaeth o gwbl. Cafodd ei erlid allan o'r hen ardal mewn canlyniad i anghydfod a fu rhwng gweithwyr chwarel Caebraichycafn a'r goruchwylwyr; ac felly bu am flynyddau ar grwydr yn yr Iwerddon, a manau ereill. Ond cafodd ryw flwyddyn a haner yn niwedd ei oes yn ei hen ardal drachefn ac yno, yn y flwydd- yn 1841, y bu farw, gan roddi tystiolaeth ei fod, ar ol y tywydd garw i gyd, yn cyraedd glanau yr hyfryd wlad.] Wrth ddychwelwyd o'r daith hon bu Owen Davies a John Bryan yn agor capel Llangynog. Ymwelsant hefyd a rhai o'r manau y buont ynddynt o'r blaen; ac agorasant rai lleoedd newyddion. [D.S. Adeiladwyd cryn nifer o gapelau y flwyddyn hon. Ceir y capelau canlynol yn y daflen a wnaeth John Williams (2il)—Llan- gollen, LIanelidan, Mwnglawdd, Brymbo, Llandrillo (Edeyrnion), Llanrwst, LlysEaen, Abergele, Llaneurgain, Niwbwrch, Capel Tyddyn, ac Aberdaron, heblaw Llangynog.]
SEFYDLIAD BEIBL GYMDEITHAS…
SEFYDLIAD BEIBL GYMDEITHAS NEWYDD. Dywed y San Francisco Evening Bulletin fel y can- lyn :Am beth amser, y mae y Parch Aaron Wil- liams, a dau neu dri dyngarwr arall, wedi bod yn parotoi y fforddger sefydlu Beibl Gymdeithas newydd yn y ddinas hon. Amcan y gymdeithas yw gwerthu Beiblau a Thestamentau am yr hyn y maent yn gostio, canys y mae y sefydliadau sydd mewn bodol- aeth yn awr yn edrych allan yn unig am wneyd elw allan o werthu gair Duw. Enw y gymdeithas new- ydd yw "The British and American Bible Society;" a'r Sul diweddaf, eglurodd Mr Williams ei amcan i'r Young Men's Christian Association, gan sylwi fod ganddo Feibl yn ei law-wedi ei rwymo mewn morocco, ymylau aar, gyda chyfeiriadau trwyddo, a chwech o fapiau-yr hwn a ellid ei brynu yn Llundain am 36 cents (Is. 6c.). Yr oedd y Beibl Gymdeithas Americanaidd yn gofyn doler a haner (6s.) am un nad oedd yn agos cystal. Byddai y cludiad yr urn cyntaf dros y mor yn saith cent (3Jc.). Gwerthwyd y rhai hyn gan y Beibl Gymdeithas Frytanaidd a Thtamor—yr hon gymdeithas nad oedd yn elwa oddiwrth y gweithrediadau—a bwriada Mr Williams ymuno y gymdeithas newydd 4 hwynt. Am amryw flynyddoedd, y mae Mr Williams a'i gyfeillion wedi bod yn llafurio yn galed trwy ddosbarthu rhanau o'r Gair yn mhob cwr o'r wlad ac y mae eu hymdrech. ion wedi eu coroni h llwyddiant." Da. genym weled fod y Cymry yn dyfod i'r amlwg mewn materion crefyddol, pa le bynag yr int.
ANEFFEITHIOJiRWYDD Y GALLU…
ANEFFEITHIOJiRWYDD Y GALLU jMILWHAIDD. Pe byddai i rywun yn meddn ar wybodaeth gyflawn a gallu yn chwilio tiwy hanesyddiaeth cenhedloedd, gallai ganfod engrergtiau afrifed o ryfeloedd wedi cael eu dechreu er cyraedd amoanion penodol, ond ar ol hafog a thrueni, yn methu yn hollol a chyrhaedd yr amcan hwnw. Nis gellir canfod esiampl mwy eglur na'r un o'r eiddom ein hunain yn rhyfel y Crimea Amcan addefedig y rhyfel hono oedd cadw cyfanrwydd ac annibyniaeth yr ymherodraeth Dyrcaidd, fel ataliad rhag ymosod. iad Rwssia. I enill hyn, nid yn unig ymsuddodd cenedloedd i drais a thywallt gwaed, ond aberthwyd pob ystyriaeth o gyfiawnder, rhyddid, a dynoliaeth heb betrusder. Yr oedd yn eithaf adnabyddns y pryd hyny i wleidyddwyr a llysgenadaethwyr, fod yr ymherodraeth Dyrcaidd yn gynwysedig o bob peth oedd yn echryslawn, aflywodraethus, a thra. awdurdodol. Ond er gwaethaf hyn, a'r gormes an. arluniadwy a osodai ar filiynau o fodau dynol, yr oedd i gael ei chario yn mlaen yn ngwyneb pob anturiaeth a chost. Wel, pa beth ydyw y canlyniad ? A ydyw dyfiis y Llywodraeth wedi Ilwyddo ? Ai nid ydym yn gweled, i'r gwrthwyneb, adeilwaith enfawr, yn cael ei gynal gan y fath dreuliau anferth, ac yn cael ei huno gan gymaint o waed dynol, rhag iddi syrthio yn adfeilion o flaen ei llygaid, tra y mae yn amlwg ddigon i'r neb a chwilia y ffeithiau gyda meddwl diduedd, nad oes dim wedi ei gyfranu yn fwy effeithiol na'r rhyfel hono yn arbenig er prysuro ei dadaefydliad. Edrychwch drachefa ar ein rhyfel- oedd olynol yn China. Yn ngwaelod .y rhai hyn, y mae yn ddiau yr oedd trachwant am enillion mas- nachol. Yr amcan gwirioneddol, pa beth bynag a allai fod yr amcan cudd, oedd yr awydd a'r pender- fyniad i agor China i fasnach Brydeinig. Ond pa beth oedd y canlyniad ? Gyda'r canlyniad yma, fod yr allforion masnachol i China o'r wlad yma yn hynod fychan, wrth gymharu ei phoblogaeth enfawr o 400 o filiynan. Na, byddai Mr Cobden yn arfer dyweyd, ac nid oes genym yr amheuaeth lleiaf nad oedd yn iawn, y buasai yn bosibl sicrhaufein henill- ion oddi wrth ein masnaoh allforol â China, y byddai iddi droi allan yn llai na llogau yr arian a wneir ar ryfeloedd, yn nghyda chostau y llynges a'r arfoglu a gedwir yn y moroedd hyny, er budd ein masnach. A'r hyn sydd yn bur hynod ydyw, fod llawer o'r tai masnachol mawr, y rhai unwaithoa wnaent fasnach helaeth yn China, a'r rhai a ofnwn, a. a-ferasant eu dylanwad politicaidd a masnacfeol er cynyrchu rhyfel, gyda'r amcan dychymygol o gynyrchu budd mas- nachol, wedi disgyn y naill ar ol y llall yn chwilfriw. Yr ydym yn cyfeirio at y ddau aohos diweddar, yn ein hanesyddiaeth, yn unig fel esiamplau o annigon- olrwydd rhyfel. Gallent gael eu cynyddu i unrhyw eithafion.
(!1:yffrtbiuD1.
(!1:yffrtbiuD1. Cyhoeddwyd trenlion yr etholiad diweddar yn sir Lincoln Ogleddol, Mr James Lowther, 5,548p Is 60 Oadfridog Tomline, 5,383p 18s 5c. Dydd Mercher diweddaf aeth cerbyd y guard oddia,r y rheiliau yn un o orsafoedd Llundain, a niweidiwyd y guard, ond diangodd y teithwyr yn ddianaf. Y Parch Sydney H. Little, brawd y Canon Knox Little, o Manchester (y defodwr enwog) ei wraig, a'i dealu sydd newydd gael eu derbyn i fynwea Eglwya Rhufain. Nid oes dim yn debyg i fod yn gyaon. Dydd Gwener diweddaf, rboddodd dyn ei hunan i fyny i'r heddgeidwaid yn Barnstaple fel llofrudd Mr Gold ar linell Brighton, am ba dronedd y mae Lefroy yn awr yn ngharchar dan ddedfryd condemniad. Barn yr heddgeidwaid yw fod y dyn yn feddw. Boreu dydd Gwener diweddaf, daethpwyd o hyd i gorff Luke Dillon, ger Ballyhannis. Yr oedd efe wedi ei saethu yn ei ben a'i fynwes. Hyd yn hyn, ni wyddis pwy yw y llofruddion, ond bernir mai rhai o aelodau y Cyngrair Tirol yw y mileiniaid. Mae y gair ar led yn Rhufain v bydd i Mr Erving- ton ddychwelyd yn fuan i'r wlad hon i siarad gyda Iarll Granville, ac yn y cyfamser y bydd i'r Pab ymohebu a'r Esgobion Pabyddol yn y Deyrnas Gyfunol ar y owestiwn o adsefydlu y berthynas ddiplomanaidd rhwng y Vatican a Lloegr. Nos Fercher diweddaf torodd tan allan yn ysbyty Nottingham, ac achosodd derfysg mawr yn mysg y rhai oedd i mewn ac allan, ond yn ffodus llwyddwyd i'w ddiffodd cyn i nemawr o niwaid gael ei wneyd. Prydnawn ddydd Mercher diweddaf, tra yr oedd cerbydres yn rhedeg rhwng Newcastle a Carlisle, ac yn myned dros bont a gruesai afon, neidiodd dyn allan o'r cerbyd ac i'r afon. Gan fod y dwfr yn uchel ar y pryd ac yn myned yn gyflym, ni chafwyd corff y truan, ond gwelwyd ei het ar y llinell. Yr oedd efe wedi yfed i ormodedd. Y mae symudiad ar droed i godi cofadail yn myn- went Edeyrn er cof am y rhai a gollasant eu bywyd, an trwy longddrylliad y Cyprian. Y mae'r ugain. gyda'r eithriad o'r cadbon, wedi eu claddu yn yr un bedd. Cyflwynodd Mr Gladstone nifer o lyfrau o'i gyfan- soddiad ei hun, trwy Dr Allon, i Lyfrgell Cynulleid- faoliaeth yn y Memorial Hall. Dywed mai cydna- byddiath am wasanaeth anmhrisiadwy yr Anghyd- ffurfwyr yn adeg gyff rous ymdrafodaeth y ewestiwn dwyreiniol yn y blynyddan diweddaf, ydyw y rhodd. LLONG AR DAN.—Gwefreb o San Francisco a ddywed fod y llong haiarn Victoria Cross, o Lerpwl, wedi cyraedd y lie blaenaf, gyda'i llwyth ar dan. Gwnaed pob ymdrech i ddiffodd y fflamau, a defn- yddiwyd swm mawr o ddwfr i'r dyben hwnw. SWYNWR WEDI TAGU WRTH FWYTA.—Dydd Sadwrn, cynaliwyd trengholiad ar gorff hen wr 80 oed, ger Chepstow. Mae un Miss Brooks yn byw gyda'i mam yn Moss Cottage, a chanddi glun dost. Clywodd am yr hen wr trancedig John Baglin, yr hwn oedd yn byw yn Coleford, ei fod yn gallu swyno ymaith ddoluriau, a gyrodd gert i'w gyrchu. Ar ol cyraedd y Cottage, dodwyd pryd da o fwyd o'i flaen; a chan fod yr hen wr wedi cael taith hir, ymosododd yn wancus ar y bwyd. Dr Sboolbred, yr hwn a wnaeth archwiliad post mortem, a ddywedai iddo gael darn o gig dair modfedd o hyd yn y bendag (larynx), yr hwn a'i tagodd, a dychwelwyd rheithfarn i'r perwyl hwnw. Fflangellu plentyn pan ar Farw. Bu farw merch ieuanc, Ellen Thorpe, 12 mlwydd oed, yn Sheffield, dan amgylchiadau mwyaf cywil- yddus. Tua mis yn ol, cymerwyd hi yn glaf gan dwymyn, yr hwn a drodd yn ddarfodedigaeth. Ar ddydd Llan, wythnos i'r diwdedaf, gorchymynodd ei thad iddi godi o'i gwely, ond yr oedd yn rhy wan i wneyd yr hyn a ddymunai. Yna, eymerodd yr adyn cane, a BangeUodd hi! Bu farw y diwrnod canlynol. Cynaliwyd trengholiad, a dychwelwyd rbeithfarn :— "Bu farw oddiwrth ddarfodedigaeth frysiedig gan fflangelliad ei thad, esgeulnsdra, a thriniaeth an. mhriodol." Sabboth-gauad y Tafarndai. Mae Mr Forater wedi dweyd y bydd i'r Llywodr. aeth adnewyddu yr Act er Cau y Tafarndai ar y Sabboth yn yr Iwerddon ac oblegid hyny, mae yn debyg y bydd yr ymladdfa yn ffafr cael mesur cy- ffelyb i Loegr yn hynod boeth y Senedd ddyfodol. Nid oes dadl na bydd i Gynghrair y Deyrnas Gyfunol brofi yn drech na'r gwrthwynebwyr yn y pen draw. Mae eu bwriadau a'u cynlluniau yn gyfain a nerthol trwy y wlad ae mae llawer o'r aelodau wedi addaw yn bendant bleidleisio yn ffafr y mesur, a thrwy hyny wneyd aelodau y Cynghrair yn sicr yn eu meddwl y profant yn fuddugoliaethus, yn enwedig os dygir y mesur gerbron y Ty mewn adeg resymol. Gobeithiwn y llwyddant, ao na bydd amryfusedd ynddo cyffelyb i'r un a berthyn i eiddo Cymru. Lloegr a'r Unol Dalaethau. Pan ar ei ymweliad swyddogol k Thy Gwyn, dydd Llun, dywedai Mr West, y gWAinidog Prydeinig, ei fod yn edrych ar ei dderbyniad yn Philadelphia, fel amlygiad diymwad o'r teimladau da oedd yn bodoli yn yr Americaniaid tuag at y Frenines Victoria a Phrydain Fawr. Aiebodd yr arlywydd ei bod yn bleser digymysg iddo gael dychwelyd dymuniadau da Mr West yn ol, yn bersonol ac yn swyddogol. Siaradodd yr Arlywydd yn mhellach amy teimladau dwfn o gyfeillgarwch a ehydymdeimlad oedd yn bodoli rhwng y ddwy wlad, a dywedai y byddai i bobl yr Amerioa gofio yn hir am y Iluaws geiriaa serchog a chydymdeimladol & hwy yn eu trallod di- weddar, a dderbyniwyd oddiwrth ei Mawrhydi a phobl Prydain Fawr. Dywedai yr Arlywydd Arthur yn mhellach, y byddai i Lywodraeth yr Unol Dal- aethau ar bob pwynt, a phob amser arfer ei holl yradreehion i feithrin a dadblygu mwy eto o'r ysbryd eydgordiol a'r dymuniadau da y rhai sydd wedi hynodi y ddwy genedl. Rhoddodd yr Arlywydd dderbyniad personol calonog i Mr West. Saethu yn y Mwngloddiau. Yr wythnos ddiweddaf, ymwelodd dirprwyaeth yn cynrychioli giowyr Deheudir Cymru a Mynwy, ao yn gynwysedig o Mri W. Abraham, D. Morgan, Mountain Ash; a Swan, Caatellnedd, a Syr W. Harcourt, yr Ysgrifenydd Cartrefol, er gosod o'i flaen eu golygiad. i au o barthed i gylchlythyr diweddar y Swyddfa Gartrefol, yn delij a'r cwestiwn o dynu allan y dyn. ion yn ystod gweithrediadau saethawl; hefyd, i egluro iddo yr anhawsder yn mha un y gosodid hwy felly wrth gario allan weithrediadau mwnyddol, a nifer y dynion a deflid allan o waith. Trwy rag. drefniant, yr oedd Arglwydd Aberdar yn bresenol i gyflwyno y ddirprwyaeth i'r Ysgrifenydd Cartrefol, ao yr oedd hefyd yn bresenol Arglwydd Rosebery, Mr Lushington, Mr Wales, arolygydd mwngloddiau Deheudir Cymru. Traddododd Arglwydd Aberdar araeth agoriadol i egluro amean y ddirprwyaeth, sef gwrthdystio yn erbyn y cynyg o atal saethu yn y glofeydd hyd o fewn tri mis ar ol darganfod nwyon, neu yn hollol. Swm a sylwedd yr hyn ddywedodd yr Ysgrifenydd Cartrefol ydoedd, ei fod yn meddwl y gallai eu gosod yn hollol dawel trwy ddweyd nad oedd y cylchlythyr yn cynwys dim i'r perwyl hwnw. Diolchodd Arglwydd Aberdar dros y ddirprwyaeth i'r Ysgrifenydd Cartrefol am ei dderbyniad caredig o honynt.
----Lladrad Beiddgar o JLiythyrgod.
Lladrad Beiddgar o JLiythyrgod. Nos Fercher diweddaf cyflawnwyd un o'r Iladradaiz mwyaf beiddgar yn llythyrdy Hatton Garden, LInn. dain. Oddeutu 5 o'r gloch, fel ag yr oedd un o swyddogion y llythyrdy yn gwneyd y llythyrgodau i fyny, un o ba rai a gynwysai lythyrau cofrestredig, trowyd y nwy allan yn sydyn, a thaflwyd yr holl ystafell i dywyllwch, gan achosi cyffro nid bychan yn mhlith y swyddogion a'r personau oedd i mewn ar y pryd. Yn y cyffro hwn rhuthrodd dyn tua'r fan yr oedd y bagiau wedi eu dodi, a chymerodd un o honynt i'w ganlyn cyn i neb allu ei ddarganfod ac erbyn y cafwyd goleti yr oedd y lleidr wedi myned allan o'r golwg. Yn natllriol iawn taflwyd y swydd. ogion i benbleth mawr, oblegid yr oedd y llythyrgod a ladratawyd yn cynwys arian, gemau, a phethau gwerthfawr ereill gwerth miloedd o bunau. Cyfrifir erbyn hyn nad oedd yr holl "golled yn ddim llai na thua deugaiu kail o bunau. Yr oedd yn y bag 40 o lythyrau cofrestredig. Bernir fod rhyw gyd-ddealltwriaeth yn bodoli rhwng y lleidr neu y lladron & rhai o swyddogion y llythyrdy, gan fod y moier yn cael ei gadw mewn y ystafell fechan o'r neilldu. Oymerwyd un o'r swydd- ogion i fyny ar amheuaoth, ond rhyddhawyd ef wed'yn. Mae pob j mdreeh yn cael ei wneyd er ceisio d'od o hyd i'r liadron. Erbyn hyn bernir fod gan dri o bersonau law yn nygiad ymaith y llythyrgod, ac fod yr heddgeidwaid yn awr yn dilyn ar eu hoi. Cynygir gwobr o fil o bunau am hysbysiad a arweinia i gondemniad y lladron.
Tan arswydus ar Agerlong.
Tan arswydus ar Agerlong. TRI-AR-DDEG 0 FYWSTDAU WEDI EU COLLI. Gohebydd o Dublin a wefreba i hysbysa fod yr agerlong Solway, perthynol i Glasgow, gyda 19 o ddwylaw a 14 o deithwyr, o Glasgow i Abertawe a Bristol, gyda llwyth o whiskey, olew, rum, &o., wedi cyraedd i borthladd Kingstown. Yr oedd ei hwyl- bren blaenaf, y bont, a'i phrif ddee wedi eu llosgi, ac ar ei bwrdd llosgedig yr oedd chwech o gyrff wedi en haner rostio, a bernir fod pump o'r teithwyr ar goll. Ymddengys fod y llestr wedi gadael Belfast am haner awr wedi pedwar o'r gloch brydnawn ddydd Mawrth, ac aeth pobpeth yn mlaen yn iawn hyd tua chwech o'r gloch boreu ddydd Mercher, pryd yr ym- agorodd baril o naphtha oil, a rhedodd yr olew ar hyd fwrdd y llestr ac i lawr i'r ystafell, pryd y oym- erodd dan, ac mewn amrantiad bron yr oedd yr holl llestr megis yn un fflam. Yr oedd chwech o bersonau yn y llywle, ac amgylohynwyd hwynt gan golofnail o fwg a fflamau, a chyn y gallasant ddianc yr oedd yr oil o honynt wedi llosgi i farwolaeth. Ffodd y gweddill o'r teithwyr i ben arall y llong, ac fel mae yn hawdd meddwl, achoswyd cyffro mawr yn eu plith. Er mor arw oedd y mor ar y pryd llwyddwyd i ostwng cwch, ae aeth pump o bersonau ynddo tua'r Ian; ond hyd yn hyn ni wyddis a lwyddasant i gyr- aedd y tir yn ddyogel. Parhaodd y tân i losgi mewn modd ofnadwy, a gwnaeth y cadben a'r dwylaw ymdrech diguro er eadw y fflamau rhag ymledu. Daeth agerlong i'r golwg, ond ni chymerasant sylw o'r arwyddion o gyfyngder a godwyd. Ond rhwng pump a chwech o'r gloch canfyddwyd yr arwyddion gan bilot, ae aeth ef a'i ddynion at y llestr, aethant ar ei bwrdd, a chyfeiriwyd hi tua pborthladd Kings- town. Hefyd, daeth agerlong arall yn mlaen a chynorthwyodd i ddwyn y Solway i'r Ian. Wedi cyraedd yr harbwr, aeth yr heddgeidwaid ac ereill ar ei bwrdd, pryd y canfyddasant olygfa ddychrynllyd. Yr oedd y dec yn un colsyn, a chwech o gyrff megis wedi eu rhostio, yn gorwedd arno. Yr oedd amrai ereill wedi llosgi, a chymerwyd hwynt i'r ysbyty. Gan ei bod yn dywyll, barnwyd nad doeth fyddai gwneyd rhagor o ymohwiliad y noson hono, rhag i'r goleu hachosi rhagor o dan. Dranoeth daeth y tan-beirianwyr i'r lie, a thaflas- ant gryn lawer o ddwfr i'r llestr er diffodd y t&n oedd ynddi. Yn yr ail gaban, yr oedd chwech o gyrff wedi Ilosgi yn lludw. Mewn un man daeth. pwyd o hyd i gorff gwraig yn cofleidio ei baban. Symudwyd yr holl gyrff i dy y meirw, a ba un o'r dwylaw farw yn yr ysbyty bore dranoeth, yn gwneyd cyfanrif o 13. Yn mhlith pethau ereill, dywed un o'r dwylaw sydd yn yr ysbyty eu bod, pan torodd y tan allan wedi gollwng y owch goreu a feddant i lawr, ond drylliwyd ef yn chwilfriw yna gollyngasant yr ail, ac aeth ychydig iddo. Gwrthododd y cadben adael y llestr. MADDEUANT I'R ENETH LOFRUDDJOG.- Y mae y dded- ffyd o farwolaeth a basiwyd i gael ei gweinyddn ar Margaret Messenger,yr eneth ieuanc a gondemniwyd yr wythnos ddiweddaf, yn Uumberland, o lofruddio yn wirfoddol blensyn oedd Tiedi ei roddi dan ei gofal wedi ei galw yn ol hyd y gwelo ei Mawrhydi yn dda. Cymer archwiliad le ar sefyllfa feddyliol yr aneth. Y mae yr eneth wedi cyfaddef ei bod, ychydig ddyddiau yn flaenorol i'r Uofruddiaeth am ba un ei condemniwyd hi, wedi boddi plentyn arall i'r un teulu, marwolaeth pa un, a dybiwyd y pryd hyny oedd ddamweiniol. DAMWAIN.— Boren Sadwrn, cymerodd damwain ddifrifol le yn ngwaith glo y Gatewen, yr hwn sydd tua dwy filldir o Wreosam. Ymddengys, tra yr oedd y dynion yn cael eu gostwng i lawr i'r pwll, fod y brake, oddiar ryw achos neu gilydd, wedi methu a gweithio yn yr amser priodol, a bod y cage wedi syrthio i lawr i'r gwaelod gyda rhuthr. Niweidiwyd pump o ddynion, a dan o honynt yn bur ddifrifol.
HEN ADGOFION.
HEN ADGOFION. Dygwyddodd i mi unwaith gael owmni y Parch Thomas Aubrey, yn nhy un Mr Richard Davies, yn Middlesboro', yn Ngoledd Lloegr. Gwyr pawb sydd yn gwybod rhywbeth mai un lion a difyrus ydoedd Mr Aubrey i fod yn ei gwmniaeth. Byddai ganddo yn wastad gyflawnder o hen hanesion i'w hadrodd er budd ao ao adeiladaeth y rhai a ddygwyddai fod yn ei gwmni. Cofus genyf ei glywed yn adrodd y modd y byddai hen bregethwr yr oes o'r blaen yn wneyd i gael cynulleidfaoedd i'w wrandaw. Rhoddodd hanes am un yn myned i efail y gof, ac yn benthyca cadwen, ac yn ei rhwymo am ei goesau ac yn rhedeg trwy y lie hyd nes y deuai i fan penodedig lie y byddai ganddo yatol, a neidiodd ar hono a dechreu- odd bregethu. Y dull a ddefnyddiai un arall, pan ddelai i rhyw bentref neu lan, fyddai holi pwy fyddai yn cartrefu yn y ty a'r ty, a beth fyddai eu henwau ac wedi cael gwybod elai at y drws a gofynai iddynt wrth eu henwau, sut y byddent, fel y tybiai pobl y ty ei fod yn eu hadnabod. Ond cyn ymadael oddiyno dywedai ei neges, a gofynai iddynt a ddeuent i'w wrandaw; yna holai beth fyddai enwau teulu y drws nesaf; ac felly yr elai 0 dy i dy1, a'r canlyniad fyddai iddo gael cynulleidfa braf. MORGBUGYN CALLESTR,