Y Dydd

AT OLYGYDD "Y DYDD." I Syr,— Pasiwyd mewn cyfarfod cyhoeddus ar Brithdir i T. J. a minau gywiro cam- argtaff sydd yn y wlad gyda golwg ar y .gwrthwynebiad isod, a chan mai yr "Herald" oedd yr unig newyddiadur yr awgrymwyd y camgymeriad ynddo, gofyn- wyd i ni ddanfon eglurhad i'r papur hwnw. Ond erbyn iddo ymddangos yr oedd wedi ei lurginio fel nas gwyr neb wrth ei ddarllen beth yw ein cwyn; gadawyd allan-yn fwriadol ynte yn anfwriadol, nis gwyddom -brif achos ein gwrthwynebiad. Os yn bosibl, teimlem yn ddiolchgar i chwi am ganiatau iddo ymddangos fel yr ysgrifen- wyd ef yn "Y DYDD." Wele gopi o hono: YSGOL Y CYNGHOR, BRITHDIR. Gwrthwynebiad yr Ardalwyr i waith Pwyll- gor Addysg y Sir yn gostwng safon yr Ysgolfeistr. (At Olygydd yr "Herald.") Diolchaf am ofod o'ch newyddiadur i gywiro camargraph gyda golwg ar y gwrth- wynebiad uchod, a chamargraph awgrym- wyd yr wythnos o'r blaen ar un o golofnau yr "Herald." Er mwyn yr anghyfarwydd, goddefwch i mi egluro—yn llythyrenol gywir—-ychydig o hanes y drafodaeth. Y mae i'r ysgol uchod safle uchel yn mysg ysgolion y sir- llwydda y plant yn ardderchog trwyddi, a'r presenoldeb yn nodedig o uchel, yn arbenig pan gymerir i ystyriaeth y ffordd bell ac anhygyrch sydd gan fwyafrif y plant i ddod iddi trwy bob math o dywydd. Yn ngwyn- eb ymadawiad y prifathraw i Langollen, daeth yma angen ysgolfeistr newydd. Cyn hysbysebu y swydd daeth sibrwd i'r ardal .—o ba ffynonell, nis gwyddom-fod ysgol- fesitr arbenig i gael ei bennodi yma heb gystadleuaeth; ond daeth i'r amlwg yn fuan nad oedd sail i'r sibrwd, ac hysbys- wyd y swydd yn y "Schoolmaster." Daliai y syniad, fodd bynag, mai gwr arbenig fyddai y dewis-ddyn—oddiar ba sail, nis gwyddom. Ymgeisiodd deunaw am y swydd-y mwyafrif yn wyr dysgybledig. Gan fod "trained men" wedi bod yn brifathrawon yma er y flwyddyn 1872, disgwyliem yn gryf y cedwid y safon i fyny. Eithr yn y Pwyllgor i Amcanion Cyffredinol awgrym- wyd "untrained man" i ddod yma, er fod "trained men" yn cynnyg am y swydd; mwy, danfonwyd—yn swyddogol—at yr ymgeiswyr gwrthodedig i'w hysbysu fod ei hymgeisiaeth yn aflwyddiannus, a hyny cyn i'r Pwyllgor Addysg gyfarfod. Wedi deall hyn, galwyd cyfarfod o rieni a threthdalwyr yn nghyd i Ysgol y Cynghor, a danfonwyd deiseb gref i Bwyllgor Addysg y Sir yn apelio atynt gadw i fyny safon yr ysgol. Danfonwyd apel hefyd i'r un per- wyl gan lywiawdwyr addysg y dosbarth. Ond er cryfed yr apeliadau, cadarnhawyd dewisiad y pwyllgor blaenorol, a phennod- wyd "untrained man." Yr atebiad rodd- wyd yn y pwyllgor i gefnogwyr "cadw y safon i fyny" oedd, eu bod, pan wnawd y pennodiad blaenorol, yn gofyn am "un- trained man." Ond yr oedd y gwr hwnw wedi profi ei hun yn nodedig o lwyddianus fel ysgolfeistr; peth arall, ni ofynodd rhieni a threthdalwyr y Brithdir erioed am "un- trained"—Hywiawdwyr y dosbarth yn unig ofynodd am wr neillduol y tro hwnw— dyma eu hapel gyntaf hwy. Ac er i lyw- iawdwyr y dosbarth, rhieni a threthdalwr apelio y tro hwn, an\vybyddwyd eu cais- ni chafwyd cymaint ag atebiad i'n hapel heb ddanfon am dano. Yn awr y mae yr ardalwyr wedi penderfynu apelio at y Bwrdd Addysg i ofyn iddynt wneud ym- chwiliad i'r mater—paham y gostyngwyd y safon tra yr oedd amryw o wyr diwyllied- ig a phrofedig yn cynyg am y swydd. Y mae nifer fechan yn yr ardal wrthi yn ddiwyd yn ceisio gwanhau ein hachos; a'r cynllun fabwysiedir ganddynt ydyw cy- hoeddi-yn anwireddus-mai helynt en- wadol yn unig ydyw, ac mai gwrafdd y gwrthwynebiad yw fod y dewis-ddyn yn Fethodist-mai culni yr Annibynwyr sydd yn cyfrif am yr oil,. Nid oes angen eiliad o ystyriaeth cyn gweled mai ffrwyth dych- ymyg disail yw y bwgan yna: arwyddwyd y ddeiseb ddanfonwyd i Bwyllgor Addysg y Sir gan rai Methodistiaid, ac yn eu plith gan flaenor mwyaf blaenllaw yr enwad parchus hwnw yn yr ardal; eto, y cyntaf i symud ei blant i ysgol arall oherwydd y dewisiad oedd Eglwyswr rhyddfrydig. Yn bendifaddeu nid helynt enwadol sydd yma, ond gwrthwynebiad gonest rhieni a threthdalwyr ydynt yn ofni fod bywoliaeth un yn cael y flaenoriaeth ar addysg llawer. D. M. HARRIES. O.N.—Gwelaf yn "Yr Herald" yr wyth- nos hon mai trwy amryfusedd y dyryswyd cynwys fy ysgrif yr wythnos ddiweddaf. D. M. H.