Seren Cymru

Y SENEDD AWIHERODROL. TY YR ARGLWYDDI. Nid oes ond ychydig o weithrediadau ag sydd yn deilwng i gael eu cofnodi, wedi cael eu dwyn yn rnlaen yn Nhy yr Arghvvddi, yn ystod y pythefnos diweddaf; gan hyny rhaid i'n hanes fod mor fyr ag sydd yn hosibl, er mwyn rhoddi n1\vy o le i'r gweithrediadau pwysfawr ag sydd wedi dygwydd yn Nhy y Cyffredin. Y Mesurau bwriadol. Gwøner, Tach. I?4. —Ardalydd Clanricarde a roddodd rybydu y byddai iddo ef, ar y Llun canlynol, ofyn i aelodau y Llywodraeth pa fesuiau deddf wriaetbol a fwriadent ddwyn yn mlaen yn ystod yr eisteddiad pre- sennol. Angladd Dug Wellington. larll Derby, mewn araeth dra hyawdl ae effeithiol, a roddodd y ganmoliaeth uchelaf i'r trefniadau a wnaed y dydd blaenorol, i ddwyn yn mlaen orymdaith angladdol Dug Wellington a llefarodd yn dra phar- chus am ymddygiad y niilwyr a'r heddgeidwaid, yn nghyd ag amynedd a chydymdeimlad y bobl. Rhodd- odd y clod mwyaf i Ffrainc, am anfon cynnrychiolwyr mor anrhydeddus i'r angladd, yr hyn oedd yn profi nad oedd y genedl fawr hono yn coleddu un teimlad digofus at y gwron ymadawedig, er mai yn eu herbyn hwy y bu yn ymdrechu fwyaf. Wrth derfynu, dy- wedodd ei Arglwyddiaeth fod v Llywodraeth bresen- nol wedi penderfynu cario allan egwyddorion Rhydd- fasgnach, fel yr oeddytit wedi cael eu cynghori gan y diweddar Ddug Wellington. Yna gohiriwyd y Ty. YPalas Crisial. Llun, Tach. 22.—Arglwydd Panmure a gyflwynodd ddeisebion yn erbyn agor y Palas Crisial yn Sydnham ar y dydd Sabboth. larll Derby a eglurodd y llwyhr a fwriadai y Llyw. odraeth gymmeryd mewn perthynas i agoriad y Palas Crisial ar y Sabboth. Dywedodd fod y Llywodraeth wedi penderfynu rhoddi Siarter i Gymdeithas y Palas Crisial, a chaniatau ei agor ar y Sabboth ac nid oedd ef yn ystyried y byddai hyny yn un halogiad ar y dydd santaidd, ond yn hytrach i'r gwrthwyneb. Yr oedd y Gymdeithas hono yn hollol foddlawn i'r am- modau a gynnygid iddynt yn y Siarter. Y Mesurau bwriadol. Ardalydd Clanricarde a osododd ei ofyniadau ger- bron y Llywodraeth, mewn perthynas i'r mesurau a fwriadent ddwyn yn mlaen yn yr eisteddiad presennol, yn neillduol mewn perthynas i'r modd y bwriedid dwyn y pwnc o Ryddfasgnach gerbron y Ty. larll Derby a atebodd, mai dyben v Ty wrth gyfar- fod cyn y Nadolig, oedd cael ystyried y priodoldeb o wneyd cyfnewidiadau yn ein trefniant masgnachol, ac i osod terfyn bylliol ar y ddadl mewn perthynas i Ddiffyndolliaeth a Rhyddfasgntich. Yr oedd canlyn- iad yr Etiioliadau diweddar wedi ei ddarbwyllo ef, er fod infer mawr o leoedd yn awyddus i gefnogi y Llyw- odraeth, etto yr oeddynt yn benderfynol i beidio gwneyd un cyfnewidiad yn ein Uywodyddiac-th fasg- nac'uol, ac y byddai i un oynnyg o'r fatb gael ei wrtiicd yn ddiattreg gan fwyrif mawr. pan yr amgylchiadau hyny, yr oedd ef wedi fcybied yn addas I gyngnhori ei Mrfwrbydi i.hysbysu y dylai egwyddorion Khyddfasg- nach gael eu mabwysiadu. Wedi gwneyd yr hysbys- iad eglur hwn. gellai y Llywodraeth orpbwys yn y 1 man, ond aeth yn tuhellacb. ap iiysbysodd y byddai i'r BvMget, neu drethiad y wlad am y flwvddyn ddyfodol, iginiel ei draddodi yn fuan, ac ynacelai wlad gyfleus dra i farnu am gywirdeb y Llywodraeth, a doetbineb ei Llywodyctdiaeth. Yr oedd cynnyg wedi cael ei wneyd yn y Ty isaf, i ddwyn yn rnlaen ddadl gynam- serol, trwy gynwyno penderfyniad yn yr hwn nis gell- ai un aelod o'r Llywodraeth gytuno; ond byddai yn dda i'r rhai a fwriadent gefnogi y penderfyniad hwnw, i ystyried nid pa un a ailent ddymchwelyd y Llywodr- aeth, ond pa un a allent ffurfio gwcinidogaetl'^iewyad wedi ei dymchwelyd. Wedi egluro cymmaiht a hyn, atebai ofyniad yr Ardderchog Arglwydd, trwy ddy- wedyd nad oedd y Llywodraeth yn bwriadu dwyn yn mlaen un masur arall o bwys, cyn Gwyliau y Nadolig. Ardalydd Clanricarde a sylwodd nad oedd y fraw- ddeg yn yr Araeth oddiar yr Orsedd yn ddigon o foddhad i'w Harglwyddiaetbau ar y pwnc pwysig hwn. Ni wyddai ef pa effaitli ar y wlad a gaffai bygythiad larll Derby i roddi i fyny ei swydd; ond meddyliai ef y dylai y pwnc o Ryddfasgnach gael ei ddadleu yn eglur a phenderfynol. Wedi ychydig o sylwadau oddiwrth Argl. Wode- house. y a ohiriwyd. Mawrth, Tach. 24.-Ni fu dinji gwaith gerbronyTy ar y dydd hwn, a chafodd ei ohirio yn ddioed. lau, Tach. 25.-Eistcddodd y Ty dros ychvdig am- ser ar hwyr y dydd hwn, eithr ni wr.acd dim gwaith ond cyflwyno deisebion. Pysgodfeydd America. Gwener, Tack. 26.-Mewn atebiad i Argl. Wharn- cliffe, dywedodd larll Malmesbury fod yr annealldwr- iaeth ar bwnc y Pysgodfeydd ar fin cael ei derfynu: j ond fod marwolaeth Mr. Webster wedi attal y gyflafai- edd dros ychydig. Rhyddfasgnach. Mawrth, Tach. 30.-Ardalydd Clanricarde a rodd- odd rybydd, y byddai iddo ef, ar y Liun canlynol, gyn- nyg yr un penderfyniadau, yn Nlig yr Arglwyddi, ar Ryddfasgnach, ag oedd wedi cael eu gwneyd yn Nby y Cyffredin. Pabyddion yr Iwerddon. lau, Rhag. 9. ladl Enniskillen a gyflwynodd ddeiseb o Tyrone, yn erfyn am i chwiliad b'lel ei wneyd i ymddygiad yr Offeiriaid Pabaidd yn yr;,lwer- ddon yn yr Etholiadau diweddar. Coleg Maynooth. larll Winchelsea a roddodd rybydd, y byddai iddo of yn fuan gynnyg safydliad PWyllgor, i chwilio i nat- ur y ddysgeidiaeth a gyfrenid yn Ngholeg Maynooth.

TY Y CYFFREDIN. Gwener, Tach. 19. — Canghellydd y Trysorlys a I roddodd rybydd y byddai iddo ef gynnyg diwygiad ar gynnygiad Rhyddfasgnachol Mr. Villiers, ar y 23ain o'r mis. Rhyfel Caffraria. I Mewn Atehiad i Argl. John Russell, Syr J. Pakinir- ton a ddywedodd fod yn dda ganddo ef ei fod yn agos yn alluog i hysbysu terfyniad llwyddiannus y-rhyfel Caffraviaidd. I)an yr amgylchiadau presennol, ys- tyriai y Lly\Todraeth ei bod yn gynamserol i ganiatau ffurf-lywodraeth i'r Drefedigaeth hono. Galwad y Ty. I Mr. Hume a gynnygiodd. fod j'r. yn m glivd Mi-. ar y Llun catilynol. Parodd hyn ddadl hirfaith. Dywedai Canghellydd nghyd erbyn cyn'iyg Mr. Villiers ar y Llun canlynol. Parodd hyn ddadl hirfaith. Dywedai Canghellydd v Trysorlys v dylai yr aelodau gael deg diwrnod o rybydd. Ymranodd y Ty, a chafwyd fod,— Dros v cynnyg 147 Y n ei erbyn 142 Mwy drosto 5 Dyma y tro cyntaf y cafodd y Gweinidogion eu gorchfygll yn yr eisteddiad presennol; ond fe allai nad ydynt yn ystyried fod mwyrif o bump o un pwys pa bynag. Coleg Maynooth. Llun, Tach. 22.—Mr. Spooner a roddodd rybydd, y byddai iddo ef, arol Gwyliau y Nadolig, gynnyg fod i'r Ty ffurfio ei hunain yn Bwyllgor, i ystyried Deddf Coleg Maynooth, gyda goJwg i ddiddymu y rhoddion arianola wlleir i'r Coleg hwnw. Achosion Eglwysig. Mewn atebiad i Syr Benjamin Hall, dywedodd MJ" Walpole fod diwygiadau mawrion yn anghenrheidiol yn y Llysoedd Eglwysig, ond nas gellid dwyn Ysgrif i'r Ty ar y pen hwnw cyn cael Mynegiad y Dirprwy- wyi. Hefyd dywedodd nad oedd un gallu yn medd- iant y Goron, i rwystro arferion Pabaidd i gael eu dwyn i Eglwys Loegr, ond fod yn rhaid gadael hyny i synwyr da y bobl. Ac, yn drydydd, dywedodd nad oedd y Llywodraeth yn bwriadu ymyraeth a thaliadau yr Esgobion, cyhyd ag y byddai y rhai presennol byw. Syr B. Hall a roddodd rybydd y byddai iddo, ar ol Gwylian Nadolig, ddwyn ysgrif i'r Ty, i reoleiddio tal- iadau yr Esgobion. Yr Iwerddon. Dirprwywr Cyffredin yr Iwerddon a gafodd genad i ddwyn pedair Ysgrif i'r Ty. i wneyd diwygiadau yn nghyfrethiau y meistriaid a'r tenantiad yn y wlad hono. Y Dreth Eglwys. Mawrth, Tach. 23.—Syr W. Clay a roddodd ry- bydd, y byddai iddo ef, yn fuan wedi Gwyliau y Nad- olig, gynnyg penderfyniad dros ddiddymiad y Dreth Eglwys. y Cynnyg Mr. Villiers. Yna Mr. Villiers a gyfododd, ac a gynnygiodd ei benderfyniadau mewn perthynas i Ryddfasnach, y rhai a roddasom yn ein Rhifyn diweddaf. Yr aelod an- rhydeddus a draddododd araeth hyawdl ac ardderchog ar y lies ag oedd wedi deilliaw oddiwrth Ryddfasg- nach ac a dystiodd mai nid ei ddyben ef. wrth wneyd y cynnygiad hwn, oedd tori i fyny y Weinidogaeth, eithr eael gan y Ty i rwymo y Gweinidogion i fyned yn mlaen yn y llwybr iawn. Mr. Ewart a eiliodd y penderfyniadau. Canghellydd y Trysorlys a arnddiffynodd y Gwein- idogion, ac ystyriai mai eu beio hwy am eu hymddyg- iad oddiar 1846, oedd dyben penderfyniadau ac araeth Mr. Villiers, Os oedd y Diffyndollwyr wedi gwneyd niwed mawr i'r wlad trwy eu hymddygiadau, yr oedd am i'r Ty hysbysu hyny, canys nid oedd dynion a wnaelli c.iit ldi,yg,,Au t)-iol i'r wlarl, fel yr haerai Mr. Villiers, yn teilyugu ymddiried yr aelodau, ac ac nid oedd ef am ddianc rhag y canlyniiid. Yna efe a gynnvgiodd ei ddiwygiad ar gynnyg Mr. Villiers, yr hwn oedd,fel y caiilyna :—" Fod y Ty hwn yn addef gyda boddhad, fod pris isel ymborth, yr hyn a achos- wyd gan y cyfreithiau diweddar, wedi cyfranu yn ben- ¡ p1 M; ddiwygio cyflwr a chynnyddu cysuron y graddtu i gweitiigai" a cban fod Rhyddfasgnach wedi cael ei i'abwysiadu, wedi ystyriaeth, fel egwyrldor ein trefniaritjnasgnachol, foa y Ty hwn o'r farn mai dv- ledswvdti y Llywodraeth yw yiMynu yn duiysgug' writ-- y Hywodyddiaeth bono, yn y mesurau hyny o ddiwyg- iad arianola gwainyddiadol a ddygir gerbron v Sen- edd, yn atugytchiadnu presennol y wlad." Canfyddir nad oes nemawr o wabaniaetk rhwng y dywygiad hwn a chynnygiad Mr. Villiers, ond yn unig fod v geiriau | mesur doeth, cyfiawn, a llesol," wedi eu gadaei allan, y rhai a gyfeirient..at y mesur o ddiddymiad y Dreth ar Yd tramor. Mr. Bright a gefnogai gynnyg Mr. Villiers, ac a ddywed'ti fod y diwygiad yn gadael lie i achwyniadau am niwed ac anghyfiawnder, ac honiadau ant iawn i gael ei wneuthur. Galwai ar y Diffyn-dollwyr i ed- rych am iawn yn nedwyddwch y wlad, ac ar y Ty i sefydlu Siarter diwydrwydd rhydd. Mr. K. Smith a gefnogai y diwygiad. Yr oedd y wlad wedi cael digon ar y Whigiaid, ac yn ofni y Rudicaliaid, felly nis gallent gael ond y Weinidogaeth bresennol. Mr. F. Peel a amddiffynai Ryddfasgnach, ac a haer- ai eibod yn dêg i'r Tygadarnhau fod y Rhyddfasg- nach a sefjdlwyd yn 1846, yn fesur doeth, eyfiawn, a llesol." Argl. Palmerston, gyda bwriad i ddilyli llwybr can- ol, trwy gadarnhau egwyddorion Rhyddfasgnach, heb wneyd i'r Diffyn-dollwyr addef eubod yn feius, a gyn- nygiodd benderfyniad arall; ond gan nad yw yn gwa- haniaethu dim oddiwrth y ddau fiaenorol, ond yn unig yn ei eiriad, nid oes dn anghen i'w roddi yma. lau, Tach. 25.—Yr oedd yn awr liri phenderfyniad gerbron y Ty, at y pwnc o Ityddfasgnach, a chyninier- odd dadl" hirfawh le, yn nili; nn yr eglurodd Syr J. Graham v rban ag oedd gaviddo ef va tnljenderfyniad Mr. Villiers. Canghellydd y Trysorlys a ddywedodd, os mai dy- tnuniad y Ty oedd mabwysiadu penderfyniad Argl. Palmerston, na fyddai iddo e f ei wrtliwynebu, erei fod yn cynnwyi rhai i tkau Had oedd ef yn cydsynioa hwynt. Argl. John iti-issell a dybiai y dylasai Araeth ei Mawrhydi fod ya fwy eglur ar y mater hwn. Y pwnc iT- mewn dadl oedd Rhyddfasgnaah a Diffyn-dolliaeth, ac ystyriai ef benderfyniad Mr. Villiersyn dra phriod- ol. Pa fodd bynag, gan fod Mr. Disraeli yn foddlawn derbyn cynnyg Argl. Palmerston, yr ceddef wedi cynghori i JMr, Villiers wneyd yr un peth. Mr. Cobden oedd yn awyddus i gael y pwnc i ben- derfyniad, gan hyny cynghorai Mr. Villiers i ranu y Ty ar ei gynnyg ef. Mr. Villiers a wrthododd alw yn ol ei gynnyg ,ef. Canghellydd y Trysorlys a alwodd yo ol y diwygiad a wnaethai ef, gan t.dael y ddadl rhwng eyunyg Mr. Villiers a cbynnyg Argl. Palmerston. Mr. B. Osborne a ddywedodd fod Arglwydd Pal- merston etto, fel yn y Sn tiedd llaenorol, yn ymddwyn megys matli o fanunaeth r Weinidogaeth. Nis gdlui ef ymddiricd Rhyddfasgn.?ch yn iuvylaw dynion aar oeddynt wedi bod yn wrth«5ynebol iddo dros eu holl •fywyd; gan hyny galwai ar y Ty i bleidio cynnyg Mr. Vitiiers. Mr. E. Ball a haerai fod iawn yn ddrledu; i berdten- ogion tiroedd, am y colled ag otddyut. wed; gael trwy j Dderldf 1846. «63 Syr W. P. Wood a ddywedodd r.,d boll ymddygiad y Llywodraeth yn dwyllodrus. Vr „>edd un selod yn | addef egwyddor yn Nhy y (.'yfiVedin, ( id yroiHitt hcua y:i rue) ei gwadu a'i gwrthuu nfwvii IR Syr J. Pakington a amddiffynodd ymddygiiul y Gweinidogion, y rhai oeddynt wedi rhoddi pob siei wydd y byddai iddynt ddilyn egwyddorion Rhydd- fasgnach; ond nis gallent dderbyn cynnyg M* Vil- liers, yr hwn oedd yn eu beio a'u gwarthruddo. Rye derai y byddai inwyrif digonol o bla:d Argi, Pslme: ston. Ar gynnyg Mr. Brotherton, y ddadl a olsiriv.yJ Trethiad y Wlad. Gwener,Tach. 26.—Mewn atebiad i Argl. John hu sell, dywedodd Canghellydd y Trysorlys na fydd"; ;C yn alluog i gyflwyno ei gynllun o drethiad y wlad's y Budget) hyd ddydd Gwener canlyuoi. pI, yr Rhyddfasgnach. vedi Yna y ddadl ar gynnygion Mr. Villiers ac Are, et Pahnerstona adnewyddwyd. ch y Mr. Gibson a arnddiffynodd gynnyg Mr. Villiers,; A H a feiorld Argl. Palmerston am ymyraeth yn y mater. Mr. Gaskell, Mr. S. Herbert, a Mi'. Druaituond'-?*' bleidiasant ddiwygiad Argl. Palmerston. Mr. Muntz a bleidiodd gynnyg Mr. Villiers; ac Ardalydd Granby a ddywedodd ;IH fyddai iddo ef r roddi ei lais gydaguno'r ddau, o herwydd ei fod va Ddiffyn-dollwr. Syr James Graham a ddywedodd y byddai iddo ef roddi ei lais o blaid diwygiad Argl. Palmerston, er d fod yn cymmeradwyo cynnyg Mr. Villiers. Argl. John Russell, mewn araeth dra effeithiol, a bleidiodd gynnyg Mr. Villiers, ac a gyhuddodd y Gweinidogion o anghyssondeb. Mr. Walpole a arnddiffynodd y Llywodraetb, trwy ddywedyd fod pob Gweinidogaeth arall wedi ymddwyu yn anghysson. Nid oedd un achos i'r Gweinidogion fyned allan o swydd, o herwydd en bod yn ymostwng i benderfyniad y wlad. Byddai i'r Gweinidogion gadw eu swydd, hyd oni ddangosai y wlad ei bod am iddynt ymneillduo. Mr. Cobden a arnddiffynodd gynnyg Mr. Villiers, a pharodd gryn derfysg yn y Ty, trwy haeru fod y Di- tfyu-dollwyr yn elynion marwol i'r ffermwyr. Wedi i ddau neu dri ereilllefaru eu barn ar y pwnc, ymranodd y Ty, a chafwyd fod,- Yn erbyn cynnyg Mr. Villiers .?. 338 Dros ei gynny,, 2ati Mwyynei erbyn 80 Dros gynnyg Palrnerston ■>!>8 Yn ei erbyn 53 Mwy drosto 415 Llwgr- Wabrwyaeth. Llan. Tach. 29.—Ar gynnygiad Syr A. Cockburn, penodwyd Pwyllgor, i ystyried a chwilio i'r cyhudd- iad o Iwgr-wobrwyaeth a gymmerodd le yn Etholiad Derby. Diwygiad Seneddol. lau, Tach. 2.-Mr. Hnme a ofynodd os oedd y Llywodraeth vn bwriadu helaethu y. ii-nvl i bieidleisio, rhoddi nawdd j'r pleidleiswyr, ynghyd ag amryw ddi- wygiadau ereill. Mr. Disraeli a atebodd, os bydd«;nt, y rhoddent ry- hylid prydlawu am hyny; ond y. b^dni yn anmharch- us i'r wlad i roi y cyfryw rybydd tiewn atabiad i ofyn- iad o'r fath hyn. Canghellydd y Trysorlys a rcddodd yr un atabiad i Mr. Gibson, mown perthynas i'r ileoedd agydyrif wedi cael eu hattal i anfon Cynnrychiolwyr i'r Senedd Chwarddodd y Ty am ei ben. Yii.t goliiryJ^<! j Tj>.

J' HCJRIAU Y"N AV;STIIALIA" Newyddiaduron df- weddaraf o Awstralia a gynnwysant gofres o'r buriaa a roddir ya bresennol yn y Drefedigaeth hono. Mae y Gofres hon wedi ei cbyhoeddi gan Mr. Fitchett, o'r Swyddfa Gofrestrnwl yn Victoria; a chan ei fod ei wedi cael ei awdurdodi i roddi yr huriau hyn, gcltir yraddi. byini ar eu cywirdeb. Gwr a gwraig, yo weision teu- luaidd rnewn Gwestdaiyn y wlad. 4565 i ^70 y flwydd- Yil; bugeiliaid, £ 38ceidwaid cotta/, ^30; gyrwyr ych¡¡;n, £50; nen wrth yr wythnos £1 10s., pc ar v ffyrdd o jC3 i £ 4; gweiskm ffetmi £ ',() y flwyddyn, TIen £1 10s. yr Wythnos seiri v wiad £ l yr wythnos gwaision cyffredinol jE40 y fiwyddyn; morwynion cyff- rediRol o _£24 i £ 30 teuluyddesau £ l% cosryddesau a golcbyddes iu I- 24 y flwyddyn, Sylwei fod y rhai hyn oil yn cael eu hymborth a'u Hetty, heblaw vrhur- iau a nodwyd. PRAWF y DR. I^WMAN.-Yr oeddem wedi medd- wl lawer gwaith, oddiar pan ddygwyddodd y prawf hynod hwn, y buasai y Pabyddion vn^feisio rhyw gynllun i attal dedfryd y Llys i gaelei chyhoeddi ar Dr. Newman. Yn ol yr hanes canlynol, yr ydym yn awr yn cael fod hyny ^edLgagPfei ddwyn oddiarngyLcli ,,y ganddyntYn Lits y ttnadures. ar ddvdd Llun, y 22ain o'r mis diweddaf, dygwyd Dr. Newman yn mlaen i dderbyn dedfryd y Llys am ei gabldraeth ar v Dr. Achilh j ac yr oedd yn bresennol nifer mawr o'i gyf- eillion, y rhai a lanwent y rhan fwyaf o'r Llys.. Cyn cychwyn, mewn perthynas i'r ddedfryd, cynpygiodd Syr A. E. Cockburn fod i brawf newydtl gaelei. ganiatSu yn yr actios hwn, ar y sail fod tystiolaeth wedi cael ei gwrthod yn hollol, a chamgyfarwyddiadau wedi cael eu rhoddi, a bod y rheithfarn yn groes i'r dystiolaeth. Wedi i'r achos gael ei ddadleu dros gryn amser, cytun- odd y Barnwyr y gellai y Dadleuwr gymmeryd llheol i gael prawf newydd, ar y sail fod y rheithfarn, yn y prawf blaenorol, yn erbyn grym y dystiolaeth, ac ar y sail hono yn unig. Derbyniwyd y penderfyniad hwn gyda'r llawenydd mwyaf gan bleidwyr Dr. Newman. Yna caniatawyd y Rh^ol. Nid ydym yn dysgwyl v bydd i brawf newydd gymmeryd lie f/th, yna dianga Dr. Newman rhag caet unrhyw gosp pit bynag. CAETHVVASANAETII YN AMERIÇÂ.-Gyda'r hyflj'd- weh mwyaf yr ydym yn gallu hysbysu fod ymegniad pwysfawr i gael ei wneyd yn fuan mewn perthynas i Gaethwasanaeth yn yr Unol Daleitbiau. Mae Duges Sutherland wedi cymmeryd y flaenoriaeth yn yr achos pwysighwn, ac y fnve wedigwahodd nifer tuavtj- o foneddigesau mwyaf nrvtdasol y deyrnas, agwragedd y rhan fwyaf o offeiriaid a gweinidogion enwot-af LIundain, yn Eglwyswyr ac Ynij.eillduwyr, i gyfa; fod a hi yn Nhy StaflVrcl, iddyfeisio mesurau i ddwyr d\- ianwHd gwragedd Lloegr i efieithio ar wragedd At, rien, n:ev. n perthynas i nodweddi^lau mwyaf dychryii J'yd a i Gaethwasanaeth yn America. Y pethau hyny ydynt, y gwrthodiad i addef syfreithlon- dfd) priodas yu mysg y ( t » i^i, u'r gyfraith^'i 6 a y-> drosec' uKpi ivj i |ran 4 ad iyScr fr CnetMo^ iieu p-: phsut. II .v hwrvdtfant yn eu harncan c.tiitnoj^ivv, 1 I, a <iyiio,'iaetr!. Wedi i V i ^1 hmie; 'i'n »i i awtlsom fod y cyfar- fotyi-wn'.wcdj cynuneryd Ik. Yr oedd llawer o fin; edtfiiX's(>yp ..joj vi, !,ri'eiiuid. a ebytuinvya ar all-; dd

-+- yw beth, fod yn hollol ddiduedd: a liyny er mwyn .neyd cyfiawnder a'r peth hwnw, yngliyd a gonest- -,ydd tuag at ei genedl. Ond yn awr, yn gymmaint ag mai at lyfr, sef TAFOL y BEIRDD, yrydym yn galw sylw darllenyddion SEREN CYMRU, ni fydd iIli ym- wneyd 4 dim ond a llyfrau yn unig. Mynych yr ydym yn cael ein twyllo mewn perthynas i werth a buddiol- deb llyfrau;—twyllir ni yn fwyaf neillduol yn y ddwy ffordd ganlynol:- Yn gyntaf, trwy genfigen. Pan mae rhyw awdwr o enwogrwydd yn dyfod a llyfr allan drwy y wasg, bydd awdwr arall wedi ei lenwi & chenfxgen tuag ato, a hyny o herwydd ei ragoroldeb ac yn ager y genfigen hono, bydd iddo adolygu y llyfr yn anffafriol. gan ymdrechu å'i holl alluoedd iselhau ei werth a'i fuddioldeb yn ngol- wg y wlad, gan ddweyd nad yw ei holl gynnwysiad ond crug o ddulni ac annibendod, &c.; a thrwy ei ddylan- wad (o herwydd nid oes neb heb ryw faint o ddylanwad) ar ei gydwladwyr, bydd iddo gyfyng'u cylchrediad y llyfr, ac yntau ar yr un pryd yn teilyngu cylchrediad a el derbyniad cyffredinol, o herwydd y bydd gwir anghen ar y werinos amy cyfryw lyfr er eu hadeiladaeth mewn rhyw gelf neu wyddawr. Ni ddylai cenfigen, na dim o'r cjffelyb, gael dyfod i'r bwrdd feirniadu. Yn ail, Gormod o set gan y naill ddyn dros y llall. Tra mynych y gwelir llyfrau yn dod allan o'r wasg, gwedi eu rbagflaenu gan adolygiadati arnynt; bydd rhyw gyfaill neu gilydd i'r awdwr megys wedi tynu oddiam dano, a gosod ei holl nerth ar waith er canmawl yr awdwr a'i lyfr; ac liynod fel yr ymdrecha ddar- hwyllo ei gyd-genedl, nad esgorodd y wasg erioed o'r blaen ar y fath blentyn tlws a phrydferth-ei fod yn werth ei bwysau yn aur ceeth, ac na ddylai er dim fod yr un darllenydd yn y Dywysogaeth heb ei feddiannu yn ei lyfrgell, &c.; a hyny, fe ddichon, pan y byddai yn ofynol fod gan ddyn amynedd Job cyn byth y gellai ddarllen hanner ei gynnwysiad, a hyny o aehos ei wael- edd. Rhoddwyd enghraifft neillduol o'r olaf yn ddiw- eddar yn yr Amserau, sef Adolygiad Pryddest gan grach-enllibydd Beirdd y Deau; neu y V fawr. Ond i ddychwelyd. Nid yn ol un o'r ddwy ffordd ucliody bydd i ni ymddwyntuag at DAFOL Y BEIRDD ond yn ol rheol euraidd yr hen feirdd, sef Y Gwir yn erbyn y Byd." Mae llawer o Feirdd penigamp gwedi ysgrifenu traethodau ar Farddoniaeth y Cymry, o oes Shion Dafydd Rhys hyd ein hoes ni; ond os bydd i ddyn ddarllen un o honynt, nid oes anghen mawr am iddo ddarllen ychwaneg i'r dyben o gael rhagor o adeil- adaetli, oblegid nad ydynt oil ond dynwared eu gilydd; gan ddilyn D. ab Edmwnd, a hyny mor union ag mae'r gerbydres yn dilyn y peiriant symudawl fo yn ei thynu ar hyd y rheilffordd, fel y gellir meddwl braidd mai yr un ydyw y cyfan, oddieithr Cyfrinach y Beirdd, gan yr Jienafiaetliydd digyffelyb IOLO MORGANWG, yr hwn lyfr yw y goreu," feddwn ar y gelfyddyd o Farddoni yn tin Iiiaith hyd yn bresennol. Ond yn awr, gwedi i'r DAFOL wneyd ei hymddang- osiad ger gwydd y wlad, meddyliwyf nad oes actios iddi gywilyddio na plilygu ei phen pan eisteddai oc.lir 'y;i ochr a Chyfrinach y Beirdd." Mae y DAEOL yn cychwyn gyda Rhagymadrodd byr o eiddo yr Awdwr ei bun ac yn ei ganlyn y mae Rhag- draith rhagoro] gan Mr. Aneurin Jones (Aneurin Fardd). Mae y Rhagdraith hwn yn cynnwys 14 tudalen, mewn Jlythyren fan, 8 p)yg) ac mae yn rhagori yn mhell mewn rhai pethau ar ddim a yinddangosodd etto, er rhoddi cyfarwyddyd i'r Bardd ieuanc (ïe, a'r oedranus liefyd) i gyfansoddi ei gan yn liithrig ac yn swyngar i'r I glust, trwy egluro i fanylrwydd y cor.tari.au, pa rai nid yw #n cerd«M«i^BH Tiemirtwr osylw iddynt, aTr rlian amlaf o honynt ddim: Mae Iolo ya •• Ngbyf- l'inach y Beirdd yn rhoddi llawer iawn o gyfarwydd- iadau i'r eyfansoddydd, er deall y corfanan; ac yn y Rhagdraith dan sylw, profa Aneurin Fardd ei hun yn feistr arnynt; ac er dangos hyny ger gwydd y darllen- yddion, nis gallwn wneyd yn well na gadael iddo siarad ei hun mewn perthynas iddynt:— Yr afon a lifodd I rhwng nefoedd a llawr.' Yn y llinell uchod mae tri chorfan cymhlyg disgynedig, a chorfan talgrwn. Wele etto bedwarcorfan cymhlyg disgynedig mewn llinell:— Llais byfryd rhad ras sydd I yn gwaeddu I diangfa.' Tri chorfan etto yn y llinell flaenaf, o dan yr ail, a chorfan talgrwn O agor fy llygaid ) i weled Trysorau ily arfaeth a'th air.' Etto, dywed Tegai fod yr a'u' yn' Pen ar yr hoel- ion a'u parch,' yn cloffi y corfan; nid gwir hyny, mae y pwys a roddir ar hoel' yn rheoleiddio y ban. Mae yr un sain ar y sillau bob tu i' hoel' a'u gilydd Pen ar yr hoelion a'u parch,' u Wele etto gwpl cywydd ar y gynghanedd draws. faritach, a'r corfanau yn rheolaidd 'Tal am dy wawd cyn toli, Twyll y prydyddion wyt ti.' DAFYDD AB GWILYM." Nid oes achos dyfynu ychwaneg, er profi fod Mr Jones yn feistr ar y corfanau. Yr wyf yn sicr na fydd yn edifar gan neb ag sydd yn hoff o Gymru a'i Bardd- oniaeth, a bryno DAFOL Y BEIRDD, pe na chynnwys- ai ddim ond y Rhagdraith dan sylw yn unig. Gair mewn Rhifyn dyfodol ar y pethau a gynnwys y DAFOL. Gwent. LLAWDDEN. gjBIBB IIIWMIMJMWBaWWPMaaMBWMaBWIIIBII ■lllllll»—MWaW'IMW'lll—WWW"* WllllWjjjffWf