Seren Cymru

CAERFYRDDIN, GORPHENAF 22, 1852. YR ETHOLIADAU, &c. Cyn y cyrbaeddo y Rhifyn hwn i law y Derbyn- wyr, bydd yr Etholiadau oil drosodd, a thynged Gweinidogaeth y Toriaid wedi ei sefydlu. Cry- liwyllasom mewn Rbifyn blaenorol, y byddai yr Etholiad presennol yn un o'r rhai mwyaf pwysfawr a ddygwyddodd erioed yn y deyrnas hon, ac yr oeddym wedi cael ein harwain i'r penderfyniad bwnw trwy ddychymmygu mai ymdrech a fyddai rhwng Diftyn-dollaeth a Rhyddfasgnach, gan fod V Senedd yn cael ei diddymu yn bwrpasol i wybod Iiarn y wlad ar y pwnc hwnw; ond wrth ddarllen areithiau y Gweinidogion a'u pleidwyr yn agos yn thhob Ethotiad, yr ydym yn cael. na feddylias- ant hwy erioed i ail godi Trcth y Bara, ac na fydd iddynt gynnyg gwneyd hyriy os cautj^ triwj'rif o'n plaid yn y Senedd nesaf. Maejhy^i'edi peri cryn lawer oSYJldod i ni, ac yr ydym. fn methu deall am ba beth y maent wedi bod yn yinladd, yn ym- geern, ac yn tynu dannedd en gilydd, yn y Senedd ddiweddi.f, ac hyd y nod er pan y mae avvenau y Llywodraeth yn Haw Argl. John Russell. Rhaid mai am swyddi, ac er mwyn swyddi yn unig, y mae yr holl ymgecrn wedi bod; canys, erbyn i'r Tor- iaid gael yr awdurdod yn eu dwylaw, a gwneyd eu Hetty yn ddiogel yn Downing Street, yr ydym yn eu cael vn neidio Jim Crow unwaith yn ychwaneg, ac •vn cyhoeddi i'r wlad eu bod hwy yr nn farn arr ^Vhigiaid ar y pwnc mawr o Ryddfasguach, yrliwn eedd wedi bod mewn dadl rhwng y ddwy blaid dros gynnifer o flvnyddoedd, ac wedi rhanu yr holl "ieymas yn ddwy blaid hefyd, a gosod y naill yn erbyn y Hall hyd ag y medrent. law- er gwaith wrth y tfermwyr am beidio cvmmeryd eu hudo trwy addewidion twyllodrus y toriaid,— fod Diffyn-aollaetii wedi darfod am byth,—nad oedd Llywodyddiaeth fyth yn myned yn ol at hen bethau, ond rhag ei blaen at fesurau newyddion; ond yr oedd rhvw obaith yn llechu o hyd yn eu meddvliau, ond cael y Toriaid i swydd, y byddai iddynt adsefydlu treth ar yd tramor; end yn awr y mae en twyll wedi cael ei ddynoethi ganddynt iiwy eu hunain, ac y maent yn beiddio cyhoeddi yn ddigon penbres, nid yn unig na wnant y eyfryw beth, ond na feddyliasant hwy erioed am ei WneÜ- thur. Dyma y peth a gyhoeddodd Disraeli yn ei araeth wrth Etholwyr swydd Buckingham; ae yn mhell- ftch na hyny. y mae yn cyhoeddi ,wrth( y ffermywr na wna Treth o 5s. neu 6s. y grynog un lies idd- vnt, pe caffent hi. Mae yn agos yr un farn a nin- nau ar v pen hwnw, ond yr ydym yn gwahaniaethu Ychvdig yn y casgliad. Dywt'da ef'ria fyddai i dreth o 5s. osod v tfermwvr vn yr un sefylifa ag oeddvnt cyn 1846, pan ddileuwyd Treth yr Yd, ac telly bvdd yn well bod hebddi; eithr ein barn ni lyw, pe gosodid treth o 10s. y gryuog ar yr yd, fel v dymuna Mr. Lloyd Fitzwilliams, Casteilnewydd- "Rmlvu, wneuthur, y llyncid Vr holl elw a ddeilliai Ctddiwrthbjrny gan y Cormorants diwala a elwir per- chertogion tiroedd, trwy godi y rhenti, ac felly ni f. ddai y IFermwyr cyffredin fymryn gwell oddiwrth ycyfrywfesnr. 'ira fyddoni ar v pen hwn, ni fydd yn anfuddiol i ni wneyd sylw neu ddau ar y be) thynns a ddyga y pwnc hwn a pherclienogion s <iegwn'i. Mae <i«g- wm holl blwyfi y deyrnns wedi ei newid er vs blyn- yddoedd, am swm penodol o arian, ac y mae ysvvm hyny yn yniddibynu ar bris yr yd; dvwedai Dis- v :eii na fvddai iddo ef ddwyn yn mlaen nn mesnr i pHIt pris yr yd, ond y rhoddai ymwared j'r I-Ferin- wyr tnvv gy'i'artTilu tre'thiad y wlad yn well, felly jii'fvdd i'r.degivm gynnyddw dtm. Os feih-y bydd, 'a vw Disraeli a'r Weinidogaetli Doriaidd ni vm- d Iwyn yn deg at v rhai sydd wedi ymladd cynnnaint drostvnt. gan dybied y byddai i'w tal hwy g\n- uyddu gyda ehvnnydd pris yt- yd dan efMthiau Di- %U-doliaeth 1 Ivliaid adtlef fod tal Uawer o off- efriaid teilwng wedi cael ei ostwng yn ddirfawr trwy1 ostyngiad pris yr yd, a'u bod wedidyoddef llawer o'r herwydd; ond a yw beichiau y ffermwyr a'r tir-feddianwyr i gael eu symud, a hyny, tnedd Disraeli, heb osod un baich ychwanegol ar neb arall, a pherclienogion y degwm i gael eu gadael heb ymwared? Fe ilial na fydd y rhai hyil mor harod i ymladd dros y Toriaid pangaffont y cyfle nesaf. Cyn myned at ganlyniadau yr Etholiad presen- nol, ni fydd yn afreidiol gwneyd ychydig sylwadau ar addewid fawr Mr. Ben. Disraeli, trwy yr hon v i mae yn myned i roddi ymwared i'r lferrnwyr, sef Adolygu Trethiad y Wlad, (Rivision of the Taxa- tion.) Wrth ei glywed yn siarad mor ddonio), (a dvn hyawdl yw Ben.,) gellid meddwl ei fod yn myned i gvflavvni gwyrthiau,—rhyw fesur mawr i gael ei ddwyn yn mlaen, yr hwn asynai y hyd; ond yr ydym yn gobeithio y madden y gwr boneddig a'i bleidwyr i ni am ddywedyd mai "hud a ljed- rith" yw hyn i gyd etto, ac y try allan fel y myn- ydd mewn gwewyr yn esgor ar lygoden. Gwyr pawb fod traul y wlad hen tua 52 miliwn o bunnau yn y flwyddyn, a bod y draul bono yn cael ei chodi trwy drethi a thollau; ac y mae vn sicr fod llawer o'r draul hon yn cael ei thalu gan y ffermwyr; felly osgostyngir ell trethi hwynt, bydd yn rhaid cael yr arian o rywle jirall; ond y mae Ben. yn dywedyd na fydd iddo ychwanegn beich- iau neb ereill, er ei fod wedi ychwanegu traul y wlad o lawer o filoedd yn y flwyddyn, trwy y mes- ur afreidiol o sefydlu Meiwyr. Os gall Disraeli gymmeryd ymakh feichian y ffermwyr, heb eu gosod ar ysgWyddaU neb ereill, yr ydym yn barod j'w gyhoeddl yn brif Lywodyddwr v byd; ond y mae ef yn gwybod yn llawer gwell na. hyny, a gwvr hefyd pe cyrnmerai ymaith holl daliadau y ffermwyr ond eu rhenti, na fyddent hwy fyrnryn gwell cyn pen dwy flynedd, gan mai i logellau y tir-berchenogion yr elai yr boil eiw; ac oni sefyd- lir y mater hwn rhwng v ffermwyr a'u meistri, ni sefydlir fyth mo hono trwy Rivision y Taxation. Argl. John Russell a'r Diwygwvr ydynt wedi cym- meryd ymaith £ ] 2.000,000 o feichiau y bobl yn y deng mlynedd a aethant heibio; ac yr ydym yn awr yn aros i weled a aU Derby ac Israeli wneyd yr un peth yn y deng mlynedd ncsaf; ond yr ydym yn dysgwyl y bydd i'w twyll a'u rhagrith gael ei ddadguddio yn mheU cyn hyny, aa y byddant yn gorfod encilio vn ol i'r gvvyll o ha un y daethant, a rhoddi eu lleoedd i Wladgarwyr gwirioneddol. Yn awr at sefyltfa yr Etholiadau. Pan wnaed y cyfrifon diweddaf i fyny yr oedd 307 o Ryddfasg- nachwyr wedi eu liethol, a 237 o Ddiffyn-dotlwyr, felly nid oedd ond vchydig dros 100 o Etholiadau heb fyned drosodd, a chan fod y rhan fwvaf o'r rhai hyny yn yr Iwerddon, nis gellai Argl. Derby a'r Toriaid obeithio gwellhau en sefylifa. Cyfrifir fod dylanwad y Llywodraeth yn rhoddi 60oleiaf o leoedd i'r blaid mewn awdurdod; eithr yn bre- sennol nid ywy Toriaid wedi ennill ond saith yn fwy na'r Diwygwyr. canys y mae y Diwygwvr wedi troi y Toriaid allan o 42 o leoedd, a'r Toriaid wedi troi y Diwygwyr allan _35; ac y mae tystiolaeth ddiymwad fod y Gweinidogion wedi defriyddio dy- lanwad y Llywodraeth hytt yr eithaf. Mae y cy- frifon hyn yn pro6 fod Diffyn-dollaeth yn ano- beithiol, ac nad gwiw gwneyd un cynnyg am dano myvyach; ond ar bynciau ereill, ni fydd mwyrif v Diwygwyr yn gymmaint, gan fod rhai yn foddlawn gadael i Argl. Derby wneyd cynnyg ar lywodraethu y wlad, ond eu bod yn bleidwyr calonog i Rydd- fasgnach. Mae yn wir fod rhai Diwygwyr eriwog wedi colli eu lleoedd yn yr Etholiad presennol, megys Evalls yn Hwlffordd, Watfems yn Aberhonddu, Cardwell ae Ew- art yn Llynlleifiad, &c.; ond y mae llawer o Ddivvyg- wyr enwog wedi cael eu dewis mewn lleoedd ereill, megys Coffin yn Nghaerdyf. Miall yr Rochdale, Wil- kinson yn Lambeth, a'r ddau aelod dros Gaerodor, ynghyd a Challis yn Llundain. Nid oedd ond tua phump o Ymneillduwyr yn y Senedd ddiweiidaf, ond yn y nesaf bydd tua phytntbeg felly, ar y cyfan, ein barn yw fod nertb y blaid wrthwynebol wedi cyn- nyddu yn ddirfawr yn yr Etholiad invn, os yw ei nifer saith yn llai; ond am hyn cawn lefaru yn fwy eglur a phenderfynol wedi cael y gofres yn gyflawn. Mae o ieiaf un peth nodedig yn ngbanlvniadau yi- Etholind presennol,-mae y ddvry hlaid nid ynnnig yn foddlawn, ond y mae pob un \n haeru mai hi sydd wedi cario y dydd o lawer a clian eu bod feHy. dysg wyliwn eu gweled yn profi eu neith y cyfle cyntaf yn yr Eisteddfod nesaf, fel y caffo y wlad ryw brawf heb- law haeriad. Bydd cnivy o Aelodau newyddion yn y Sencrld nesaf nag un Senedd wedi amser Etholiadau y Di. wvgiad Seneddol; ahyddhefydlawer o waith yny Senedd nesaf i brofi dynion am hvgr-wobrwyaeth a cham-arferiadau. Hydcrwn y daw yr oil o'r anfad- rwydd hwn i'r golwg, ac y cospir y pleidiau a fuont yn euog o hono.

HANES ION CARTREFOL. DEHEUBARTH. FFRWYTH YR EISTEDDFODAU.—.y mae yn ddll genym gael ar ddeall fod (iiwygiad o bwys mawr i genedl y Cymry wedi ei fiychwyu mewn pcrthynas i ffrwyth niyfyrciod cyfansoddwyr i Eisteddfodau. Y inae cyfansoddiadau buddugol Eisteddfod Caerfynidin yn awr yn y wasg, a dygir hkyiit allan yn fuan yn llyfryn•bycbau am bris cyfatebo! i «mgy!chiadau ple. scnTiol y wjad. Golygir na tydd ei bris uwcblaw ciiwe cheiniog. Y mae heiyd ddau gyfansoddiad gwerthfawr, n waith y Parch. J. Rhys Morgan, (Lleurwg,) Aber- ii'on. (y rhai hyn etto yn fryiinyrch. Eisteddfodau,) yn catl eu hargraffu yn bresenuol, un o hoinnt yw PIVdd- est ar Paul yn Athen," a'r llall yw Audi" ar Vin. weiiad y Geri Marwol a Chymru yn 1849." Pris y Llyfr hwn etto fydd chwe cheiniog. Y mae llawer o gyfansoddiadau buddugol wedi cael eu cloi i fyiiv yn miychau Cvmdeitiiosau cyn hyn, ac wedi pydi'i; yr;o- niehafwyd cipolwg arnyrit wedi i'r wvl fiynyrldo] fyned heibio- Hyderir y 'dengys y Cymry eu bod yn hoffi y diwygiad a gymiygir yn awr, ac v bydd iddynt :roddi annogaetb i Eisteddfodau ereil) ddilyn eu camrau, d;wr beidio goddef i'r Cyhocddwyr i'od yn goliedvvyr yn yr anturiaeth. Argreffir y ddKU Lyfr gan William; Tho- uias, (Gimh/m Mai,) yn Nghaerfyrddin, a phob «reh-' ebion a ddanfonir ilki, ofal, a gaiff ei sylw nmnyiaf. HAEUOKI ESGoll TT-DPEWI.—Ar ddydd Mawrth, y 13eg o'r mis preseniicl, plunt Y"0: Genedlaetbol Abergwili, y rhai ydynt 131 o nifer, a anrhegwyd gan A rgl. Esgob Ty-ddewi a chiniaw ardderchog, yr hon y cydgyf'ranasant o honi ar y llawnt o flaen y Palas. Wedi gorphen ciniaw, ei Arglwyddiaetb a anerchodd y plant mewn inodd caredig a tbeiinladwy. Wedi rbodio trwy erddi a rhodfeydd y Palas, a cbann am- ryw hyrnnau, y plant a ddycbwelasant adref, wedi cael eu boddhau yn fawr yn ngweitbrediadau y dydd. COLEG DEWI gANT. Y Wobr fiynyddol am y Traethawd Cymreig goreu, a ddyfarnwyd y flwyddyn hon, gan awdurdodau y Coleg, i'r Parcli. J. Griffiths, Cwmavon. Cwmavon. DAJJWAIN ANGEUOL.—-Ar ddydd lao, y 15fed o'r mis hwn, cynnaliwyd trengboliad ar gorff George Jones, ffernnvr, Llanllwch, yn agos i'r dref hon. Yr oedd y trengedig yn cywain gwair ar y Sadwrn blaen- orol, pryd y syrthiodd mewn rhyw fodd o'r cert, yr hwn oedd ef yn yru, a'r olwyn a aeth dros ei gorff, trwx. yr hyn y cafodd y fath nitved fel y bu farw y dydd Mawrtb canlynol. Rheithfarn,—" Marwolaetb ddamweiniol." DVGWYDBIAD ANGEUOL ARALL.—-Ar brydnawn dydd Sadwrn, y lOfed o'r mis hwo, cynnaliwyd treng- boliad ar gorff Thomas Rees, gweithiwr, yr hwn oedd. yn byw yn agos i Waterloo Terrace, yn y dref hon. y r oedd y dyn hwn hefyd yn cywain gwair y Gwener blaenorol, ar dir Waen-Iago, yn agos i'r dref hon ac wrth yru y cert, yn yr hwn yr oedd amryw o ddynion, acyneuplitli y trengedig, i ben isaf y cae, a phan oedd yn troi yno, efe a daymebwelodd. a tbaflwyd y dynion oil allan. Erbyn iddvnt godi, cafwyd fod y trengedig wedi derbyn niued mawr, a dymuuai arnynt ei adael yn llonydd, gan ei fod wedi cael ei angeu. Dygwyd ef adref, a chafodd gynnorthv/y nieddyrr, oLd bu tarw boreu drano'eth am bump o'r gloch. Barnai y meddyg ei foci wedi tori un o'i asenau, a bod hono wedi mynrd i'w ysgyfaint. Ilheithfarn, Marwol- aetb ddamweiniol." DAMWAIN ANGEUOL.—Dydd Mawrtb, y 13eg o'r mis Invn, fel yr oedd gweithwyr Argl. Emlyn yn triii y gwair yn agos i'r Gelliaur, set' Palas y boneddwr uehod, vr oedd un Dafydd Evan. un o'r gweithwyr, yn un o ddau yn codi gwair i'r cert, a syrthiodd mewn llewyg ili- dbliiia wair. Cariwyd ef gan ei gydweithwyr i wely cyfaaos, a galwyd y meddyg yn union, a chafodd boh cynnorthwy eg a ailasid weinyddu iddo; ond bu y cwb] yn oft-r. Yn mhen o gwmpas tair awr, bu farw. Gad- awodd wraig a ehweeh o blant i alaru ar ei ol. Tybir mai o aehos y gwres inawr, ac yfed llawer o ddwfr, yn nghyd a gweithio vn galed, a fu yr aehos o'i angeu. Clywsom am dri ereill a syrthiodd yr un fath ar yr un dydd. Gofalodd y boneddwr ucbod roddi arch iddo, ae unronodd ei holl weithwyr Idd ei gludo i'w fedd y dydd ltij caniynol; ac y mae lie i obeitiiio, y caiffy weddw ei thamaid trwy ei gytinortlnvy, oblegi-i y mae yn foneddwr trugarog iawn i'r tlodion, yn cnwedig i'r gweithwyr anghemis. DYGWYDDIAD ANGEI'OL.—-Dau fachgenyn o'renw- au David Owen a Benjamin Thomas, a foddasant ar ddydd Gwener; y 9fed o'r mis hwn, wrth ymolchi yn yrafonTawf, yn agos i Dreforis, Morganwg. Nid yw yr amgylchiadau wedi cael eu hysbysu i ni. Cyn- naliwyd trengboliad ar y cvrlF, a dygwyd y rheithlarn o"Furwotaethddamwe)moi." MARWOLAETH TIlWY FODDi.Pientyn dwy f!wyd(! a hanner oed, mhb i Wyddel o'r enw John Ryan, a syrthiodd yn ddiweddar i gamlas Castellnedd, ac Ii foddodd. Ni chafwyd ei gorff hyd y dydd cnnlynol. Ar ddydd Gwener, y 9fed o'r mis hwn, cannaliwyd irengholiad gerbron Mr. Cutbbcrston, pryd y dych. welwyd y rhejthfarno A gafwyd wedi boddi." MARWOLAETH ARALL TRWY FODDI.-—Ar dciydd Linn, y 12f'ed o'r mis hwn, cynnaiiwyd trengboliad yn Merthyr, gerbron Mr. G. Overton, ar gortrPatrick Roach, dyn ieuanc ag oedd wedi dyfcd I Ferthyr o'r Iwerddon tua mis yn ol. Ymddengys i'r trengedig, ynghyd a dyn ieuanc arall, fyned i ymolchi y Sahboth blaenorol i Lyn Glanderris, yn agos i'r dref hono, (He y mae llawer wedi colli eu bvwydau yr un modd;) a thra yr oedd yn nghanol v Llyn mawr, rneddylir iddo gael ei gymmeryd gan yr wrwst, a soddodd. Yr oedd amryw ddynion ar y lan yn gweled y dygwyddiad, nc yn eu plitli yr oedd un bacbgenyn dewr o'r enw Abra- ham; yr hwn a neidiodd i'r llyn, ac a aeth 16 o weith- iau dan y dwfr, byd 14 troedfedd o ddyfnder, ac o'r dhvedd llwyddodd i ddwyn y corff i'r wyneb, a thrury gynnortnwy y rhai ereill cafwyd ef i dir, ond yr oedd y wreichionen fywiol wedi diSbdd. Rheithfarn, A foddodd yn ddamweiniol." YMDDYGIAD CKEULAWN.Gwyddel o'r enw Do- novan, a gurwyd mor greulawn yn Aberdare, Mor- ganwg, a r ddydd Mawrtb, y ]3eg o'r mis hwn, gan bedwar Cymro, fel, y mae yn ddrwg genym ddywedyd, y bu farw yn mhen ychydig o ainser wedi hyny. Ynaydyhirwyrailbisant, ond y mae yr beddgeid- waid ar eu hoi, ac hyderwn y lhvyddant i'w dwyn i afael y gyfraith, RHEILFFOUDD ABERVSTWYTH A'R AMWYTHJ&— Cynnaliwyd cvfarfod yn ddiweddar yn Aberystwyth, 1 dderbyn y boneddigion o Loegr ag oeddvnt wedi clyfod i egluro y cynllnniau mewn pertbynas i'r Rheil- flordd fwriadol hon, ag sydd i nno Aberystwyth a Lloegr yn uniongyrcbol. Rhocldodd y Looeddigion bob eglurbad ar y mater, ac F oedd y cyfarfod oil wedi cael cyflawn foddhad yn' y gorchwyl." Edrychir arno fel peth a wna y lies mwyaf i Aberystwyth, ac yn wir yr holl barthau hyn o Gymru ac y mac yn lied debyg y bydd i'r gwnith gael ei cyclnvyn mor fuan ag y gwneir y parotoadau anghenrbeidiol. Ymrwymir i gyflawni y Rlieilffordd am £ 10,000 y iilltir. RBEILFFOKBD ARALL.—Yr ydym yn cael ein hys- bysu fod Rheilffordd arall yn cael ei "bwriadu, yr lion sydd i redeg o Gaerloyw, trwy y Penni, Aberhonddu, Llany mddyfri, a Liandilo, act uno a RheilfTordd De- heubarth Cymru yn Nghaerfyrddin. Bwriedir lion yn hcnaf i uno MiltJwrdd Ú pharthnu gogleddol Lloegr, a diau y bydd o'r lies mwyaf. Y llIae eisoes wedi cael eu hysbysu yn y Newyddiaduron, ac nid oes auimbeuaetb na chaiif y bwriad canmoladwy ei gefnogi yn ol ei deilynsdod; a lhvydda y cynnvg befyd, os na wrthwyriebir ef yn y Senedd gan Rheil- lfordd Deheubarlh Cymru, i'T hon y mediivlir y gwna beth ni wed. TniiNGnoLiAt).—Cynnaliwyditrenglioliad yn ddi- weddar yn Llaiidvvr, yn agos i Abertawv, ar gorff haban newydd-eni, yr hwn a, gafwyd mewn gt-udy. Ihwedni y farn iddo gael ei eni yuo, a syrthio i mewn yn ddiar-*i wybod iddi. Uarnodd y Iiheithwyr nad oedd un dy- muniad gan y fam igaddio yr enedigaeth, ac feljv rliyddhawyd hi. TKEKGIIOUAD YN- ]Y G H A 8 L w c IIWR. A r ddydd, Sadwrn, y lOfed o'r mis hwn, cynnaliwyd trengholiad yn y lie hwn, ar gorfl dyn o'r enw IJenry Harries, yr hwn a gafwyd yn farw mewn pwll o ddwfr yn agos i gydiad yr alon Lliw Llwchwi- Yr oedd y eorff yn holl- ol noeth pan gafwyd ef, a'rdillad ar y tywod yn gyf- agos, trwy yr byn y meddylid iddo foddi tra ynymolciii. Y rlieithfarn oedd,—"A gafwyd' wedi boddf." Kid oedd neb yn gallu, rhoddi un rnatb p dystiolaeth am yr amgylchiadau. IJAMWAIN ANGEUOL.—Trayropddy!!iawsynym" wasgaru, wcdi bod yn y tan-weithiau o an- riiydedd i etholiad Mr. Vivian, yn Abertawy, ar nos Wener, y 9fed o'r mis Invn, rhedodd dan faehgellyn ieuaincyu erbyn eu gilydd, a syrthioddun o honynt a cllyn iddo gael ainser i godi, aeth cerbyd Mr. Viviun drosto, a niweidiodd ef mor enbydus nes y bu farw yn mhen oddeutu awr. Yr oedd y cerbyd ar y pryd ya way, ac yn myned yn araf i gyrchu rhai p r teuill adref; ac nid oedd neb yii gweled nn bai ar y (erbydwr. Cymmerwyd pob gofal am y plentyn yn dd'ioed, a chaf- odd y cvnnorfliwy meddygol goreu yn y dref; ond yr oedd y niwed a gafodd tu hwnt i allu neb i'w feddyg- iniaethu. Gosododd yr amgylehiad galnrus hwn der- fyn m- y llawenydd ag oedd yn cymmeryd He ac y mae yn hawdd dirnad nad oedd neb yn teimlo yil ddwysach na'r Aelod anrbydeddus ei bun a'i deulu. Y lheithfarn oedd, Marwolaeth DdamwaeinioL" HUXAX-LABDIAD ABSWYDDS.— Dvn o'r enw Wil- liam Griffiths, yr hwn a fu byw rai blynyddoedd yn ot yn Llanelli, yn y swydd hon, a osododd derfyn ar ei (ywyd trwy yingrogi, yn Abertawy, yr wytbnos ddi- weddaf. Cafwyd ef yn hongian wrth goeden mewn caeyn ymyl y dref, ac yr oedd yn hollol farw pan dprwyd ef 1 lawr. Barnai y l'helthwyreifod aJlan 0 synwyrau trwy feddwdod pan gyflawnodd y weithred, Yr oedd yn weitliiwr cyfrifoT, ond yn ddyn tra meddw. Gadawodd wraig a phump o Want i alaru am ei dYJlg" edaniiedaydd. AGORJAD PONT CASGWENT.— Y bont ftynod hon, (ii-o-i ba un y mae Rheiltfordd Debeubartb CynlrH ired- eg yn groes ar yr afon Wy, abrofvvyd arddydd Merch- er, y I4eg o'r mis hwn, i gael gvv^jod sefydlogrwydd a ebadernid y I)il)ell fawr, trwy yrhon y mae yr ager ger- bydau i redeg. Yr oedd Mr. Brunell, y prif beirian- pydd, Cadben Simmons, Arolygydd y Liywodraetb, yn rigliyd a nifer mawr o l'oneddigion yn breserinol. Gyr- wyd cerbydau Hwythog, yn pwyso 200 tunell, yn ol ac yn mlaen yn araf dros y bont, actii.) oedd y gostyngiad yn gwbl iianner modfedd, er fod y niwd yn 300 troed- fedd o hvd felly, cafwyd cyflawn foddhad fod y bont yn eithaf dioge!, a dysgwylir y hydd iddi gael ei hag-or, i gludo mafgnach drosti ar y 26aiii. Nid oes ond un rhes o reiliau v. edi cael ei gosod i fyny liyd yn llyn, ond y mae y bibell a'r rhes arall yn cael eu parotoi, a gos- odir hv.ynt i fyny mor fuan agybyddo modd. Dy- wedir fod holl gost y bont hon yn £ 65,000 ond v mae yn cael ei addef yu un 0 ryfeddodau y byd, acyn ben- campwaith celfyddyd.

GOGLEDDBARTH. PVSGODYN HYNOD.—Dvdd Gwener. yr 16eg o'r mis Invn, fel yr oedd y Mill. Richard a H. Hughes, 0 Bethesdn, ger Bangor, yn nhraeth y Lafan, yn pys- gota, daethant o hyd gafael pysgodyn o'r dull canlyn- ol —Yr oedd yn lathen a ch wai ter o byd, ac yn pwyso 23 pwvs, ac o liw llwydlas, ac iddo 3 piiar o adenvdd, y rhai hIaenaf yn fawrion a tbewion, yn. sctyll ychydig o'r tu ol i'w wddf, a'r rhai nesaf odditan ei gano) yn. llai ac yn deneuach, a'r lleill vchydig yn 01, ac vn liai a theneuach acyr oedd y rhan isat o'i gynffon yn llawer yn hwy na'r rhan uchaf, ac yr oedd ar ei gefn, rhwng pob par 0 esgyll, aden-fyvv, y flaenaf yn favyrr ,t'r ticl,%y olaf vn ]lai eu maintioli. Yroeddiddoar ei gefn groen bras a gawaidd, a'i dor yn wyn, ac vn esmwytli, ac iddo yr oedd llygaid bychain a llymiOn, a cheg anferth ei maint, o gylch dwy fodfedd. o'r toll ot i ymyl asgwr:) ei hen, yr hon oedd yn gvmhwvs oddi- tan eihen, yo agos i'w wddf, yn gyffelyb i'r morgi (shark). Yr oedd ei f91 yn edrych yn fawr, ae 0 gan- lymad fc'i h,,igoi-wyd, a tliafwyd ei fod yn cyiyiwy* o rai bychain, pa rai ceddynt oil yn fyw ar y pryd, oddigertb iin, yr hwn a ymddangosai fel pe bai wedi marw er ys rhai dyddiau, ac yr oeddynt oil o liw cochaidd,yngyne)yh i liw y gurnets Bu llawer o bold yn ei weled, a'r fain gyffredin yw, eifodefo- ryvviogaetb y morgi 0 foroedd yr India. Ni welwyd ei gytielyb yn un o'n glanau ni o'r blaen.—P. \r R III SI ART. MON.—NOS Fawrth, y 13eg o'r mis hwn, ymwelwyd a'r Gaerwen, ycbydig o filltiroedd o Bont Meuai, A tbymhestl ddychrynllyd ofelit a tharanau, nes peri braw anaele i'r preswylwyr. Yn nghorff y nos, taraw- odd yr ufel tanllyd yn erbyn siemnau fFcmdy, o'r enw Ty-hen, ac aeth i mewn, a lladdodd y gwr yu ei wely, yngbyd a maluiio o'r bron bob dodrefnvn yn y ty; ac yr oedd yno ar y pryd amryw fenywod"; ond yn ffod- us ni liiweidiwyd yr tin 0 honynt. Ni cblywyd fod neb. bywydau dyno) wedi caet eu cymmeryd, heblaw yr un ucbod ond lladdwyd ac anafwyd cryn svvrn 0 anifeil- laid, megys ceflylau a gwnrtheg, nes peri crvn golled mewn amryw barthau o'r ynys.—P. AP BHISIART. BANGOR.—Dydd Llun, y 12ted o'r mis hwn, fel yr oedd (lan wr yn croesi cyfran o'r traeth mewn lie a el- wir II ira el, daethant o hyd i gorff plentyn gwrryw, o gylch (j neu 8 mis oed, wedi ci rwymo wrth gareg, a'r llanw wedi bod drosto unwaith. Nid oes yr un ddadl nad wedi ei lotruddio yr oedd. Bernir ntai plentyn t rai o'r Gwyddelod crwydredig ag sydd yn n.vnych gryr( liu 1 r lie Tichod oe(idefe. l'inaeyi-lied(igeidwii(i yn brysur ar waith yn mhob cong), yn hoji ac ,-in- vvrandaw am hanes y person, neu bersonau a gvflawn- asant y fath erchyllwaith; a gobeithir y byddant yn llwyddiannus yn eu bymchwiliad, ac y dy^Vy drwg- veitbredwyr didosturi i afael aivdurdodau gwJadol. P. AP RHISIAUT. BANGOR.—-Dydd Mawrth a dydd Mercher, y 13eg aTr 14eg o'r mis hwn, y cynnaliwyd y gymmanfa fawr ddirwestol y;) y JIè hWIJ, ;¡g y buwJd yn son cymmaint am darn er vs mitoedd vn ol ond drwggenyf ddwevd nad oedd ynddi yn agos cymmaint 0 bobl ag a ddys- gwvliwyd, er fed ynddi lawer iawn 0 filoedd. Yr oedd yr areithiau yn rymus a chedyrn ond lied ddidaro oeddy gwrandawwvr yn ymddangos. Yr 0edd ) r boll citwarelau llechau c'ymmyilogaetho) wedi sefyll am ddydd Mercher, er mwyn cylieusdru i'r gweithwyr fvn- ed i'r gymmanfa. Achwynir fod eryn lawer o nelod- au y corau dirwestol, ar ol bod yn cyflawni Twaithv dydd ar yref-gyntawr yn dm phrysur, vn v nos yn )' tararndai, yn addoli y duw Bacchus; on gobeitlii-.vA,f i'r gymmanfa achosfrmvy 0 cldaioni nag 0 feddwdod at? afreolaetb.—-P. AP RHISIAHT. LLANiDLOkt". —-Y mae y Gledrffordd o'r Amw^tbig i Aberystwyth vn debyg 0 ddyfbd heibio i>r dref hon. Mae y llinell lion tun phinnp a thriueain o filltiroedd o bj^d, a bermr.y bydd ygost yn 13,000 o bunnoed'd V filltir gyda u gi y(.d, yr hyn fydd yn 845,000 o bun- noedd o ^yjasiswm. Mae y Parch. S.' Roberts, Bry'1" noedd o ^yjasiswm. Mae y Parch. S. Roberts, Bry"- ",a,rvrdl •3Tgnfenu 1]ythyr galI,,°? yn- y Shreu>s- bury Chronicle, anj v 4ydd oTr cyrjfis, o'i phlaid tr^y dda 11 go si y bydd ei defnyddioldeb yn fwy ond ei'cbat' trtvy Llanbrynmair a Machynlleth i Aberystwyth. Ni wn yn sicr pan yn ysgrifenu hyn, pann ai trwy Mach- ynlleth, neu heibio y dref hon, y daw hi ond barn amryw yw, taw heibio i hon ybydd. hi yn dyfod. Fe allai y Itydd fwy o sicrwydd erbyn y SEREN nesaf. Bit ymddangosiad ardderchog gwylltflidj? WvmlweU yma, y 5fed a'r 7fed o'r mis preseuiiol, a"dywedir fod yr yiuwelwyr wedi cael boddlonrwydd iieillduol yn yr