Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
YSBRYD PROPHWYDOLIAETH.
YSBRYD PROPHWYDOLIAETH. Os yw y dawn prophwydol wedi gadael yr eglwys, mae yn amlwg weithian ei fod wedi disgyn yn nerthol ar olygyddion y wlad. Yn lie golygyddion, cynnygiwn ar iddynt gael eu galw yn weledyddion (seers), oblegid yn eu cylch-dremiadau, yn lie cadw at-yr amser a'r hel- yntion presennol, ymwthiant yn eofn i niwl y dyfodiant, i draddodi eu horaclau am yr hyn a ddaw. Baich y brophwydoliaeth yn awr yw y flwyddyn 1852; ei chwyldrbadau ofnadwy, breninoedd yn ftoi, gorseddau yn cael eu cwympo a'u Hasgl, Ewrop drwyddi draw mewn cyffro a berw, gorthrymder a thrais yn cael eu llwyr ddileu, ajubilee rhyddid wedi gwawrio yn y flwydd- yn ,52. Yr oedd darllen cylch-dremiant Golygydd Seren Gomer ychydig yn ol, yn fy Ilanw ag arswyd a braw wrth feddwl am y flwyddyn nesaf,-blwyddyn y rhyfel hyd at y gyllell." Dychymmygaf weled y golygydd (gweledydd) ar y wylfa, neu ynte yn eistedd ar y Tripod-yr afflatus yn disgyn arno; gyda hyny, maeyn clywed ryw si, rhyw adsain anesboniol, ar aden rhyw wynt, fel o'r dyfod- iant," nes codi rhyw ddysgwyliad annaearol yn ei fedd- wl. Yn y fan, dyna fe yn dechreu prophwydo :—Pab- yddiaeth, Gwae! gwae! i'r ddinas fawr; y flwyddyn nesaf yw blwyddyn ei thaledigaetb. Yn yr ystorom hon bydd i Anghrist gael ei wneyd yn chwilfriw. Brenin Naples, Amherawdwr Awstria, Brenin anffyddlawn Prwssia, a chrach-dywysogion yr Almaen, eu celanedd a roddir i ehediaid y nefoedd-inil o ddialeddau a syrth- iant arnynt; ae am Ffrainc annuwiol, Och nlis '.0 Mai nesaf a arllwys arni holl phiolau digofaint! Os oes gwirionedd yn y brophwydoliaeth, mae pin pechod yn fawr i fod mor ddifater a chysglyd, oblegid dilys yn y flwyddyn ,52 y cymmer brwydr fawr Arma- gedon Ie, pryd y bydd gwaed Uaddedigion y chwyldroad mawr yn cyrhaedd hyd at ffrwynau y meirch am fil a thri chant o ystadau. Deffrown deffrown Ond o'n rhan ni ein hunain, nid ydym yn ddigon hygoelua i roi cred i bob propliwyd mor hawdd a hynyna. Pan ddywedant, Wele yma, neu wele acw! na chredwch hwynt." Gadewch ini fod yn ddiwyd gyda'n dyled- swyddau sresennol, a gadael y dyfodiant i ragluniaetb. -0 golygyddion, gadewob i ni fedya effro, yna deuetf a. ddelo, pob peth yn dda. Mynwy. GOHEBYDD.
PEOR A'l OFYNIADAU.
PEOR A'l OFYNIADAU. MR. OOL.Tcbygol fody "ffustiad a rcddaSs yn fy ysgrif ar Eisteddfodau" wedi peri i'r euogion delmio ei phwys. Y mae gwendid ac analluogrwydd Peor i cgryn fy ysgrif yn amlwg ddigon j ond pur hawdd genyf faddeu iddo, dan y dybiaeth ei fod yu glaf ac yn anafus dan ddylanvvad y ffust. Gyda golwg ar ddryw ac eryr "—y gwahan- iaeth sydd rhyngddynt, nid oes atnmheuaeth nad oes gwahaniaeth coriForol, ond nid yw Peor wedi bod yn Cidigon manwl a sylwi ar wahaniaeth eu hehediad. Gwyr pawb sydd yn meddu unrbyw radd o wybodaeth anianyddol fod yr cryr yn ehedeg yn fviy diboeii, yn ardderchocach, ac yn uvvch na'r dryw gan byny, at- tolwg, Peor, pa aniuhriodoldeb sydd mewn cyffelybu dyn mawr, o feddwl ehediadol, i "cryr," a dyn o feddwl bach, isel, ac angliyrhaeddgar, i ddryw ? Cynghorem ef i ddwys astudio anianyddiaeth y ty- Iwyth asgellog, fel nad elo lllWY, druan o bono, yn bricsiwn gerbron y cyhoedd. Etto, aaunheua yngbylch fy santeiddrwydd; ond cofied y gwr nad oes arnaf gywilydd arddel fy sant- eiddrwydd ger gwydd y byd, a honaf fy ymurwedd- iad a'm gweithredoedd mor santaidd ;i'r dynion sydd yn pleidleisio yn erbvn Eisteddfodau, a'r bach, bach, a ddaeth i'w hamddiffyn; ond y mae rhai yn rkith santaidd Barnaf usai y dull goreu er ateb ei ofyniadau, fyddai y canlyn, o herwydd fod ei ofyniadau yn peri i mi atnraau ei oaestrvydd, ac nad oedd yn eu gofyn oddi- = ar anwybodaeth a tbyvvyllvrcb, ond o herwydd rhyw gywreinrwydd a malais :— 1. Oni ddaeth blaenoriaid y Methodistiaid Calfin- aidd i'r penderfyniad, nad oeddynt yn gweled yn bri- odol i neb o aelodau yr eghvys weiuyddu unrhyw swydd er dygiad yn mlaen yr ? 2. Onid yn Nghapel Salem y bu hyn ? 3. Ac onid yn y gyfeiliach grefyddol ar nos Sul, y 19eg o Hydref, yn benafy cymmerodd byn !e ? Cyn gynted agy daw Peor allan i wrthbrofi y fTeith- iau a osodir allan drvvy y gofyniadau hyn, rhoddaf fin- nau hrotest eu bod yn ddiniwed. Ydwyf, &c., LLENOR.
| AT OLYGYDD " SEREN CYMRU."
AT OLYGYDD SEREN CYMRU." MR. GOLYGYDD,—Yr ydwyf wedi derbyn SEREN CYMRU er ei chychwyniad, ac ni allaf lai na chanfod fod eich hymdrechion diflin yn debyg o foddio chwaeth eich darllenwyr. Hyderwyf yr a SEREN CYMRU a Seren Gomer" yn mlaen heb ymgipiys a'u gilydd, na chynhenu mewn un wedd. Mae digon o faes i'r ddwy; mae'r wybren Gymreig yn ddigon helaeth iddynt. Gan fy mod yn cael cyfle i wybod beth a foddia y cyffredin, a pheth a hoffant yn fawr ei weled yn SEREN CYMRU, fe allai. na fydd yn chwith genych i mi roddi cynghor i chwi. Rhaid addef nad oes ond ambell un yn gwybod beth sydd eisieu at y wlad yn well n&chwi eich hunan am hyny, byddaf yn wylaidd iawn yn ys- grifio fy meddwl atoch. Llon'd y newyddiadur o newyddion mae y bobl yn ei ddysgwyl, ac nid traeth- odau meithion. Nid oes un gwrthwynebiad i lytbyrau difyrus, adolygiadau ar lyfrau, a thraethodau byrion, &c. Mae y Misolion yn well lie i draethodau, er mai o'r braidd y darllenir rhai meithion yno. Byddaf un noswaith gyda tbyddynwr, a'r petli, blaenaf fydd myned dros hanes y ffeirian wedi hyny, myned i weled yr auifeiliaid, <re. Chwarddech pe gwelech fi yn edrych dannedd y ceffylau, a chyrn y gwartheg, er gwybod eu hoedran ac os byddant yn ieuainc, yn cael yr hyfrydwch o ganmawl stock fy nghyfaill. Boreu dranoeth, byddaf yn myned i weled y gwenith, Sfc. ond gada waf fy nghyfaill y tyddyn- wr, a dywedaf wrthych chwi yn ddystaw, mai eisieu cael hanes y ffeiriau sydd ar hwnw ac hefyd, os clyw- wch fod rbyw un yn gostwng pris ei dir, cofiwch i gy- hoeddi hyny, a phob hanes a duedda i'w lesoli. Byddaf y noson nesaf yn Dhy y inwnwr, neu y glowr, ac ni fyddwn ond ychydig o amser eiu dau cyn y bydd- wn yn nglianol y gweithiau—son am y pwll, beth y dunell y mae yn gael am ei waith, beth y llathen am yr heading, a pho. faint ar rib y talcen, &c., &c. Mae ar hwn eisieu cael hanes marchnad y meteloedd bob tro y daw ei newyddiadur i'w law. Gofyna ef yn swrth i mi weithiau, Pabam na fyddai mwy o bethan fel hyn yn y cyhoeddiadau ? Ond i ba beth yr af i fan- ylu,-bydd y crydd yn gofyn am hris y lledr, y masg- nachwr yn gofyn am farchnadoedd Llundain, Leeds, Mancenion, &c. Ond rbaid i mi beidio eich blino & meithder, Byddaf y noson ar ol hyny yn nlly Mr. Morgan, gwr boneddig parchus yn y wlad, yn rhoddi groesawiad i mi am fy mod yn teithio dros y Genad- iaeth. Ar ol cael te, a chlywed rhai tonau melysion gan Mrs. Morgan ar ypiano, dechreua Mr. M. ddyfod a liywod-ddysg i'r bwrdd ac os bydd yn ddadleuwr teg, pob peth yn dda; ond os na fydd, byddaf yn gofyn i Mrs. M. am don neu ddwy eir\Mthrw-mtYfl1, gan mtli j un o half bethau fy mywyd yw cerddoriaeth, os caf glywed y teulu yn canu gyda'r nfferyn. Llywod-ddysg fydd y cyfaill hwn yn ei ddysgwyl yn mhob newydd- iadur. Rhaid I mi addef, Mr. Golygydd, er fy mod yn darllen dau neu dri o newyddiaduron Saesnig yn yr wythnos, fod yn hoff iawn genyf gael crynodeb o'r cwbl wedi hyny yn y Gymraeg. Bydd i'r Senedd eis- tedd heb fod yn hir, ac wedi hyny bydd digon o han- esion i'ch boddio chwi a'ch darllenyddion. Mewn go- baith y bydd i hot! Olygwyr y cyhoeddiadau Cymreig dynu eu cleddyfau enbyd yn erbyn y gelyn cyffredinol, ac aid yo erbyn eu gilydd, y gorphwys, 1 Yr eiddoch yn serchog, CVMRO BACH.
TAFOLWR BEIRDD Y DEHEUBARTH.
TAFOLWR BEIRDD Y DEHEUBARTH. AT OLYGYDD SEREN CYMRU. OLYQYDD PARCIEUS,—Y mae rhyw ddyn ag sydd yn galw ei hunan Dewi Wyn o Essyllt' yn chwareu y mountebank yn ofnadwy yn yr Amserau am yr wytlt- nosau diweddaf yina. Nid wyf fi yn gwybod pwy na pha beth yw y gwr boneddig hwn, amgen na fy mod wedi gweled ei enw ambell i waith mewn cyssylltiad a man eisteddfodau Gwent a Morganwg; ond yn awr y mae yn myned i dragywyddoli ei enw fel "Tafolwr Beirdd y Deheubarth," a diau y gwna orchest o honi bydd beirdd yr oesau dyfodol yn myned ar bererindod i Ddinas Powis, gan ddywedyd," Awn i'r ddinas fawr hono, er cofla enw y Cadeirfardd urddedig a dafolodd ein tadau ni. Y mae efe wedi dechreu ar y gwaith eisoes, a dyrna ei first class ef:—" 1. leuan Gwynedd; 2. Robert Ellis 3. loan Emlyn; 4. lago Emlyn." Y mae yn ddigon hawdd gweled drwy y taibliad yna, ac fe wel pawb drwyddo ug sydd wedi darllen hanes Eisteddfod Dowlais. loan Emlyn, yn y daflen uchod, yw prif fardd y Deheudir,—G-ogleddwyr yw Gwynedd a Mr. Ellis; ond v mae Dewi Wyn wedi maeddu loan yn Nowlais, ergo, Dewi yw prif fardd y Dcau Ond os logic fel yna yw eiddo Dewi, y mae gyda ni fatch iddo yntau hefyd. Yr oedd Dewi Wyn yn ail i Gwalehmai yn "Nerpwl," ond yr oedd Dewi Emlyn yn ail i Gvvalehmai yn Nhremadog, ergo, y mae Dewi Emlyn yn gystal bardd a Dewi Wyn. Y mae Essyllt yn fwy anlweus nag Eifion, canys cafodd Bardd Gwyn Eifion sefyll mewn mawredd awenyddol ar ei ben ei hunan. Os fel hyn y mae y tafoliad i gael ei berfleithio ofn- wyf mai taibliad anghywir iawn a fydd, ac onid yw yn dangos difiyg chwaeth ac ann'oethineb mawr i osod bardd mor ieuatic ag yw loan yn erbyn lago ;—nid yw loan ond cyw megys, ac nis gellir dywedyd etto faint a bwysa ef yn nhafol yr awen ond am lago, y mae efe yn hen geiliog, ac wedi canu liawer o ddarnau awenyddol; ac o'r braidd na ddywedem fod ei gym- meriad barddonol ef wedi ei sefydlu bellach gan nad beth am hyny, y mae lago Emlyn yn fardd mwy cyflawu na'r un o'r tri n restrir gan Dewi Wyn o'i flaen. Drachefn, y mae arnaf ofn nad yw y Dewi Wyn yma na Chymro na Sais, gan nad beth ydyw Yryd- ych chwi, Mr. Golygydd, yn un o'r ysgolheigion Cym- reig goreu a feddwn ni, ac y mae yn dda genyf eich bod yn myned i'n hanrhegu a cbyfres o lythyrau ar yr Iaith wcf," ond a welsoch chwi erioed ddeipyn yn dangos mwy o wybodaeth athronyddol am yr ben iaith na bwn Duw lwyd' hefyd, yn wir Slyfyr ti aethost yn llwyd yn awr; Uuw,'sydd gadaroair gwrrywaickl, a ansoddäir dynod- iadol o'r gersecll fynywaidd, os felly, beth yw ystyr lwyd?' dyma hermaphrodite, nas gall hyd yn nod Myfyr ei hun esponio ei natur; os lliw fcddylid wrth hvyd' dylasai fod yn llwyd,' neu os natur—glwydd ddylasai fod ya y cysyIliad uchod." Dewi Wyn eydd yn llefaru, cofiwch, neu yn ol rheol gramadegwr Dinas Powjs,—Dewi Gwyn, efallai. Nid yn unig y mac hyn yn bradychu anwybodaelh ra- inadegol, ond y mae yn dangos hefyd nad yw Dewi yn rhy hyddysg yn nghyfansoddiadau beirdd ei wlad, onide buasai yn gwybod fod Uinellau fel hyn yn eu britho :— "Pob modd a luniodd Duw lwyd. G. ab I. ad Ll. Fyckan. "Iddi draw o law Duw lwyd." "A gadd ei le gan Dduw iwyd." Lewis Marjs. "Bardd ElfHn. Dalieain lwyd." D. ab leuan Ddu. Ust ? yr hen Feirdd campus, "ansoddair o'r genedl fenywaidd" yw lwyd, meddai Dewi Wyn, ac hertna- phrodite yw eich Duw chwi. Hawyr anwyl! dyma gabledd ofnadwy. Rhag chwareu yn ysgafn ag enw y Bod mawr, gadawwn y Dewi yma yn ngogoniant ei anwybodaeth am yr enw priodol a rydd Myfyr i'w Greawdwr bendigedig, ac awnrhagom. Y mae hyna yn ddigon i ddangos nad yw Dewi Wyn yn Gymro; gwrandewcb arno etto, a bernwch a ydyw efe yn Sais:- Ardd-ddur' duryn i arddu ag ef medd Myfyr, nage medd- af flnau, ploughed land steel, yw ystyr hwna, pa debygolrwydd sydd rliwng ser tanlliw y nen-II. dur ? buasai mwy o synwyr mewn Ardd-aur nag ardd-ddur er nad oes lawer o synwyr yn yr un o honynt. Yr ydym ni yn foddlon i'w leayddiaeth er hyay. os nad yw yspryd Arfonwyson yn ceufigcnu wrtho." Ploughed land steel! I Johnson, cryma dy goryn, a chauetl pob Sais ei ben ond hyny, dyma fachgen yn ei deall hi I Y mae yn gampwr yn idioln y ddwy iaith, y mae yn gwybod faint o berthynas sydd rhwng y ferf jfeMdu" a'r enw ardd" yu y gair u ardd-ddur," ac wydyeh am wybod ei Seisneg, dyma fe, ploughland- steel! Yu ol yr un reol, mi warantay cawn ni ardd- wr" yn plaughlandman. Duryn i arddu ag ef" medd- ai Myfyr dyma fachgen yn deall iaith ei fam ardd- ddur,' ploughing steel. Ond, catwo pawb dyma'r bwei bo yn dyfod-dyma" ysbryd Arfonwyson" ar dy gefn di, Myfyr, fel hunlle, meddai Dewi Wyn Y mae Dewi yn bynod o ofergoelus, debygwn, a chan ei fod yn credu fod "ysbrydion yn cerdded," ys dywedai yr hen wrageddos yn Nyfed yma, gocheled ef rhag cael ei gariv ganddynt "trwy'r drain a'r drysu," a'i osod amsaitli mlynedd i gludo briwwydd at bair Ceridv/ea. Cymmaint a hyna yn bresennol, Mr. Golygydd, am wybodaeth ieithyddol "Tafolwr Beirdd y Deheubarth;" os byddwn byw ac iach, efallai y caniatewch i mi, mewn rhifyn dyfodol, i ymddangos etto fel amddifTyn- wr v Beirdd doniol yma, rhag anwybodaeth, cenfigen, ac uchelgais y pwyswr self-important o Ddinas Powis. Y GWIR YN ERBYN Y BYD." Dyled. TYDAIN.
LLYTHYRENIAETII Y GYMRAEG.
LLYTHYRENIAETII Y GYMRAEG. LLYTHYR III. YN ein Liythyr olaf aethora yn lied fanwl droo y cyr- ne\t|idRidau llythyrenol a gynim«Ktfit y «ain fcdtUtl, gwi osod enghreifltiau o'r cyfry\y gerbron y darllenydd; a dywedasom y gellai fod ysain feddai yn cael ei harfer mewn rhai amgylchiadau ereill, nadoeddynt wedi dyfod dan ein syhv ar v pryd. Nid ydym yn awr yn coiio ond am un enghraifft a ddiangodd ein sylw ar y pryu, sef fod cyfenwau ar ol enwau priodol dynion, &c., yn cymmeryd y sain feddai, megys, Dafydd Frenin, Dewi Wyn, Daniel Ddû, &c. Mae y rheol hon yn Ngramad- eg y Dr. Pughe, ond nid yw Caerfallwcli yn crybwyll dim am dani. Yn awr, awn rhagom i sylwi ar y rheol- au a lywodraethaut
GYMMERIAD Y BAIN CHWERN.
GYMMERIAD Y BAIN CHWERN. 1. Y sain chwern a gymmera le ar ol y rLagcnw meddiannedigol my, neu fy; megys, Fy reg'Aariad gwreiddiol. cariad. Fy mkcn pen. Fy raAad fad. Fy mrawd brawd. Fy wwrn rfvvrn. Fy ng-ofid g-ofid. 2. Rhoddir y sain chwern i'r cydseiniaid dechreuol, ar ol y gair yn, pan y mae yn arddodiad megys, Yn IV^haerfyrddin gwreiddiol. Caerfvrddlu.- Yn lIlltenfro. Pcnfro. Yn nhy t y. Yn if/iinpor Bangor. Yn niwedd „ diwedd. Yn wg-orllewin g-orllewia. Oa ydym yn coflo yn dda, y mae yr enwog Galedfryn yn ei Ramadeg, yn rhoddi y sain chwern ar ol yn pan y mae yn orair dyluniol, megys yn nghyniaf yr hyn sydd gyfeiliornad dylai fod yn gyntaf, canys nieddalu yr c y mae yn yn wneyd yn y man yna, ac nid rhoddi y sain chwern iddi, fel y canfyddir yn Liythyr II., yn y Rhifyn diweddaf o SEUEN CYMRU. Yn gyntaf, yn Jrfiweddaf, nid yn nghyntaf, yii nghynl, yn wiweddaf, 1, &c. Meddyliwn mai diffyg vatyriaeth, ac nid anwybod- aeth, a barodd i Galedfryn syrthio i'r nmryfusedd hWll ond wrth gyfansoddi Gramadeg, llyfr ag eydd i hy- fforddi dynion i ysgrifenu eu biaith yn gywir, dylid bad yn ofalus na fyddo iaith y cyfryw yn gwrtlidaro yn er- byn y rheolau a osodir i lawr ynddo. 3. Yr holl eiriau a ddechreuant ft llafariaid, a gYfiJ- merant y sain chwern, yr iiyn a wneir trwy 080d. it i flaenori, ar ol ei, pan fyddo y gwrthdiirycb yn y rhyw fenywaidd; hefyd, ai- ol ein, our; cu, their; liC Hl" oj geiriau talfyriadol gydag ymac yn, it] i'm, a'm, o'm; i'n, a'n, o'n; megys, Ei Aeinioes gwreiddiol einiocs. j Einltenwau euwuu. Eu Aiachawdwr iaciniwdwr. I'm ^addijwid addewid. O'n Aennill ennill. 4. Penvyddiaid a ddechreuant fe llafariaid a gymmer- ,,y i er- ant yr h o'u Idaen ar ol a'i ac a'u, pa un a fyddo y givrthddrych yn y rilyw wrrywaidd neu y fenywaidd megys, Mvfi a'i /tanrhydeddaf ef. B'lyii a'i /tanrfaydeddaf hi. Tebyg fod rhai dulliau ereill o yniadrodeii yn gofyn y sain cinvern; neu yr arwydd h o bono, y rhai nb gail- wn eu cofio yn bresennol; ac yn wir, y mae dysgedig- ion yn amryvvio mewn rhai o'r rheolau a grybwyliasom yn flacnorol, fel y mab yn dra anhawdd i ddyfud i ben- deri'yniad boddbaol ar y cvfan o honynt. Awgryma y doethawr Tegid y byddai yn well peidio gosod yr h o flaen geiriau sydd yn dechreu ag i lcddf, neu pan fyddo yr acen yn disgyn ar lafariad arall yn canlyn yr i, megys Iaith, Iecl:yd; Iachawdwr,&c. ond î rhaixl i ni gyfaddcf nad ydym yn gweled rlicswm dig*>nol 1 i ymadael a'r rheol gyfii-edin, er y byddai y cynoniad ryw ychydig yn fwy rhwydd felly. Dyweda y dysgedig Gaerfallwcli, c:TITS 11, m, rh, have each one mutation from being aspirates they become soft;" end mewn dosparth aral! o'r Analysis" dyweda, The letter in lias two inflections, f and mil," gan roddi sain chwern i m; megys, I M cixautcea to mh after ei (lier) fetaiainc: — Ei mfterch (mereh), her (laulthter mhsxaeg (marteg), her glove. Ei mhelin (mslin), ber mill. Ei mhelin (meijn), ber mil!. lEi mllerch (mcrch), her daughter Ei mlw.m (mare), hCl' mother." Nid oes eisieu hysbysu y darllenydd llygadgraff mai cyfeiiiornad a llygriad noeth yw hyn, ac nad yw m yn meddu y sain chwern, fel yr addefa Caerfallwch yn y lie blaenaf, ac mai sain chwern p yw mh, megys fy mhan, ac nid sain chwern tn, i'r hon ni pherthyna ond un cyf- newidiad, sef i'r sain feddai, megys eiforwyn, dy.ferch, &c. Ni fydd allan o le hefyd, i ni grybwyll fod y Bardd awenyddol Cawrdaf, yn ei c. Feudwy Cymreig," wedi syrthio yn fynych i'r cyfeiiiornad hwn; a chlywsom y diweddar Barch. D. Jones, Athraw Athrofa lIeol-Awst, Caerfyrddin, yn baeru fod hyn yn gywir. Gwyddom fod llafar gwlad etto, mewn un rhan o Gymru, yn cyf- iawnhau y llygriad hwn; ond os dilynir llafar gwlad, nid oes un llygriad na chyfeiliornad, er mor wrthun bynag y byddont, na cheir enghreifftiau o'u Jiarferiad mewn rhyw gwr neu gilydd o'r Dywysogaeth. Yr ydym yn crybwyll y cyfeiliornadau hyn, rhagiefryd- wyr ieuainc a dibrofiad gael eu camarwain gan ddyniou dysgedig, megys Caledfryn, Caerfallwch, Cawrdaf, &c., I? Ll. y rhai, yn wir, ydynt wedi cyfansoddi gweithiau tra. buddiol a gwerthfawr, er eu bod wedi syrtbio i rai cam syniadau. Awn yn mlaen yn awr i roddi y rheolau a lywodraethant
GYMMERIAD Y SAIN YSGAFN.
GYMMERIAD Y SAIN YSGAFN. 1. Y sain ysgafn a ganlyna y rhagenw meddianned- igol ei, pan fyddo y gwrthddrycb yn y rhyw fenywaidd megys, Ei cAath gwreiddiol.. =. path. Ei phen „ pea. Ei f/iad tad. Ei eAeffyl „ ceffyl. 2. Y sain ysgafn a ddilyna y gorair tra; megys, f Tra p/tctt gwreiddiol peil. Tra ^Aeimladwy. feirnladwy, I TrafMfydd. 11 celfydd. 3. Y llythyrenau dechreuol a gymmerant y sain ysgafn ar ol y cyssylltiad a, and, a'r arddodiaid a, with, a na, than; megys, Bara a eftawa gwreiddiol caws. Buwch â chorn. corn. Gwell buwch rid tharw 11 tarw. Gosodir yr a gromfachog yn h, with, a nâ. than, i'w gwahaniaethu oddiwrth a a na ond nid oes anghen am y gromfach yn ag a nag, gan fod yr g a'r c, megys ae a nac, yn ddigon; ac heblaw byny, pe gosod id hwy yn dg a nfig, rhoddid ystyron ercill i'r geiriau, megys ay, an oponng, or cleft, nag, a denial. 4. Y goreiriau negyddol ni una, a'r cyssylltiad oni, a ofynant y sain ysgafn i'w canlyn; megys, Ni cftysgaf. gwreiddiol cysgaf. Ni tharawaf 11 iarawaf. Na pliecha 11 pechsi. Na eAysga eysga. Oniphaid. „ paid. Oni Mervdda 11 cerydda. OuiiAeimla feimla. Mae y rheol hon yn eithriad i'r sa>n feddai, yn llvthyrenau eydd yn meddu y sain ysgafn, fel y cry- bwvl'lasom yr; flaenorol. I 5. Y sain ysgafn a ddilyna y rhifoiior; tri a "ktcc- j megysj • Tri cAorlT. gwreiddipj corff. 'TripAIentya „ *• plentyo. Tri -thy,. „ ty. Chwe f/iroed L Chwe f/iroed 11 L Chwo rtesyo cosyn. Yn nhafodiaith y Deheubarth, ni arferir chive' yu gyfiredin, ond gosodir chwech yn gyflawn, ac yna in wneir un effaith ar y llythyren ddilynol megys, chwech cosyn, chwech troed, &c. Tebyg fod y dull olaf cystal, os nid yn well na'r blaenaf, gan nad oes angben felly i dalfyru y gair chwech. Gwelsom Draethawd yn ddiweddar, gan Dafydd Llwyd Isaac, ar y pynciau hyn, yn niit un y dyweda yr awdwr, Cyfnewidiad cydseiniaid mewn cyfanaodd- iad geiriau. P. dosparth." Nid ydym yn canfod un cyfnewidiad wedi cymmeryd lie yma; dosp-arlh a ddeillia oddiwrth dos aparth, ii'r p asaifyn ddigyfnew- id. Os mcddwl y mae yr awdwr fod y p yn newid i b, ac mai dosAarth ddylai y gair fod, yr ydym yn tybied ei fod yn gamsyniol, fel y caifF weled os edrycha f Eir. iadur y Dr. Pughe. Hefyd, dyweda, Y cydseiniaid ol-newidiol. B, p—gwyneb, gwyn^>ryd." Os yw y b, yn gwyneb, wedi troi yn p, pa le y mae y p yn pryd wedi myned ? Nid ydym yn hoffi y dull hwn o ddys- paddu geiriau j dylai y gair hwn gael ei lythyrenu, yn gyflawn, fel hyn, gwynebpryd, fel y canfyddir yn yr un Geiriadur dysgedig. Nid vilyia ychwaitb yn gallu gweled fod egwyddor a gwyddoneg, yn tarddu o'r gair ywýdd, ond eu bod yn hytrach yu udeilliaw oddiwrth y gair gwydd, a state of recognition, or knowledge, fet hefyd y mae y geiriau gwyddatvr, gwyddlwyll, gwyddon, &c. &c. Ond gan y byddwn, mewn Liythyr dyfodol, yn cael gwell cyfleusdra i sylwi ar gyianaoddiad geiriau, yn gystal a'r cyfnewidiadau llythyrenol a gymmerant le ynddynt, neu yr effaith y mae y naiIl ran o'r gair yn gael ar y jhun a,-all, hydd yr awgrymiad blacnorol yn ddigon ar hyn o bryd. Pa fodd bynag am Ilyny, nis gellir ymddibynu llawer, yn y pwne o Lytliyseniaeth, ar ddynion sydd yn arfer geiriau fel Lyn;- Ympelio, achlysuri, llygaueraiF, i Prydain, anghydffurfmeth, an- ngbelfydd, daloithau, mwy o natur nac a gelfyddyd, hel- eithach, na'r Lladin, na'r Groeg, gwrthrycli, &c., &c. ac yn haeru bod c, p, a t yn treiglo i bedair ffurf; b, d,a g i dair llurf; ni, 11, a'r rit i ddwy tfurf. Yn y pethati olaf byn, y mae Dafydd Llwyd Isaac yn anghyhino a'r Dr. P'ughe, ac a Chaerfallwcl;, ac a phob Gramadegydd arali a tklaelli erioed dan ein [ivlw ni. Barned y dar- llenydd pwy sydd yn gwybod oreu, aphwy sydd yn fwy- afteiiwng i gael ei wneyd yn safon. Yr ydym yn awr wedi myned uros pyfnewidiadau y cydseiniaid, a'r rheolau a'n llywodraelhaut ac os yd- ym wedi gadael rhyw bethau allan, ag y dylaseio eu crybwyll, neu os ydym yn gyfeiliornns lfIewn rliai peth- au, bydd yn dda genym gael hy^bysrwydd am IJyny, canys digon tuby;{ y fFnrfiwn gynnwysiad y Llythyrau byn yn Liyi'r erYilo ryw amser a ddel, os cawn gefiiog- aeth. Yn y Liythyr ncsaf. cymmenvn dan sylw y cyfnewid- iadau ali eolaidd sydd yn pertbvn i rai o'r cydseiniaid, ac yna awn yo mltwlI at gyfnewidiadau y IIafariadf y rhai ydynt yn lira dyrys.
[No title]
Y mae M. Panazzi o'r Greirfa iiiydeinig, yn awr yn Rliufain, He y mae'r .pirri, neu'V heddgeidwaid, yn ei vvyliedac yn ei ddilyn i bob man. Y mae M. Harring, Sais arali, yn cacici wylÜ-d yn yr on modd; prawf eglurfody Uywodraetb Babaidd yn bur ddrwg-dybus jo bav/b sydd yu dwyn y berthynas leiaf u'rliywodraeU Brydciuig.
EDWARD RICHARDS, 0 YSTRADMEURIG.
EDWARD RICHARDS, 0 YSTRADMEURIG. AT OLYQYDD SEREN CYMRU. MR. GOL.Yr oedd yn llawen genyf weled adolyg- iad yn SEREN CYMRU, ychydig amser yn ol, ar yr EOB," sef gwaith yr arfarwol Edward Richards, o Ystradmeurig, yn swydd Aberteifi, yr hwn sydd new- ydd gael ei gyhoeddi gan Mr. Spurrell, Caerfyrddin ac hyderaf y bydd i Mr. Spurrell gael ei ddigolledi am ei waith. Mae yn warth i ni fel cenedl, i esgeuluso coffadwriaeth dyn mor enwog, dyn na adawodd mo'i ail ar ei ol, er ei fod wedi cael ei gloi gan angeu, er ys blynyddau maitb, dan y dyvvarchen oer yn Eglwys Ystradmeurig. Cyfododd dwr yn Ystradmeurig a saif tra parhao yr afonydd redeg i'r mor; ond pa beth a wnaeth ei gydwladwyr er cof am dano ? Dim S Mac rhyw fath o gofadail ddiolwg, ac ysgrifen Lladin- aidd arni, uwchben ei fedd, yr lion ni all un o fil ei deall. Yn enw pob rheswin, a oedd Iorwerth Ris- art, ddim yn teilyngu cofadail ag ysgrifen Gymreig arni, rhyw beth yn debyg i'r un a gyfodwyd i'wgy- faill Dafydd Ionawr, fel y gallo plant Cymru weled y fan y gorwedd gweddillion y dyn enwog hwn ? Hy- deraf y bydd i'w olynwr yn yr Ysgol, y Pareb. James Williams Morris, ddihuno at y gwaith, i godi cofadail newydd uwchben ei fedd, ac y daw ereill ag sydd wedi derbyn addysg yn yr Ysgol enwog hon i danysgrifio at y gwaith; ac na fyddo i un Cymro fod heb ei waith. Ydwyf, yr eiddoch yu ddifFuant, Llandybie. AN CERE DIG.
ANERCHIAD AT WEITHWYR MYNWY…
ac yn godiad i'n cymmeriad yn gyffredinol. Llawer ydyw y siarad sydd wedi bod rhwng llawer o honom am gael Cyhoeddiad i'n gwasanaetlm mewn pethau o'i natur hyn; ond y mae meithder y liythyr hwn yn peri i mi derfynu lieb ddweyd dim yn bresennol, ond yn unig eich galw i gofio yr egwyddorion yr oeddem yn ewyIl- ysio i'r Cyhoeddiad a'n pleidiai eu mabwysiadu; ac weithian wele SEREN CYMRU wedi dyfod allan yn proffesu yr un egwyddorion ag oeddem yn eu dymuno, a dymunwn i bob gweithiwr ystyried yn ddifrifol yr anghenrheidrwydd a'r ddyledswydd sydd arnom i bleidio Cyhoeddiad rliydd ac anmhleidiol. Y mae yn hysbys i mi am lawer ag sydd wedi suro at Gyhoeddiadau ein hoes, a rhoddi i fyny eu derbyn, a hyny o herwydd eu pleidgarwch ond dymunwn i'r cyfryw droi o'r neilldu bob rhagfarn, a rhoddi cynnyg teg i SEREN CYMRU, gan ystyried fod digon yn yr: egwyddor anmhleidiol i ateb ein diffygion a'n holl anghenion; ac felly, er rioted ydyw ein sefyllfa yn bresennol, gobeithio yr ymdrecha llawer yn mhob ardal i dderbyn SEEEN CYMRU, a gofalu tain am dani yn brydlawn. Cymmaint a hyn yn fyr ac anmherffaith, yn absennoldeb gweil, oddiwrth Mynvry. UN O'R GLO MOB.