Y Goleuad

CWYN LLID. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr.—Daeth cwyn tra phwysig a. difrifol i Ucliel- lys Meirionydd flynyddau yn ol, ac er y profwyd y cyhuddiad yn ddiamlieuol wir, rhyddhaodd y rheithwyr y cylmddedig ar y ddadl mai cwyn llid"' ydoedd. Digon tebyg mai felly yr oedd hefyd, ond yi- oedd yn True Bill' profedig er hyny. Yr oedd y term Ciwyn Hid yn Hedl-aie yn fwy— arferedig amser yn ol, ond bob amser byddai yn darostwng y dystiolaeth, ac yn tynu oddiwrth Wertli y gwyn. Clywaf fod rhai pobl wrthi yn ysgrifenu, ac *aai'r amoan penaf ydyw dwyn a chyhoeddi oy- huddiadau yn erbyn yr Hen Gorff. Poeri yn ei Wyneb, a tkaflu baw am ei ben. Y mae yn fwy na chebyg fod yna. lawer o gamgymeriadau mewn barn j ly a gweithred. Ond y mae yn ymddangos mai cwyn ( Jhd ydynt pan yn dyfod o rai cyfeiriadau. Y mae y gofyniad yn taro i feddwl uin: A fuasai Rhyddid •Llafar yif gadael y MethocJistiaid—er mor ddrwg I y myn rliai eu dangos—pe cawsai fod gyda hwy ? I y myn rhai eu dangos—pe cawsai fod gyda hwy p I Ac oni wnaeth e' bob ymdrech a allai at gael bod? Do, beth anghredadwy bron. A buasa; gyda hwy heddyw yn myned i meini ac yn myned allan, heblaw ei fwrw allan, a'i gefnogwyr. METHODIST WRTI-I GWRS.

DYCHWELEDIGION O'R BYD. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—GwydMoeh yn dda mai peth eithriadol iawn Ydyw clywed am, na gweled neb yn troi i ymofyn am lie yn nhy Dduw v dyddiau hyn. Ond pan ^eler un yn dod, gallasem dybied y cawsai dder- byniad cynes dros ben. Nid felly y mae, ysywaeth, ymhob man. Rliyw Sabbath neu dtda-u yn ol, yr oedd gweinidog rliyw eglwys neillduol yn pregethu yn ei eglwys ei hun. Ar y diivedd, hysbyswyd fod yRo un wedi aros o'r newydd. Eisteddai ymhen Psllaf y capel—wrth y drws. Aeth y gweinidog ati. Ymddiddanodd a hi yn hynod ddoeth. Yna gofynodd i'r swvddogion oedd gauddynt hwy air ddweyd. Dyna fy mhwynt i, Mr. Golygvdd. Morwynig fechan i un o'r blaenoriaid oedd "y d(dy- ch\veledig. Ohwareui teg i'w meistr. Fe gododd ef ar ei draed i egluro ychydig, a dywedai nad oedd ga-ndcJo ef ddim gwrthwynebiad iddi ddod. Aeth Y gweinidog at un arall,—yr hynaf o'r swyddogion, yr hwn, gyda llaw, oedd wedi dechreu yr odfa a yn daer yr oedd am dywalltiad o'r Ysbi'yd ^lan, &c., ond nid oedd yn wiw ganddo ef gvmaint a chodi ar ei draed i ddatgan ei larwenydd wedi fueled, yn ol pob tebyg, arwyddion fod yr Ysbryd wedi bod yn ysawncyd a chalon morwynig ^sehan—clim ond ysgwyd pen. Wrth reswm 'roedd ei gwahodd hi ymlaen i roddi 'cyfle i bawb ei had- Ivaen allan o'r cwestiwn. Syr, yr oeddwn yn dychymygu fod yr angylion Sian yn 11u mawr ar eu tracd a'u hadenydd ar led Yn. oydlawenhau wrth ganfod un becliadures (er /•ad oedd ond morwynig) yn edifarhau a dyclnvelyd mofyn am le yn ei dy. Wei, gwyn fyd na ddeuai hywbeth i'n tanio ni fel eglwysi, a phe byddai aUgen boddllonem weled y set faivr a'i heisteddle- °ead melfedaidd yn myned yn goelcerth, os byddai ^?ny yn foddion i gynhesu yr a.elwydydd~pan ?daw rhai wedli rhynu yn yr oerni i ymofyn am le 1 ymdwymo. RHEWLLYD.

URDDAU EISTEDDFODOL. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Syr,—Yr wyf yn cydweledl a chwi, neu cli gohebydd, fod urddau neu raddau anrhydedd- ( j'w cael am ddim ond' myned i'r orseddl i'w Y'°. Gwelais hyn yn amhvg yn Mangor eleni. y 51^ae eich nodiadau chwi yn profi hyn mewn un yreiriad; profaf finau oddiar safbwynt arall fod ï{ Archdderwydd yn camgymeryd yn dklirfawr. eth am y gwr ieuanc hwnw arweiniwyd ymlaen wtfl J°seP^ Parry? Nid oedd ei enw ef wedi ei yytlwyno i ystyriaeth Pwyllgor yr Orsedd y nos un flaenorol. CyhoeddAvyd ei ffugenw oddiar y eraen,.gan, Hwfa Mon, hefyd hysbysoddl pwy oedd ancest°rs>' a'r cyfan i gyd to Dr. Parry's Yr wyf o'r farn, ac y mae llawer iawn yn cyd- wel'd, fod y graddau anrhydeddus yrna, yn gwneyd y rhai mwy aiirhydedduis (a enillwyd! drwy arhol- iadau) yn ddiwertli. Y graddau hyn sydd yn gwneyd y cyfan yn 'farce.' Y mae y personau hyn yn cael eu eodi a'u gosod ar binacl anhraethol uNN-cli-o leiaf ar y pryd—na'r sawl ydynt wedi enill y radkl yn onest. Pa briodoldeb sydd mewn gwneyd y Marquis of Anglesey yn fardd,' neu y Contralto hono yn ben-cerddes.' Y mae eraill wedi cael y radd anrhydeddus o ben-cerdd o'r blaen. Dyma finau wedi pasio cerddofycid, oerddor, a Penoerdd drwy arholiad. Suit y mae yn bosibl i mi fy hun-nag i'r cyhoedd—i osod gwerth o gwbl ar T radd neu i wahaniaethu. Yr unig esboniad allaf fiei gynyg yw iod yn rhaid) i'r hen sefydliad cenedlaethol addoli y no a,ur yn hyn o beth, yn ogystal ag mewn cyfeiriadau eraill." Dyma yn sicr yw ei gwaith yn hytrach nag addysgu yn y dyddiau diweddaf hyn. Ydwyf yn bur, Liverpool. D. WEBBE DAVIES,

MR. JAMES EVANS, CAERNARFON. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Yr wythnos o'r blaen crybwyllwyd am Mr. James Evans, Hen Olygydd yr "Herald Cymraeg." Ai ni fyddai yn bosibl cael gan Mr .Evans ysgri- fenu tipyn o'i adgofion mewn cysylltiad a'r Olyg- yddiaeth? Byddai yn beth dyddorol iawn yn dclli- ameu, ac yn beth newydd iawn, yn enwedig yn Gymraeg. Ystyrir Mr. Evans, yn un o'r Golygwyr goreu, er y dywedir mai ychydig a ysgrifenodd ef ei hun, ond yr oeddganddo ddawn i gael eraill i weithio, a dyna y ddawn werthfawrocaf. Buasai yn ddyddorol gwybod ymha flwyddyn y dechreuodd, a pha bryd y diweddodd ei gysylltiad a'r Herald." Tybiaf ei fod wedi bod yn Olyg- ydd o dan Mr. Rees, y perchenog cyntaf, ac wedi hyny o dan Mr. John Evans; ac os wyf yn cofio yn iawn, fe'i dilynwyd1 ef gan Alvardd,ao wedi hyny gan Mr. J. Evans Jones. Y mae hanes bywyclnewyxldiadur fel hyn yn dyfod yn dra dydd- orol fel hanes dyn o ddy,tanwad mawr, a, rhagorol o beth fyddlai cael cipdrem o hanes yr Herald." Gyda Haw, onid yw yn adeg bellacli y gelVid dhvyn i'r goleu. a,wdurialeth. llythyrau "Y Thesbiad gynt yn yr Herald Cymraeg." Tua'r flwyddyn 1868 neu 1869 ysgrifenwyd cyfres 0 lythyrau galluc- og a miniog lrefyd o dsin y ffugenw hwn—yn erbyn bugeiliaeth, ac yn wiir yn erbyn y weinidogaeth ymhlith y Methodistxaid1. Creodd yr ysgrifau hyny gynwrf anghyffredin yn y wlad, a theimlad nodedig o eiddigeddus ymhlith rhai o'r gweinidog- ion y pryd hwnw. Gwnaed ymdrechion egniol iawn i gael gwybod pwy oeddt yr awdwr, ond yn aflwyddianus. Yr oedd Mr. J. R. Elias, mab y Parch. David Elias, P entraeth, Mon,—yr hwn oedd yn frawd i'r Parchv John Elias—wedi bod yn arfer ysgrifenu o dan y ffugenw Thesbiad," ond ni chredid! mai efe oedd awdwr yr ysgrifau hyn, ond mai rhywun arall oedd yn defnyddio yr enw. Ond fe gadwyd y gyfrina.ch. yn berffaith gan Mr. James Evans, er pob dylanwad a bygythiad, ac nid amlygwyd hyd y dydd Jiwn. Clvwais y byddai Mr. Evans yn aid-ysgi-ifenu yr ysgrifau oil rhag i neb yn y 8wyddfa adnabod llawysgrif yr awdwr. Un o ragoriaethau golygydd yw medru cadw cyf- rinach mewn adeg fel hyn, a phrofodd Mr. Evans ei hun yr adeg hon yn deilivng o'r ymddiriedaeth lwyraf. Ond ai ni buasai yi-i, ddyddorol a phriodol bellacli wneyd yr enw yn hyabys? Mae yn debyg genyf fod yr awdwr bellach, a phawb y cyfeiriwyd atynt, os gwnaed1 cyfeiriadau personol, wedi myned yn ddigon pell fel nad all fod. urnhyw berygl yn y datgudddiad. T.

EIN GWEINIDOGION A'R YSGOL SAB- BOTHOL. AT OLYGYDD Y GOLKUAD. Syr,-Caniatewch ycliydig, ofod i ddweyd gair ar y testyn uchod. Fel y ma,e yn ofidus dweyd, nid ydyw yr Ysgol Sabbothol heddyw mor lewyrchus ag y bu, oanlyniad naturiol hyn yw bod ein gwein- idogion a phawb, yn cymhfilli ar g'oedd rai i fod yn ffycldlawn, gan ddangos g\v crtli yr Ysgol Sabbothol a'r golled fawr gawsai yr «eglwys pe collai y sefydl- iad. Dymunol Y11 ein gweinfidogion fyddai, cyn ysgri- fenu, iiai sia,racll ar fater rmor bwysig a'r Ysgol Sab- boithol, i ofalui eu bod yn ffydldiawn eu hunain yn gyntaf. 0 bosibl ei bod 'tvn fwy anhawdd i weini- dog fynychu yr Ysgol Su 1, a.m ei fod yn ami yn pregethu dair gwaith. Mewn amgylchiadau o'r fath hyn, nid oes neb yn klisgwyl iddo ei iilyrwcliu; ond y mae amgylchiadau ag y gall ein gweinidbg- ion eu mynychu. Yr ,-yf yn gwybod yn eithaf da am wlad Mon,—ac ma e'n ddiameu1 bod pob sir rhywbeth yn debyg,-Iho d lliaws o weinidogion bod well ganddynt fyn"d i orweddlian yn eu diogi na, mynychu yr Ysgol Sul, ac yn gyffredin y mae y dynion hyn yn ddyniom sy dd yn teimlo eu bod yn ddigon cryf i sefyll i fyny o flaen ei gynulleidfa: yn yr hwyr i'w cymell i fod yn ffydfdlatwn i'r Ysgol Sul, 3Ci hefyd yn dcfynioi i digon eofn i fod ar Bwyllgor yr Ysgol Sab boil lol i gynyg gwelJiíantau, am eu bod yn teimlo bod :yr Ysgol Sul yn myn'd i llmvr, ac i ddweyd bod n gywilydd i feibion a merched ffermwyr ira buas< ;nt yn aiiertliu mwy nag a wnant er mwyn myn'd yn fwy selog i'r Ysgol Sul. Nid wyf am ddweyd dim am lafur y pregeth- wr yn y boreut, ond hyn ddywedaf, nad oes gan- ddynt rithyn o esgus dros esgeuluso yr ysgol, ond bod yn well ganddynt: fyg yn a chws'g. Nid ein gweinidogion hynaf yn trraij sydd yn euog. o hyn— prm y maddeuwn iddynj hMrythau. Gan fod gAveinidog hynaf Mon yn teimlo ei bod yn fwy o ddyledswyddi arno ef fynychu yr Ysgol Sul na dim, a,c yn wir y mae ef wedi myn'd mor bell a, phre- gethu ar yr Ysgol Sul a, chynghori, os rhaid colli odfa o.gwbl, iddynt golli odfa'r boreu er mwyn iddynt gael1 yr Ysgol Sul. Ond tra y mae cymaijat o bregethwyr canol oed a rhai ieuainc yn rhy ddiog i ddod i'r ysgol, pa fodd v gellir disgwyl.i'r rhai dinod ei mynychu ? Bydldai yr un mor briodol i'n pregethwyr bregethu ar ddirwest a, meddwi eu hunain, ag iddynt siarad ar yr Ysgol Sul a myn'd i'w gweliyau. 0 bosibl bod llawer gweinidog wedi taflui yr ysgrif hon or neilldu am nad ydyw yn werth sylw. Dealled hyn, bod adeg yn ymyl y bydd raid i'n pregethwyr sefyll i fyny yn fwy nag erioed. Gyda gofid calon y dywedwn ,a chyAvilydd i'r segurwyr hyn, mai i lawr mae yr Ysgol Sul yn myn'd. Nid yw y ffaithbod hyn a hyn o enwau ar lyfrau yr ysgol yn profi dim. Enwau y bobl sydd ar y IJyfr, ac nid y bobl yn yr ysgol. Mae y bobl wedi myn'd i ddynwared y gweinidogion. Nid gofyn am ddiwygiad yn gyntaf wyf am wneyd. ond gofyn am gysondeb yn gyntaf, ac yna fe dda.w di- wygiad, a. hwnw yn ddiwygiaid mawr, pryd y bydd yn rhaid i'n Cyfarfodydd Misol ddeffro. AELOD O'R YSGOL SUL.

CYFARFOD YSGOLION M.C. DOSBARTH LLANRWST. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Yn ein Cyfarfod Ysgol diweddaf galwodd y Llywyddl sylw y cynrychiolwyr at gwestiwn ym- ddangosodd yn y GOLEUAD, sef Os darganfydda rhyw Ysgol neu Gyfarfod Dau-fisol gjmllun effeith- iol at, hyrwyddo llwyddiant yr Ysgol Sul, paham na, cha, gweddill Cymru glywed am dkno ? I'r amcan o geisio Jlwyddo yr Ysgol Sul yn y cylcb. yma, fe dynwyd allan y rhestr isod o gwestiynau unffurf, ac argralf^vyd hwynt air daflen. Anfonir hon ychydig wythnosau ymlaen Haw i'r ysgol y cynhelir y Cyfarfod Da,u-fisK>l. Disgwyiir atebion ysgrifenedig i'r oil o'r cwestiynau. Ceir ymdra- fodaeth fanwl ar yr atebion yn nghyfarfod yr ath- rawon a'r cynrychiolwyr Sul y cyfarfod dau-fisol. Trwy hyn sicrheir yn bur agos ddiffygion a rhin- weddau'r ysgol. Yna peondir brawd neu ddau i wneuthur syJwadau ar hyn yn y cyfarfod cyhoedd- us, ac hyd yma y mae y sylwadau hyny wedi profi yn neillduiol o effeithiol, no yn symbyliad gwirion- eddol i'r rhai sydd yn llafurio yn y gwahanol ys- golion. Un caulyniad amiwg iawn i'r sylwadau a'r anogaethau seiliedig ar atebion geir yn y daflen yw, fod yna gynllun bron ymhob ysgol yn cael ei fabwysiadu tuag at enill yr esgeuluswyr, ac yn ddieithriad y mae y cynlluniau hyn wedi troi aHan yn llwyddliant. Felly gan ein bod yn teimlo yn angerddol dros lwyddiant yr Ysgol Sul, dymunwn ddwyn y daflen hon i sylw. Gwir y gellir ei gwellhau mewn Ilawer ffordd. Yn y Dosbarth yma y mae wedi bod yn foddlion i godi sel a. brwdfrydedd neillduol ynglyn a'r Ysgol Sul, a hyderwn "y gall fod yn foddion lleshad i Ddosbarthiadau eraill, trwy eni cynllun oyffelyb neu walianol yn meddwl rhai o gefnogwyr selog y sefydliad sydd wedi bod yn fodldion i godi ein gwlad a'11 cenedl mor uchel. Yr eiddoch yn bur, Ysgol Sirol, Llanrwst. WM. WILLIAMS, (Ysg. Cyf. Ysgol Dos. Llanrwst). p CWESTIYNAU UNFFUKF ynglyn a, hanes. yr Ysgol, Cylch Cyfarfodydd Ysgoiion M.C., Dosbarth Llanrwst. Enw'r Yssol —— 1. Beth yw rhifedi enwau deiliaid yr ysgol ar u llyfrau ? 2. Pa gynydd, neu leihad ddangosir ar y cyfrif diweddaf? 3. Pa nifer o aelodau y gynulleidfa sydd heb fod yn aelodau o'r ysgol? 4. Beth yw rhif yr enwau ar lyfr yr eghvys? 5. Pa nifer o'r rhai hyny sydd heb fod yn aelod- au o'r ysgol ? 6. Pa resymau! roddir gan y cyfryw dros beidtio bod ? 7. Beth yw rhif cyfurtaledd y presenoldeb yn yr ysgol 8. Pa un ai cynydd ai lleihad ddangosir ar y flwyddyn ddiwedidaf ? 9. Os lleihad, pa fodd y cvfrifir am dano? 10. Pa nifer o cfdosbarthiadau sydld yn yr ysgol ? 11. Beth yw nifer yr athrawon a'r athrawesauP 12. Both yw cyfartaledd yr adnodau adroddir, ar gyfer rhif aelodau yr ysgol? 13. Pa un ai cynydd ai lleihad ddangosir ar y flwyddyn ddiweddaf ynglyn a hyn? 14. Pa faint o'r Hyfforddwr adroddwyd y flwy- ddyn ddiweddaf ? 15. A oes holwyddori cyson ar ddiwedd yr ysgol p 16. Pa nifer o ddosbarthiadau sydd yn perthyn i'r ysgol o rai dros 21 oed ? 17. A oes athrawon neu athrawesau heb fod yn aelodau eglwysig ? 18. Pa, gynllun sydd ar droed er enill esgeulus- wyr ? 19. A yw yr athrawon a'r athrawesau yu ffydd- lawii ? 20. A deimlir anhawsder i gael rhai i lanw bylchau ? 21. A gynhelir cyfarfodydd darllen-(l) i'r rhai mewn aed; (2) i'r bobl ieuainc a'r plant ? 22. Gan ba nifer y mynychir y cyfarfodlydd hyny ? 23. A wneir casgliad yn yr ysgol bob Sul? Os gwneir, at pa beth? 24. Pa nifer safodd yr arholiad sirol y flwyddyn ddiweddaf, a pha nifer basiodd?