Y Dydd

TEGWYN, NAMOR ELLIS, A MAWDDWY MEIRION. MJt. GOL. Nid yn ami y mae neb o'r rhyw fenywaidd yn ymddangos ar faes eich newyddiadur clodwiw yn y cymeriad o ohebydd, ac ni ddychymygais inau erioed o'r blaen fy mod yn meddu ar ddigon o wr- oldeb i feiddio gwneud y fath beth; ond waeth tewi na siarad, y mae amgylchiadau yn newid pethUu, ac j mae ;iiawer uo yn cyflawni gwrhydri dihafal yn nghynhyrfiad y foment, ac yn synu wed'yn ei fod erioed yn ddigon galluog i wneud hyny; ac y mae yn rhaid mai rhyw gvnhyrfiad o'r natur yna sydd wedi ymaflyd ynof finau, cyn y buas wo bjth yn meiddio ysgrifenu i newyddiadur fel hyn; ac yn wir, yr wyf yn synu ataf fy hunan; ond yr wyf wedi penderfynu, ac fe dyr merch ei cbalon, wydd- och, cyn y tyr ei phenderfyaiad. P* y fuasai yn meddwl, onide, y buasai Deborah yn meiddio eodi i fyny i amddiffyn Israel, pan oedd pawb arall yn ofni. Dear me, pwy fuasai yn meddwl? Yn wir, yr wyf wedi cael llawer o gymhqtrth i roi fy mhen- derfyniad mewn gweithrediad -Vrth ddarllen hanes Deborah. Yr wyf ya rhy shy, yn wir, Mr. Gol., i ddweyd paham yr wyt yo ysgrifenu y liythyr hwo, I ond y mae g^nyf reswm digonol, serch hyny; rheswm cynhes, pur, serchog, oe* wir. Yr wyf yn gweled yn y looking glass fel y gwrid coch yn fy wyneb y funyd yma: mae fy nghalon hefyd yn caro fel calon deryn, o herwydd yr un rheswm. Mae rhywbeth yn llenwi yn fy llygaid hefyd. Nid wyf yn hoffi gweled neb yn cael ei guro. Oh! dear,dear, poor Tegwyn, poor Tegwyn; os dygwydd i lygaid rhai o ty chwiorydd tynergaton weled hyno linellau, fe ddeallant hwy y secret ar amrantiad, a'r rhdswm paham yr wyf yn ysgrifenu. Yr wyf yn synu yn enbyd fod y tri llane sydd a'u heawau yn cyfansoddi penawd fy liythyr, mor ffol adynoethl apharddue, cnoi a thraflyncu eu gilydd; a gwneud eu bunain yn destun gwawd i Gymru feenbaladr. Oh! for shame. Y mae yn amlwg fod Namor Ellis a Mawddw) Meirion ya eiddigeddua iawn o Tegwyn, ac yn amcanu ei ddrygu gymaint a allant; wtth gwrs, y maent yo rhoddi rhyw reswm neu gilydd am ea gwaith; ond beth, tybed, ydyw gwreiddyn y ffrae. Yr wyf yn meddwl yn sicr fy mod yn meddu ar y secret hwnw; ac os craffwch chwi ar ychydig o'r gofyniadau sydd yn canlyo, bydd y secret yn eiddo i chwithau hefyd. Ha! mae poor Tegwyn yn myned i gael ei grogi ar lwyfan y DYDD yn ngwydd Cymru a'r byd, o'r bron, a llawer ellyll o ddyn yn crech- wenu yn foddus yn nghanol y dorf fawr sydd yn eirych mewn dysgwyliad am ei bleser creulawn. Ond hold on, cyn tynuy follt, aroswch! Ciliwah yn ol, scoundrels, o'r ffordd, gadewch i mi dd'od yn mlaeo, ac er nad wyf ond meroh, ni phetrusaf lamu ar scaffold y condemniedig i ofyn yehydig gwestiynau i'r ddau 'hangman.' Cyn iddynt ddienyddio y dini- waid; och! fi, gobeithio y maddeua y ddau foneddwr— Namor Ellis a Mawddwy Meirion-i mi am fyn'd i dipyn o natur ddrwg; o herwydd nid wyf ond merch, ac yn ddarostyngedig i holl wen did fy rhyw. Ond wele y gofyniad hoffwn ofyn i Namor Ellis 1 Pe dygwyddai i'r naill gyfaill adroid englyn wrth y llall, a gofyn ei farn am dano, heb ddweyd pwy fyddai eiawdwr, a fyddai hyny yn llenlad- rad? 2 Os darllena Namor Ellis gan o lyfr i ddifyru rhyw gyfarfod, ac heb nodi yr awdwr, a fyddai hyny yn llenladrad? 3 Pe dygwyddai Namor Ellis ofyn i Tegwyn ei gynrychioli mewn cyfarfod llenyddol, ac i wobr am englyn i'r Ysgolfeistr ddisgyn i'w ran, a hwnw yn lladrad, pa un ai Tegwyn ai Namor Ellis fuasai y leidr? 4 A wyddoch chwi rywbeth am foneddigeidd- rwydd? 5 A wyddoeh chwi fod cyhuddo dyn o lenladrad o dan gysgod ff Jgenw, yn debyg i waith hurtyn difoesP 6 A oes arnoch chwi ofa dyfod allan dan eich enw priodol? 7 A ydych chwi yn sicr, os rhoddwch eich enw priodol, nai gellir profi eich bod chwitbau yn 'lleo- Ileidr beiddgar a chyfrwys?' 8 A ellwch chwi brofi nad ydyw Tegwyn 'yn fardd da, ac yn Ilenor gwych?' 9 A wnewch chwi fentro cystadlu a Tegwyn mewn arholiad mewn unrhyw fater a ddewitir? M A wnewch chwi gyfansoddi englyn byrfyfyr am y goreu a Tegwyn? 11 A fyddwch chwi yn dweyd an peth yn nghefn dyn, ac yn gwadu byny ya ei wyneb? 12 A fyddwch chwi bob amser yn arfer dweyd y gwir? 13 Ai nid rhyw anffawd a gymeredd le wrth chwareu 'kiss in the ring,' ar Fin-y-mor, ydyw y gwir achos o'ch ymgais i geiiio gwpeud Tegwyn yn llenleidr? 14 A wnewch chwi ateb y gofyniadau/ ai ynte a hoffech chwi gael cawod eto o honynt? I Mawddwy Meirion hoffwn ofyn. Yn 1 A wyddoch chwi fod Tegwyn wedi cyrhaedd y safle y mae ynddi fel lienor, trwy fawr ymdrech, heb gael diwrnod oysgol erioed, nadim o'r manteis- ion a gawsoch chwi? 2 A ydych chwi yn cofio eich bod yn arfer ysgrif- enu ambell draethawd i Tegwyn, o herwydd fod ei lawysgrif ar.y pryd yn aneglur a gwallus? 3 Ai nid chwychwi anogodd Tegwyn i roddi y darn a nodasoch fel llenladrad o'i eiddo yn y traeth- awd, a rhoddi menthyg y llyfr iddo? 4 A ydyw y traethawd a dderbyniodd y wobr yn eich meddiant chwi? 5 Ai nid oedd Tegwyn wedi ei nodi fel eiddo awdwr arall, a chwithau, Wrth ei ail ysgrifenu, wedi gadael y nodau allan? 6 A ellwch c'1wi brofi fod y syniadau a'r brawdd- egau sydd yn y llyfr yn berffaith wreiddiol?^, 7 Ai cid oedd Tegwyn a chwithau yn bur ieuanc y pryd yr ysgrifenwyd y traethawd? a Ai nid oedd y mater yn ymddiriedaeth gyfrin- achel rhwng dau gyfaill? 9 Ai ni ddarfu i chwi droi yn fradychwr wrth ei ddatguddio? 10 Ai ni fyddai yn well i chwi alw eich hun yn -nag yn 'Mawddwy Meirion?' 11 Ai nid dial ar Tegwyn oedd eich amcan, 0 i herwydd rh/w resymau anhysbys? 12 A ellwch chwi brofi fod Tegwyn wedi dwyn llisell wedi iddo dd'od i oed a synwyr i wybod yn amgenach? 13 Ai am fod rhyw foneddiges ieuanc yn dewis gwenu ar Tegwvn, a gwgu arnoch chwithau, y ceiswch ddiraddio Tegwyn? 14 A ydyw cymeriad tawel, gweithgar a chrefdd- ol Tegwyn, yn gwneud rhyw niwed i ehwi fel y cyfryw? 15 Ai ni fyddai yn well i chwi cyn ysgrifenu eto i newyddiadur, astudio tipyn ar iaith eich mam, a 'byrlymio' rhywbeth mwy cywir y tro nesaf? Y mae y ddau gono (gair perffaith foneddigaidd, Mr Gol.,) you y gefynir y cwestiynau hyn iddynt, wedi ei gwneud hi yn ffasiwn i ofvn cwestiynau o bob natur ar beb Haw, ac i bob cyfeiriad, ac yr wyf yn sicr na feiant foneddigea ieuanc am ddilyn y ffasiwn. Yn awr, dyma fl ar ben, Mr. Gol., ac oni buasai y fodrwy hon syd 1 am fy mys (nid modrwy briodasol ychwaith), a'r adgofion tyner sydd mewn cysylltiad a hi, buasai fy ngwroldeb wedi fy ngadaeK Y mae fy nheimladau yn awr yn gymysg, a'r fanyd hon gallwn hdrio y byd i fy rhwystro i anfon y llythyr hwn i'r waag; a'r funyd nesaf, gallwn wylo yn hidl, a rhoddi fy nwy fraich wen am wddf Mr Gsl, am iddo beidio cyhoeddi fy liythyr; ao eto, gallwn roddi y gadweu brydferthaf o'm gwallt modrwyog i dd—1 y was? am ei gysodi yn gywir; ond 'na feier anwadalwch merch.' Wele, yr wyf yn sefyll o'ch blaen yn ngoleu y DrDD. Oh! dear, dear, yn wylaidd, Yr eiddoch, BETSX PHIS.

LLITHIAU FRONDALIAN 0 DEIFI. i. MR. GOL. Er cymaint ydyw nifer darllenwyr a gohebwyr eich newyddiadur clodwiw yn ngwahanol barthau o Ynys Prydain y dyddiau hyn, yr ydwyf yn methu canfod, er chwilio, wythnos ar ol wythnos, dim 8 ddygwyddiadau na llithiau, o dref. bwysig Aberyst- wytb, yn addurno ei dudalenau. Pa beth ydyw y rheswm o hyn, nia gallaf roddi cyfrif, canya y mae yma gyfiawnder o gynyrchion o'r mwyaf gwerthfawr a phwysig yn dygwydd yn wythnosol, ae sydd, yn ddiamheu, yn deiiwng o ymddangosiad yn ngoleu y DYDD; ac hefyd, y mae yma bersonau o aHa a medr anarferol-ooor alluog a medrnB a nebyn ydeyrnas, pe rhoddent ychydig o'u meddwl a'u hystyriaeth ar hyny. Hwyrach mai eu difaterwch, neu yate fel y dywedir, eu prysurdeb, sydd yn achosi i yr esgeul- usdra hwn ar eu rhan. Wel, gan hyny, o barch i'r DYDD a'i olygydd, a thref Aberystwyth, yr ydwyf wedi bwriadu, er's rhai wythnosau bell- ach, i ymgymeryd a'r gwaith o gofnodi yr holl ddygwyddiadau, a materion o bwys, yn wladol a chrefyddol, a gymer le yma, hyd y byddo yn fy ngallu. Er nad ydwyf ond ieuanc iawn i anturio allan. i faes eang llenyddiaeth, ac i gymharu ac amryw o ohebwyr y DYDD, y rhai sydd ar y maea llenyddol er's blynddau, ballaach, ceisiaf wneuthur yr hyn sydd deiiwng a chyflawn, yn ol fy ngallu, oddiar deimladau da, ac heb, yn fwriadol, archolli teimladau dim un o fy nghydohebwyr, a gobeithio yr ymddygant hwythau tuag ataf yn foneddigaidd a brawdel, ac yn mhob ystyr yn deilwng o'r gwaith, ac nid yn ddiystyrllyd a dirmygus, gan gaoi a chicio yn eu gohebiaethau, mewn cyfeiriad ataf, fel y gwelir amryw o ohebwyr-ein newyddiaduron Oy- mreig yn wythnosol yn eu gohebiaethau, yn ceisio lluchio un a fyddo yn eu golwg hwy ya wael a distadl, ac ond dyfalbarhau pwy wyr na fydd 'JTron- dalian o Deifi,' cyn hir, yn arwr galluog a medruS ar faes llenyddol y goleu DDYDD; felly, 'Na idi- ystyrwch un o'r rhai lleiaf hyn.'

ANNIBYNIAETH YN CAEL CAM YN EI CH YNRYOHIOLAET H. MR. GOL.,— Hen syniad sydd wedi ymdaenu fel hunllef yw nas gellir gwybod teimlad Cynulleidfaolwyr mewn cysylltiad a'u mudiadau cyhoeddus. Tybir nad oes modd cario pethau o'r fath ya mlaen ond trwy 'swyddogaeth gyfundebol,'neu lunbenaethbers;nol,- gan wthi. y werin a'r miloedd i'r gornel, a 'myned teibio o'r tu arall' iddynt hwy! Eto, credaf fod J llwybr yn syml ac agoa atom. Caniatawn fod anghydwelediad gyda chario allan rywbeth yn yt enwad. Er mwyn eglurdeb, galwaf un blaid yn T, a'r blaid arall yn D. Gwyntyllier y pwnc o Bae. yr enwad mewn ysbryd crefyddol a boneddigaidd, addas i efengyl Crist. Heb hyny, ni wneir dim yn iawn byth. Dim ond y pwnc. Yn awr, ceisier pleidleislyfr wedi ei rifnodi, anfoner papyr i bob eglwys (counterpart), a He i roddi i lawr y rhifedi 0 bob ochr mewn dadl. Anfoned pob egtwya ei phapyr i le apwyntiedig, ac at amser penodedig, yn y dull mwyaf teg a arferir gyda, phethau o'r fath. Tybiwn yn awr fod y pedair eglwys gyataf o'r I rhestr wedi anfon eu papyrau i fewn. xihif Eglwysi iii 1 T I D r 1 Aberaeron 200 190 2 Aberystwyth 180 200 8 Aberteifi 150 152 4 Brynmair 100 100 Cyfanswm 630 642 Gwelir fod 12 yn ttatr piaia u. Dyoa yr egwydd- or mor amlwg a phe buasai holl eglwysi yr enwad wedi anfonfeu papyrau. Pe y gweithredid fel hyn, ni byddai gan neb le i betruso am 'deimlad yr eglwysi' byth a hefyd. Gallai tanysgrifwyr fabwysiadu yr un egwyddor ef