Y Dydd

MAB YR ARLUNYDD. Penod I. 'BETH A WNEIR A HENRY?' Ychydig o angladdau preifat a aetb lillan o dy gyda mwy o arddanglosiad o gydymdeim- lad a pbaich ag eiddo Walter Mostyn, yr hwn oedd arlunydd o gryn deilyngdod, ond llai ei fri; yn wir, yr oedd ei dalent o ddosbarth mor uehel fel, pe buasai byw, y buasai yn goncwerwr ar yr boll anbawsderau a'i gwasgeflt ef i lawr li n ystod ei oes, ac a'i cadwent mewn dinodedd a tblodi. Safai ei gymeriad mor uchel, ac yr oedd ei ymddygiad wedi bod mor dyner a moesgar, fel yr ymledaenodd yr banes ddarfod iddo syrthio yn aberth i wendid corffQroi, a ddy&wyd arno mewn canlyniad i lafur 3 gormedol, gyda math o ddyddordeb poenus yn mysg pawb a'i hadwaenent ef yn ei alwedjgaetb; a daetb amryw o'i gydlafarwyr yn y gangben bdno o gelfyddyd i chwyddo yr orymdaith hir tua'r beddrod. Yr oedd yno befyd rai ol gyfeillion person- ol, y rbai a'i hadwaenent ef ao a'i carent VB ei ddyddian bereuol, ond oddiwrth ba rai y bo iddo ymd'dyeithr'o, meddynt bwy, er yn ddiweddar, fel y darfu i'w farwolaetb eu cytneryti gyda s< Bdynrwydd; ac yr oedd yno ddau y get lid eu. galw yn briodcl yn brif alarwyr. Unig blentyn Walter ydoedd un o honynt, bacbgen bychan llygad-lon, a'r Hall oedd ddynes a ddvgai arwyddion yn ei gwyneb a'i dwylaw ei bod yn bur gyrtefin a chaledwaith-hon a'i hymgeleddodd drwy ei gysiudd maith a phoenus, a buasai yn eithaf parod i dreulio ei hanadl olaf er ei fwyn. Nid oedd yr un deisen angladdol yn aros y rhai a wahoddwyd av eu dychweliad i lety isel yr arlunydd tlawd, ond fe ddarfu i r&i o honynt ddychwelyd, sercb bvny, mewn trefn i gydymgyngbori gyda golwg ar cwestiwn pwysip, sef beth a wneid â Henry, bach, yr hwn, fel y tybient bwy, oedd wedi ei adael yn hollol ddiymgeledd* 'Fe wertha darluniau Walter am swm go dda, a chael dyn yn deafl ei fusnes i fargeinio,' ebai un galon garedijj. <Yn y cyfamser, gellir codi tanysgrifiad; dyma fy hatling i,' ebai un arall. 'Beth oedd i'w wneud agetfoedd y cwestiwn -nesaf. Ar. hyn daeth Nanny Brown yn mlaen. 'Os mai beth a wneir a Mistar Kenry syddrgenych yn ei gyich, foneddigion, chwi fyddwcb cystal hwyrach a'i adael ef i mi hyd nes y daw yo alluog i fyned i'r ysgol. Yr oeddwn i gydag ef pan y collodd ei fam, a pban y collodd ei dad—fe otMJais i arn y ddau drwy eu boll svlni-edrychai 's ar ei ol er pan y galJwyd ef, ac y maefel fy mblectyn fy bun; ac yr wyf yn gabeitbio nad ydych yn myned i'w gymeryd odaiarnaf.' Yn gweled eu bod yn edrycb ar eu gilydd beb siarad, ychvsanegodd, 'Os am y tal yr ydych yn meddwl, fonfeddigion, gobeithiaf na ddywedwch air yn ngbylch hyny; cedwch y cyfan sydd ganddo byd nes y dawyn ddigon hen i wel'd eu heis eu; gallaf fi ei gadw, fdiolch i Ddaw, beb gymbortb. Derbyniaiis wy oddiwrth ei dad anwyl na fedraf byth dalu yn ol.' Dygodd y dagrau a ganlynent y geiriau hyn rai eraill i lygaid y rbai s'u gwrandawent, oblegid llefarai yr hen fenyw gyda dwysder teimlad mawr. Ni chodwyd yr on wrthddadl; gadawyd Henry dan ei gofal hi am y presenol, a chydsyniodd un o'r dynion i gasglu at y drysoria a fwriedid ei chyteii, ac i weitbreda e trysorydd dros yr tumddifadbychM. Nid yw y gofid H gynyrcbir gan gynbyrf- iad moment un amser yn hir ei barbad, ac nid yw yr help a ddaw oddiwrtho ond ycbydig iawn iddibyno arno; wedi i'rsngladd fyned dronodd, yr oedd cwpl o ddyddian yn ddigon i farwhau y cynhyrfiad bywiog a gyffrodd. Mae'n wir na cbrybwyllid am enw 'Walter, droanT ond gyda theimladau o barch a biraetb; ond peidiodd yn fuan a chael ei grybwyll o gwblj yr oedd gan ei frodyr eu gofalon &'u haragylcbiadaa eu hunain i edrych ar eu hal;daeth atalfa ar wertbiant ei ddariuniau, y rhai a aent yn gyflym ar y cychwyn, fel y gadawyd amryw i bongian beb eu gwertbu yn y neuadd i ba un y dygwyd bwy; tra y cauwyd y rbestr ta«yegrifiad ar ol cyrhaedd swm oedd dipyn yo llai na'r hyn oedd ei gychwyniad addawol yn ei warantu. Gwyddai Nanny Brown rywbeth am y byd a'r natur ddynol, ac felly ni achosodd yr oerfelgarweh cydymdeimlad buan hwn yr un syndod iddi, er ei bod braidd yn siomedig; ond cadwodd ei ffordd yn mlaen, a theimlai yn llawen fod gan Henry bach un cyfaill oedd, er yn dlawd, yn 'un a wisgai yn dda.' Gosodwyd yrarian a, gasglwyd ar 16g, yn olei dymuniad hi, hyd nes y gwnelai oedran y plentyn hi yn angenrheidiol iddo fyned i'r ysgo); ac yn y cyfamser, cysegrai hithaa ei boll alluoedd i'r gwaith o addysgu ei mab- wysiedig fab. Hi oedd bia y ty yn mha un yr anadlodd Walter Mostyn ei anadl olaf; enillai ei bywoliaeth drwy gadw lletywyr, a gofalu am danynt. Pan ddaeth Mr. a Mrs. Mostyn ati gyntaf, tarawyd hi i'r cydgordiad prydffcrth a nodweddai eu bywyd—yn bur wabanol i hyny o fywyd priodasol y ba hi yn dyst o hono. Er eu bod yri dalwyr pryd- Ion, yr oedd yn sier nad oeddynt yn dda allan, yn wir, drwgdybiai weitbian eu bod mewn amgylcbiadau cyfyng; a pban y cymerwyd Mrs. Mostyn yn glafar ol gened- igaetb Henry, ac y bygythiai bill y doctor fod yn bur drwm, gwelai fod byny yn gwasgu ar ei hysbryd, er ei bod yn gwneud y cyfan yn ea gallu i godi calon y naill a'r Hall. Trwy ei bod yn garedJg o natur, ac yn cymeryd dyddordeb nid bycban yn ei llety- wyr, ni arbedodd Mrs. Brown y draffertb leiaf i'w hymgeleddu a'u cynorthwyo, a phan y bu farw y wraig ieuanc, cymerai Henry bach i'w breichiau, gan benderfynu rbyngddi a hi ei bun tra y gpllai bi gymeryd gofal o bono, na chaffai fod arno eisieu dim. Yr oedd yn ddirgelwch iddi hi, tra yn rhyngddynt, pa fodd y gallasai Mr. Mostyn fod mor dawel dan yr ergyd. Mae'n wir nad oedd bi gydag ef ond ar brydiau, ac nad oedd yn llygad-dyst o ymollyngiadau ei alar; ni wyddai am yr a leg pan y cloai ei hun i mewn yn yr ystafelI lie y gorweddsi yr hyn oedd yn weddill o 'ddynauniant ei lygaid;' Be ar ol i htvnw gael ei gyflwyno i'r beddrod, ni fu hi yn dyst o'r ymgeisiadau calon-rwygo) a gestiai iddo i geisio meistroii ei alar, fel y gallai gael nerth i weithio dros Henry bach. Yr un olwg hynaws a tbirion a ganfyddai bi arno bob alJllser-yn bruddaidd weithiau, ond yn wastadol yn sobr—a dychymygai ei fod yn myned yn deneuach, ond nichwynai bytb, ac ar ol i ychydig fisoedd redeg beibio, gallai siarad am ei gymhar ymadawedig heb golli dagrau. Yr oedd gan Mrs. Brown letywyr eraitl, y rhai a feddianent ei hystafelleedd goreu; ond er ei bod yn eu gwasanaethu hwy mor ddyfal fel mai aoaml y byddai yn eu newid, eto ni tbeimlodd erioed tuag at yr un o honynt yn debyg i'r modd y gwnaeth hyny at Walter a'i wraig. Yr oedd wedi ymlynu wrthynt er eu cyfarfyddiad c ntaf bron, a phsn y bu gorfu iddo addaf anspbaredd el iscbyd a dodi beibioei orchwylion, cysegrodd ei bunan i'w ymgeleddu yntau fel y darfu i'w briod c'i flaen. Yn ystod y tymor yma y derbyniodd ganddo, yn ol ei gair ei bun, fwy nag a allai bytb atdalu. Yr oedd efe wedi bod er ytf-) rhai blynyddaa yn byw drwy ffydd, oblegidC yr oedd ei hyfforddiad yn 'mhen ei ffordd' wedi bod o fendith anmhrisiadwy iddo ar ol hyny, a dygwyd ef yn foreu i adnabod ae i- gyffesu lesu Grist; priododd tin o'r meddwl ag yntau, a (brwy ei fod yn awr ar fin ymuno & bi yn mhresenoldeb eu Har- glwydd, nid oedd ganddo ond an peth yn ei flino, a bwnw ydoedd gadael eiblentyn. Trysorodd Nanny yn ei chalen y cyfan aT glywodd o'r claf-wely.;hwnw; pob datganiad o ffydd, pob aceniad o fawl, pob gweddi daer, wedi derbyn adenydd argyboeddiad, a gaffent ffynediad helaeth' i mewn yno. Yr oedd atbrawiaethau gras yn newydd iddi hi; yr oedd wedi myned drwy gymaint 0 ftynyddau: o dreialon, fel yr ocheneidiai weithiau wrthii feddwl nad oedd dim ond gwaith yn arog iddi hi vn y byd yma; tra yr oedd marwolaetb yn ofnadwy i edrych aruo, oblegid beth a allasai beidie a bod ar ol bynyt Ond yr oedd credu y gwnai yr Iesu arwain a chynorthwyo pechaduriaid i'i ras, a'u cy- meryd wed'ya i ogoniant, yn gosod pobpeth mewn agwedd wahanol; ac wedi iddi gredu, yr hyn a wnaetb yn fuan, y gwnai ef felly eij benditbia hi, 'aetb ar hyd ei flordd ei buur-ynf I llawen.' Ynawr y deallai pa fodd y gallai y wraig a'r fam ieaanc adael priod ei chalon a'i baban digymborth mor heddychol, a pba fodd y gallai y priod hwnw wasgu i lawr. bob taedd rwgnachlyd, ac i wylo fel un a f'ai, heb wyle. .j Yr oedd v ffydd a wnai ei wely angeu yn> fangre gerfeledd yn myned yn ddysgleiriacb o byd fel y tynai tua'r terfyn, a galluogids hithau i ddweyd yn eglar, 'F'aswn i ddim yo, dymuno eich cadw ohwi yma. 0, marw farwolaetb yr uniawn!' ychwaneg ai wrthi ei has; 'ac eto, mi a gaf hyny" oblegid ffyddlawn yw yr hwn a addawodd" fel y dywed fy anwyl feistr.' 'Yn awr,' meddai, fel, ar ol dyfod o'i angladd, y plygai ac y gosodai o'r neilldu Yf holl ddillad, &c., a gyfansoddal feddianaigi bydolei iletywr, 'yn awr fe wnaf fi fy ngoreg o'r pethau yma i Harry bQch, ùróan. 0, y; wyf yn gabeithio-anddyna, mi gaf, 'does dim perygl na chaf, ddigon o ras i wneud fy nyledswydd taag ato,' Syrtbiai ei dagran fel pys ar bob hen í declyn anwyl, fel y gosodai hwynt un ar ol nn yn y dror neu'r bocf. Yr oedd wedi erfyn yn daer am gael cadw un dailun pan y cymerwyd y lleill ymaitb; darlun o Henry ydoedd, wedi ei dynu gan ei dad. 'Dyma'r cwbl a'i dwyn hi i'w gof byd nes y caiff ei gweled uwcbben,' plediai, a gadawyd i'r darlun hongian yn y tan lIey gosodwyd efftr y cyntaf gan ddwylaw Walter, a lie y bu yn ami, yn ystod oriau llesgedd, yn eistedd ac yn syllu arno gyda boddhad tawel. Yr oedd Nanny yn rboi pob awr a arfeedid iddi gan ei lletywyr at wasanaeth I Henry bach. Nid oedd cyfanswio ei gwybodaetb ond bychan, ond yr hyn a wyddai a ymdrechai yn galed ei ddyagu iddo yntau. Pan oedd yn bedair oed, nid oedd ei gyrbaeddiadau yn fawr, ond yr oedd yu blentyn rhy fywiog a sylwgar i'w adael yn hir mewn segurdod; a cbyn ei fodyn bump, yr oedd wedi ei ddysgu i ddarllen yn weddoJ, a gallai ddeall y llyfran a roddai hi iddo, aa hadrodd iddi, er ei syndod a'i llaweiiydd4 ?