Y Dydd

1 UaiJiJfajfatbbol. mi v. :> • .'■>«> d\18lihw hrí.¡,¡ Derwenog>.—Ni& oes achos ysgrifenu nemor am yr englyn, fel pob peth o'i eiddo, mae'n awenyddol. Ofnusrwydd, gan B. F. Caiff y ddau englyn blaenaf- eu trwyddedn i mewn, a CH^nt oleuni y PYDD y flwyddyn newydd, isloir allan yr ol^f; nid oes modd caniatau y gair 'erehyllus' mewn rhyddiaeth nabarddon- iaeth.. 'Martha.' Nis gelllr goddef rhai o'r geiriau cysylltiol, ond gorfcwysa y rhagorolion y diffygion. Ar fyrder. 'Heb le i roi ei ben i larvr.' Da fachgen; -mae'n hyfryd canfod bardd ieuane yn rhoddi ei awen ar waith i fyfyrio ar hunanymwadiad, ac adfydt Awdwr y bywyd yn nyddiau ei gnawd. Nid pob un a saif nwohben cynull- eidfa a ddywed oreu am y dyn Crist lesu. Nid oes perygl canu na dweyd gormed am y fath Berson urddasol a chyfiawn. Y Pry dydd yn priodi. Gwych- iawn G. V ycban, cenwch yn serchog am eich brawd barddol, yr bwn y cawsom y cyfle o weled ei gynryebioli ddwywaith ar ddarnau barJdoivol yr an dydd agr yr arweinid ef atallor Hymen. Y gwabanol ddaraati a ymddangosodd o eidde Caeronwy, a'r dernyn tra dyddorol a ymddengys eto, a gydnabyddwn ynddiolch- gar. Wele ni ar drpthwy Blwyddyn Newydd, a bydd wedi fflaohio arnom cyn y gwel y nodion byn eu lie yn y Wasg, aawyl frodyr barddol. Tybiwn ein bod wedi bod yn nghwmni ein gilydd ar ddalenau y DYDD yn eitbaf didratnawydd ac addysgiadol; a bu hyny o wasanaeth armheilwng, ond cyd- wybodol a wnaethom, hyderwn y fuddiol. Blwyddyn Newydd Dda i chwi. lEU AN IONAWB.

BLWYDDYN NEWYDD DDEDWYDD DDA I ni oil gyda'r rhifyn nesaf o'r DYDD. Er na raid i lawer o honom gwyno yn ofnadwy am ddrygedd yr amserau yn ystod yr hen flwyddyn ffyddlawn 1878, yr hon a fydd yn buno yn dawel gyda'i mamau-cyn y gwel y llinellaa hyn oleu DYDD; eto, gadawodd hi ei chreitbiaa yn ddyfnion ar lawer un ac ar lawer teulu o'ch cyfeillion chwi a minau. Bu afiechyd, a nychdod, ac anafau, ac angau ei hun, yn troi y melus win yn ddyfroedd Marah mewn llawer man a adwaenem Y9 ystod y flwyddyn sydd newydd drengu. Creaduriaid amgylcbiadau ydym oil, ac er ein honiadau gwybodus, hyd at haerllugrwydd yn ami, 'Ni wyddom beth a fydd yfory!' A da byny yn ddigon ami, gan ein bod, lawer o bonom, yn hynod o ddigalon i wynebu y croesau a'r blinderau y gwyddom nas gellir eu hosgoi. Diau fod yna dorf luosog o'n hanwyl ddarllenwyr wedi eu hebrwng i 'dy eu hir gartref yn ystod y flwyddyn ddiwedd- af, gan adael adwyall llydain on hoi, pa tai ni cheuir byth yn y cylcboedd lie troent hwy. Hyfryd genym feddwl er hyny, fod coffadwriaeth ami un o honynt yn fendigedig yn y nef ac ar y cliaear. Hyd y gwn, y mae staff y DYDD wedi ei chadw yn ddifwlch, a'r un sydd ,yn eistedd ar orsedd y bydysawd wedi bod yn dirion iawn wrthym oil gan mwyaf. Er y damweiniau ofnadwy yn suddiad y 'Princess Alice' ar y Tafwys, a'r llosgiad yn y lofa yn Abercarn ar ein cydwladwyr, a'r gwrthdarawiadau ar y rheil- ffyrdd yma a thraw, eto fe ddiangodd Gogledd Cymru yn hynod o ddiogel o ffordd yr angel dinystriol yn ystod y flwyddyn 1878. Nid wyf yn cofie, ar hyn o bryd, am neb o 'fawrion' gwirioneddol y Gogledd yma, a syrthiasant i'r 'pentwr' mawr.yn ystod y flwyddyn hon, oddigerth ein hanwyl ac aweagar gyfaill loan Madog, a'r hen dduwin- ydd ffyddlawn Jones y Bermo. Cafodd y De ei hanrheithio yn waeth, ya aafoniad yr enwog a'r an jryl-fardd Islwyn i'w fedd, yn nghanol ei nerth ac anterth ei ddefnyddioldeb. A'r duwinydd enwog a llafuroH Mathetes a aeth ymaith o ganol ei ddefnyddioldeb 1 lac bar. A D. Price, Siloah, Aberdare, a gwympwyd yn ddiweddar er galar i luoedd o'r rhai a'i hadwaenent. Er nad ydoedd yo troi yn yr ur. cylchoedd a'r rhai a enwyd, eto, hyderaf yr esgusodir fi am ddwyn un arall o'm cyfeilleeau personof, a cbyfeilles o galon i'r DYDD a'i Swyddfa, i sylw yn y Uith hon, fel un a gymerwyd ymaith yn ddi- symwth gan angeu yn necbreu y gauaf hwn. Hono ydoedd Mrs. Williems, Dolymynach, Trawsfynydd; anwyl a hawddgar briod y blaenor, a'r bardd, a'r amaethydd galluog Mr. W. Williams (Gwilym Eden). Y mae arabell i un falbon yn cael eu hanghofio yn fynycb, wrth symio i fyny laddedigion angeu yn ystod y blynyddau; ac eraill trwy eu cysylltiadan mwy cybeeddus yn cael eu dwyn i'r front yn yr adgofion a wneir am danynt gan wahanel yegrifenwyr. Und, gwn yn Jda, nad oedd gan y DYDD yn un man, 'vy'n credu, yr un ffyddlonach cyfeillas iddo na'r chwaer a enwaip. Er fod ei gofal- on tealnaidd, mewc man,hynod o anghyfleus -yn ngheseiliau mynyddoedd Meirion, yn lleng, a'i gweithgarwch yn y ty, a'r tai allanol, a'r meusydd, yn ddibafal o'r bron, eto, er hyny i gyd, medrai fwynhau ei hanaa yn noble gyda llenyddiaeth ei gwlad, a Beibl ei Duw. Dygedd dyaii llawn- o hlant boffus i fyny yn yr un cbwaetb hapus a defnyddiol a'u rbieni anwylaidd; a bunodd yn yr leau yn 44 nclwydd oed. Wel, nid oes genyf ddim i'w ddweyd ar hyn cystal ag englyn y prif fardd Caledfryn'ar ol ei gyfeillipn.-— Hunwch, fy mrodyr aawyl I—yn araf o t Gwna eraill eich gorchwyl; i Agorir bedd rhyw egwyl, :')1 b Cewch godi i gyd, cewch gadw gwyl. Dyna eto ferch anwyl i'n Brenhines wedi ei symud yn gynar oddiar y chwareufwrdd, cyn cyrhaedd ei deugain oed, y Dywysogea Alice, er galar i lu mawr yn ddiamheu. As yn olaf, dyna ein hen gydnabod y MUwriad Tottenham o Bias Berwyn, ger Llangollen, a'r Iwerddon, 'wedi myn'd na cha'i wel'd mwy,' a hyny wedi iddo gyrbaedd ei uchel- gais o fyn'd yn aelod seneddell ond ow, druan o bono, stripiodd angeu ef o'r 'anrhydedd' hwnw yn mhen y pedair awr ar hugain! 'Siomedig yw ffafr,' &c. Y mae y Meirionwyr yn cofto yn dda am dano mi wn, fel un a fynyebai y llysoadd chwarterol, &c., ond yn benaf fel un a wrthwynebodd yn egniol ddychweliad ein hoffus hen aelod seneddol i gadair ei fri ar ol marwolaeth ein hen 'Frenin Dafydd' o'r Castell Deudraetb. Fe gofir i Mr. Holland gael tua $00, onidol o fwyafrif ar y Milwriad, serch i'r olaf gael amryw votes, hyd yn ead yn Ffestiniog Ryddfrydig, gan fod ganddo feddianao yno, megys ffermydd Bronymanod, Ac., &c. WeJ, wel, y mae y cyfan drosodd gyda fe yr ochr yma i'r afon, fodd bynag; a sicr ydym na chydnabyddir mo hono yr 'ochr draw' fel nac astus heddweb, na milwriad a'r fyddin Brydeinig, nae aelod o'r senedd ychwaith! Priodol iawn y gellir dweyd am nwyddau felIy tel y dywedai yr archenglynydd dihafal Tre'bor Mai ar iater arall— 'E doddir dy aur didduw, ^1; Ant ar d&n wrth gownter Duw.' Yr lor a ganiatao i ni ell, DDYDDwyr anwyl, i gael BLWYDDYN NBWYDD DDA mewn gwirionedd yn ysbod '79. Byddwob wycb, medd eich cyfaill, TOMOS OWAJT.U f

Y GOLOFN DDU. Yn uniongyrchol ar ol marwolaeth alarus y Dywysoges Alice, yn wir yn yr un wytb- nos, darfu i ewyllys da ein tirionaf Frenhines gael ei estyn i ddynes o'r enw Alice Wilson, yr hon am y pedair blynedd ar ddeg di- weddaf, oedd wedi ei oharcbaru yn ngharehar -York, am lofruddiaetb. Cafodd Wilson ei pbrawf yn y flwyddyn 1864, pryd y oyhuddid hi o lofruddio ei phlentyn naw mis oed. Yr oedd y pryd hwnw yn 25 oed, ac y. briod er's tair blynedd, ac yr oedd era dwy flynedd wedi ei gadael gan ei gwr. Yn amser y llofruddiaeth yr oedd newydd adael Tylotdy Warerley, a chyda'r baban crybwyll- edig, ac un arall hyn, gwelwyd hi ar ei ffordd tua'i chartref, yn Booth, yn agos 1 Howden. Pan gyrhaeddodd gartref yr oedd y baban yn eisieu, a'i mam a ofynodd am y plentyn. Dywedodd—Alice, nid ydych wedi gwneud dim i'r plentyn gobeitbio, i'r hyn yr atebodd y ferch, Waeth i mi ddweyd y gwir na pheidio, y mae yn gorwedd yn nghut mochyn Sarah Leng; ar yr un pryd gofynodd i'w mam am beidio crjbwyll wrth neb am y peth. Hysbyswyd y peth er hyny i'r heddgeidwad, a chafwyd hyd 1 gorff y plentyn yn y fan lie dododd ei fam ef, a chaed allan ei fod wedi marw trwy fygiad. Y rheithwyt a'i cawsant yn euog o lofruddiaeth wirfoddol, ond a'i cymhellasant i drugaredd. Barnwr (Keating), ar ol pasio dedfryd marwolaeth arni, a symiodd i fyny gyda geiriau hyny, 'A chymered yr Arglwydd drugaredd ar eich enaid' i ba eiriau, o herwydd amgylchiadau pruddaidd yr achos, yn cyfodi oddiwrth helbulon y carcharor, y dywedodd llawer yn glywadwy yn y llys, 'Amen.' Cafodd y ddedfryd ei newid drachefn i fod yn garchar-

ar ddeg oed yn grogedig mewn ty coed yn t, 9 ymyl g^rsaf JFrihourg. Meddylid ar y dechreu oi hod wadi cyflawni hunanladdiad, ond tystiolaeth, y meddygon ydoedd, ei bod wedi ei thagu eyn ei chrogi a'i fod yn aches o fwrdrad. Anfanwyd darluniad ielaetb i bob gorsaf heddgeidwadol yo Switzerland, ac snfenwyd desgrifiad o bono i bob gwlad yn Ewrøp. Am wyihngsaa lawer bu yr achos yn ddirgelwch annhreiddiadwy; ac yr oedd yr beddgeidwaid ar reddi i fyny yr achos mewn anobaith, pan trwy amgylchiad bychan y tsflwyd drwgdybiaeth ar ddynes o'r enw Ruchat, vn hyw ya Csrcellr;*?, yn rhanbarth Canton Dtvand. Fe broiwyd mai ei phlentyn hi oedd y trancedly, a'r tbfcgwra a rocidui y diffynydd ate? y welthred oedd, ei bod eisieu cael gwarerl o honi o herwydd ei bod yn rhwystr iddi ymbriodi; o herwydd iddi g > el ei geni iddi pan oedd yn ddibriod, ac mewn gwasanaeth yn Leipaic. Nid llai rhyfedd yn yr banes yw, fod Henrietta Bergb, enw merwynol Rucbat, wedi ymbriodi a. Jeun Ruchat yn Corcelles y mynudau yr oedd boll Switzerland wedi ei llenwi & hanea y gyflafan. Y mae yo ymddangos ei bod wedi gwneud cyfaddefiad llawn o flaea y barnwr a'i holai. Y rbeithwyr, ac ol gwrtbod cydnabed fod dim yn yr amgylchiadau yn ei cbyfiawnhau ya y gradd lleiaf, aN condemniasant i garchar am ei hoes. ¡