Y Dydd

CYNEYCHIOLAETH BWR- DEISDEEFI SIR DDINBYCH. PRIN mae yn angenrheidiol ini ddywedyd i ddarllenwyr y DYDD mai Mr. Watkin Williams ydyw cynrychiolydd y bwrdeis- drefi uchod er's agoa i ddeng mlyuedd. Mae jjran y flwyddyn 18G8 gofnodion neillduol yn hanesyddiaeth Prydain Fawr; ac yn enwedig jn ei chysylltiad a Chymru, o herwydd y flwyddyn hono y rhoddwyd tafod i'r mudan i allu dyweyd ar gyhoedd ei feddwl, ac i fdadleu ei iawnderau, pa rhai oeddynt wedi cael eu dibrisio a'u satliru o dan draed am ganiitoedd lawer! Rhywbeth newydd i glostiau yr hynaf o aelodau Ty y Cyffredin ydoedd clywed geiriau megys—"Yr aelod inrhydeddus dros Merthyr"—"Yr aelod an- rhydeddus dros Sir Ddinbycb"-—"Yr aelod anrhydeddus dros Fwrdeisdrefi Dinhycb," ac yn y b'aen. Nid oedd y cyfarchiadau hyn yn peidio a bod yn y blynyddoedd blacnorol am bad oedd gan y lleoedd a enwyd gynrychiol- wyr, neu yn bytrach sham o gynrychiolwyr, heb ganddynt allu nac ewyllys i ddywedyd dim am Gymru nag am iawnderau Cymru. Math o fudaniaid oeddynt yn goddef yn dawel ntirhyw enllib a ewyllysiai aelodau Ty y Cyffredin ei fwrw fel Uysnafedd ar ein gwlad a'n cenedl. Ond ar ol y flwyddyn hono yr ydym yn gweled cyfnewidiad dirfawr wedi cymeryd lie ar unwaith. Yr ydym yn gweled tafodau gwahanol, lluaws o honynt yn medru liefaru yn groew dros iawnderau hen wlad y bryniau, a hyny gyda gallu a fynai gael ei deimlo mewn lIe mor amddifad o deimiad ac ydyw Senedd y wlad bon. Yn mblitb yr aelodau hyawdl hyn, nid y lleiaf o honynt ydoedd yr aelod anrhydeddus dros fwrdeisdrdi Dinbycb, sef Mr. Watkin Wil- lianas. Daeth allan i ymladd brwydr Rhyddfrydiaeth, a hyny o dan anfanteision dirfawr. Yr oedd ganddo i ymladd a hwynt nid yn unig teulu gwaed a chnawd, ond tywysogaethau ac awdurdodau; a'r rhai hyny "edi berwi gan gynddaredd a Hid fel nad oedd dim ar yr olwg gyntaf a fuasai yn sefyll o'u blaienau. Ond yn mlaen yr aeth gan gynyddu mewn nerth, a grymusder, fel y gwelwyd ef yn y diwedd yn goncwerwr; o'r bron na ddywedem-mwy na choncwerwr, am fod tri chant a haner o fwyafrit yn hacddu rbyw enw rpwy. Ond pa fodd bynag, yn yr etholiad cyfFredinol diweddaf, yr ydym yn cael y mwyafrif mawr hwnw wedi diagyn i lawr i gyfrif bychan, sef deg ar hugain!! Dichon mai naturiol i ddynion oddidraw fyddai gofyn am y rheswm o'r gwrthdro mawr a phwysig hwn? Yn nacaol, (chwedl yr hen bobl), nid o herwydd anffyddlondeb Mr. Watkin Wil- liaws yn nghyflawniAd ei ddyledswyddau y bll hyny. Yr ydym yn cofio yn eithaf da I ini gymeryd sylw neillduol o hono yn hyn o beth fel yr oeddym yn rhyleddu pa fodd y gallasai roddi ei bresenoldeb mor ddifylchau, pan yr ystyriem am y gwaith dirfawr oedd ganddo i'w gyflawni fel eyfreitbiwr a dadleu- ydd. # Hefyd, ni bu idilp fr^dychn dim or egwyddorion hyny a broffesai, yn pbinwedd pa rai y bu iddo fod mor lwyddianu# yn yjp etholiad cyntaf. Credwn nad oes yn y Senedd heddyw yr un aelod mwyannibynol ei farn nag ef> a phellach o fod yn. slave i I unrhyw blaid. Pe buasai yn feddalach, ao yn gallu 'stumio fel y gall ambell i un wneud, mae yn bur debyg y buasai heddyw w6di ei ddyrchafu i swydd anrhydeddus. Ond nid dyna oedd y nod uchel yr ymgyraeddai ato. Y mae yn ddyn o dalent ddysglaer, ac yn meddu ar egwyddorion yn mha rai y creda, ac wrth y rhai y glyna, er gwaeth ac er gwell, ac o herwydd hyny fe raid iddo ef ddyoddef yr anfanteision sydd yn m;lyn a hyny. Mae yn got gan Hdarllenw i, y DYDD iddo roddi rhvbudd o'i fwriad i ddadgysylltu yr pglwya ,7 yn N ghymru. tadteuwyd ilawer y prydiM hyny am b ioioldeb y cynygiad hwnw. Credai rhai yn ei briodoldeb, credai eraill yfe' wahanol. Yr oedd ef, ac y mae etr>, yij'^ credu y dylai yr eglwys yn N ghymrn gael ei dadgysylltu, se -o herwydd hyny yr oedd yn anturio i gymeryd y gwaith mewn Haw. in ZD Nid ydym yn y fan yma yn myned i ddadleu ei fod wedi cymeryd y llwybr doethaf, ond credwn fod nifer helaeth o'r blaid Rydi- frydig a ddaeth allan i'w wrthwynebu ac i daflu rhwystrau ar ei ffordd wedi dangos llawer mw, o annoethineb. Taarent hwy na ddaeth yr amser eto. Gofynwn ninau, pa bryd y dawl A ddaw yr amser wrth ddysgwyl yn dawel gan blethu dwylaw .i gysgu? Os daw oddiamgylcb felly, bydd Y4 dra g vahanol i bobpeth arall. Bu raid euro am ddegau o flynyddau i gael y Dreth Eglwys 4 i lawr, ac mae Mr. Osborne Morgan bob blwyddyn yn gwneud ymosodiad ar bwnc ,jr mynwentydd; ac wrth wneud hyny credwa ei fod yn gwneud yn iawn, ac yr enilla amcan cyn bo hir. Felly yn union y dylasai dadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymr.u fod ar droed yn barhaus. Os ydyw dadlea y cwestiwn yn fuddiol yn y wlad, yn sicr fe fuasai dadl ar y cwestiwn unwaith yn y flwyddyn yn Senedd y wlad yn rhwym o wneud rhywbeth tuag at ddaryn y gwaith. oddiamgylch. Ond o herwydd ymddygiàd;" oer, cyndyn y blaid Ryddfi-ydig, bu yri rhaid i Mr. Watkin William* adael i hyn ddisgyn i'r gwellt, ac vno y mae hyJ yn hyn. Ert.,yn hyn Mae yr aelod anrhydeddus hwst^" wedi pendertynu na bydd iddo gynyg hunan am gynrychioJaeth bwrdeisdre^, l)inbych. Disgynodd ei rybudd o hyny ar r 15 y glustiau nifer helaeth o'i gefnogwyr yn y. bwrdeisdrefi hyny fel dyfroedd oerion, gan beri syndod nid bychan, nid yn unig gan ei i etholwyr ef ei hunan, ond yn y wlad yn gy- ffredinol. Pan ddeallwyd yr achoB o'r penderfyniad hwn 'roedd y syndod yn llawet mwy. Mae bod dyn fel Mr, Watkin Wil- liams yn nghanol ei ddyddiau, ac wedi, gwneud y fath aberth mewn dwy ymgyrch etholiadol—aberth o arian, ac o amser, ac o'i gysuron teuluaidd, mae ei fod, meddwn, yn gorfod ymneillduo fel hyn o herwydd fod nifer o'i blaid yn marchogaeth luobi, pa uq i nas gall ef eu dilyn, yn rhwym o fod; Y'n. ddifrifol yn ei gysylltiad a'r blaid Rydd- j frydig, pa bryd bynag y cymer etholiad le. Pa fodd y gellir darbwyllo y Permissive Bill Party i beidio edryclj ar 11/(t petty a phau eu llygaid ar bob peth aiall. Us bydd iddynt barhau fel hyn gallant wneud ni wed dirfawr; trwy gadw y Toriaid with y llyw. Yr ydym wedi cael digon o brawf yn rigorff y blynyddj- oedd diweddaf hyn pa fath lywyddion ydynt hwy. Pan gyntaf y cymerasant yr awemtfitii i'w dwylaw, cyfeiriasant y llong i Bay of Biscay ar unwaith, ac yno y mae o hyd, J;n^ nghanol ystormydd sydd yn ddigon X llewygfeydd trwy ewynau eymdeithas. Da genym ddeall fod Rhyddfrydwyr bwpu deisdrefi Dinbych wedi dyfod i ddealltwriaeth^ glir ar, opol eto am olynydd teilwng i 1\Ir;¡ Watkin Williams yn mheraon Syr Robert A. Cunliffe. Dyn lied ieuano y w Syr ilohierji wedi bod rai blynyddau yn y Senedd fel6 cynrychiolydd bwrdeisdrefi Ftl ,nt, Y mae