Y Dydd

ARAETH AR "BRYDFERTHWCH," A draddodwyd yn Ngwyl Lenyddol Abermaw, ddydd Nadolig diweddaf, yn nghyda'r jeirniadaeth arni. U' !(Parhad.) n MR. GOLYGTDD,—Honyna oedd yr olaf o ddwy araeth a draddodwyd yn y gystadleuaeth a enwyd. Y beirniaid oeddynt, Parchn. James Jones, William Rees, a Mr. Owen Williams. Na feddylied neb fod awdwr yr araeth hon yn grwgnach o herwydd colli'r wobr; na, dim o'r fath beth, oblegid creda ac addefa yn rhwydd fod eu barn hwy i fodyn derfyn- ol ar y pwnc o wobrwyo. Ond cred ef, a chreflaf nnan hefyd, fod genyf fel uo o'r gwrandawyr berffaith hawl i glorianu beirniadaeth y beirniaid apwyntiedig, tra gwneir hyny mewn dull ac ysbryd teg a boneddigaidd. Goddefer i mi ddw$yd fy mod yn credu am y beirniaid eu bod yn berffaith gydwybodol a diragfaro yn eu dyfarniad; ond credwyf ar yr un pryd eu hod yn hollol ahghymwys i'r swydd o feirniadu y waith hon, am y rheswm syml nad oeddynt o gwbl yn deally pwnc, modd y prawf eu beirniadaeth yn hollol eglur. Rhoddwn ei aylwedd hi gerbron y darllenydd yn y wisg ag ei traddodwyd hi gan W. Rees; dechreuodd fel hyn: 'Wal, y ngbyfeilion i, i'chi wedi clyweJ y ddau areithiwr, ac ¡'eh chi fel nine wedi sylwi mi g'enta eu bod nhw yn hollol groes i'w gilydd. Dywedodd y cyntaf, areithiodd ei fod e'n gwybod am un wlad ilenadoeddynddi ddim prydferthweh, ac yr yden J nine yn ei golio fe; d'wedodd y llall 1el y clywsoch, fod prydferthweh yn hollbresenol. Wel, dyna fe'n groes i'r cyntaf i chi'n gwel'd, ond wrth gwrs d'i ni ddim yn ei goelio fe. Ya mhellAoh, dywedodd yr olaf wrthon ni (fel y clywsoch) Ile galleb ni gael prydferthwch, ond dd'wed e ddim i ni beth yw prydferthwch. Ond am y cyntaf, fe ddywed- odd i ni beth yw prydferthwch, ac hefyd mi dynodd addysgiade da iawn i ni oddiwrtho, felly yr i ni dweyd mai'r cyntaf ydi'r goreu ac yn teilyngu'r wobr.' Dyna i ti ddarllenydd sylwedd beirniad- aeth y gwr parchedig, am ba un y dywedwn, heb y petrusder lleiaf, ei bod mor anghywir ag ydoedd o anghoeth. Ac er mwyn dangos ei anghywirdeb, ya ngbydag anwybodaeth anesgusodibl y beirniad, ni fanylwn i ddechreu ar y sylw yia nghylch holl- bresenoldeb prydterthweh, yr hwi i sylw ydoedd gyfeiliornus yn ol y feirnia&deth. 0. id a ydyw felly mewn gwirionedd ydyw y pwnc, troe d y darllenydd i'r araeth, a chenfydd yn eglur mai nm brydferth- wch natur y sonia yr areithiwr, a phwy o flaen beirniaid y Bermo fu'o amheu'r pw no, hoffwn eu gweled yn pwyntio eu bysedd gorgelf) Tddgar at ryw ran o waith yr Anfeidrol lor a'r my mryn lleiaf o hagrwch amo. 0 na, addasach id<fynt fyddai gwrido a chilio yn dra chwai, o herwycld eu beidd- garweh diwybod yn tafiu y fath iwifri .ur waith j Duw a'u gwnaeth. Ond ai nid allwn fyned yn mhellach, a dweyd fod prydferthwch yn ai*graffedig ar holl waith a gweinyddiadau y Duw Holi'alluog, a hyny yn mhob rhan o'i lywodraeth. Fell Y, pa le y saif gooodiad, y-r areithiwr cyntaf, eef y g'wyddai 'am wlad heb ynddi ddim prydferthweh,' mao yn debyg mai at Ufliern y cyfeiriai; ond a y sylw yn wir yw y pwnc. Ydyw, m»dd y beirniaid. Meiddiaf finau ddweyd, os oes rhywbeth a fyno Duw, y pen llywodraethwr a gweinyddiadau y lie j hwnw, tod yn rhaid o angenrheidrwydd fod cymesuredd, ac felly brydferthweh yn argraffedig I ar ei weinyddiadau yno fel pob man arall, oblegid y maent, sef ei weioyddiadau yn berffaith ac anfeidrol. Tybiwn ein bod wedi profi yn eglur fod y beirniaid wedi bradychu eu hanwybodaeth yn eu perthynas II &'t ddau sylw. l'w barhau. h 1 •

B ETT WS-GWE RFIL-G tOCH. Pwyllgor yr Ysgol Ddyddiol.— -NOB Fercher, y 7Ted o'r mis hwn, cyfarfa y pwyllgor am y trydy^d tro i dreio d'od i benderfyniad yn nghylch ffurflo District Yagol rhwng y plwyf hwn, Trefddegwm Llysann, yn mhlwyf Llanflhangel Glynmyfyr, Trefddegwm Tre'rddol, yn mhlwyf Coirwen, ac Uwchmynydd, sef rhan o blwyf Gwyddelwern, pa rai sydd oil o fewn cylch dwy fllldir i'r pentref hwn, yn yr hwn y mae ysgoldy ac ysgol yn cael ei chynal, a hon yw yr unig ysgol o fewn y terfynau a nodwyd, a chan fod y ddarpariaeth yn rhy fach i gynwye holl blant y gwahaoor ardaloedd a nodwyd, deallwn fod y llywodraeth wedi hysbysu fod ya rhaid helaethu yr ysgoldy prelenol i'w cynwys, neu yn niffyg hyny, fod yn rhaid i ranau plwyfi Corwea a Gwyddelwern ddarparu ar gyfer eu plant 111 rhywle tuallan i'r plwyf hwn, a dyben y cyfarfod a Eodwyd oedd cael llais trethdalwyr Uwchmynydd a Chorwen a oeddynt hwy am ymuno i ffurflo District, a'r ysgol i fod yn y lie y mae yn bresenol oud ei helaethu. Daeth dau drathdalwr o Uwch- mynydd i'r cyfarfoa fel cynrychiolwyr dros y vettri a gynaliwyd gaoddynt y noson flaenorol, a'r pen- derfyniad y daethpwyd iddo yn y festri oedd, y byddai yo fwy dymunol iddynt gael ysgol yn eu rhan eu hunain mewn lie a elwir CynfaL, lie tua 2 fllldir o'r Bettws yma; gan fod eu plwyl hwy e180e. yn meddu Bwrdd Ysgol, yr oeddynt yn gweledl y ceid cymhorth trethi y plwyf oll at yr araean, ac felly eu hamcan yw anfon yn union- gyrchol at y Bwrdd Addysg eu penderfyniad, ao i'r Bwrdd hwnw gymeryd ei ffordd ei hun i hyrwyddo y), ysgogiad. Am ran Corwen, ni ddaeth ond un o'r trethdalwyr i'r cyfarfod, ac nid oedd yn dewia x dweyd dim y naill ffordd na'r llall, gan na chafodd gj'fleusdra er y cyfarfod blaenorol.(yr oedd wythnos cy nt) i Biarad "i gyd-drethdalwyr. Yr ydym yn. de all fod y cyfleusderau presenol yn ddigon i blant y .Bettws a Llysann, a dim ond lie i un dres ben; on d, a chymeryd yn ganiataol y byddai i ran Corwea un o, y cwestiwn oedd, pa fodd y ceid arian at yr am can o helaethu. Y cadeirydd am y noson hon oedd Mr., E. Davies, Bodynlliw; nid oedd y Parch. W. Jon es, Periglor y plwyf, na Mr. Roberts, Bothegir, Gw.Mcheidwad y plwyf, yn bresenol; ac i ateb i'r ewe stiwn o gael arian at adeiladu darn at yr ysgol* dy presenol, dywedodd Mr. Davies y cadeirydd, fod j periglor y nos Fercher flaenorol wedi hyabyaw y pwyllgor yr ymofynai ef am ddigon o arian, a I darn o dir yn rhad, ond i'r pwyllgor drosglwyddo yr ye goldy i fed yn un Cenedlaethol, ac i'r ardalwyr ymofyn am gario yr holl nwyddau angenrheidiol yn ddidr aul, i'r hyn yr atebodd mwyafrif y eyfarfod nad oeddynt foddlawn, ac yr oedd yn lied naturiol iddynt dd'od i'r penderfyniad, gan mai Ymneilldu- wyr oeddynt ol], ac ychwanegodd un o honynt yn ddifloeisgni na wyddai ef ddim beth fydd daliad offeiriiid a till fod yn y Bettws yn mhen ychydig o flynyddoedd etc, gan fod Pabyddiaeth ac aethau eraill yn ymwthio yn mhell iawn i Egiwys Loegr ar hyn o bryd. Cyn i'r pwyllgor ymadael, aed ati i hel addewidion at wneud cyflog yr Ysgolfeistr am yr haiaer blwyddyn sydd yn terfynu yn Ebrill nesaf, a chaed oddeutu 30s, yr hyn sydd braidd yn eia synu yw, fod yr addewidion mor lleied, ac ystyrie d fod yn y lie amryw flermwyr yn talu trethotidd mawrion, ac yn bleidiol meddynt hwy i'r I. School Board, ond pe caent hi, nid o Is. i 5s fyddai raid iddynt gyfranu at yr ytgol, a buasetn yn dysgwyl y buasent yn ei cyfraniadau hael y noion hon yn dangos ei Rhyddfrydiaeth. Araeth ar y Bliyfel preseWol.-Noo Iau, cawsom ein breintioi ag araeth ar y testun uchod yn nghapel y Wesleyaid, gan Mr. J. Watkins, Tre'rddol. Araeth dda, ac awgrymiadau priodol i'w cofio yn y dyfod ol, pwy a ddewiawn i'n cynrychioli yn St. Stephen pan dclel yr etholiad nesaf? Oafodd jr brawd gymeradwyaeth wresog ar derfyn ei araeth, a phwt barddonol gan Brithfardd. GOHBBYPO. t

PEBFFBITHBWYDD.—Gwna "Mrs. S. A. ALLEN' World's Hair Restorer" yn ddiball adfer gwallt wedi s;wynu i'w liw cyntefig, oyfrana iddo fywyd newydd, iyfiant a phrydferthweh, Mae ei weithrediad jn» sicr, ao yn drwyadl. Nid yw yn Uiwiofdye) y gwallt. Mae bob ams«r yu profl ei hun yn nerthyaa naturiol y fwaUt. Mae ei flaenoriaeth a'i ragonaetn, yn sefydl- edig drwy yr holl fyd. Ar werth gan hoU Chemist* Perfumers. Mae Mrs. S. A. ALLEN lcedi bod yn SWneuthur y ddau ddarpariad hyn e'rs deu&aw mlynedd. Hvjynt hwy yw y nwyddau sefydtedjf « V 'jwallt, Nid ydyw byth i'w defnyddio gyda'u guyaa, nac oleto nac enaiw gyda'r un o'r ddau. oyda'r un o'r ddau. Mrs. S. A. A.LLEN'S Zylo-Balmrmum, oryfhad syml o deilyngdod at driniaefch gwallt yr ieu enctyd. Atalia ?o111 y gwallt yn gynamserol, yr hy; sydd mor gyffredin. Mae wedi rhoddi cymhorth ui <mgyrob°l mewn miloedd o ichlysuron pan oedd gwallt yn syrthio yn ddyrneidiau Mae yn glanhan gwallt,a cliroen pen, ac yn symud y cfin, Ar werl gan holl Chemists a Perfumers, y

.4. llafar y mae elw;' a syndod fod eymaint yn ymlynn Wrth yr eglwys er gwaethaf ei diweithgarwch yn y naynedol. | Y mae eich gohebydd mewn anwybodaeth yd naynedol. | Y mae eich gohebydd mewn anwybodaeth yd Nghylch nifer Eglwyswyr y plwyf hwn; y mae ymi dros dri dwain o gymunwyr (heb son am wranda-4- wyr), a gallaf sicrhau eich darllenwyr fod cymuni- wyr yr eglwys yn llawn mor gydwybodol ae egwyddorol ag ydyw aelodau y gwahanol gapelydd, A chyda golwg ar y gwranJawyr, gofynaf, Pwy aljl farnu nad oes cymaidt o duedd eglwysig ynddynt, ag sydd o duedd ymneillduol yn ngwrandawyr y capelydd? Yr wyf yn meddwl fod 'Carwr Rhyddid' wedi cymeryd gormoi o waith arno ei hun, trwy eu tnesur a'u condemnio, ac awgrymu nad ydynt yn eglwyswyr. Yr wyf yn credu yn gydwybodol, pe buasai yr eglwya wedi gwneuthur ei gwaith yt. yr amser a aeth beibio, a chyfodi ysgoldai neu eglwysi yn y gwahanol gymoedd, y buasai haner y trigotion, 08 nad mwy, yn eglwyawyr trwyadl. A fedr eich gohebydd siorhau fod pob un sydd yn myned i'r capel yn alluog i roddi gwell rheswm dros fyned, na'i fod wedi ei ddwyn i fyny felly, a'i fod yn gweithredu o dan ddylanwad grym arferiad? Yr wyf yn meddwl na chyfeiliornwn pe dywedwn fod mwy na haner y boblogaetb yn amddifad o resymau cedyrn dros fod yn Ymneillduwyr. Y mae 'Carwr Rhyddid' yn myned yn mlaen i gyfiawnhau ei ymddygiad, rhag ofn i neb feddwl ei fod yn angharedig yn ei sylwadau, Awgryma nad yw ef fel y Qwyddel, a gwen ar ei wyneb, ond yn wabanol o ran ei deimladau. Yn awr, Mr. Gol., gofynaf mewn difrif, Pa fodd y gall dyn fod mor ddall felnas gwel ei fod yn cyfateb yn hollol i'r deagriflad a rydd o'r Gwyddel? Gallwn feddwl ei fod ya dymuno i'r darllenwyr gredu mai dybon daionus sydd ganddo wrth gyfodi y wialen i geryddu y rhai y cyfeiria atynt yn ei ysgrif; ond hawdd yw gwybod heb fawr o drafferth. fod y cyfan wedi tarddu o genfigen Be anghariad. Os ydyw mor gydwybodol a da ag y myn i ni gredu, rhaid fod ei gydwybod yn cyd-dystiolaethu & mi yn hyn. Nid oes eisieu myned dros y mor i'r Iwerddon i chwilio am ddynion o dymher Wyddelig, o'r hyn lleiaf, dyma Gymro Gwyddelig yn ei grynswth. Ie, prin y gallaf gredu fod Gwyddel yn troedio daear mor Uechwraidd a maleis-ddrwg a'r dynlhwn. Nid oes ganddo ddigon o wroldeb i ddyfod allan o dan ei enw priodol, ond Ilecha yn nghysgod ffugenw, a theifl fwledi cenfigenllyd at berson a phersonau unigol. Pe buasai wrth gyhoeddi rhyfel yn dyfod yn mlaen fel milwr gonest a gwyneb-agored, gan sefyll ar ei dir ei hun yn ffyddlawn, ni buasai lie i achwyn. Ond y mae yn debyg i ddyn yn neidio dros wrych i'r ochr arall, gyda'r dybon o anelu careg at ei gymydog er mwyn ei niweidio. 0 bawb, dyma'r dynion mwyaf peryglus-ae un fel yna yw y dyn hwn. Yn y rhan flaenaf o'i ysgrif, cysyllta Berson y plwyf a'r Gweinidogion Ymneill- duol, ond yn mhell cyn y diwedd teifl ymaith y mwgwd, egyr y cwd, a daw y gath allan. Baich ei ysgrif ydyw ei rhoddi yn annhrugarog i'r Person a'r eglwys. Beth ydyw yr aclios o hyn? Cenfigen wrth weled yr eglwys yn llwyddo, ond cofied fod cenfigen yn sicr o ladd ei pherchenog, a bydd yntau yn ysglyfaeth iddi os coledda hi yn hir. Y mae yn cyfeirio at nifer y capelydd sydd yn y plwyf. Oes, y mae yma lawer iawn, dim llai na deg neu unarddeg, os nad wyf yn camgymeryd. Nid yw y boblogaeth ond oddeutu 1,200, ac eto y mae yma ddeg neu onarddeg o gapelydd, a dau o honynt yn ddigon mawr i gynal. braidd yr holl drigolionl Onid arwyddowendidynhytrachnag o gryfder ydyw nifer y capelydd hyn? Gallasai yr haner beth bynag wneud y tro, a gwneud y gwahanol grefyddwyr yn ddigon cysurus. Pa beth ydyw yr achos fod eymaint o leoedd i addoli gan yr Ymneillduwyr mewn lie gwledig fel hyn? Nid oes ond un atebiad, Sectyddiaeth ac ysbryd plaid sydd wedi eu hachosi, ac nid gwir angen am danynt. Mewn un than o'r plwyf, lie nad oes ond ychydig iawn o drigolion, y mae dau gapel, un o bob ta y ffordd, sef capel yr Annibynwyr a chapel y Methodistiaid Calfinaidd. Mewn cyfeiriad hollol wahanol ceir sefyllfa pethau yn lied debyg. Paham na fuasai yr enwadau a enwyd uchod yn cyduno i gyfodi un capel, a chydaddoli yn hwnw? Buasai yn llawer mwy 'brawdol, mwy cysurus, ac yn fwy cydnaws a Christionogaeth.' Na! yr oedd ysbryd plaid ac ymraniad mor gryf fel ag yr oedd yn rhaid rael dau yn ymyl eu gilydd. Ac eto, myn eich gohebydd i'r cyhoedd gredu fod undeb a chariad brawdol rhwng y naill enwad a'r llall, pan y dyweda fod y 'ddau enwad mewn ysbryd brawdol yn cynal gwasanaeth rheolaidd mewn ty anedd vn Mlaenlliw.' I bwy y dylid diolch am hyn? I neb, ond i'r amaethwr parchus a Rhyddfrydgar sydd yn trigo yn y ty crybwylledig. Croesawa efe bawb fel eu gilydd, ac nid erlidia neb; a phe buasai mwy o'i yabryd yn meddianu 'Carwr Rbyddid' yn nghydag eraill cyffelyb iddo, buasai llai 0 wahaniaeth ac o anghariad rhwng yr enwadau crefyddol. I'w barkau, f