Y Dydd

^FTDDLAD AC YSTYR ENWAU LLEOEDD YN At A W D D W Y. I v- Gan Tegwyn, F PKBOD IT. KlCh Q'ddwys (Bwlch-oar-ddrws): mae yr W* dangns ei ystvr ei bun, am yr hwn y ba laf JtiwV1 tr*y brofiad ei foi yn fwlch oer, yn 8 yn obrymder y gauaf, am yr hwn y canodd iflorill fel hyn:— 'B l *lch Oerddrws sorth, gerth o'i go',—lie uchel Heb uo lioches ynddo; S'.hin oerilyd, drymlly 1 dro, *ristwch geir wrth fyn'd trosto.' ° °lion pur henafol i'w canfod ar hwn; ond ymaeothwy ynymddangos diweddarach, aco nodweddiad ilai cyuteflg ♦ Wi*er eraill syd i yny cwmwd. Perthyn i Owen Q *r y nine yr olion henafol hyo, canya cawn N yn ei ainser ef, yn cadw math o lys dir- ac y» mhen amser wed'yn, cawn fod (Qawr o bendefigioa yn arfer ymgynull yma, kw Y Peaderfynent lawer o bethau perthynol i'r >H QJ*q°1 leoedd. Gwnaent i'w cydwladwyr rodli 4t Y tiroedd a'r eiddo a gymerid gaaddyot trwy t bt Ylk yr oes ormeeol a chwerylgar hono, yr hyn iv v fod yma 8Wn ur,80rD a hloedd cad wedi bod r<l»i y dydd,au «ynt; a Chafoid y pethau hyn «^ a"wad priodoi ar y wlad yn yr oes ymlad.igar yn awr, nid oes ond 61 o'r hyn a fa— ,° r hyn sydl yu awr yn cael ei ebargofi. Y Ho»*olw8 hynod o yableoydd i'w weled o oell ac ifai ![yBwlchhwn-y mynydaoedd cribog, creig- ?^thro«» 14 gwylltion, yn nghyda'r bryniau og sydd i'w gweled ar bob llaw, yn ym- hS b tt yD un crynawth 1 fyuy i'r cymylau. Bu w°efyd waith llechau yn yr hea amser, ond y b er'8 ^awer dydd. (o ban ac wy). Yr ystyr ydyw, dwfr act*' -aon—uchel, ami wg; wy—hen en w ar ddwfr. *S, enw y nant hou yn amser Llywarch 4 ty^sogai id, a floieuodd yn nghylch N yh Gelwir hi yn awr Nant y Bwlcb, am ei > ^rHn ^awr aI hyd d Jo. Jjfda Are—yn). Palag yn sefyll ar fia y brif- haner milldir uwchlaw Llan-yn-maw- v^sej. Hen anedd-dy tywysogaidd yn yr > fyd »ij' ^sdd. Sonia yr hen bobl lawer am » Bfyn- Gallem lenwi cyfrol k hanes ysbryd V s Q?Qdrhaid ymatal ar ychydig. Priodolid yr de5?n° 1 wahano1 achosiou. Betb bynag am aflooyddu trigolion yr ardal trwy *'r lla?|8la4 cetfyl g^yn yn carlamu y naill Vfcf ptyd Dywedwyd wrthyf ganddyn oedd yno 4 coa'y Tn y parlwr uu diwrnod, ac iddo yQ gwinoedd mewn Uestri arian ar y ( t bwrdd, a llaw a gwioedd hirion, fel gwinedd eryr yn eu gosod yn eu lie. Fel hyo, yr oedd rhyw gastia. dychrynllyd yn cael eu cyflawni yn y Bryn yo barhaus. Y neb a chweovcho weled hanes ysbryd y Hrvu, darllened 'CumTu Fu.' Btyn Uchaf. A elwir felly am ei fod yn sefyll rhyw chwarter milldir uwchlaw y palas a nodwyd. Bryn Cleifion. Mae y palas prydferth a thlws hwn yn cyuieryd ei enw oddiwrth afon o'r enw Cleifion, yr hon a red ychydig islatr iddo. Oddi- wrth fod y lie mor gyfleus, ac mor agos i'r lleoedd hyny a fuont yn safle i lawer brwydr waedlyd, ac fel y prawf yr enwau sydd ar leoedd cytagos, megys Cae'rgof, Cleifion, Dolcleifioo, a C >mlao, yn ogystal ag unllef-uullais traddodiad sydd yn mhlith y trigolioo. Mae sefyiifa y palas yn gryno a thlws dros ben, ar lanerch o uchelder ar y frou. Draw yn mhell o'r nalll du y gwelir Moel Mallwyd yn dyich- atu ei cbopa cribog i gyfarch y Ifurfafen; ac ar yr ochr arall i'r Dyfi yr ymorsedda bryniau Camlan i wledaa ein llygaid a phrydferthwch awynol. ±_

Marwolaeth Mr. DAVID WILLIAMS, Drwstaela, Rhydymain. Er ein galar, dyna y newydd pruddaidd a glywsom 4Qreu y Sul diweddaf, sef fod y brawd anwyl uchod wedi marw er haner nos dydd SALLwinl A diau y bydd yn ofidus gan lawer heblaw nyni, yn gymaint a i lol wedi dyfod i adnabyddiaeth a llu o gyfeilliou yma a thraw. (iyda y rhwyddineb mwyaf y gallwn day wedi d, ei fod yn un o'r bechxyn ieuaine mwyaf adaa* ol a gobcithiol; ac ni phtti uswn ddywedyd yn mhellach, pe cawllai tyw am yuhydig ll^nyddoedd eto, y buasai yn Ud o'r ser U) .,h:iriaf yn d'urfafen dyag; a diamhuu hefyd ei fod yntau ) n bwriadu gwneuthur 11awer yu y ffordu hono, yn gymaint mai mined yn mlaen tnewn cynydd parhaus yr oedd. "On,j nid fy meddyliau i yw eich meddyliau chwi; ac nid fy ffyrdd i yw eich ff, rdd chwi, medd yr Aiglwydd." Rhyiedd mor ddyrya ac anhawdd eu deall yw ff> rdd Khagluniaeth; ac ofer fyddai i ni geisio eu dirnad. Tra y mae angeu, gelyn dynoliaeth, yn tramwy trwy ein daear, gan dori Ilawr rai o'r dynion goreu a feddwn fel centdl, fel ag yr amdoilo-iir Cymru dalentog 01 phritienorion yn feiidd, cerddonon, ac enwogion y pulpud, dyma efe eto yn tramwy, gan gipio megys un on plaoigion addawol eowog oddi- wttnym, gan ei blanu yn ngardu Gwynt'a! Yn wlr, with gaufud ptthau tel eu gweiir ar ein daear, tueddir ni i olyn, pwy a gymer eie ned&fP Pan oeudym megys ar d y sgwyl peihau mawr oudiwrtho, a phau oeud yntau luegys blodeuyn peraidd ar ymagor, yn gwneuthur ei ymddangosiad ger bron y byd, a tfrwyth y liafur caled y bu ymdo drwy ei oes ter ar ddyfol i'r goivg, dyma ef yn cael ei dori i lawr o di' y byw yu nghanol ei ddyddiau, pan ond oddeutu 21 mlwydd oed. Dyma enghraiift fyw o'r llinellau hyny wedi eu sylweddoii, sef— "Dysgwyl petbau gwych i ddyfod, Croes i hyny maent yn d'od." A gwir y canodd Per Ganiedydd Israel, pan y dy*edodd: "Dyddiau dyn sydd fel glaswelltyn megys blodeuyn y maes, felly y blodeua efe. Canya y gwynt a a drosto, ac ni bydd mwy o hono, a'i le nid edwyn ddim o hono ef mwy!" Yr oedd ei rieni hoffus, sef William a Jane Davies, sydd erbyn hyn mewn galar dwys ar ei ol, wedi rhoddi pob manteis- ion addysgiaeth iddo er yn foreu; ac wedi bod o hono yn derbyn ei addysgiaetb am dymor yn Grammar School, Dolgellau, symudodd i'r Brifysgol, Aber- ystwyth; ac wedi hyny, ymsefydlodd fel second master yn Lianelwy, yn yr hwu le yr oedd wedi enill ym- ddiriedaeth uchel dynion penaf yr ardal, fel ysgolor yn ystod yr bmser byr y bu yno. Ond erbyn hyn, y mae wedi ein gadael, a bydd yn chwith genym feddwl na chawn weled ei wen siriol ddim ond hyny. Cafodd gystudd dirdynol, ond yr oedd ei hyder yn gryf yn yr Hwn yr oedd wedi gobeithio ynddo, a bu farw yn dawel. Tra mewn galar dwfn ar ei ol, bydded ein gweddi am i'r Arglwydd ein cymhwyso ninau i'r un wlad, nad oes dadl ag y mae yr ymadawedig hwo wedi cael myned- iad helaeth iddi, oblegid yr oedd ei holl fywyd yn ddiargyhoedd, ynrho jio ffyrdd y nef gyda manylder; a'r Arglwydd fyddo'n dirion o'i rieni a'i berthynasau yn eu teimla"dau drylliedig. Ac fel y dywedasom ar ol brawd arail, felly y diweddwn ein sylw gydag yntau:— Bellach, canu'n iach raid iddo, Bydded hedd i'w lwch o hyd, Awel dyner ehwythed drosto Hyd nes derfydd oesau'r byd; Yn yr anial fe'n gadawodd, Daw ein heinioes oil i ben, Ninau iddo ymdebygwn Nes ei gwrdd tu draw i'r lien. Dolgellau, ISUAX WKIOIT.

=== ISartitJontaetf). 8ION LLWYN Y GAD. ALAW—'The man of many names.' 'Roedd rhyw hen ddyn o'r enw Sion Yn nyd iiau mam a nhad, Yr hwn oedd frodor o air Foil* Yn byw yn Llwyn y Gadi Ni bu ei fath o fewn y fro, 'Does neb yn amheu hyn, Yr unig fai oedd arno fo Ei fod yn hoff o gin. CTDOAN: —Brandy, whiskey, a champ tgne, Rum a phorter, cwrw hen, A pbob rhyw ddiod yn mhob man Ollyngai Sion i'r 'Number one.- I ffair y Llan 'raeth Sion ryw dro I wel'd ei gariad Gweo, Ac adref daeth mor ddwl a llo Tan gerdded ar ei ben, A (l'wedai'r ofergoelus gwan Yn mhob ryw fro a bryn, Fod ysbryd mawr ar fitordd y Ltan, Yr ysbryd ydoedd gin; Brandy, whiskey, a champagne, .0. Dro arall aeth a buwch a llo I dreflan Nant y Chwid, Ac yn y dreflan buodd o Nes gwario r pres i gyd; Ond adref daeth dan waeddi'n flol Net aisaia bro a bryn, A gadael wnneth ei nwyll ar 01 'N y fan y cafodd gin; Brandy, whiskey, a champagne, &0. Fel hyo aeth Sioo drwy'r byd o hyd Nes oedd yn driugaiu oed, A'r diwrnod ola' bu n y byd, Ni bu fath beth erioe l; Bu farw Sion er Llwyn y Gro Mewn llweh o eira gwyn, A'r achos 0" farwolaeth o Na I oedl dim dwr 'n y gin; Brandy, whiskey, a champagne, kc. Mae Sionyn druan wedi myn'd I tyowes oer y gro, A ilywed rhai mai dyna yw'r Lie goreu iddo fo"; Y fiawl sy'n yfed gin o hyd, A tiod toro a ftrvn; Na wnelent hwy tra tn y byd AQghofio beth wnaeth gin; Braody, whiskey, a champagne, Hum a phorter, cwrw Lea, A phoo rhyw dd oi glywyd son, 'Hllo moid y gwna i chwi a Sion. CAUan o Flodau'r Gwantoyn). GLAN EOVAHV.

LLINELLAU A gyfansoddwyd ar ben Castell Harlech ddydd yr Arddaugosfa Amaethyddol yn y lie. Ar hudol dwr yr ydwyf, A ban iawn ar ei beu wyf. Am enyd, mi ddymuna—yn astud Gael eistedd fan yma; I fa') awen y sedd bena' I allu dweyd llinellau da. Yr helaeth for a welaf Yn der ei bryd—0, randir braf, Heddyw gweua'n ddigynhwr'; Llonydd yw fel llyn o ddw'r; Llawer pearhyn sy'n swynol, A llwyr deg y w Uawer dol. A heddyw amqethyddiaeth 0 fri diail i'r fro daeth, A rhoddi wna ryw hardd no J Ar y iesin dir isod; A'u hylaw feirch gwelaf ft Aradrwyr am wrhydri, Yn feib gwrol mewn dol deg; Ac wed'yn ar lawnt cudeg, Defaid dofion, pigion pau, A dinam beirdd eidionau, Mawrwych geir, a meirch gant, Ac arwrol gweryrant; Eu gwet'd i lawr yn awr waaf, A dynion fyrdd o danaf. H. TDOOB (Ap Maldwyn).

Y FFAETHBN. Goreuglaer arlwy gweirgloid—y w'r Ffaetheu Braif wthio'i hun trwodd; Nes gunad syn esgynodd, MAMM!—rhaid mai IOU CTWBT.