Y Dydd

CYCHWYNIAD 'STRING BAND' YN MLAENAU FFESTINIOG. MR. GOL.Da oedd genyf weled eich Gohebydd gallu- og o'r Lleuad yn gwneud sylw yn ddiweddar yn y DYDD o berthynas i String Bands. Teimlwyd awydd cryf ar ol ei ddarllen yn mynwesau ychydig ddynion ieuainc yn yr ardal hon am gael sefydlu rywbeth o'r ieuainc yn yr ardal hon am gael sefydlu rywbeth o'r fath; a da genym ddeall erbyn hyn eu bod wedi gweith- redu yn ol yr awydd hwnw, ac wedi ymuno yn fand. Y mae canmoliaeth uchel i Mri. R. H. Williams a T. Griffiths am eu llafur a'u hymdrech yn cael hyn oddi- amgylcli. Y mae y Band yn awr yn dechreu ar eu gwaith o ddifrif; a dysgwylir y ceir math o briodas rhyngddynt &'r GWEUNYDD BRASS BAND, pa rai sydd hefyd yn bwriadu introducio i'w mysg gangen arall o offerynau, sef y rhai a elwir 'Reed.' Yr ydym yn bur hyderus y ceir first class instru- mental music o Blaenau Ffestiniog yn y Gymanfa Gerddorol nesaf yn Harlech. Llwyddiant iddynt i fyned rhagddynt yw dymuniad Ffestiniog, Gorph. 24. TRICHRUG.

YR ENWAU CYMREIG ETTO. MR. GOL.,—Ychydig amser yn ol, dygwyd y pwnc pwysig a dyddorol hwn i oleuni'r DYDD gan ohebwyr medrus a doniol, sef D. Jones, Dyn y Baich Drain, ac eraill. Gallem dybied mai prif amcan Dafydd Jones oedd dangos cyffredinedd a gwrthuni y dull presenol, a chodi gwrid i wynebau y rliieni sy'n euog o bentyru hen enwau teidiau a thadau, ewythrod a modryboetfd ar eu plant. Gwnaetli ruthr galluog yn y cyfeiriad yna, ac nid bes fodd na chywilyddiodd odid bob tad a main ar a welsant yr ysgrif. Buasai yn dra dymunol cael rhai awgrymiadau pa fodd i ddiwygio, ac fe gawsom ryw ychydig, ond cynnygion tra egwan a diffrwyth oeddynt. Ac y mae cryn gwyno fod yr ohebiaeth wedi syrthio cyn cyfarwyddo y genedl anneallus, na dangos y llwybr i ddiwygiad. Er mwyn boddhau y rhai siomedig, a chadw bywyd yn y drafodaeth, y mae genyf rai awgrym- iadau i'r perwyl y carwn eu cyflwyno i sylw ac ystyr- iaeth y genedl. Ond yn gyntaf oil carwn wneud sylw neu ddau a ymrithiai i fy meddwl wrth ddarllen rhai o'r llythyrau yn y DYDD. Un ydyw, fod yr enwau sydd genym, megis Dafydd Jones, John Evans, Hugh Thomas, Richard Williams, &c., yn enwau da-heb eisieu eu gwell- ond yn unig fod gormod yn eu gwisgo, a thrwy hyny yn rhy gyffredin. Buasai William Jones gystal enw, os nid gwell na William Pitt, pe mor ang- hyffredin. Nid oes eisiau enw newydd i bob dyn, fel yr awgrymai un o'r gohebwyr, ond yn sicr rhaid cael mwy ganwaith, nag sydd genym mewn arferiad yn awr. Pe cleddid Dafydd J one3 yn mysg deng mil o enwau gwahanol, byddai raid chwilio cryn lawer am dano, a byddai rhywun yn falch o'i gael. Yr wyf yn meddwl liefyd inai'r peth sydd eisieu ydyw diwygiad graddol, ac nid chwyldroad-yn ngwlad yr enwau. Boed i bob un sydd ganddo enw ei wisgo hyd y bedd, a chaffed ei enw orphwys gyda'i lwch, yn lie ei ail argraffu ar y plant, a thrachefn ar yr wyrion. Pe bae i bob Cymro sy'n gwisgo enw cyffredin, ei newid neu ychwanegu ato, byddai hyny yn chwyldroad. ajpliarai y dyryswch mwyaf i gymdeithas. Beth ddeuai o'r llythyrgludwyr? Yr oeddynt gynt yn adwaen rhai o'r personau wrth yr hen enwau, ond yn awr ni wyddant yn y byd o b'le daeth yr estroniaid hyn. Pe deuai rhyw yspeilwyr i'n plith i geisio meddiannu ein tai a'n tiroedd, byddai y gyfraith yn hindro cydrhyngom, heb wybod wrth ba enw na plia fodd i amddiffyn ein hawliau. Yn hytrach na hyn, gwisged pawb yr enw sy' ganddo, a deuer a diwygiad i mewn ar lanw y genhedlaeth sy'n dyfod. Ond gallwn nodi, fel eithriad, ac er mwyn cyfleusdra, lie mae dau John Jones, neu ddau Hugh Hughes yn cyd-drefu, neu o fewn drws neu ddau i'w gilydd, ar fod i'r ieuengaf fabwysiadu rhyw lythyren rhwng ei ddau enw. Dylai yr enwau a fabwysiedir liefyd fod yn eiddo cenedlaethol i ni fel Cymry, ac yn nodweddindol o honom. Gwyddom ragor rhwng enwau y Saeson, y Gwyddelod, a'r Ysgot- iaid; a phriodol fyddai i'r Cymry gael eu hadnabod wrth eu lienwau. Nid da genyf lawer o enwau y Saeson. Mor ddigrifol fyddai John Smith, William Taylor, David Miller, a James Baker wedi eu Cymreigio a'u galw yn John y Gof, William Deiliwr, Dafydd Felinydd, a James Bobydd! Ond y mae yn fwy amheus genyf a ydynt yn fwy gwrthwynebus nag enwau wedi eu troi o ansoddeiriau, megys yr Addfwyn Dysglaer' a gynnyg- iwyd. Gwarchod fi rhag y fath enw! Dichon na byddai Mr. Addfwyn ddim mor addfwyn ag ei dysgwyl- id; ac os yr ymgynhyrfai ei dymher weithiau, cymerid mantais ar ei enw i'w ddirmygu tuhwnt i'w haeddiant, gan ei alw yn Addfwyn gyrch, yn Addfwyn grych, yn Addfwyn wallgo, yn Addfwyn bigog, yn Addfwyn ffyr- nig, yn Addfwyn greulawn, ac yn Addfwyn bobpeth ond Addfwyn Dysglaer. Dichon pe'r enwid mebyn yn Dewr ap Gwrolfryd, pan dyfai yn wr, mai efe fyddai'r llwfrddyn mwyaf gwlanenaidd yn y wlad. Draenier y llwybr i'r cyfeiriad yna beth bynag. Yn awr ni gyimygiwn rai awgrymiadau er ceisio dangos yffordd gysonaf a m wyaf hygyrch at ddiwygiad:— I. Adgyfoder cannoedd o'r enwau da, doeth, syml, byrion, seinber, ac anwyl ydym wedi fwrw heibio a'u gadael ar ol o foreu hyd ganol dydd ein gyrfa genedl- aetliol. Nid yw ein diffyg cymaint ag y tybia llawer. Na, y mae yn perthyn i'n cenedl gyliawnder o enwau heb eisiau eu gwell, a'r rhai a ddaliant gymhariaeth Ag enwau uurhyw genedl adnabyddus. Ni wisgwyd ond ychydig ar lawer o honynt, ac y mae ereill wedi cael gorphwys yn hir; a phe tynid y llwch oddiarnynt yn awr, edrychent yn loew a newydd am ganrifoedd. Yn hytrach na cheisio olrhain o ba le y byddai ein cyndeidiau yn cael enwau, neu wrth ba reolau y ffurf- ient hwy, rlioddwn yma ddetholiad byr o honynt er dangos eu priodoldeb, ac er cyfleusdra i rieni anghyfar. wydd. Alban Alwyn Alaw Aled Anarawd Ana Aneurin Bedo Edwyn Ynyr Dathan Eilud Cadfan Brochwel Taliesin Eiluned Cynan Emyr Rhodri Dyfrig Tegwedd Garmon Merfyn Cadell Idwal Eidal Urien Maelgwn Llywarch Caw Gildas Cynedda Cynon Cattwg Dyfnwal Gutyn Angharad Alen Alun Aregwedd Bleddyn Helig Cadifor Iolo Iestyn Rhydderch Caron Deiniol Cuhelyn Sior Siarl Tegid Siencyn Glynn Simwnt Edyrn Einion Meurig Llawdden Edwen Elphin Eiluned Essyllt Enid Morfydd Euronwy Caswallon Lleon Beli Ceridwen Gwydion Beuno Uthr Emrys Cystenyn Caradog Olwen Gorwena Gwyddno Lleucu Gwladus Madog Meilyr Mordaf Gomer HornDylan Llofan Bedwir Merddin II. Rhaid gofalu am ryw reol sefydlog o gyfenwi. Mae yn awr gymysgfa o annhrcfn yn ein plith, ac ofn- wn mai yma y ceir yr anhawsder mwyaf. Yr oeddym gynt yn arfer yr Ap'—Edward Ap Dafydd, Rhys Ap Tomos, &c. Wedi hyny aeth pawb i'w ffordd ei hun— gelwid un ar 'enw' ei dad, arall ar ei 'gyfenw,'ac arall heb fod ai- y naill na'r llall. Nid peth dychymygol ydyw fod Thomas lloberts a chanddo ddau fab-un a. gyfenwir John Thomas, a'r llall Evan Roberts. Gelwir ambell wraig ar enw ei phriod, a'i chymydoges agosaf, hwyrach, wrth ei henw morwynol. Gwelsom gryn ddyryswch unwaith mewn llys gwladol. Methent ddeall pa fodd y gallai Jane Jones fod yn wraig i William Morgan. Peth diweddar yn ein plith, mewn cymhariaeth, ydyw Cyfraith Cofrestriad, o leiaf, yn ei

i mi fel pe buasent yn gyfeillion, ac yr oedd yn llawen- ydd genyf eu gwel'd felly, ac yn galondid i'r meddwl ar ddechreu y daith. Yr 21ain, cyrhaeddasom Queenstown am bedwar o'r gloch prydnawn; yr oeddym hyd yn hyn yn weddol gysunis, ond fy mod i a llawer o rai eraill yn teimlo ein bod yn ormod o rifedi yn yr un man; ond erbyn cyrhaedd i'r lie uchod, ychwanegwyd at ein hang- hysur trwy i dros 200 o blant yr Ynys Werdd ddyfod i rnewn, a miloedd o'r pethau baglog hyny gyda hwy, ac yr oedd arnynt awydd weithiau ymadael A'u eyfeillion Gwyddelig. ac ymlynu wrth rai newyddion, ond croesaw oeraidd iawn a gaent; ond er y cwbl, yr oedd llawer o annhrefn yn ein plith. Yr oedd y Parch. David Roberts, Caernarfon, yn canmol yn barhaus, ac yn dweyd fod pob peth goreu wedi cydgyfarfod yn y Minnesota—pob danteithion at ei gynnaliaetb, a'r cwbl yn y dull goreu; y mae yn ddiam- au ei fod yn dweyd y gwir liyd eithaf ei wybodaeth, ond nid oedd ganddo gyfleusdra i weled ond ychydig o'r hyn oedd yn myned yn mlaen yn ein plith ni y tlodion druain; na na, yr oedd canolfur y gwahaniaeth rhyngom ni a gwyr y cabin, a dim rhyddid i ni sathru ar le mor gysegiedig, a phe buasai rhywun mor ffol ac anturio cawsiii glywed y Saeson fel own annwn yn ei gyfarth allan. Yr oedd 324 o Gymry yn y llong; 278 o Saeson; 298 o Wyddelod; ac o wahanol genedlaethau eraill 283; Kan fod cymaint o ymfudwyr yn nghyda dwylaw y Hong, ehwi ddeallwch fod yma lawer iawn o honom yn byw mewn lie go fach am bythefnos. Buom yn Queenstown oddeutu awr, mi a brynais yno ddwy dorth Wyddelig, ac felly ymadawsom hawb, yn weddol iaeh etto oddiwrth effaith clefyd y mor. Yr 22ain, y gwynt ychydig yn drymach, ond yn well o'n tu; yr oedd cannoedd yn gwneud gwynebau trist y boreu hwn-yn rhy glaf i godi o'u gwelyau. Parhaodd clefyd y mor am idau ddiwrnod neu dri. Y 23ain, dal yn wynt go gryf, ond yn weddol ffafriol ini; y 24ain, diwrnod braf trwy y dydd, a chlefyd ymor yn ymadael yngyflym; y 25ain yn wyntog trwy y dydd, nid oedd fawr o gysur i fod i fyny ar y dec; y 26ain, boreu braf iawn, ond yn hollol wahanol at yr hwyr-y gwynt yn chwythu yn echryslon, ac felly yn para trwy y nos; a boreu dranoeth yr oedd y mor yn ymgodi fel mynyddoedd bychain, a'r llong yn gruddfan ac yn ymrolio fel meddwyn; yr oedd y llong- wyr yn dweyd iddynt ei wel'd yn ymgodi yn uwcb, ond yr oedd yn well genyf glywed hyny mewn hanes na bod yn llygad dyst; yr oedd yn berygl i ddyn gynnyg cy- nieryd tamaid rhag ofn mai i'w lygaid yr ai y fforc neu y gyllell yn lie hebrwng yr ymborth i'w enau; mewn gwirionedd, noswaith fawr oedd hon, cafodd llawer o honom godwm blin, a'r gwelyau, pe b'ai addas eu galw yn welyau, eudryllio yn ddarnau; dyna beth oedd mor digon 0 faint i'r lefiathan a'r behemoth i chwareu ynddo heb gyffwrdd a'u gilydd; yr oedd yn gostegu yn raddol yn y prydnawn, ac yn lied dda at y nos; yr 28ain, boreu pur oer ac yn bwrw yehydig o eira; yr oeddwn yr adeg yma ar fryniau Newfoundland; y 29ain, diwrnod dystaw, ond ei bod yn erwin o oer-fy ngwraig a'r plant yn ei theimlo yn hynod felly; nid yw yn fawr o beth i ddyn sengl groesi, ond y imae yn wahanol iawn efo theulu. Yr oedd y mor fel wedi bliho a myned i orphwys yr adeg yma wedi bod mewn llafur blin am lawer o amser; y SOain ychydig yn arwach, y mor fel yn rhoi ambell i dro yn ei wely fel i ddangos ei fod yn fyw. Mai y laf, diwrnod goleu clir, ond braidd yn oer, yr oeddym yn fyw i gyd neithiwr, hyny yw, cynnifer a gychwynodd o L'erpwl—ganwyd un yn farw, ond neithiwr yn fy ymyl bu plentyn un o'r Germans farw yn bur ddisymwth; a dyna yr oil a fu farw yn ystod y fordaith, ac yr oedd yn rhyfedd ein bod wedi byw cystal ac ystyried ein bod yn anadlu awyr afiach. Deallais fod y Cadben yn broffwyd, offeiriad, a brenin yn ei long, fel proffwyd yr oedd yn ddysgawdwr, fel offeiriad am ei fod yn darllen y gwasanaeth wrth gladdu yn y dyfrllyd fedd, ac fel brenin canys gorchymynai gosbi troseddwyr yn ei deyrnas sigledig. Mai yr 2il, diwrnod tywyll du, cymylog a niwliog; yr oedd llawer o honom yn dysgwyl yn gryf am gael golwg ar gyrau y wlad cyn nos, ond yr oedd tarth yn gordoi gwyneb y m6r. Mai y 3ydd, boreu braf a'r olygfa yn ogoneddus, ugeiniau o longau o'n deutu, a mwy na hyny, yr oedd tir America yn y golwg, y wlad y meddyliasom gymaint am dani, y siaradasom gymaint yn ei chylch, y mentr- asom tros wyneb tonog y m6r er ei mwynhau-croesaw, wlad rhyddid a llawnder, gwelwn o'r diwedd dy gyrau godidog, er fod Cymru anwyl yn ol etto, hiraethwn am gael tin traed ar dy lanau; yr oedd pawb yn edrych nes oedd eu Ilygaid yn llawn dwfr; ac felly cyrhaeddasom ben ein mordaith y noswaith hono wedi cael y gwynt yn groes y rhan fwyaf o'n hamser; cysgasom yn y llong y noswaith hon etto, ond dranoeth, Mai y 4ydd, cawsom y lan, ac yn Efrog Newydd y buom y noswaith hono. Dranoeth cychwynasom oddiyno gyda yr Ager-beiriant a chyraeddasom ben ein taith yn ddiogel yn Mahanoy City, Pennsylvania, y chweched o Fai, 1869. Dyma y lie rhyfeddaf a welais erioed—coed a cheryg yw gwyneb y ddaiar i gyd; mae ei thrysor yn ei chrombil; mae yma y gwely glo mwya' a welais erioed; mae yma gyflogau pur dda i weithwyr, er hyny y mae yma lawer o son am ymfudo yn bell i'r Gorllewin, i lafurio y ddaiar. Y mae yma gymdeithas o ddynion yn anfon Mr. Thomas, gweinidog Annibynol y lie, i edrych ansawdd y wlad ac i brynutir gan y llywodraeth mewn lie cyfleus i wneud masnach; ac y mae yn ddigon tebyg y byddaf i a'm teulu, os byw ac iach, yn myned yno yn mhen oddeutu blwyddyn. Byddwch wych, yr eiddoch, LIanfihangeI-y-Pennant. JOHN ROBERTS.